بلاغت وصف در داستان سیاوش
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
تورج عقدایی
1
(
نویسنده
)
کلید واژه: صفت, داستان سیاوش, وصف هنری, adjectives, describing art, Siavash story,
چکیده مقاله :
وصف یکی از ابزارهای موثر برای تصویر کردن چیستی و چگونگی اجزای هستی و زندگی اجتماعی است، هم بدان گونه که گوینده تجربه کرده است. وصف اگر چه با تمام گونه‌های شعر در پیوند است با نوع حماسی پیوندی عضوی و استوارتر دارد. به همین دلیل فردوسی در حماسه خویش، از آن برای تجسم‌بخشی و تصویرآفرینی، به فراوانی، بهره می‌گیرد. امّا در این مقاله هنر نمایی فردوسی در وصف واقعیت، منحصراً در داستان سیاوش بررسی و ارزیابی شده است. خواهیم دید که حکیم فرزانه توس از وصف هم در محور افقی و هم در محور عمودی داستان، استفاده می‌کند. بدین معنی که گاه با آوردن صفت‌های مناسب برای اشخاص و چیزها، ویژگی‌های بارز آن‌ها را بیان می‌کند و تجسم می‌بخشد و گاهی بدون استفاده از ترکیب‌های وصفی، با ارائه تصویری دقیق از اشخاص، صحنه‌ها و چیزها، آن‌ها را باز می‌نماید. برای نشان دادن قدرت توصیفگری فردوسی، ابتدا به وصف‌های او از منظر دستور نگریسته و از آن پس به کارکرد وصف در داستان پرداخته و کوشیده‌ایم نقش آن را در پیش‌برد روایت و تجسم بخشیدن به اندیشه‌های فردوسی، بیان کنیم. زیبایی‌شناسی وصف هم در داستان سیاوش وجهه‌ای برجسته دارد. وصف عناصر اشرافیت که جزئی از زندگی سیاوش و شخصیت‌های دیگر داستان است، یکی دیگر از مقوله‌های این مقاله است. داده‌های این مقاله با روش کیفی، تحلیل و توصیف و گزارش شده است. شماره‌های کنار بیت‌ها و یا اجزای ابیات، به شماره ابیات شاهنامه اشاره دارد.
Description is one of the effective tools for portraying the constituent of existence what and how and social life, as the speaker has experienced. Although description is bond to the all poetic genres, it is firmly bond to the epic poems. For this reason, Ferdowsi, used it more in his epic as poetic visualization and imagery. But in this paper, Ferdosi’s virtuosity in reality description has been exclusively evaluated in Siavash story. It will be appeared that the Toos wise sage is using description both in the horizontal and the vertical axis of the story. This means that sometimes he uses the appropriate adjectives to people and things for better expressing and visualizing their features, sometimes, providing an accurate picture of persons , the scenes things without using adjectival compounds. Demonstrating the power of Ferdowsi in description, at first we take a look on his description from the perspective of "instructions" point of view and then we pay attention to the application of the description in siavash story. We tried to explain its role and visualization on Ferdosi’s view during the story, as well. Description aesthetics is also so important in the story of Siavash . However aristocracy description elements that are part of life of Siavash and other characters are of other categories in this article. The data for this study are analyzed, described and reported with qualitative methods. The numbers near the bits or parts of verses refers to the number of verses of Shahnameh.
منابع و مآخذ
1- ابراهیمی، نادر. لوازم نویسندگی. تهران: انتشارات فرهنگیان، چاپ اول، 1369.
2- اسلامی ندوشن، محمدعلی. زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: موسسه دستان، چاپ پنجم، 1369.
3- بیشاب، لئونارد. درس‌هایی درباره داستاننویسی. مترجم محسن سلیمانی. تهران: نشر زلال، 1374.
4- جورکش، شاپور. بوطیقای شعر نو. تهران:انتشارات ققنوس، چاپ اول، 1383.
5- حمیدیان، سعید. آرمانشهر نظامی. تهران، نشر قطره، چاپ اول، 1373.
6- دولتشاه سمرقندی. تذکرة الشعرا. تهران: انتشارات پدیده «خاور»، چاپ دوم، 1366.
7- رستگارفسایی، منصور. تصویرآفرینی در شاهنامه. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ دوم، 1369.
8- ریاحی، محمدامین. فردوسی. تهران: طرح نو، چاپ دوم، 1376.
9- سرامی، قدمعلی. از رنگ گل تا رنج خار. تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ اول، 1368.
10- شفیعی کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات آگاه، چاپ دوازدهم، 1387.
11-شمس قیس رازی. المعجم فی معاییر اشعارالعجم. تهران: انتشارات زوار، چاپ سوم، 1360.
12- شمیسا، سیروس. انواع ادبی. (ویرایش سوم). تهران: انتشارات فردوسی، چاپ دهم، 1383.
13- صفا، ذبیح‌الله. حماسه‌سرایی در ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، 1369.
14- صورتگر، لطفعلی. ادبیات توصیفی ایران. تهران: ابن‌سینا، چاپ اول، 1347.
15- فردوسی، حکیم ابوالقاسم. شاهنامه. تهران: نشر قطره، چاپ هفتم، 1384.
16- فرشیدورد، خسرو. گفتارهای دستوری. تهران: امیرکبیر، چاپ اول، 1375.
17- فقیهی، عبدالله ( ویراستار). بر گستره تاریخ و ادبیات. تهران: نشر گستره، چاپ اول، 1364.
18- مسکوب، شاهرخ. تن پهلوان و روان خردمند. تهران: طرح نو، چاپ اول، 1374.
19- موتمن، زین‌العابدین. شعر و ادب فارسی. تهران: انتشارات زرین، چاپ دوم، 1364.
20- مونیک، دوبوکور. رمزهای زنده جان. مترجم جلال ستاری. تهران: نشر مرکز، چاپ اول، 1373.
21- ناظری، نعمت. وصف طبیعت در شعر فردوسی. تهران: انتشارات شعله اندیشه، چاپ اول، 1368.
22- یونسی، ابراهیم. هنر داستاننویسی. تهران: انتشارات سهروردی، چاپ چهارم،
