تصحیح تصحیف‌های دیوان شایق لرستانی

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

جواد تراب پور ¹

1 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد دورود، دانشگاه آزاد اسلامی، دورود، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/10/15 تاریخ پذیرش : 1400/03/25 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: تصحیح, تصحیف, کلید واژه‌ها: شایق لرستانی, سنّت‌های ادبی,

چکیده مقاله :

چکیده هادی بیگ ساکی متخلّص به شایق و مشهور به شایق لرستانی شاعر صاحب ذوق و خوش قریحة پارسی گو در دوران زندیّه و قاجاریّه و از شاعـران منتسب به مکتب بازگشت ادبی اسـت که در اغلب قالب های شعر فارسی طبع آزمایی کرده است. تنها نسخة موجود از دیوان این شاعر به خطّ حسین علی ابن علی یار بیگ زنگنه بختیاری در سال 1223 کتابت و در تاریخ 25 اردیبهشت 1331 با شماره 5117 در کتابخانة ملّی ملک ثبت شده است. حمید رضا دالوند در سال 1383نسخة یاد شده را تصحیح و چاپ کرده اند. با توجّه به فراوانی غلط های راه یافته در متن این تصحیح، نگارندة این جستار برای نخستین بار بر پایة معیارهای زیبایی شناختی، قواعد معنایی، معیارهای عروضی و سنّت های ادب فارسی شماری از تصحیف های این دیوان را تصحیح و گزارش نموده است.

چکیده انگلیسی:

Abstract         Hadi Beik Saki, with the pen-name of " Shayegh" and known as " Shayegh Lorestani" is the talented Persian poet in the period of Zandieh and Ghajarieh, and is attributed to the literary renascence school. He has tried his hand in most of the Persian poetry molds. The only existing version of this poet is the manuscript written by Hossein Ali ibn Yar Beik Zanganeh Bakhtiari in 1223 which was registered in Malek National Library in 1331 with the number of 5117. Mr. Hamid Reza Dalvand corrected and published it in 1383. Regarding the abundant errors in its text, the writer of this essay corrected and reported a number of solecisms of this diwan, based on the aesthetics, semantic rules, prosodic patterns and Persian literary traditions.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتاب نامه

• انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن، (1387)، دستور زبان فارسی 2، تهران: فاطمی، چاپ چهارم.


• اوحدی مراغی، (1340)، دیوان، تصحیح سعید نفیسی، تهران: امیرکبیر، چاپ اوّل.


• جهانبخش، جویا، (1390)، راهنمای تصحیح متون، تهران: مرکز پژوهش میراث مکتوب، چاپ سوم.


• حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدّین محمّد، (1374)، دیوان: تصحیح محمّد قزوینی و دکتر قاسم غنی، تهران: زوّار، چاپ دوم.


• خطیب رهبر، خلیل، (1367)، دستور زبان فارسی(کتاب حروف اضافه و ربط)، تهران: سعدی، چاپ اوّل.


• دنبلی، عبدالرّزاق، (1342)، تذکرة نگارستان دارا، به کوشش عبدالرّسول خیّام‌پور، جلد 1، تبریز: شرکت چاپ کتاب آذربایجان، چاپ اوّل.


• رشحة اصفهانی، محمّدباقر، (1344)، تذکره منظوم، به کوشش احمد گلچین معانی، تهران: امیرکبیر، چاپ اوّل.


• زرّین کوب، عبدالحسین، (1354)، نقد ادبی، تهران: امیرکبیر، چاپ اوّل.


• سعدی شیرازی، شیخ مصلح‌الدّین، (1375)، بوستان، تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی، چاپ پنجم.


• سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم، (بی‌تا)، دیوان، تصحیح مدرّس رضوی، تهران: سنایی، چاپ چهارم.


• شایق لرستانی، هادی بیگ، (1383)، دیوان، تصحیح حمیدرضا دالوند، خرم آباد: افلاک، چاپ اوّل.


• _______________ ، (1386)، دیوان، به کوشش داوود ساکی حسین خانی، قم: دارالنّشر اسلام، چاپ اوّل.


• _______________ ، دیوان، نسخة خطّی، تهران: کتابخانة ملک، شمارة 5117.


• شمیسا، سیروس، (1373)، معانی، تهران: میترا، چاپ اوّل.


• فردوسی، ابوالقاسم، (1374)، شاهنامه (از روی چاپ مسکو)، به کوشش و زیر نظر دکتر سعید حمیدیان، تهران: داد، چاپ اوّل.


• فروغی بسطامی، میرزا عبّاس، (1342)، دیوان، با مقدّمه سعید نفیسی، تهران: جاویدان، چاپ اوّل.


• قزوینی، محمّد، (1363)، یادداشت­ها، به کوشش ایرج افشار،  جلد 9 و 10، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ سوم.


• گرجی‌(اختر)، احمد بیگ، (1343)، تذکرة اختر، به کوشش عبدالرّسول خیّام‌پور، تبریز: شرکت چاپ کتاب آذربایجان، چاپ اوّل.


• معین، محمّد، (1375)، فرهنگ فارسی، تهران: امیر کبیر، چاپ نهم.


• مولوی رومی، جلال‌الدّین محمّد، (1376)، کلیّات شمس تبریزی، به اهتمام بدیع‌الزّمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر، چاپ چهاردهم.


• ناصرخسرو قبادیانی، (1378)، دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق، تهران: دانشگاه تهران، چاپ پنجم.


• نوّاب شیرازی، علی‌اکبر، (1371)، تذکرة دلگشا، تصحیح دکتر منصور رستگار فسایی، شیراز: نوید، چاپ اوّل.


• هدایت، رضا قلیخان، (1336)، مجمع الفصحا، جلد 5، تصحیح دکتر مظاهر مصفّا، تهران: امیرکبیر، چاپ اوّل.

24- یاحقّی، محمّدجعفر، (1386)، فرهنگ اشارات داستانی، تهران: فرهنگ معاصر، چاپ اوّل.

 

ب: مقالات

• ساکی حسین‌خانی، داوود، (1376)، «نگاهی به زندگی هادی بیگ سرایندة گمنام لرستانی»، شقایق، سال اوّل، شمارة 3 و 4، صص: 333-336.