تبیین مدل نظری عوامل مؤثر بر بازآفرینی مراکز تاریخی از منظر محرک‌های توسعه شهری

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

حامد بنی عامریان ¹ , علیرضا عندلیب ² , لعلا جهانشاهلو ³

1 - شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، تهران
2 - گروه شهرسازی، دانشکده عمران، هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
3 - استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده عمران، هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

تاريخ الإرسال : 29 الأربعاء , صفر, 1443 تاريخ التأكيد : 01 الأحد , جمادى الأولى, 1443 تاريخ الإصدار : 17 الإثنين , ربيع الثاني, 1443

الکلمات المفتاحية: بازآفرینی شهری, محرک‌های توسعه, مراکز تاریخی, مدل سازی تفسیری ـ ساختاری,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف پژوهش: بازآفرینی شهری به دنبال ارتقاء کلیه کیفیت‌های محیطی مکان تاریخی بوده و با استفاده از محرک‌های توسعه به عنوان ابزاری در درون استراتژی‌های تغییر شکل شهری که می‌توانند با استراتژی‌های قبلی ترکیب شده و باعث توسعه فضاهای بلافصل خود گردند، سعی در نقش انگیزی آنان در فرایند بازآفرینی مراکز تاریخی دارد. از این رو هدف پژوهش، تبیین چگونگی اثرگذاری و روابط مؤلفه‌های محرک توسعه در فرایند بازآفرینی در قالب ساخت مدلی نظری می‌باشد. روش پژوهش: پژوهش از نظر هدف، توسعه ای ـ کاربردی، روش استخراج، دلفی و تکنیک ساخت روابط، مدل سازی تفسیری- ساختاری بوده است. جامعه آماری، 15 تن از خبرگان دانشگاه ها، به صورت هدفمند در دسترس بوده و پایایی پرسشنامه‌ها از طریق آزمون آلفای کرونباخ، به میزان 0.76، مورد تأیید قرار گرفته است. یافته‌ها: روابط مؤلفه‌ها در سه سطح و هشت لایه از وابسته ترین تا پرنفوذترین، تنظیم گردیده که در سطح اول به عوامل بنیادین، سطح دوم به ویژگی‌های ساختاری و سطح سوم به دستاوردهای بازآفرینی تاریخی اختصاص یافته است. نتیجه گیری: عوامل خدماتی شدن محلات، طراحی میان افزای قطعات و نیز اجرای کاتالیزورها، اساس حرکت بخشی به سایر مؤلفه‌ها بوده و پیوند عملکردی، محله تاریخی را در یک کل همپیوند و هویتمند نمایش داده و عدالت اجتماعی و رضایتمندی، در بالاترین سطح وابستگی و تاثیر پذیری، محقق خواهند شد.

المصادر:

آتش سوز، علی، فیضی، کامران، کزازی، ابوالفضل و الفت، لعیا. 1395. «مدل سازی تفسیری- ساختاری ریسک‌های زنجیره تامین صنعت پتروشیمی»، مطالعات مدیریت صنعتی، دوره 14، شماره 41. تهران، 39-63 .

آذر، عادل و بیات، کریم. 1387. «طراحی مدل فرایند محوری کسب و کار با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری»، مدیریت فناوری اطلاعات، دوره1، شماره ی1، تهران، 3-18.

اکبری، مجید و علی اکبری، اسماعیل. 1396. «مدل سازی ساختاری- تفسیری عوامل موثر بر زیست پذیری کلان شهر تهران»، برنامه ریزی و آمایش فضا،دوره 21، شماره 1، تهران، 1-31.

ایزدی، محمدسعید. 1385. «تحقق راهبرد مشارکت از طریق برنامه جامع بازآفرینی شهری»، دومین همایش نوسازی بافت‌های فرسوده شهر تهران.

ایزدی، محمدسعید. 1389. «پروژه‌های محرک توسعه راهکاری برای تحقق برنامه‌های بازآفرینی محلات و مراکز شهری»، جستارهای معماری و شهرسازی، دوره 9، شماره 32، تهران، 25-26.

ایمری، راب، لیز، لورتا و راکو، مایک. 1390. «نوسازی شهر لندن. حکمرانی پایداری و اجتماع محوری در یک شهر جهانی»، ترجمه مجتبی رفیعیان. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

بحرینی، سیدحسین، ایزدی، محمدسعید، و مفیدی، مهرانوش. 1392. «رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار»، مطالعات شهری، دوره 3، شماره 9، تهران، 30-17.

پامیر، سای. 1392. «آفرینش مرکز شهری سرزنده، مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش»، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران،

تیزدل، استیون، اک، تانر و هیث، تیم. 1996. «ارزیابی مجدد کیفیت محله‌های تاریخی شهری»، شهرسازی و معماری هفت شهر، دوره1، شماره 2، تهران، 6-16.

حبیبی، سیدمحسن و مقصودی، ملیحه. 1386. «مرمت شهری»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

سجادزاده، حسن، دالوند، رضوان و حمیدی نیا، مریم. 1395. «نقش بازآفرینی با رویکرد محرک توسعه در محلات سنتی (نمونه موردی: محله حاجی شهر همدان)»، شهرسازی و معماری هفت شهر، دوره 4، شماره54، تهران، 76-54.

سیف، علی اکبر. 1375. «روشهای اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی»، تهران: نشر دوران.

عزیزی، محمد مهدی و بهرامی، بهاره. 1395. «نقش پروژه‌های محرک توسعه در بازآفرینی بافت مرکزی شهرها (نمونه مطالعاتی بافت تاریخی شهر یزد)»، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 22، شماره 4، تهران، 16-5.

عندلیب، علیرضا. 1392. «اصول نوسازی شهری رویکردی نو به بافت‌های فرسوده»، تهران: انتشارات آذرخش.

غراب، ناصرالدین. 1390. «هویت شهری»، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور و نشر راه دان.

فیروزجائیان، علی اصغر، فیروزجائیان، مجتبی، پطرودی، سیدحمید هاشمی و غلامرضازاده، فاطمه. 1392. «کاربرد تکنیک مدل سازی ساختاری- تفسیری در مطالعات گردشگری تحلیلی با رویکرد آسیب شناسانه»، برنامه ریزی و توسعه گردشگری،دوره 2، شماره 6، تهران، 129-159.

لطفی، سهند. 1390. «بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا تاُملی بر بن مایه‌های فرهنگی فرهنگی و کنش بازآفرینی»، هنرهای زیبا، دوره 3، شماره 45، تهران، 49-62.

لطفی، سهند. 1391. «تبارشناسی بازآفرینی شهری از بازسازی تا نوزایی»، تهران: انتشارات آذرخش.

محمدی، امیرعلی، ستاری بانقلی، حسن، فرامرزی اصل، مهسا و پاکدل، محمدرضا. 1400. «تدقیق توسعه گردشگری در بازآفرینی فرهنگ مبنا (مطالعه موردی: بافت تاریخی شهر مینودری)»، جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 10، شماره 38،تهران، 121-138.

هاشم پور، پریسا، نژاد ابراهیمی، احد و یزدانی، ثنا. 1397. «کاربست رویکرد زمینه گرایی در بازآفرینی بافت‌های تاریخی (نمونه موردی: میدان صاحب الامر تبریز)»، معماری و شهرسازی پایدار، دوره 6. شماره 1. تهران، 105-126.

هاشمی، محمدرضا، شیعه، اسماعیل و ذبیحی، حسین. 1399. «مکان یابی موقعیت پردازه‌های محرک توسعه در بافت‌های ناکارآمد شهری (مورد پژوه ناحیه 2 منطقه 18 شهرداری تهران)»، باغ نظر، دوره 17، شماره 84، تهران، 51-62.

Attoe, W.,  Logan P. (1989). American Urban Architecture: Catalysts in the Design of cities. Berkley: University of California Press.

Attri, R.,  Shama V. (2013). Interpretive Structural Modeling (ISM) Approach: An Overview, Research Journal of Management Science. 2(2), 3-8.

-Beatley, T. (2000). Green Urbanism. Washington D. C: Island Press.

Beauregard, R. A., & Holcomb, H. B. (1981). Revitalizing cities. Association of American Geographers.

Bohannon, L. (2004). The urban catalyst concept: toward successful urban revitalization. Virjinia: Unpublished master’s thesis of Landscape Architecture.

Cowan, R. (2005). The Dicthonary of Urbanism. Great Britain: Streetwise Press.

Faisal, M., Banwet D. K.  Shankar R. (2006). Supply Chain Risk Mitigation: Modelling the Enablers. Business Process Management, 12(4), 535-552.

Griffiths, R. (1993). The politics of Cultural Policy in Urban Regeneration, Strategies Policy and Politics. Vol. 21(1), 39-46.

Hull city council. (2000). Urban regeneration, to promote urban regeneration and anti-poverty strategies. Development Plans Tea. Kingston Upon Hull.

-Lichfield, D. (2000). Context of Urban Regeneration in Urban Regeneration.  Sage Publications Ltd.

Lichfield, N. (1988). Economics in Urban Conservation. Cambridge: Cambridge University Press.

Loftman, P. & Nevin, B. (1995). Prestige projects and urban regeneration in the 1980s and 1990s: a review of benefits and  limitation. Plannig practice and reacerch, 10(314), 123-243.

MRUD: Ministry of Roads and Urban Development. (2014). Sanade Meli-Ye Rahbordi-Ye Ehya, Behsazi, Nosazi va Tavanmandsazi-Ye Baftha-Ye Farsoode va Nakaramad-e Shahri-Ye Tehran. Daftare Heyate Dolat. [in Persian].

O’ Toole, M.,  Usher D. (1992). Editorial, in: P. Healey et al. (Eds) Rebuilding the City: property-led urban regeneration. London: E. & F. N. Spon.

Register, R. (2002). Ecocities: Building Cities in Balance with Nature. Berkley: Berkley Hills Books.

Roberts, P. (2000). The evolution definition and purpose of urban regeneration in P. Roberts and H. Syke(eds.).

Scott, A. J. (2000). The cultural Economy of Cities. London: Sage.

Smyth, H. (1994). Marketing the City. the Role of flagship Developmems in Urban Regeneration. Reframing Urban Policy. Policy and Politics, 21(1), 40-67.

Temelova, J. (2007). Flagship Developments and The Physical socialist, Inner City, The golden angel project in Prague, Department of Social Geography and Regional Development. University of Prague: Faculty of Science Charles.

Vehbi, B. O. & Hoskara, S. Ö. (2009). A Model for Measuring the Sustainability Level of Historic Urban Quarters. European Planning Studies.