نمود آتش در شاهنامه و باورهای مردم

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

مهین مسرت ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/08/27 تاریخ پذیرش : 1397/02/30 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: شاهنامه, اوستا, آیین, باورهای دینی, کلید واژه‌ها: آتش,

چکیده مقاله :

چکیده در آیین مزدیسنا، هرچه که آفریدة اهورا مزداست، پاک و مقدّس تلقّی می‌شد. آتش نیز مثل بسیاری دیگر از آفریده‌های سودمند، در نظر ایرانیانِ قدیم، محترم و با ارزش شمرده شده است. برای پی بردن به پیشینة تقدّس آتش در نظر ایرانیان، بهتر است که متونِ کهنِ ایرانی را- که اوستا در رأس آنها قرار دارد– مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم. چون برخی از آیین‌ها و باورهای کهن ایرانی در شاهنامه منعکس شده، استفادة فردوسی از منابع قدیم نه به صورت مستقیم بلکه به واسطة ترجمة خدای نامه و آثار مدّون قبلی بوده است، در این پژوهش، با هدفِ آشنایی با اصل و منشأ روایات شاهنامه و شناخت تغییر و تحوّلاتی که به مرورِ زمان، در آن‌ها روی داده، مطالعة تطبیقی صورت گرفته، نحوة انعکاس آیین‌های مرتبط با آتش و وجوه تفاوت و تشابهِ مندرجاتِ شاهنامه و اوستا نشان داده شده است.

چکیده انگلیسی:

Abstract         Mazdeyasna creed says : Whatever Ahuramazda has created is pure and sacred. Fire, also was considered revered and valuable by the ancient Iranians. To understand its sanctity background, it's better to study the old Persian texts, including The Avesta. This is because some of the Iranian rites and beliefs are reflected in the Shahnameh and Ferdowsi utilized the old sources, not only directly but also through the Khodainamak translation and the others. We have tried to show the origin of the Shahnameh's stories by focusing on the developments in the course of time and studying and adapting them and their relations with the fire in both the Shahnameh and the Avesta.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

کتابنامه:

1-  آبادی باویل، محمّد، (1350)، آیین‌ها در شاهنامة فردوسی، تبریز مؤسّسة تاریخ و فرهنگ ایران.

2- اعتماد مقدّم، علیقلی، (1355)، آیین‌ها و رسم‌های ایرانیان باستان بر بنیاد شاهنامة فردوسی، تهران، اداره کلّ نگارش، چاپ اوّل.

3-  بی نا، (1370) اوستا، جلیل دوستخواه، تهران، مروارید.

4- بی نا، (1376) وندیداد، هاشم رضی، تهران، فکر روز، چاپ اوّل.

5- بی نا، (1378)، یسنا، گزارش ابراهیم پور داود، تهران، اساطیر، چاپ اوّل.

6- بی نا، (1378)، یشت‌ها، گزارش ابراهیم پور داود، تهران، اساطیر، چاپ اوّل.

7- بی نا، (1381)، ویسپرد، گزارش ابراهیم پورداود، تهران، اساطیر، چاپ اوّل.

8- بی نا، (1380)، اوستا، گزارش هاشم رضی، تهران، بهجت، چاپ دوم.

9- دادگی، فرنبغ، (1380)، بندهش، گزارش مهرداد بهار، تهران، توس، چاپ دوم.

10- فردوسی، ابوالقاسم، (1382)، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره، چاپ ششم.

11- معین، محمّد، (1384)، مزدیسنا و ادب پارسی (جلد اوّل)، تهران، دانشگاه تهران.

12- _______، (1363)، مزدیسنا و ادب پارسی، (جلد دوم)، تهران، دانشگاه تهران.

 

مقاله:

• سرکاراتی، بهمن، (1378)، سایه های شکار شده، «بنیانِ اساطیریِ حماسة ملّی ایران»، تهران، قطره، چاپ اوّل.