شیوه‌های بازنمایی کارگزاران اجتماعیِ «خود» و «دیگری» در سورة مؤمنون
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
عبدالباسط عرب یوسف آبادی
1
,
فرشته افضلی
2
,
بهروز لطفی گسکرئی
3
1 - استادیار/ دانشگاه زابل
2 - زبان و ادبیات عربی دانشگاه ملی دامغان
3 - استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
الکلمات المفتاحية: تحلیل گفتمان, ون لیوون, اظهار, خود, دیگری, سورة مؤمنون.,
ملخص المقالة :
تحلیل گفتمان قرآن به معنای بررسی و تحلیل ساختار و مضامین موجود در قرآن است. در تحلیل گفتمان قرآن، مفاهیم، الگوها و ساختارهای موجود در قرآن مورد بررسی قرار می‌گیرد و هدف اصلی آن تحلیل، روشنی، توجیه و تبیین معانی و مفاهیم موجود در قرآن و ارائه تفسیرهایی همسو با متن قرآنی است. پژوهش حاضر در تلاش است با تکیه‌بر روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به الگوی جامعه‌شناختی-معنایی وَن لیوون (2008م) شیوه‌های بازنمایی کارگزاران اجتماعیِ «خود» و «دیگری» در سورة مؤمنون را بررسی نماید. این سوره گزارشی فشرده از حضور «خود» در قالب اهل ایمان و «دیگری» در قالب کفار معرفی شده‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد در این سوره کارگزار اجتماعیِ «خود» و «دیگری» بیشتر بر اساس شیوه‌های اظهار بازنمایی شده‌است تا شیوه‌های حذف. این کارکرد گفتمانی ارتباط مستقیمی با پیام اصلی سورة مؤمنون دارد؛ بدین‌شکل که بخش مهمی از این سوره به توصیف اهل ایمان پرداخته و آن‌ها برجسته‌سازی شده و در بخشی دیگر به مهم‌ترین خصوصیات کفار ارجاع داده شده و آن‌ها حاشیه‌رانی شده‌اند. بنابراین برای تحقق این پیام لازم است از تمامی شیوه‌های اظهار جهت تعیین هویت کارگزاران اجتماعی «خود» و «دیگری» استفاده شود تا پنهان‌سازی و حذف آن‌ها.
قرآن کریم احسانی اصطهباناتی، محمد امین و همکاران (1400ش). «غرل‌های ابوالقاسم حالت با تکیه‌بر جنبة فنون گفتمانی معنایی». دانشگاه اصفهان: فنون ادبی. دورة13. شمارة37. صص 125-140. الأندنوسي، هناء (1424ق). «المبادئ التربوية المتضمنة في سورة المؤمنون». جامعة أم القری: رسالة الماجستير. ابن کثير، أبوالفداء (2000م). تفسير القرآن الکريم. ط1. بيروت: دار ابن حزم. انوری، حسن؛ احمدی گیوی، حسن (1371ش). دستور زبان فارسی2. چ7. تهران: فاطمی. پورنامداریان، تقی (1387ش). «بلاغت مخاطب و گفتگوی با متن». دانشگاه تربیت مدرس: نقد ادبی. دورة1. شمارة1. صص 11-37. عرب یوسف‌آبادی، عبدالباسط و همکاران (1397ش). «گفتمان‌کاوی نظام زبانی سورة جن: بررسی آماری». دانشگاه علامه طباطبایی: معارف قرآنی. دورة9. شمارة33. صص 139-162. doi: 10.22054/rjqk.2019.34572.1751 References The Holy Quran Van Dijk, T. A. (2006). "Ideology and Discourse Analysis". Journal of Political Ideologies. 11(2)/ Pp 115-140. Anvari, Hassan; Ahmadi Givi, Hassan (1982). Persian grammar 2. Ch7. Tehran: Fatemi. [in Persian] Arab Yusufabadi, Abdulbasit and colleagues (2017). "The Greeks Dictionary of the Systematic Dialogue: A Statistical Survey". Allameh Tabatabai University: Quranic Knowledge Research. 9 (33).Pp 139-162. doi: 10.22054/rjqk.2019.34572.1751. [in Persian] Guy Cook. (1994). Discourse and Literature. Oxford University Press. Pournamdarian, Taghi (2002). "The audience's rhetoric and dialogue with the text". Tarbiat Modares University: literary criticism. 1 (1). Pp 11-37. [in Persian] Van Leeuwen, Theo (2008), Discourse and Practice, New Tools for Critical Discourse Analysis. Oxford University Press.
