بررسی سناریوهای توسعه شهری تهران با رویکرد آینده نگاری
محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهریزینب علاماتی 1 , علیرضا کلدی 2 , مهرداد نوابخش 3
1 - دانشجوی دانشگاه آزاد واحدعلوم و تحقیقات تهران -ایران
2 - عضو هئیت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
3 - عضو هئیت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
کلید واژه: آینده نگاری, توسعه شهری, سناریو, شهر تهران, ,
چکیده مقاله :
نبود رویکردی جامع و کل نگر به سیستم شهری، نبود مشارکت و همکاری مؤثر بین ذینفعان و بی توجهی رویکرد چشم انداز به آینده، برنامه ریزان و مدیران شهری را به سمت کاربرد ابزارهای جدید در این حوزه به ویژه رویکردهای آینده پژوهانه و سناریونویسی سوق داده است. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی سناریوهای توسعه شهری تهران با رویکرد آینده نگاری می باشد. روش تحقیق از نظر روش توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است که سناریوهای توسعه شهر تهران را با رویکرد آینده نگاری مورد مطالعه قرار می دهد .جامعه آماری پژوهش حاضر از کلیه کارشناسان و نخبگان حوزه مدیریت شهری و برنامه ریزی شهری تشکیل شده است که حجم نمونه آن بر اساس مدل کوکران تعداد 30 نفر تخمین زده شد.در این پژوهش پس مصاحبه با صاحب نظران، به منظور کدگذاری و ارزیابی داده ها از مدل آزمون میانگین در نرم افزار spss و به منظور تحلیل سناریوهای موجود از نرم افزار MICMAC استفاده گردید. بر اساس یافته‌های پژوهش، وضعیت اقتصادی و مدیریت شهری، مهمترین عوامل پیشران موثر بر توسعه شهر تهران بوده¬اند و در نهایت دو عامل وضعیت اقتصادی و مدیریت شهری بعنوان دو محور اصلی جهت ارائه سناریوها تعیین شدند. بنابراین، چهار سناریو برای آینده توسعه کلانشهر تهران شامل تهران پایدار، تهران توانمند، تهران آسیب پذیر و تهران ناپایدار ارائه گردید که سناريوی اول مطلوب است و سایر سناریوها به سوی وضعيت مناسبی پيش می رود که مطابق با آن راهبردها در ابعاد محیطی، اقتصادی، کالبدی-فناوری، اجتماعی و اداری سیاسی ارائه شده اند.
The lack of a comprehensive and holistic approach to the urban system, the lack of effective participation and collaboration among stakeholders, and the neglect of a future-oriented approach by urban planners and managers have driven them towards applying new tools, particularly future-oriented approaches and scenario writing in this field. The aim of this research is to investigate the development scenarios of Tehran's urban areas with a future-oriented approach. The research method is descriptive-analytic, and from the perspective of the purpose, it is practical, studying the scenarios of urban development in Tehran with a future-oriented approach. The study population includes all experts and elites in the field of urban management and urban planning, estimated at 35 based on the Cochran model. In this research, interviews with experts were conducted to code and evaluate the data using the average test model in SPSS software, and to analyze the existing scenarios, MICMAC software was used. According to the research findings, the economic and urban management situation are the most effective driving factors in the development of Tehran, and finally, the economic situation and urban management were determined as the two main axes for presenting scenarios. Therefore, four scenarios were presented for the future development of Tehran's metropolis, including sustainable Tehran, powerful Tehran, vulnerable Tehran, and unstable Tehran. The first scenario is desirable, and the other scenarios move towards a suitable situation where strategies have been provided in environmental, economic, physical-technological, social, and administrative-political dimensions.
#ابافت، سیمین، حافظ رضازاده، معصومه، کریمیان بستانی، مریم (1399). آینده نگاری توسعه شهری با رویکرد توسعه امور زیر بنایی (مطالعه موردی: شهر اردبیل). مجله آمایش محیط، دوره 13، شماره 50، صص38-21.#
#دانیالی، سحر، شریف زادگان، محمدحسین (1398). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری مبتنی بر رویکرد سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر قزوین). مجله مهندسی جغرافیایی سرزمین، سال3، شماره6(پیاپی 6)، صص47-31.#
#ربانی، طاها (1397). تبیین الگوی آینده نگری مدیریت توسعه پایدار شهری، نمونه موردی تهران، پایان نامه دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری. دانشگاه تربیت مدرس.#
#رسولی، محمد، شیرمحمدی، مینا (1399). تحلیل الگوی توسعه فیزیکی شهرهای نواحی بیابانی با رویکرد آینده نگاری: (مطالعه موردی شهر یزد). مجله کاوش¬های جغرافیایی مناطق بیابانی، دوره 8، شماره 1، صص 299-269.#
#زارع، عفت، حسینی، سمیرا، قبادی، منوچهر، افشین، جواد (1398). آینده پژوهی تلاش سیستماتیک در قرن 21. مجله مدیریت و مهندسی صنایع، سال اول، شماره 1، صص82-71.#
#زندحسامی، حسام، شهرام فر، شیوا (1395). شناسایی ابعاد مؤثر بر آینده نگاری برنامه ریزی شهری با رویکرد اقتصادی (مطالعه موردی: توسعه پایدار شهر قزوین). مجله اقتصاد و مدیریت شهری، سال 4، شماره 5، صص 74-56.#
#شنبه پور ، فرشته، صفایی پور، مسعود (1398). آینده نگاری توسعه شهری با رویکرد سناریونویسی (مطالعه موردی: کلانشهر اهواز). مجله جغرافیا و روابط انسانی، سال2، شماره 3(پیاپی 7)، صص 475-456.#
#شیروانی ناغانی، مسلم، فضلی، صفر، و کشاورزترک، عین اله. (1397). ارائه ی یک مدل فرایندی برای آینده نگاری راهبردی در شرکت های ایرانی. مدیریت بازرگانی، 10(2 )، 349-370.#
#صداقتی، عاطفه، دیبا، فربد، دانشپور، عبدالهادی، بلالی اسکویی، آزیتا (1398). ارائه سناریوهای استعاره «خانه» در سبک نوین زندگی شهری مبتنی بر روشCLA. فصلنامه راهبرد ، سال 28، شماره90، صص118-87.#
#طاهری دمنه ، محسن، کاظمی، معصومه، حیدری دارانی، زهرا (1399). سه داستان باورپذیر از آینده شهر اصفهان آینده نگاری شهری با رویکرد سناریونگاری. مجله برنامه ریزی فضایی، سال10، شماره3 (پیاپی38)، صص22-1.#
#عفیفی، محمد ابراهیم، امیری، پویا، موغلی، مرضیه (1401). تبیین نقش آینده‌پژوهی در توسعه مدیریت شهری مورد مطالعه شهرداری تهران. مجله جغرافیا و مطالعات محیطی، انتشار آنلاین از تاریخ 19 خرداد 1401.#
#قادری مطلق، ایرج، پیشگامی فرد، زهرا، شریعت پناهی، مجیدولی (1395). ارزیابی تأثیر فضایی _ زمانی سیاست ها و قوانین زمین شهری بر گسترش بهینه شهری مهاباد با استفاده از CA-Markov. مجله پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، دوره 4، شماره 3، صص 410-385.#
#قلیچ، مرتضی، میرزایی، حجت الله، ربانی، طاها (1398). آینده‌نگاری شهری به مثابه رویکردی برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شهری (با تاکید بر تجربه آینده‌نگاری کلانشهر تهران). دو فصلنامه آینده پژوهی ایران، سال4، شماره1 (پیاپی 6)، صص 69-51.#
#کاویانی، آزاده، فرهودی، رحمت الله، رجبی، آزیتا (1394). تحلیل الگوی رشد شهر تهران با رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین. مجله پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، دوره 3، شماره4، صص429-407.#
#لطفی،صدیقه، محمدی کاظم آبادی، لیلا (1400). شناسایی و تحلیل پیشران های موثر بر تحول مدیریت شهری با رویکرد سناریو مبنا (مطالعه موردی: شهر اراک). مجله توسعه پایدار محیط جغرافیایی،سال3 (پیاپی 5)، صص 105-87.#
#مرکز آمار ایران. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹5.#
#ملک¬زاده، ندا، بزاززاده، مهدی ،رفیعیان، مجتبی(1395). شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه شهری با رویکرد آینده¬نگاری ¬(مطالعه موردی: کلان شهر کرج). جغرافیا و توسعه فضای شهری، دوره 3، شماره 2، 52-35.#
#ندایی طوسی، سحر (1400). آینده نگاری مدیریت حریم پایتخت به روش سناریونگاری. فصلنامه اقتصاد و برنامه ریزی شهری، سال 2، شماره 1، صص66-45.
نصر، طاهره (1395). جایگاه «نشانه شناسی شهر ایرانی» در گردشگری در راستای آینده پژوهی برنامه ریزی شهری و توسعه پایدار. مجله برنامه ریزی منطقه ای، سال 6شماره پیاپی24، صص 200-189.#
#Bereznoy, Alexey.(2017),Corporate foresight in multinational business strategies." Форсайт 11.1 (eng)#
#Benites A J, Sim˜oes A F. Assessing the urban sustainable development strategy: An application of a smart city services sustainability taxonomy. Ecological Indicators. 2021; 127: 1-11. #
#Domingo D, Palka G, Hersperger A M. Effect of zoning plans on urban land-use change: A multi-scenario simulation for supporting sustainable urban growth. Sustainable Cities and Society. 2021;69: 1-19. #
#Fahey L, Randall R. Learning from the future, competitive foresight scenarios. 1998: Published by John wiley & sons Inc, canada#
#Ibrahim B, Wind B, Maier K. Future urban development scenarios for post-conflict Syria. How will returning refugees shape the future. Habitat International. 2022; 119. #
#Jaizuddin A. Urban future research and development planning: the use of scenario planning to implement the 25-year vision development plan for Balongan city. Habitat International .2011; 80. #
#Kibert, C. J. (2016). Sustainable construction: green building design and delivery. John Wiley & Sons. #
#Sodiq, A., Baloch, A. A., Khan, S. A., Sezer, N., Mahmoud, S., Jama, M., & Abdelaal, A. (2019). #
#Liu L, Wu J. Scenario analysis in Urban Ecosystem Services Research: Progress, Prospects, and Implications for Urban Planning and Management. Landscape and Urban Planning. 2022; 224. #
#Lo-Iacono-Ferreira V, Garcia-Bernabeu A, Hilario-Caballero A. Measuring urban sustainability performance through composite indicators for Spanish cities. Journal of Cleaner Production. 2022; 359. #
#Lumeng, L. I. U., & Jianguo, W. U. (2022). Scenario analysis in urban ecosystem services research: Progress, prospects, and implications for urban planning and management. Landscape and Urban Planning, 224, 104433. #
#Mallick S, Das P, Maity B, Rudra S, Pramanik M, Pradhan B, Sahana M. Understanding future urban growth, urban resilience and sustainable development of small cities using prediction-adaptation-resilience (PAR) approach. Sustainable Cities and Society. 2021; 74: 1-13#
#Puchol-Salort P, O’Keeffe J, Reeuwijk M, Mijic A. An urban planning sustainability framework: Systems approach to blue green urban design. Sustainable Cities and Society. 2021; 66:1-14. #
#Schwartz P. The Art of the Long view.1996: New York, Doubleday. #
#Towards modern sustainable cities: Review of sustainability principles and trends. Journal of Cleaner Production, 227, 972-1001. #
