اصول حاکم بر طراحی هدفمند محورهای دید شاخص شهری

محورهای موضوعی : معماری

محمدرضا پورجعفر ¹ , علیرضا صادقی ²

1 - دانشیار و مدیرگروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس تهران
2 - دانشآموخته معماری و دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران

تاریخ دریافت : 1387/08/01 تاریخ پذیرش : 1387/09/20 تاریخ انتشار : 1387/10/01

کلید واژه: Visual axis, محور دید, سازماندهی بصری, مطالعات بصری-کالبدی, کیفیت بصری-کالبدی محیط, Typical visual axes, Visual – formal studies, Improvement of visual – formal environmental quality,

چکیده مقاله :

در طراحی شهری و در فرآیند بهبود کیفیت محیط، ارتقا کیفیت بصری-کالبدی عرصه های عمومی شهر از جایگاه والایی برخوردار است. لذا طراحی آگاهانه و حفاظت از محور های دید به سوی ارزش های شاخص بصری، در ارتقا کیفیت بصری-کالبدی عرصه های عمومی نقشی غیر قابل انکار دارد. در این نوشتار به منظور شناخت و ارائه اصول حاکم بر طراحی آگاهانه و هدفمند محور های دید شاخص درون شهری، از طریق روش توصیفی و تحلیل محتوایی مرور متون و استفاده از اسناد تصویری، به باز شناخت ویژگی های مشترک محور های دید شاخص جهان پرداخته شده است. همچنین جایگاه محور دید در تحقق اهداف و مبانی نظری طراحی شهری مورد تدقیق قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش ارائه معیار هایی نظیر ضرورت توجه به توپوگرافی و اختلاف سطح ها، محصوریت مطلوب، توجه به مکان رفتارها، تقویت حضورپذیری از طریق وجود فعالیت خاص در بدنه یا عنصر پایانی و استفاده از عناصر اکولوژیک هویتمند، در طراحی و ساماندهی محور های دید خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

     Improvement of visual – formal qualities of the urban public realm plays an important role in urban design and improving the environmental quality. Identifying, organizing, meaningful design and conservation of visual axes toward typical visual values are the key factors influencing the visual – formal quality of the urban public realm. To identify and introduce the global rules governing the meaningful design of typical intra-urban visual axes, this study was devoted to recognition of the common characteristics of such visual axes through descriptive, analytical, comparative methods of research as well as literature review and use of photo documentation. Role of the visual axis in realization of aims and theoretical principles of urban design is also considered. Results of the present study would suggest an emphasis on such necessary criteria as considering the visual axis as system with visual quality, application of topography and level difference in visual axis design, the function of view shed as a public realm which could be used publicly, a desirable constraint and appropriate body elevation to emphasize on the role of visual qualities in visual axis design, consideration of role of behavioral place in visual axis design, amplification of invitation through some specific function of the body or the end element, and employing the characterized ecological elements in design and improvement the visual axes.  

منابع و مأخذ:

• بحرینی، سید حسین، (1377)"فرآیند طراحی شهری"، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول


• بیکن، ادموند، (1376)، "طراحی شهرها"، ترجمه: فرزانه طاهری، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول


• پاکزاد، جهانشاه (1385) "سیمای شهر آنچه کوین لینچ از آن می­فهمید"، نشریه آبادی، شماره 53(18 دورجدید)


• پاکزاد، جهانشاه، (1385) "مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری"، وزارت مسکن و شهرسازی، چاپ اول


• پورجعفر، محمدرضا (1372)، "طرح بهسازی محور آزادی"، مطالعات طراحی شهری


• پورجعفر، محمدرضا، (1381)، "معیارهای طراحی شهری در طراحی مساجد" مجله مدرس هنر، شماره 1


• پورجعفر، محمدرضا، (1382)، "توجه به معیار­های طراحی شهری در انتخاب سایت مخابراتی تهران"، مجله آبادی، شماره 38


• پورجعفر، محمدرضا و دیگران، (1385)، "مبانی طراحی محور­های شاخص شهری"، نشریه آبادی، شماره 53(18 دورجدید)


• پورجعفر، محمدرضا، (1387)، "جزوه درسی مبانی طراحی شهری"، دانشگاه تربیت مدرس


• پورجعفر، محمدرضا و علی رضا صادقی(1387)، "شناخت و ساماندهی محور­های دید، رهیافتی در مدیریت بصری شهر­ها"، همایش ایده­های نو در مدیریت شهری، انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی


• توسلی، محمود، (1371)، "طراحی فضای شهری 1"، انتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات شهرسازی و معماری، چاپ اول


• ذکاوت، کامران، (1385) "چارچوب استراتژیک مدیریت بصری شهر"، نشریه آبادی، شماره 53(18 دورجدید)


• غفاری سده، علی، (1371)، "مبانی طراحی فضاهای متوالی در معماری شهر"، مجله صفه، شماره 8-6، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی


• کالن، گوردون،(1382) "گزیده منظر شهری"،ترجمه منوچهر طبیبیان، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم


• گروتر، یورک، (1383)،"زیبایی شناسی در معماری"، ترجمه: جهانشاه پاکزاد، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم


• گلکار، کورش، (1378)، "کندوکاوی در تعاریف طراحی شهری" مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول


• گلکار،کوروش، (1385) "مفهوم منظر شهری"، نشریه آبادی، شماره 53(18 دورجدید)


• گیدیون، زیگفرید (1381)، "فضا , زمان , معماری"، ترجمه : منوچهر مزینی، انتشارات علمی و فرهنگی . چاپ پنجم .


• لنگ، جان، (1381)، "آفرینش نظریه معماری"، ترجمه علی­رضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول


• لنگ، جان، (1386)، "طراحی شهری، گونه شناسی رویه­ها و طرح­ها"، ترجمه حسین بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول


• لینچ، کوین، (1381)، "سیمای شهر" ترجمه منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم


• لینچ، کوین. (1381)، "بازنگری در سیمای شهر" ترجمه کوروش گلکار، نشریه صفه، شماره 34


• موریس، جیمز (1374)، "تاریخ شکل شهر" . ترجمه راضیه رضازاده . انتشارات دانشگاه علم و صنعت چاپ دوم


• مهندسین مشاور پارهاس و همکاران(گروه مشاوران همکار)، (1383) "چارچوب طراحی شهری اراضی عباس آباد"، شرکت نوسازی عباس آباد


• هدمن،ریچارد، یازوسکی، (1370)، "مبانی طراحی شهری"، ترجمه راضیه رضازاده و مصطفی عباس زادگان، دانشگاه علم وصنعت ایران


• D . Spreiregen , Paul, (1956) . “Urban Design” . AIA . United States .


• Neisser, u, (1967), “cognitive psychology”, englewood cliffs ,nj


• Oxford Advanced Learner’s Dictionary, (2007). Oxford University Press


• Pain, David. (2003), “Evaluating view corridor’s effect on development in the Austin central business district, Master project of Regional Planning”, University of North Carolina, Chapel Hill


• Porta, Renne (2005), “Linking urban design to sustainability”, Urban Design International, 51–64


• Smardon, R. (1988), “Perception and aesthetics of urban environment”, Landscape and Urban planning 15, p: 85-106


• Zacharias, j. (1999), “Preferences for view corridors through the urban environment”, Landscape and urban planning 43 ,p: 217-225


• google.com/image/champselysees - date: 12 oct 2008, time: 14:00


• google.com/image/piazza st peter- date: 12 oct 2008, time: 13:00


• google.com/image/versailles- date: 12 oct 2008, time: 13:20


• google.com/image/victoria socialismolui- date: 12 oct 2008, time: 14:50


•