اثربخشی برنامه آموزشی غنی سازی مهارت های رابطه بین فردی بر اسنادهای علّی، راهبردهای حل تعارض‌های بین فردی، مهارت های مقابله شناختی و ادراک از روابط مثبت با دیگران
محورهای موضوعی : روان شناسی تحولی
امید شکری
1
(
استادیار گروه روان‌شناسی
دانشگاه شهید بهشتی
)
حسین پورشهریار
2
(
استادیار گروه روان‌شناسی
دانشگاه شهید بهشتی
)
کلید واژه: اسنادهای علّی, نظم‌جویی شناختی هیجانی, ادراک از روابط مثبت با دیگران, برنامه غنیسازی مهارتهای رابطه بینفردی, راهبردهای حل تعارض‌های بین فردی,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزشی غنیسازی مهارتهای رابطه بینفردی بر اسنادهای علّی، راهبردهای حل تعارض‌های بینفردی، راهبردهای نظم‌جویی شناختی هیجان و ادراک از روابط مثبت با دیگران در دانشجویان انجام شد. در این پژوهش تجربی با طرح پیشآزمونـپسآزمون با گروه کنترل و همراه با پیگیری، 72 دانشجو در دو گروه آزمایش (40 نفر) و کنترل (32 نفر) قبل و بعد از آموزش به پرسشنامه سبک اسنادی (پیترسون و دیگران، 1982)، سیاهه سبک حل تعارض (کاردک، 1994)، نسخه کوتاه پرسشنامه نظم‌جویی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون، 2001) و مقیاس روابط مثبت با دیگران (ریف، 1989) پاسخ دادند. برنامه آموزشی غنیسازی مهارتهای رابطه بینفردی در 10 جلسه و هر جلسه یک ساعت به‌صورت گروهی برای گروه آزمایش اجرا شد. نتایج روش‌های آماری تحلیل کوواریانس تکمتغیری و چندمتغیری نشان داد که در کوتاهمدت و بلندمدت برنامه آموزشی غنیسازی مهارتهای رابطه بینفردی در افزایش میزان اسنادهای علّی مثبت، راهبرد حل مسئله مثبت، راهبردهای انطباقی مقابله شناختی و ادراک از روابط مثبت و در کاهش نمره اسنادهای علّی منفی، راهبردهای غیرانطباقی حل تعارض‌های بینفردی و راهبردهای غیرانطباقی مقابله شناختی دانشجویان مؤثر است. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که برنامه آموزشی غنیسازی مهارتهای رابطه بینفردی از طریق تقویت راهبردهای تفکر مثبت، راهبردهای انطباقی مدیریت هیجان و همچنین پربارسازی مهارتهای رابطه بین فردی، در تحقق ایده ایمن‌سازی روانی فراگیران به‌طور تجربی مؤثر واقع میشود.
The purpose of this study was to examine the effectiveness of enrichment of interpersonal relationship skills program on university students’ causal attributions, interpersonal conflict solution strategies, cognitive emotion regulation strategies and perception of positive relations with others. In this experimental study with pretest-posttest control-group design and follow up stage, 72 students participated, 40 students in the experimental group and 32 students in the control group. The participants completed the Attribution Style Questionnaire (ASQ; Peterson & et al., 1982), the Conflict Resolution Styles Inventory (CRSI; Kurdek, 1994), the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (CERQ-SF; Garnefski, Kraaij & Spinhoven, 2001), and the Positive Relationships with Others Scale (PROS; Ryff, 1989). The experimental group received 10 sessions of enrichment of interpersonal relationship skills program (1 hour a session). The results of multivariate and univariate covariance analysis indicated that enrichment of interpersonal relationship skills program was effective in increasing positive causal attributions, positive problem solving strategy, adaptive cognitive emotion regulation strategies and positive relations with others and in decreasing negative causal attributions, non-adaptive interpersonal conflict solution styles and non-adaptive cognitive emotion regulation strategies in short term and long term. The findings suggest that enrichment of interpersonal relationship skills program may result in mental immunization in students through increasing positive thinking strategies, adaptive emotional management skills and interpersonal relationships skills enrichment
منابع
حسین‌آبادی، م. و شکری، ا. (1394). آزمون هم‌ارزی جنسی ساختار عاملی نسخه کوتاه پرسشنامه نظم‌جویی شناختی هیجان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 12 (46)، 211 -199.
|
خدایی، ع.، زارع، ح.، علیپور، ا. و شکری، ا. (1394). اثربخشی برنامه مداخله‌ای بازآموزی اسنادی مبتنی بر مدل پردازش اطلاعات اجتماعی کرک و داج بر کاهش تعارض والد ـ نوجوان. دوفصلنامه روان‌شناسی خانواده، 2 (2)، 38 -27.
رضایی، ع. ح.، یحیی‌زاده، ح. و پروین، س. (1393). اثربخشی آموزش مهارتهای ارتباط مؤثر و جراتمندی بر سازگاری اجتماعی دانشجویان علوم پزشکی. مجله روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت، 1 (3)، 30 -15.
دوستی، م.، پورمحمدرضای‌تجریشی، م. و غباری‌بناب، ب. (1393). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر بهزیستی روان‌شناختی دختران خیابانی دارای اختلال‌های برونی‌سازی شده. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 11 (41)، 54 -43.
سرمد، ز.، بازرگان، ع. و حجازی، ا. (1396).روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.
شکری، ا.، تمییزی، ن.، عبدالله‌پور، م. آ. و تقوایی‌نیا، ع. (1394). تحلیل روان‌سنجی پرسشنامه سبک اسنادی در دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9 (33)، 105 -83.
شکری، ا.، دستجردی، ر.، دانشورپور، ز.، غنایی، ز.، زین‌آبادی، ح. ر. و گراوند، ف. (1387). تفاوت‌های جنسیتی در مقیاس‌های بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان دانشگاه‌های دولتی شهر بیرجند در سال تحصیلی 85-1384. مجله دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 15 (3)، 61 -54.
شکری، ا.، شهیدی، ش.، مظاهری، م. ع.، فتح‌آبادی، ج.، رحیمی‌نژاد، پ. و خانجانی، م. (1393). اثربخشی برنامه مداخله‌ای ایمن‌سازی روانی دانشجویان در برابر تجارب هیجانی منفی بر اساس الگوی پیشگیری پنسیلوانیا. فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 4 (7)، 193 -165.
شکری، ا.، گشتاسبی، ز.، شریفی، م.، فتح‌آبادی، ج. و رحیمی‌نژاد، پ. (1395). اثربخشی برنامه بازآموزی اسنادی بر راهبردهای نظم‌بخشی شناختی هیجان و تاب‌آوری تحصیلی دانشجویان. پژوهشنامه روان‌شناسی مثبت، 2 (2)، 66 -51.
شکوهی فرد، س.، حمید، ن. و سودانی، م. (1392). اثربخشی آموزش سرسختی روان‌شناختی بر کیفیت زندگی دانشجویان دختر تربیت معلم. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 14 (2)، 25 -14.
گشتاسبی، ز.، شکری، ا.، فتح‌آبادی، ج.، و شریفی، م. (1396). تأثیر برنامه بازآموزی اسنادی بر هیجانات پیشرفت و مشغولیت تحصیلی دانشجویان. فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4 (4)، 38 -23.
کورکی، م.، یزدخواستی، ف.، ابراهیمی، ا. و عریضی، ح. ر. (1390). اثربخشی روان‌نمایشگری در بهبود مهارتهای اجتماعی و کاهش اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دختر. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 17 (4)، 288 -279.
گاطع‌زاده، ع. (1390). تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روان دانشجویان دختر. فصلنامه زن و فرهنگ، 3 (9)، 119 -111.
منصوری، ا.، شکری، ا.، پورشهریار، ح.، پوراعتماد، ح. ر. و رحیمی‌نژاد، پ. (1393). اثربخشی برنامه تاب‌آوری پنسیلوانیا بر سبک‌های اسنادی و سازگاری روان‌شناختی دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 8 (30)، 144 -129.
Abdi, S., Taban, S., & Ghaemian, A. (2012).Cognitive emotion regulation questionnaire: Validity and reliability of the Persian translation of the CERQ (36-item). Social and Behavioral Sciences, 32, 2-7.
Alzahem, A. M., Van der Molen, H. T., De Boer, B. J. (2015). Effectiveness of a Dental Students Stress Management Program. Health Professions Education, 1 (1), 34-42
Ando, M. (2011). An intervention program focused on self-understanding and interpersonal interactions to prevent psychosocial distress among Japanese university students. Journal of Adolescence, 34 (5), 929-940.
Bamber, M. D., & Schneider, J. K. (2016).Mindfulness-based meditation to decrease stress and anxiety in college students: A narrative synthesis of the research. Educational Research Review, 18, 1-32.
Branje, S. J. T., Doorn, M., Valk, I., & Meeus, W. (2009). Parent–adolescent conflicts, conflict resolution types, and adolescent adjustment. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, 195-204.
Brunwasser, S. M., Gillham, J. E., & Kim, E. S. (2009). A meta-analytic review of the Penn Resiliency Program’s effect on depressive symptoms. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 77 (6), 1042-1054.
Cleary, T. J., Velardi, B., & Schnaidman, B. (2017). Effects of the Self-Regulation Empowerment Program (SREP) on middle school students' strategic skills, self-efficacy, and mathematics achievement. Journal of School Psychology, 64, 28-42.
Crick, N. R., & Dodge, K. A. (1994). A review and reformulation of social information processing mechanisms in children’s social adjustment. Psychological Bulletin, 115, 74-101.
Cutuli, J. J., Chaplin, T. M., Gillham, J. E., Reivich, K. J., & Seligman, M. R. (2006). Preventing co-occurring depression symptoms in adolescents with conduct problems. The Penn Resilience Program. Annual New York Academy of Sciences, 1094, 282-286.
d’Acremonta, M., & Van der Linden, M. (2007). How is impulsivity related to depression in adolescence? Evidence from a French validation of the cognitive emotion regulation questionnaire. Journal of Adolescence, 30, 271-282.
Dawood, R. (2014). Positive psychology and child mental health: A premature application in school-based psychological intervention? Social and Behavioral Sciences, 113, 44-53.
Desai, M. (2010). A Rights-Based Preventative Approach for Psychosocial Well-Being in Childhood, Children’s Well-Being. Indicators and Research 3, Springer Science+Business Media B.V.
Dodge, K. A., Coie, J. D., & Lynam, D. (2006). Aggression and antisocial behavior in youth. In N. Eisenberg, W. Damon, & R. M. Lerner (Eds.), Handbook of child psychology: Vol. 3. Social, emotional, and personality development (6th ed., pp. 719-788). New York, NY: Wiley.
Dodge, K. A., Lansford, J. E., Burks, V. S., Bates, J. E., Pettit, G. S., Fontaine, R., & Price, J. M. (2003). Peer rejection and social information-processing factors in the development of aggressive behavior problems in children. Child Development, 74, 374-393.
Dodge, K. A., & Pettit, G. S. (2003). A biopsychosocial model of the development of chronic conduct problems in adolescence. Developmental Psychology, 39, 349-371.
Drake, A. C. (2010). Social Information Processing: The effect of Affective ties on children's social goals. Honors College Capstone Experience/ Thesis Projects. Western KentuckyUniversity.
Erdley, C. A., & Asher S. R. (1996). Children's social goals and self-efficacy perceptions as influences on their responses to ambiguous provocation. Child Development, 67, 1329-1344.
Ejei, J., rezaei, M. R., & Gholamali Lavasani, M. (2011).The Effectiveness of Coping Strategies Training with Irrational Beliefs (Cognitive Approach) on Test Anxiety of Students. Social and Behavioral Sciences, 30, 2165-2168.
Forgeard, M. J. C., & Seligman, M. E. P. (2012). Seeing the glass half full: A review of the causes and consequences of optimism. Pratiques Psychologiques, 18, 107-120.
Galvin, K. M., Bylund, C. L., & Brommel, B. J. (2008). Family Communication: Cohesion and Change (7th ed.). Boston, MA: Pearson.
Garnefski, N., & Kraaij, V. (2006).Cognitive emotion regulation questionnaire - development of a short 18-item version (CERQ-short). Personality and Individual Differences, 41, 1045-1053.
Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, P. (2001).Negative life events, cognitive emotion regulation, and emotional problems. Personality and Individual Differences, 30, 1311-1327.
Hall, N. C., Hladkyj, S., Perry, R. P., &Ruthig, J. C. (2004). The role of attributional retraining and elaborative learning in college student’s academic development. The Journal of Social Psychology, 144(6), 591-612.
Harper, B. D., Lemerise, E. A., & Caverly, S. L. (2010). The effect of induced mood on children's social information processing Goal clarification and response decision. Journal of Abnormal Child Psychology, 38(5), 575-586.
Hiçdurmaz, D., & Öz, F. (2016).Interpersonal sensitivity, coping ways and automatic thoughts of nursing students before and after a cognitive-behavioral group-counseling program. Nurse Education Today, 36, 152-158.
Hirokawa, K.; Yagi, A. & Miyata, Y. (2002a). An examination of the effects of stress management training for Japanese college students of social work. International Journal of Stress Management, 9(2), 113-123.
Hirokawa, K.; Yagi, A. & Miyata, Y. (2002b). Effects of stress coping strategies on psychological and physiological responses during speeches in Japanese and English. Social Behavior and Personality, 30(2), 203-212.
Illeris, K. (2002). The three dimensions of learning. Roskilde University.
Illeris, K. (2003). Towards a contemporary and comprehensive theory of learning. International Journal of Lifelong Education, 22(4), 396-406.
Jameson, P. R. (2014).The effects of a hardiness educational intervention on hardiness and perceived stress of junior baccalaureate nursing students. Nurse Education Today, 34(4), 603-607.
Jermann, F., Van der Linden, M., d’Acremont, M., & Zermatten, A. (2006).Cognitive emotion regulation questionnaire (CERQ): Confirmatory factor analysis and psychometric properties of the French translation. European Journal of Psychological Assessment, 22(2), 126-131.
Kazura, K., & Flanders R. (2007). Preschool children's social understanding: A pilot study of goals and strategies during conflict situations. Psychological Reports, 101, 547-554.
Kirk, R. E. (2009). Experimental desing. In R. E. Millsap & A. Maydeu-Olivares (Eds.), the sage Handbook of quantitative methods in psychology (pp. 23-45). Thousand Oaks, CA: Sage.
Kurdek, L. A. (1994). Conflict resolution styles in gay, lesbian, heterosexual nonparent, and heterosexual parent couples. Journal of Marriage and the Family, 56, 705-722.
Lemerise, E. A., & Arsenio W. F. (2000). An integrated model of emotion processes and cognition in social information processing. Child Development, 71(1), 107-118.
Lemerise, E. A. , Fredstrom, B. K., Kelley, B. M. , Bowersox, A. L., & Waford, R. N. (2006). Do provocateurs' emotion displays influence children's social goals and problem solving? Journal of Abnormal Child Psychology, 34, 555-567.
Lewis, S. P. Waschbusch, D. A., Powers, S. D., Monique, L., & Lou, k. M. (2014). Factor structure of the Children’s Attributional Style Questionnaire–Revised. Canadian Journal of Behavioral Science, 46(2): 125-133.
Liu C., & Bates, T. C. (2014). The structure of attributional style: Cognitive styles and optimism–pessimism bias in the Attributional Style Questionnaire. Personality and Individual Differences, 66, 79-85.
Lopes, P. N., Salovey, P., & Straus, R. (2003). Emotional intelligence, personality and the perceived quality of social relationships. Personality and Individual Differences, 35, 641-658.
McIndoo, C. C., File, A. A., Preddy, T., Clark, C. G., & Hopko, D. R. (2016).Mindfulness-based therapy and behavioral activation: A randomized controlled trial with depressed college students. Behavior Research and Therapy, 77, 118-128.
Meins, E., McCarthy-Jones, S., Fernyhough, C., Lewis, G., Bentall, R. P., & Alloy, L. B. (2012). Assessing negative cognitive style: Development and validation of a Short-Form version of the Cognitive Style Questionnaire. Personality and Individual Differences, 52, 581-585.
Ong, A. D. O., Bergeman, C. S., Bisconti, T. L., & Wallace, K. A. W. (2006). Psychological resilience, positive emotions, and successful adaptation to stress in later life. Journal of Personality and Social Psychology, 91 (4), 730-749.
Pakdaman Savoji, A., & Ganji, K. (2013).Increasing Mental Health of University Students through Life Skills Training (LST). Social and Behavioral Sciences, 84, 1255-1259.
Peng, L., Li, M., Zuo, X., Miao, Y., Chen, L., Yu, Y., Liu, B., & Wang, T. (2014). Application of the Pennsylvania resilience-training program on medical students. Personality and Individual Differences, 61, 47-51.
Peterson, C., Semel. A., von Beayer, C., Abramson, L. Y., Metalsky, G. I., & Seligman, M. E. P. (1982). The attribution Style Questionnaire. Cognitive Therapy and Research, 6, 229-286.
Regehr, C., Glancy, D., & Pitts, A. (2013).Interventions to reduce stress in university students: A review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 148(1), 1-11.
Romo-González, T., Ehrenzweig, Y., Sánchez-Gracida, O. D., Enríquez- Hernández, C. B., López-Mora, G., Martínez, A. J., & Larralde, C. (2014).Promotion of individual happiness and wellbeing of students by a positive education intervention. Journal of Behavior, Health & Social Issues, 5(2), 79-102.
Rose, A. J., & Asher S. R. (1999). Children's goals and strategies in response to conflicts within a friendship. Developmental Psychology, 35, 69-79.
Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 1069-1081.
Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current Direction in Psychological Sciences, 4: 99-104.
Sakurai, T., McCall-Wolf, F., & Kashima, E. S. (2010).Building intercultural links: The impact of a multicultural intervention program on social ties of international students in Australia. International Journal of Intercultural Relations, 34 (2), 176-185.
Salmivalli, C., Ojanen, T., Haanpaa, J., & Peets, K. (2005). 'I'm ok but you're not' and other peer-relational schemas: Explaining individual differences in children's social goals. Developmental Psychology, 41, 363-375.
Seligman, M., Ernst, R., Gillham, J., Reivich, K., & Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford Review of Education, 35(3), 293-311.
Seren, S., & Ustun, B. (2008). Conflict resolution skills of nursing students in problem-based compared to conventional curricula. Nurse Education Today, 28(4), 393-400.
Steinhardt, M. A., & Dolbier, C. L. (2008). Evaluation of a resilience intervention to enhance coping strategies and protective factors and decrease symptomatology. Journal of American College Health, 56(4), 445-453.
Sternberg, R. J. (2003). The other three Rs: Part 3, resilience. Retrieved June 20, 2018 from: http://www.apa.org/monitor/may03/pc.html.
Taylor, S. (2008). Health psychology. New York: McGraw-Hill Companies, Incorporated.
Troop-Gordon, W., & Asher S. R. (2005). Modifications in children's goals when encountering obstacles to conflict resolution. Child Development, 76(3),568-582.
Ungar, M., Russell, P., & Connelly, G. (2014). School-based interventions to enhance the resilience of students. Journal of Educational and Developmental Psychology, 4(1), 66-83.
Vázquez, F. L., Torres, A., Blanco, V., Díaz, O., Otero, P., & Hermida, E. (2012). Comparison of relaxation training with a cognitive-behavioral intervention for indicated prevention of depression in university students: A randomized controlled trial. Journal of Psychiatric Research, 46 (11), 1456-1463.
_||_
