فردیّت عشق در غزلیّات منزوی

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

رضا هادی لو ¹ (دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
تورج عقدایی ² (دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
حیدر حسنلو ³ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
مهری تلخابی ⁴ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/05/05 تاریخ پذیرش : 1399/08/27 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: عشق, فردیّت, کلید واژه‌ها: حسین منزوی, غزل و هویّت,

چکیده مقاله :

چکیده تا پیش از عصر مشروطیّت، معشوق شعر فارسی، غالباً با سیمایی کلّی، مبهم، فاقد هویّت عینی و غرق در هاله‌ای از تقدّس و رازناکی در شعر شاعران تجلّی می‌یافت. امّا از عصر مشروطه با ظهور گفتمان‌های تازه، از جمله توجّه به جایگاه زن و فردیّت او در عرصۀ جامعه و خانواده، ماهیّت معشوق دگرگون شد و چهره‌ای ملموس و عینی یافت، آن معشوق رازآمیز، آرمانی و آسمانی، مبدّل به معشوقی زمینی و این جهانی شد با جلوه‌های مادّی و محسوس. در کنار گونه‌های متنوّع معشوق که در میراث شعری یک قرن اخیر تجلّی یافته‌اند؛ به تبع توجّه به نقش زن و باز تعریف نظام خانواده، به گونه‌ای دیگر از معشوق مواجه‌ایم که همانا همسر واقعی شاعر است. معشوقی که وجود تابوهای فرهنگی و اخلاقی و نیز دیگر عوامل اجتماعی از جمله فاصلۀ موجود بین عشق و زناشویی، مانع ظهور و بروز آن در اشعار عاشقانۀ کلاسیک می‌شد. در این مقاله، به شیوۀ تحلیلی – توصیفی در پی باز نمودن ابعاد و آفاق این گونه عشق‌ورزی در غزلیّات حسین منزوی از منظر فردیّت عشق، بودیم و به این نتیجه رسیدیم که در پرتو تغییر و تکامل ساختارهای فکری و فرهنگی و نیز تحوّل در نظام زیبایی شناختی شعر معاصر، فردیّت در جایگاه درخور تأمّلی قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

Abstract         Although the magic realism is considered a modern style in story-writing, it has one thousand years of background and has well-established in our literary works. There is no doubt that the extensive treasure of mythology that is reflected in magic-evasive content of the Shahnameh can have a great share in proving this matter. Ferdowsi is a realist who by taking advantage of this magic realistic themes has created the fables such as Haft Khan. He includes the reality of his present day in an ultra logic bed of the accidents to open a door of knowledge to his readers. We are to deal with the themes of magic realism in a descriptive-analytical method, and conclude that magic reflects a vast spectrum of ancient beliefs in the fables of the Haft Khan. At the same time it talks about the facts that is called insurgence in the hard trials of life. So, we try, by exploring the magic realistic themes, in the Haft Khan to find how this tie is taking place , what seems clear, is that the Haft khan has its roots in the seven ceremonies of Mehr. Therefore, utilizing the elements of fantasy, this epic work seems fabulous, and this specific quality focuses on its magical realism. The whole fables of the Haft Khan are the reflection of Jung's thoughts. The last point, in the process of the story, emphasizes on the political wisdom of ancient Iran in which the king is a basic column in people's lives.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مأخذ

• آشوری، داریوش، (1380)، شعر و اندیشه، تهران: مرکز، چاپ سوم.


• آربلا ستر، آنتونی، (1367)، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.


• اسفندیاری، علی(نیما یوشیج)، (1388)، کلیّات اشعار، تهران: نگاه، چاپ نهم.


• بیات، عبدّالرسول، (1381)، فرهنگ واژه‌ها (درآمدی بر مکاتب و اندیشه‌های معاصر)، قم: موسسۀ اندیشه و فرهنگ دینی، چاپ دوم.


• پورنامداریان، تقی، (1389)، خانه‌ام ابری است، تهران: مروارید، چاپ سوم.


• پی. واینر، فیلیپ، (1385)، فرهنگ تاریخ اندیشه‌ها، تهران: سعاد، چاپ اوّل.


• تسلیمی، علی، (1387)، گزاره‌هایی در ادبیّات معاصر ایران، تهران: اختران، چاپ دوم.


• جورکش، شاپور، (1385)، بوطیفای شعر نو، تهران: ققنوس، چاپ دوم.


• حافظ، شمس‌الدّین محمّد، (1371)، دیوان، محمّد قزوینی و دکتر قاسم غنی، تهران: اقبال، چاپ دوازدهم.


• _______________، (1363)، دیوان غزلیّات، جلد اوّل، به تصحیح و توضیح ناتل خانلری، تهران: خوارزمی، چاپ دوم.


• حسن‌لی، کاوس، (1383)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث، چاپ اوّل.


• دقیقی، محمّد بن احمد، (1374)، پیشاهنگان شعر پارسی، محمّد دبیر سیاقی، تهران: علمی فرهنگی، چاپ چهارم.


• روزبه، محمّدرضا، (1381)، ادبیّات معاصر ایران، نظم، تهران: روزگار، چاپ اوّل.


• سعدی، مصلح بن عبدالله، (1373)، دیوان غزلیّات، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: مهتاب، چاپ هشتم.


• سیّدحسینی، رضا، (1385)، مکتب‌های ادبی، جلد 2، تهران: نگاه ، چاپ چهارم.


• شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1383)، ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن، چاپ دوم.


• صائب تبریزی، محمّدعلی، (1372)، دیوان، ج 4، محمّد قهرمان، تهران: علمی فرهنگی، چاپ دوم.


• صلیبا، جمیل، (1366)، فرهنگ فلسفی، ترجمۀ منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: حکمت، چاپ اوّل.


• قربانی، جاوید، (1386)، ( مضامین غزل‌های حسین منزوی)، مجلّة داخلی دانشگاه شهید بهشتی، شمارة 46، ص50.


• لنگرودی، شمس، (1385)، ریال بازتاب زندگی ناتمام، به کوشش مژگان معقولی، تهران: آهنگ دیگر، چاپ اوّل.


• ________، (1387)، تاریخ تحلیل شعر نو، دورة چهار جلدی، تهران، مرکز، چاپ پنجم.


• مختاری، محمّد، (1378)، انسان در شعر معاصر، تهران: طوس، چاپ دوم.


• مختاری، محمّد، (1387)، چشم مرکب (نواندیشی از نگاه شهر معاصر)، تهران: توس، چاپ اوّل.


• منزوی، حسین، (1387)، مجموعۀ اشعار، تهران: آفرینش، نگاه.


• هارلند، ریچارد، (1388)، درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی(از افلاطون تا بارت)، گروه ترجمۀ شیراز، علی معصومی، شاپور جور کش، تهران: چشمه، چاپ سوم.