شیوه‌های بازنمایی کارگزاران اجتماعیِ «خود» و «دیگری» در سورة مؤمنون
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
عبدالباسط عرب یوسف آبادی
1
,
فرشته افضلی
2
,
بهروز لطفی گسکرئی
3
1 - استادیار/ دانشگاه زابل
2 - زبان و ادبیات عربی دانشگاه ملی دامغان
3 - استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
کلید واژه: تحلیل گفتمان, ون لیوون, اظهار, خود, دیگری, سورة مؤمنون.,
چکیده مقاله :
تحلیل گفتمان قرآن به معنای بررسی و تحلیل ساختار و مضامین موجود در قرآن است. در تحلیل گفتمان قرآن، مفاهیم، الگوها و ساختارهای موجود در قرآن مورد بررسی قرار می‌گیرد و هدف اصلی آن تحلیل، روشنی، توجیه و تبیین معانی و مفاهیم موجود در قرآن و ارائه تفسیرهایی همسو با متن قرآنی است. پژوهش حاضر در تلاش است با تکیه‌بر روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به الگوی جامعه‌شناختی-معنایی وَن لیوون (2008م) شیوه‌های بازنمایی کارگزاران اجتماعیِ «خود» و «دیگری» در سورة مؤمنون را بررسی نماید. این سوره گزارشی فشرده از حضور «خود» در قالب اهل ایمان و «دیگری» در قالب کفار معرفی شده‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد در این سوره کارگزار اجتماعیِ «خود» و «دیگری» بیشتر بر اساس شیوه‌های اظهار بازنمایی شده‌است تا شیوه‌های حذف. این کارکرد گفتمانی ارتباط مستقیمی با پیام اصلی سورة مؤمنون دارد؛ بدین‌شکل که بخش مهمی از این سوره به توصیف اهل ایمان پرداخته و آن‌ها برجسته‌سازی شده و در بخشی دیگر به مهم‌ترین خصوصیات کفار ارجاع داده شده و آن‌ها حاشیه‌رانی شده‌اند. بنابراین برای تحقق این پیام لازم است از تمامی شیوه‌های اظهار جهت تعیین هویت کارگزاران اجتماعی «خود» و «دیگری» استفاده شود تا پنهان‌سازی و حذف آن‌ها.
Today, the study of the Qur'an in a methodical way has been welcomed by many commentators and Qur'an scholars. Discourse analysis is one of the sciences used to achieve this sacred goal. In analyzing the discourse of the Qur'an, by evaluating the different levels of the text of the Qur'an, it is possible to obtain a new and deep understanding of it, and the interactions of language with social-intellectual structures are analyzed. The current research is trying to investigate the methods of representation of the social agents "self" and "other" in Surah Mominun by relying on the descriptive-analytical method and referring to the sociological-semantic model of van Leeuwen (2008). This surah is a compact account of the presence of "self" in the form of believers and "others" in the form of non-Muslims. The results of the research show that in this surah, the social agent of "self" and "other" is represented more through the methods of expression than the methods of elimination. This discourse function is directly related to the main message of Surah Mominun; In this way, an important part of this surah describes the people of faith and they are highlighted, and in another part, the most important characteristics of non-Muslims are referred to and they are marginalized. Therefore, in order to realize this message, it is necessary to use all methods of expression to determine the identity of "self" and "other" social agents, rather than hiding and removing them.
قرآن کریم احسانی اصطهباناتی، محمد امین و همکاران (1400ش). «غرل‌های ابوالقاسم حالت با تکیه‌بر جنبة فنون گفتمانی معنایی». دانشگاه اصفهان: فنون ادبی. دورة13. شمارة37. صص 125-140. الأندنوسي، هناء (1424ق). «المبادئ التربوية المتضمنة في سورة المؤمنون». جامعة أم القری: رسالة الماجستير. ابن کثير، أبوالفداء (2000م). تفسير القرآن الکريم. ط1. بيروت: دار ابن حزم. انوری، حسن؛ احمدی گیوی، حسن (1371ش). دستور زبان فارسی2. چ7. تهران: فاطمی. پورنامداریان، تقی (1387ش). «بلاغت مخاطب و گفتگوی با متن». دانشگاه تربیت مدرس: نقد ادبی. دورة1. شمارة1. صص 11-37. عرب یوسف‌آبادی، عبدالباسط و همکاران (1397ش). «گفتمان‌کاوی نظام زبانی سورة جن: بررسی آماری». دانشگاه علامه طباطبایی: معارف قرآنی. دورة9. شمارة33. صص 139-162. doi: 10.22054/rjqk.2019.34572.1751 References The Holy Quran Van Dijk, T. A. (2006). "Ideology and Discourse Analysis". Journal of Political Ideologies. 11(2)/ Pp 115-140. Anvari, Hassan; Ahmadi Givi, Hassan (1982). Persian grammar 2. Ch7. Tehran: Fatemi. [in Persian] Arab Yusufabadi, Abdulbasit and colleagues (2017). "The Greeks Dictionary of the Systematic Dialogue: A Statistical Survey". Allameh Tabatabai University: Quranic Knowledge Research. 9 (33).Pp 139-162. doi: 10.22054/rjqk.2019.34572.1751. [in Persian] Guy Cook. (1994). Discourse and Literature. Oxford University Press. Pournamdarian, Taghi (2002). "The audience's rhetoric and dialogue with the text". Tarbiat Modares University: literary criticism. 1 (1). Pp 11-37. [in Persian] Van Leeuwen, Theo (2008), Discourse and Practice, New Tools for Critical Discourse Analysis. Oxford University Press.
