بلاغت وصف در داستان سیاوش

الموضوعات :

تورج عقدایی ¹

1 - نویسنده

تاريخ الإرسال : 21 الثلاثاء , محرم, 1437 تاريخ التأكيد : 30 الأحد , ربيع الأول, 1437 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , ذو الحجة, 1436

الکلمات المفتاحية: صفت, داستان سیاوش, وصف هنری, adjectives, describing art, Siavash story,

ملخص المقالة :

وصف یکی از ابزارهای موثر برای تصویر کردن چیستی و چگونگی اجزای هستی و زندگی اجتماعی است، هم بدان گونه که گوینده تجربه کرده است. وصف اگر چه با تمام گونه‌های شعر در پیوند است با نوع حماسی پیوندی عضوی و استوارتر دارد. به همین دلیل فردوسی در حماسه‌ خویش، از آن برای تجسم‌بخشی و تصویر‌آفرینی، به فراوانی، بهره می‌گیرد. امّا در این مقاله هنر نمایی فردوسی در وصف‌ واقعیت، منحصراً در داستان سیاوش بررسی و ارزیابی شده است. خواهیم دید که حکیم فرزانه‌ توس از وصف هم در محور افقی و هم در محور عمودی داستان، استفاده می‌کند. بدین معنی که گاه با آوردن صفت‌های مناسب برای اشخاص و چیزها، ویژگی‌های بارز آن‌ها را بیان می‌کند و تجسم می‌بخشد و گاهی بدون استفاده از ترکیب‌های وصفی، با ارائه‌ تصویری دقیق از اشخاص، صحنه‌ها و چیزها، آن‌ها را باز می‌نماید. برای نشان دادن قدرت توصیفگری فردوسی، ابتدا به وصف‌های او از منظر دستور نگریسته و از آن پس به کارکرد وصف‌ در داستان پرداخته و کوشیده‌ایم نقش آن را در پیش‌برد روایت و تجسم بخشیدن به اندیشه‌های فردوسی، بیان کنیم. زیبایی‌شناسی وصف هم در داستان سیاوش وجهه‌ای برجسته دارد. وصف عناصر اشرافیت که جزئی از زندگی سیاوش و شخصیت‌های دیگر داستان است، یکی دیگر از مقوله‌های این مقاله است. داده‌های این مقاله با روش کیفی، تحلیل و توصیف و گزارش شده است. شماره‌های کنار بیت‌ها و یا اجزای ابیات، به شماره ابیات شاهنامه اشاره دارد.

المصادر:

منابع و مآخذ

1- ابراهیمی، نادر. لوازم نویسندگی. تهران: انتشارات فرهنگیان، چاپ اول،  1369.

2- اسلامی ندوشن، محمدعلی. زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: موسسه دستان، چاپ پنجم، 1369.

3- بیشاب، لئونارد. درس‌هایی درباره‌ داستان­نویسی. مترجم محسن سلیمانی. تهران: نشر زلال، 1374.

4- جورکش، شاپور. بوطیقای شعر نو. تهران:انتشارات ققنوس، چاپ اول، 1383.

5- حمیدیان، سعید. آرمان­شهر نظامی. تهران، نشر قطره، چاپ اول،  1373.

6- دولتشاه سمرقندی. تذکرة الشعرا. تهران: انتشارات پدیده «خاور»، چاپ دوم،  1366.

7- رستگارفسایی، منصور. تصویرآفرینی در شاهنامه. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ دوم،  1369.

8- ریاحی، محمدامین. فردوسی. تهران: طرح نو، چاپ دوم، 1376.

9- سرامی، قدمعلی. از رنگ گل تا رنج خار. تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ اول، 1368.

10- شفیعی کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات آگاه، چاپ دوازدهم،  1387.

11-شمس قیس رازی. المعجم فی معاییر اشعارالعجم. تهران: انتشارات زوار، چاپ سوم، 1360.

12- شمیسا، سیروس. انواع ادبی. (ویرایش سوم). تهران: انتشارات فردوسی، چاپ دهم، 1383.

13- صفا، ذبیح‌الله. حماسه‌سرایی‌ در ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، 1369.

14- صورتگر، لطفعلی. ادبیات توصیفی ایران. تهران: ابن‌سینا، چاپ اول،  1347.

15- فردوسی، حکیم‌ ابوالقاسم. شاهنامه. تهران: نشر قطره، چاپ هفتم،  1384.

16- فرشیدورد، خسرو. گفتارهای دستوری. تهران: امیرکبیر، چاپ اول، 1375.

17- فقیهی، عبدالله ( ویراستار). بر گستره‌ تاریخ و ادبیات. تهران: نشر گستره، چاپ اول، 1364.

18- مسکوب، شاهرخ. تن پهلوان و روان خردمند. تهران: طرح نو، چاپ اول، 1374.

19- موتمن، زین‌العابدین. شعر و ادب فارسی. تهران: انتشارات زرین، چاپ دوم، 1364.

20- مونیک، دوبوکور. رمزهای زنده جان. مترجم جلال ستاری. تهران: نشر مرکز، چاپ اول، 1373.

21- ناظری، نعمت. وصف طبیعت در شعر فردوسی. تهران: انتشارات شعله‌ اندیشه، چاپ اول، 1368.

22- یونسی، ابراهیم. هنر داستان‌نویسی. تهران: انتشارات سهروردی، چاپ چهارم،