تحلیل جایگاه مؤلفه‌های تربیت شهروندی در محتوای برنامه درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه

محورهای موضوعی : پژوهش در برنامه ریزی درسی

محمد جمالی تازه کند ¹ , محسن طالب زاده نوبریان ² , محمود ابوالقاسمی ³

1 - 1دانشجوی دکتری رشته برنامه ریزی درسی در آموزش عالی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - 2استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی،
3 - 3استادیار گروه علوم تربیتی و رئیس دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید

تاریخ دریافت : 1396/07/25 تاریخ پذیرش : 1396/07/25 تاریخ انتشار : 1392/04/01

کلید واژه: تحلیل محتوا, آنتروپی شانون, تربیت شهروندی, مؤلفه‌های شهروندی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت شهروندی یعنی دانش، مهارت و نگرش‌های شهروندی در کتابهای درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه صورت گرفته است. در این تحقیق از روش تحلیل محتوای آنتروپی شانون استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کتاب‌های درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه بود و با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و به دلیل محدودیت جامعه آماری از نمونه‌گیری صرف نظر شده، کل جامعه آماری به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. جهت گردآوری داده‌ها چک لیست تحلیل محتوا مورد استفاده قرار گرفت و روایی آن توسط متخصصان این حوزه تأیید شد. به منظور تعیین پایای ابزار تحقیق از روش حاصل گشت. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر ۸۷ بازآزمایی استفاده و مقدار ضریب همبستگی واحد 99 واحد به دانش شهروندی، 248 واحد ضبط شمارش شده، 3194 آن است که از مجموع واحد به نگرش شهروندی اختصاص دارد. این در حالی است که هر 103به مهارت شهروندی و یک از شاخص‌های مربوط به مؤلفه‌های تحقیق به صورت نامتوازن مورد توجه قرار گرفته و کتاب‌های درسی نیز به یک نسبت به مؤلفه‌های شهروندی نپرداخته است. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر بازنگری برنامه درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه در راستای توجه بیشتر به مؤلفه‌ها و شاخص‌های کمتر مورد توجه، ضروری به شمار می‌آید.

چکیده انگلیسی:

The present study was conducted with the aim of checking the amount of considering the citizenship education components presented in the social science textbooks of the secondary school. Since there was no specific course for citizenship training in Iranian education system, social science textbooks of the secondary school were analyzed. Citizenship education components were categorized into three sections including knowledge, skills and attitudes. The research samples were consisted of all social science textbooks at the secondary school level in the academic year of 2009-2010. Shannon entropy method was used for content analysis. The units of analysis were text, questions, exercises and pictures. The results of research demonstrated that from the total of 3194 counted units, 248 units were allocated to knowledge of citizenship, 99 units were allocated to citizenship skills and 103 units were allocated to citizenship attitudes. It should be taken into consideration that all of the components of the research categories were not equally attended and textbooks did not address citizenship categories in a proportionate manner too.