تبیین مدل نظری عوامل مؤثر بر بازآفرینی مراکز تاریخی از منظر محرک‌های توسعه شهری

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

حامد بنی عامریان ¹ (شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، تهران)
علیرضا عندلیب ² (گروه شهرسازی، دانشکده عمران، هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
لعلا جهانشاهلو ³ (استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده عمران، هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail])

تاریخ دریافت : 1400/07/14 تاریخ پذیرش : 1400/09/14 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: بازآفرینی شهری, محرک‌های توسعه, مراکز تاریخی, مدل سازی تفسیری ـ ساختاری,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: بازآفرینی شهری به دنبال ارتقاء کلیه کیفیت‌های محیطی مکان تاریخی بوده و با استفاده از محرک‌های توسعه به عنوان ابزاری در درون استراتژی‌های تغییر شکل شهری که می‌توانند با استراتژی‌های قبلی ترکیب شده و باعث توسعه فضاهای بلافصل خود گردند، سعی در نقش انگیزی آنان در فرایند بازآفرینی مراکز تاریخی دارد. از این رو هدف پژوهش، تبیین چگونگی اثرگذاری و روابط مؤلفه‌های محرک توسعه در فرایند بازآفرینی در قالب ساخت مدلی نظری می‌باشد. روش پژوهش: پژوهش از نظر هدف، توسعه ای ـ کاربردی، روش استخراج، دلفی و تکنیک ساخت روابط، مدل سازی تفسیری- ساختاری بوده است. جامعه آماری، 15 تن از خبرگان دانشگاه ها، به صورت هدفمند در دسترس بوده و پایایی پرسشنامه‌ها از طریق آزمون آلفای کرونباخ، به میزان 0.76، مورد تأیید قرار گرفته است. یافته‌ها: روابط مؤلفه‌ها در سه سطح و هشت لایه از وابسته ترین تا پرنفوذترین، تنظیم گردیده که در سطح اول به عوامل بنیادین، سطح دوم به ویژگی‌های ساختاری و سطح سوم به دستاوردهای بازآفرینی تاریخی اختصاص یافته است. نتیجه گیری: عوامل خدماتی شدن محلات، طراحی میان افزای قطعات و نیز اجرای کاتالیزورها، اساس حرکت بخشی به سایر مؤلفه‌ها بوده و پیوند عملکردی، محله تاریخی را در یک کل همپیوند و هویتمند نمایش داده و عدالت اجتماعی و رضایتمندی، در بالاترین سطح وابستگی و تاثیر پذیری، محقق خواهند شد.

چکیده انگلیسی:

Introduction & Objectives:  Urban regeneration seeks to improve all environmental qualities of historical sites and tries to motivate development drivers in the process of recreating historic centers. Therefore, the purpose of this research is to explain how the development stimulus components and relationships in the regeneration process affect the construction of a theoretical model. Method: The research in terms of purpose was developmental-applied, extraction method, Delphi and relationship building technique, interpretive-structural modeling. The statistical population of 15 university experts was purposefully available and the reliability of the questionnaires was confirmed by Cronbach's alpha test of 0.76. Results: Component relationships are regulated in three levels and eight layers from the most dependent to the most influential, with the first level devoted to fundamental factors, the second level to structural features, and the third level to historical reconstruction achievements. Conclusion: The factors of serviceability of neighborhoods, inter-component design and implementation of catalysts are the basis for moving to other components and functional link shows the historic neighborhood in a whole link and identity and social justice and satisfaction highest level of dependence. And impact will be realized.    

منابع و مأخذ:

آتش سوز، علی، فیضی، کامران، کزازی، ابوالفضل و الفت، لعیا. 1395. «مدل سازی تفسیری- ساختاری ریسک‌های زنجیره تامین صنعت پتروشیمی»، مطالعات مدیریت صنعتی، دوره 14، شماره 41. تهران، 39-63 .

آذر، عادل و بیات، کریم. 1387. «طراحی مدل فرایند محوری کسب و کار با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری»، مدیریت فناوری اطلاعات، دوره1، شماره ی1، تهران، 3-18.

اکبری، مجید و علی اکبری، اسماعیل. 1396. «مدل سازی ساختاری- تفسیری عوامل موثر بر زیست پذیری کلان شهر تهران»، برنامه ریزی و آمایش فضا،دوره 21، شماره 1، تهران، 1-31.

ایزدی، محمدسعید. 1385. «تحقق راهبرد مشارکت از طریق برنامه جامع بازآفرینی شهری»، دومین همایش نوسازی بافت‌های فرسوده شهر تهران.

ایزدی، محمدسعید. 1389. «پروژه‌های محرک توسعه راهکاری برای تحقق برنامه‌های بازآفرینی محلات و مراکز شهری»، جستارهای معماری و شهرسازی، دوره 9، شماره 32، تهران، 25-26.

ایمری، راب، لیز، لورتا و راکو، مایک. 1390. «نوسازی شهر لندن. حکمرانی پایداری و اجتماع محوری در یک شهر جهانی»، ترجمه مجتبی رفیعیان. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

بحرینی، سیدحسین، ایزدی، محمدسعید، و مفیدی، مهرانوش. 1392. «رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار»، مطالعات شهری، دوره 3، شماره 9، تهران، 30-17.

پامیر، سای. 1392. «آفرینش مرکز شهری سرزنده، مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش»، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران،

تیزدل، استیون، اک، تانر و هیث، تیم. 1996. «ارزیابی مجدد کیفیت محله‌های تاریخی شهری»، شهرسازی و معماری هفت شهر، دوره1، شماره 2، تهران، 6-16.

حبیبی، سیدمحسن و مقصودی، ملیحه. 1386. «مرمت شهری»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

سجادزاده، حسن، دالوند، رضوان و حمیدی نیا، مریم. 1395. «نقش بازآفرینی با رویکرد محرک توسعه در محلات سنتی (نمونه موردی: محله حاجی شهر همدان)»، شهرسازی و معماری هفت شهر، دوره 4، شماره54، تهران، 76-54.

سیف، علی اکبر. 1375. «روشهای اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی»، تهران: نشر دوران.

عزیزی، محمد مهدی و بهرامی، بهاره. 1395. «نقش پروژه‌های محرک توسعه در بازآفرینی بافت مرکزی شهرها (نمونه مطالعاتی بافت تاریخی شهر یزد)»، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 22، شماره 4، تهران، 16-5.

عندلیب، علیرضا. 1392. «اصول نوسازی شهری رویکردی نو به بافت‌های فرسوده»، تهران: انتشارات آذرخش.

غراب، ناصرالدین. 1390. «هویت شهری»، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور و نشر راه دان.

فیروزجائیان، علی اصغر، فیروزجائیان، مجتبی، پطرودی، سیدحمید هاشمی و غلامرضازاده، فاطمه. 1392. «کاربرد تکنیک مدل سازی ساختاری- تفسیری در مطالعات گردشگری تحلیلی با رویکرد آسیب شناسانه»، برنامه ریزی و توسعه گردشگری،دوره 2، شماره 6، تهران، 129-159.

لطفی، سهند. 1390. «بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا تاُملی بر بن مایه‌های فرهنگی فرهنگی و کنش بازآفرینی»، هنرهای زیبا، دوره 3، شماره 45، تهران، 49-62.

لطفی، سهند. 1391. «تبارشناسی بازآفرینی شهری از بازسازی تا نوزایی»، تهران: انتشارات آذرخش.

محمدی، امیرعلی، ستاری بانقلی، حسن، فرامرزی اصل، مهسا و پاکدل، محمدرضا. 1400. «تدقیق توسعه گردشگری در بازآفرینی فرهنگ مبنا (مطالعه موردی: بافت تاریخی شهر مینودری)»، جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 10، شماره 38،تهران، 121-138.

هاشم پور، پریسا، نژاد ابراهیمی، احد و یزدانی، ثنا. 1397. «کاربست رویکرد زمینه گرایی در بازآفرینی بافت‌های تاریخی (نمونه موردی: میدان صاحب الامر تبریز)»، معماری و شهرسازی پایدار، دوره 6. شماره 1. تهران، 105-126.

هاشمی، محمدرضا، شیعه، اسماعیل و ذبیحی، حسین. 1399. «مکان یابی موقعیت پردازه‌های محرک توسعه در بافت‌های ناکارآمد شهری (مورد پژوه ناحیه 2 منطقه 18 شهرداری تهران)»، باغ نظر، دوره 17، شماره 84، تهران، 51-62.

Attoe, W.,  Logan P. (1989). American Urban Architecture: Catalysts in the Design of cities. Berkley: University of California Press.

Attri, R.,  Shama V. (2013). Interpretive Structural Modeling (ISM) Approach: An Overview, Research Journal of Management Science. 2(2), 3-8.

-Beatley, T. (2000). Green Urbanism. Washington D. C: Island Press.

Beauregard, R. A., & Holcomb, H. B. (1981). Revitalizing cities. Association of American Geographers.

Bohannon, L. (2004). The urban catalyst concept: toward successful urban revitalization. Virjinia: Unpublished master’s thesis of Landscape Architecture.

Cowan, R. (2005). The Dicthonary of Urbanism. Great Britain: Streetwise Press.

Faisal, M., Banwet D. K.  Shankar R. (2006). Supply Chain Risk Mitigation: Modelling the Enablers. Business Process Management, 12(4), 535-552.

Griffiths, R. (1993). The politics of Cultural Policy in Urban Regeneration, Strategies Policy and Politics. Vol. 21(1), 39-46.

Hull city council. (2000). Urban regeneration, to promote urban regeneration and anti-poverty strategies. Development Plans Tea. Kingston Upon Hull.

-Lichfield, D. (2000). Context of Urban Regeneration in Urban Regeneration.  Sage Publications Ltd.

Lichfield, N. (1988). Economics in Urban Conservation. Cambridge: Cambridge University Press.

Loftman, P. & Nevin, B. (1995). Prestige projects and urban regeneration in the 1980s and 1990s: a review of benefits and  limitation. Plannig practice and reacerch, 10(314), 123-243.

MRUD: Ministry of Roads and Urban Development. (2014). Sanade Meli-Ye Rahbordi-Ye Ehya, Behsazi, Nosazi va Tavanmandsazi-Ye Baftha-Ye Farsoode va Nakaramad-e Shahri-Ye Tehran. Daftare Heyate Dolat. [in Persian].

O’ Toole, M.,  Usher D. (1992). Editorial, in: P. Healey et al. (Eds) Rebuilding the City: property-led urban regeneration. London: E. & F. N. Spon.

Register, R. (2002). Ecocities: Building Cities in Balance with Nature. Berkley: Berkley Hills Books.

Roberts, P. (2000). The evolution definition and purpose of urban regeneration in P. Roberts and H. Syke(eds.).

Scott, A. J. (2000). The cultural Economy of Cities. London: Sage.

Smyth, H. (1994). Marketing the City. the Role of flagship Developmems in Urban Regeneration. Reframing Urban Policy. Policy and Politics, 21(1), 40-67.

Temelova, J. (2007). Flagship Developments and The Physical socialist, Inner City, The golden angel project in Prague, Department of Social Geography and Regional Development. University of Prague: Faculty of Science Charles.

Vehbi, B. O. & Hoskara, S. Ö. (2009). A Model for Measuring the Sustainability Level of Historic Urban Quarters. European Planning Studies.