تحلیل و ارزیابی آینده تاب‌آوری شهر الشتر با رویکرد آینده‌پژوهی
محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری
مهدی صفری احمدوند
1
,
عباس ملک حسینی
2
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
کلید واژه: تاب آوری , سناریو , آینده پژوهی , شهر الشتر ,
چکیده مقاله :
تاب‌آوری رویکرد جدیدی است که در راستای پایداری و حفظ مانایی و ارتقای ظرفیت تحمل منابع و شاخصه‌های توسعه در شهرها در برابر خطرات و آسیب‌ها و مخاطرات مطرح شده است. در مطالعه حاضر با هدف کاربردی- توسعه و با روش‌شناسی توصیفی- تحلیل سعی شده است به تحلیل و ارزیابی آینده تاب‌آوری شهر الشتر با رویکرد آینده پژوهشی بپردازد. برای گردآوری داده‌های توصیفی از روش اسنادی- کتابخانه‌ای و برای گردآوری داده‌های تحلیل به روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه بهره برده شد. جامعه نمونه پژوهش۱۵ نفر از کارشناسان اجرایی و ۱۵ نفر از اساتید دانشگاهی می‌باشند که با شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده مورد پرسش و پاسخ قرار گرفتند. برای تحلیل داده‌های پژوهش از نرم‌افزار Micmac و Morphol استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که تحلیل سناریوهای ارائه شده نشان می‌دهد که تاب‌آوری شهر الشتر به شدت تحت تأثیر عوامل کلیدی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است. برای جلوگیری از وقوع سناریوهای فاجعه، باید به توسعه اقتصادی، بهبود خدمات زیربنایی و تقویت زیرساخت‌های خدماتی و زیست‌محیطی توجه ویژه‌ای شود. اجرای سیاست‌های پیشگیرانه و برنامه‌ریزی برای بهبود وضعیت شهر در این زمینه‌ها می‌تواند تاب‌آوری شهر را افزایش داده و آن را در برابر بحران‌ها مقاوم‌تر سازد.
Resilience has emerged as a crucial approach for maintaining stability and enhancing the adaptive capacity of cities in the face of risks and hazards. This study aims to analyze and evaluate the future resilience of Al-Shatar City using a scenario-based, future-oriented research approach. Employing an applied–developmental purpose and a descriptive–analytical methodology, data were collected through documentary research and surveys. The sample included 30 participants—15 executive experts and 15 university professors—selected through simple random sampling. Data analysis was performed using MICMAC and Morphol software. Results indicate that Al-Shatar City’s resilience is strongly influenced by economic, social, and environmental factors. To prevent disaster scenarios, policymakers should focus on economic growth, infrastructure improvement, and environmental management. Preventive planning and proactive governance can strengthen urban resilience and enhance the city’s capacity to withstand crises.
1- آراسته، باغبان، باغبان، و ساجده. (1399). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر تاب‌آوری شهری با رویکرد آینده‌نگاری (مطالعۀ موردی: کلانشهر مشهد). برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 7(2)، 63-78.
2- امانپور، سعید، ملکی، سعید، صفایی پور، مسعود و امیری فهلیانی، محمدرضا (1397). تحلیل وضعیت و تعیین استراتژیهای مبتنی بر سناریو در تاب‌آوری شهری )موردپژوهی؛ کلانشهر اهواز(، فصلنامه پژوهش و برنامه ریای شهری، 9(35)، 31-46.
3- حسین‌زاده‌ی‌دلیر، کریم, محمدیان، سرداری, رؤیا. (1398). مروری بر مفهوم تاب‌آوری شهری. مطالعات طراحی شهری و پژوهشهای شهری, 7(2), 69-78.
4- ساکت حسنلوئی، میثم و آقابگلو، شاهین و اسدی، هیوا و سلگی، میلاد، (1402)واکاوی ابعاد و مولفه‌های تاب‌آوری شهری با تأکید بر تغییرات اقلیمی مطالعه موردی: ارزیابی تطبیقی شهرهای نقده و قروه، فصلنامه رهپویه معماری و شهرسازی، دوره2، شماره1.
5- شکري فیروزجاه، پري(1397). سنجش میزان تاب آوري شهرها در برابر مخاطرات طبیعی(مطالعه موردي: شهر بابل) - مطالعات برنامه ریزي سکونتگاه‌هاي انسانی، ص 366-678.
6- معصومی، لیلا(1394)، تأثیر سبک زندگی بر انعطافپذیری شهری(مطالعه تطبیقی: مناطق 1 و 19 شهر تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری-آمایش شهری، دانشگاه شهید بهشتی.
7- نامجویان، ف. ، رضویان، م. ت. ، و سرور، ر. (1398). ارتقای سطح تاب‌آوری کلانشهر تهران در برابر سوانح طبیعی با تأکید بر زلزله. پژوهشهای جغرافیای انسان ، ی 51(4)، 1031-1011.
8- Amirzadeh, M. , Sobhaninia, S. , & Sharifi, A. (2022). Urban resilience: A vague or an evolutionary concept?. Sustainable Cities and Society, 81, 103853.
9- Annarelli, A. , Battistella, C. , Nonino, F. (2020). A framework to evaluate the effects of organizational resilience on service quality. Sustainability, 12(3), 958-973.
10- Clark, J. , Harrison, J. , Miguelez, E. (2018). Connecting cities, revitalizing regions: the centrality of cities to regional development. Regional Studies, 52(8), 1025.
11- Egid, B. R. , Jaramillo, M. H. , Lindsay, T. C. , Lopez Villegas, C. I. , Mohan, K. , Ozano, K. ,. . . & Wilson, A. L. (2023). Integrating city resilience and mosquito-borne diseases–a multi-site case study from the Resilient Cities Network. Cities & Health, 7(3), 348-362.
12- Egoreichenko, A. B. (2018). Cities of the future: Socio-cultural aspect of urban innovations. In European Proceedings of Social & Behavioural Sciences
13- Goodwin, P. and Wright, G (2021). “Enhancing strategy evaluation in scenario planning: a role for decision analysis”. Journal of management studies, 38(1), 1- 16.
14- Hong, T. , Wang, B. , & Li, L. (2022). The coupling relationship between urban resilience level and urbanization level in Hefei. Mathematical Problems in Engineering, 1-8.
15- Khatibi, H. , Wilkinson, S. , Eriwata, G. , Sweya, L. N. , Baghersad, M. , Dianat, H. ,. . . & Javanmardi, A. (2022). An integrated framework for assessment of smart city resilience. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 49(5), 1556-1577.
16- Liu, W. , & Song, Z. (2020). Review of studies on the resilience of urban critical infrastructure networks. Reliability Engineering & System Safety,193,106617.
17- Moser, S. , Meerow, S. , Arnott, J. , & Jack-Scott, E. (2019). The turbulent world of resilience: Interpretations and themes for transdisciplinary dialogue. Climatic Change, 153(1–2), 21–40
18- Petdis, E. (2020). Putting urban resilience into action: A longitudinal study of resilience thinking implementation in Thessaloniki, Greece. University of Warwick, Warwick Institute for the Science of Cities, Department of Computer Science
19- Taylor, Z. , Fitzgibbons, J. , & Mitchell, C. L. (2021). Finding the future in policy discourse: an analysis of city resilience plans. Regional Studies, 55(5), 831-843.
20- Varum, C. A. , and Melo, C. (2010). “Directions in scenario planning literature – a review of the past decades”. Futures, 42, 355–369
21- Wijayawardana, N. , Abenayake, C. , Jayasinghe, A. , & Dias, N. (2023). An Urban Density-Based Runoff Simulation Framework to Envisage Flood Resilience of Cities. Urban Science, 7(1), 17.
22- Woodruff, S. , Bowman, A. O. M. , Hannibal, B. , Sansom, G. , & Portney, K. (2021). Urban resilience: Analyzing the policies of US cities. Cities, 115,10323.
23- Zeng, X. , Yu, Y. , Yang, S. , Lv, Y. , & Sarker, M. N. I. (2022). Urban resilience for urban sustainability: Concepts, dimensions, and perspectives. Sustainability, 14(5), 2481.
