بررسی خصوصیات عملکردی ترکیبات فنولیک استخراج شده از عصاره هسته خرما در مقایسه با عصاره چای سبز بر زنده مانی باکتری پروبیوتیک
محورهای موضوعی : میکروب شناسی صنعتی مواد غذائی
مهرنوش تدینی
1
,
مژگان مقدم
2
,
علی فضل آرا
3
1 - عضو هیات علمی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
2 - گروه علوم و صنایع غذایی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
3 - گروه علوم و صنایع غذایی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
کلید واژه: ترکیبات فنولیک, خاصیت آنتی اکسیدانی, عصاره هسته خرما, عصاره چای سبز,
چکیده مقاله :
ترکیبات فنولی باداشتن خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی رادیکالی میتوانند نقش مهمی در نگهداری محصولات غذایی وحفظ سلامت انسان ایفا کنند. فنلها ازترکیبات مهم هسته خرما هستندکه معمولا فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی نیز نشان میدهند. درمطالعه حاضر اثرترکیبات فنولیک استخراج شده از هسته خرما در مقایسه با عصاره چای سبز بر باکتری پروبیوتیک مورد بررسی قرار گرفته است. میزان فنول کل عصاره اتانولی هسته خرما با استفاده ازمعرف فولین ـ سیو کالتیو و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره هسته خرما با استفاده از ترکیب DPPHدر مقایسه با BHTمورد ارزیابی قرارگرفت. بررسی تاثیر پریبیوتیک ترکیبات فنولیک هسته خرما بر رشد و زنده مانی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم(ATCC14917 )، در سه غلظت 1/0، 5/0 و1 درصد در مقایسه با عصاره چای سبز و اثر ضد میکروبی عصاره برعلیه باکتری استافیلوکوکوس اورئوس و اشریشیاکلی در سطح 5/0و 1درصد انجام شد. میزان ترکیبات فنولیک کل عصاره خشک اتانولی هسته خرما62/6 میکروگرم گالیک اسید در گرم عصاره به دست آمد. درصد مهار رادیکال آزاد27/48 وIC50 برای عصاره اتانولی هسته خرما μg/mL73/183 محاسبه گردید. با توجه به خروجیHPLC که مقادیر بالایی از Gallic acid و Catechin را به عنوان ترکیبات فنولی در عصاره هسته خرما تایید میکنند، میتوان فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره فنولی هسته خرما را تایید کرد. نتایج نشان داد، که ترکیبات فنولیک استخراج شده از هسته خرما زنده مانی باکتری پروبیوتیک را در سطح 5/0 و1 درصد افزایش داده و تا حدودی اثر ضد میکروبی در غلظت 1% بر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دارد.
Phenolic compounds with antioxidant and antiradical properties have important role in food preservation and human health. Phenolic compounds are important compounds ofdate palm seeds usually show high antioxidant activity. In this study, the effect of phenolic compounds extracted from date palm seeds on probiotic bacteria is studied, the total amount of ethanol extract date palm seeds, using the Folin-Ciocateu reagent and the antioxidant activity of the extract using the DPPH reagent was evaluated against BHT. Prebiotic effect of phenolic compounds of date palm seeds on growth and survival of probiotic bacteria Lactobacillus plantarum, (ATCC14917) in three concentrations 0.1, 0.5, 1 % compared with green tea extract and extract antimicrobial effect against Staphylococcus aureus and E.coli were performed at 0.5, 1 %.The total dry extract ethanol date palm seeds phenolic compounds was found 6.62 % on galic acid. Free radical scaverning rate 48.27 %, IC50for ethanol palm seeds183.73 μg/mL was calculated. According to the HPLC output, which confirm high amounts of Gallic acid and Catechin as phenolic compounds in from date palm seed. The results showed that phenolic compounds extracted from date palm seeds has increased the viability of probiotic bacteria in the level 0.5, 1% and some what have antibacterial effect on the concentration of 1% on bactria Staphylococcus aureus. Acording to the results, phenolic compounds extracted from date palm seeds showed good prebiotic functionality.
بررسی خصوصیات عملکردی ترکیبات فنولیک استخراج شده از عصاره هسته خرما در مقایسه با عصاره چای سبز بر زنده مانی باکتری پروبیوتیک
چکیده
ترکیبات فنولی باداشتن خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی رادیکالی میتوانند نقش مهمی در نگهداری محصولات غذایی وحفظ سلامت انسان ایفا کنند. فنلها ازترکیبات مهم هسته خرما هستندکه معمولا فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی نیز نشان میدهند. درمطالعه حاضر اثرترکیبات فنولیک استخراج شده از هسته خرما در مقایسه با عصاره چای سبز بر باکتری پروبیوتیک مورد بررسی قرار گرفته است. میزان فنول کل عصاره اتانولی هسته خرما با استفاده ازمعرف فولین ـ سیو کالتیو و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره هسته خرما با استفاده از ترکیب DPPHدر مقایسه با BHTمورد ارزیابی قرارگرفت. بررسی تاثیر پریبیوتیک ترکیبات فنولیک هسته خرما بر رشد و زنده مانی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم(ATCC14917 )، در سه غلظت 1/0، 5/0 و1 درصد در مقایسه با عصاره چای سبز و اثر ضد میکروبی عصاره برعلیه باکتری استافیلوکوکوس اورئوس و اشریشیاکلی در سطح 5/0و 1درصد انجام شد. میزان ترکیبات فنولیک کل عصاره خشک اتانولی هسته خرما62/6 میکروگرم گالیک اسید در گرم عصاره به دست آمد. درصد مهار رادیکال آزاد27/48 وIC50 برای عصاره اتانولی هسته خرما μg/mL73/183 محاسبه گردید. با توجه به خروجیHPLC که مقادیر بالایی از Gallic acid و Catechin را به عنوان ترکیبات فنولی در عصاره هسته خرما تایید میکنند، میتوان فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره فنولی هسته خرما را تایید کرد. نتایج نشان داد، که ترکیبات فنولیک استخراج شده از هسته خرما زنده مانی باکتری پروبیوتیک را در سطح 5/0 و1 درصد افزایش داده و تا حدودی اثر ضد میکروبی در غلظت 1% بر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دارد. با توجه به نتایج به دست آمده ترکیبات فنولیک استخراج شده از هسته خرما قابلیت پریبیوتیکی خوبی نشان دادند. همچنین به دلیل فعالیت آنتی اکسیدانی مطلوب گزینه مناسبی برای استفاده تکنولوژیکی و اثرات سلامتی بخش برای تولید موادغذایی فراسودمند باشند.
کلمات کلیدی:ترکیبات فنولیک، خاصیت آنتی اکسیدانی، عصاره هسته خرما، عصاره چای سبز. باکتری پروبیوتیک
گرایش قابل توجه محققین به جداسازی ترکیبات زیست فعال از منابع طبیعی با توجه به داشتن خصوصیاتی همچون تحریک سیستم ایمنی، اثرات ضد سرطانی، غیر سمی بودن و مشابهت با گیرنده های موجود در ترکیبات بیولوژیک در سیستم ایمنی میزبان و نداشتن عوارض جانبی منجربه استفاده گسترده از این ترکیبات در صنایع دارویی وغذایی شده است. خصوصیات زیست فعال گیاهی به ویتامینها، لیپیدها، اسیدهای فنولیک، پروتئینها و پلیساکاریدهای موجود در آنها برمیگردد (قادری قهفرخی وهمکاران، 1391؛ Pasha et al., 2022). ترکیبات فنولی جزء متابولیتهای ثانویه گیاهان هستند و به طورطبیعی بالغ بر٨٠٠٠ ترکیب فنولی مختلف با تاثیرهایی ازقبیل دخالت درساخت دیواره سلولی، مکانیسم دفاعی گیاه و دخیل در خصوصیات میوه مانند رنگ، طعم و مزه درگیاهان وجود دارد(رستگاروهمکاران، ١٣٩٢).
خرما یکی از قدیمترین میوههای مصرفی توسط انسان است که اثرات فوقالعادهای بر ارتقاء سلامت انسان دارد. از زمانهای قدیم، به دلیل تاًثیر مثبت آن بر باروری، جلوگیری از بروز اختلالات گوارشی و همچنین درمان بیماری‌های تنفسی مانند برونشیت و آسم مورد استفاده قرار می گرفت(Maisto et al., 2021). از عمدهترین و شناختهترین ترکیب فنولی در هسته خرما میتوان به پی- هیدروکسی بنزوئیک، پروتوکاتکوئیک و ام-کوماریک اسید اشاره کردکه هم به شکل آزاد وهم به شکل ترکیب شده با سایر اجزاءدرهسته خرما وجود دارند (Shahidi,Naczk., 1995; Maqsood et al., 2020).
هسته خرما (15-10 درصد از وزن میوه کامل را تشکیل میدهد)(Noorbakh and Rabbani Khorasgani, 2021) درمقدار بسیار زیاد درخاورمیانه به عنوان محصول جانبی خرما تولید میشود اما اغلب به هدر رفته و یا به خوراک دام میرسد. مطالعات نشان داده است که هسته خرما کیفیت تغذیهای بالایی داشته ویک منبع خوب از اجزاء فعال زیستی است و میتواند به عنوان منبع ارزان قیمت و با ارزش در تولید مواد غذایی فراسودمند و سالم با خاصیت پریبیوتیکی مورد استفاده قرار بگیرد(Thouri et al., 2019).
هسته خرما دارای رطوبتی بین 3 الی 10 درصد وزنی/وزنی، دارای 83-81 درصد کربوهیدرات، 3/6-5 درصد پروتئین، 67/12-19/10 درصد روغن و 5/1-1 درصد خاکستر است (Ghnimi et al., 2017) که به دلیل داشتن ترکیبات پلی فنلی و فیبرهای تغذیهای، فعالیت آنتیاکسیدانی بالایی داشته است (929-580 میکرومول ترولوکس در گرم (Shi et al., 2021)) و دارای توان کاهندگی و نقش چشمگیری در مهار رادیکالهای آزاد دارد (Dong et al., 2021). وجود گالیک اسید، آسکوربیک اسید، وانیلین و کافیئیک اسید بخشی از ترکیبات فنولی هسته خرما با خاصیت ضدباکتریایی هستند (Bouhlali et al., 2020). چای ســبز با نام علمــی (Camellia sciensis) یکی از رایج ترین گیاهان دارویی پرمصرف در جهان است که در انواع محصولات آرایشی، دارویی و غذای کاربرد دارد. چای سبز یک منبع طبیعی از کاتچین، کافئین، تئوفیلین، تیانین و آنتی اکسیدانها میباشد. همچنین دارای خاصیت ضد باکتریایی و ضد ویروسی است. یکی دیگر از خواص چای ســبز، پریبیوتیک بودن آن است که باعث افزایش رشد پروبیوتیکها میشود( Donsì et al., 2011) بنابراین هدف از این مطالعه بررسی خصوصیات عملکردی و تاًثیر ترکیبات فنولیکهای استخراج شده از هسته خرما بر رشد باکتریهای پروبیوتیک در مقایسه با عصاره چای سبز بود.
هستههای خرما از مرکز تهیه خوراک دام در شهرستان شادگان تهیه شد. به منظور حذف مواد جامد اضافی، هستههای خرماپس از سورت شدن، با آب شهری شسته شده و به مدت 1روز در هوای آزاد ودرمعرض آفتاب، خشک شدند. جهت تکمیل فرآیند خشک شدن، هستههای خرما در در آون (Memmert, Germany) در دمای 40 درجه سانتی گراد به مدت 3 ساعت قرار داده شدند. هستههای خشک شده توسط آسیاب چکشی خرد و به پودر هستهی خرما تبدیل شدند. سپس با عبور از صافی با قطر منافذ 1میلی متر، پودر نرم و یکدستی از هستههای خرما به دست آمد (Pasha et al., 2022).
٣٠٠ تا ٤٠٠ گرم پودرهستهی خرما در١٥٠٠میلیلیتراتانول٨٠ درصد(مرک، آلمان) غوطهور شد.عمل استخراج عصاره به مدت 7 ساعت دردمای 30 درجه سلسیوس و توسط شیکر (Rashno, Iran) با سرعت rpm ١٣٠صورت گرفت.سپس نمونه توسط کاغذ واتمن شماره ٤ فیلترشد. به منظور تبخیر حلال، عصاره در دمای 50-40 درجه سلسیوس در دستگاه روتاری اواپراتور (ParsFarso, Iran)(تحت خلاء و دمای 50 درجه سلسیوس) حرارت داده شد. عصاره هستهی خرما در آون تحت خلاء (LS2-1445) دردمای ٤٠ درجه سلسیوس تا زمان تبخیرکامل محلول قرارداده شد. پودر عصارههای بدست آمده از نمونه، باکاردک از پیلت جدا و پودرها تا زمان انجام آزمایش در دمای (18ـ ) درجه سلسیوس نگهداری شدند. عصاره خشک چای سبز به صورت آماده از شرکت دارویی ابن ماسویه تهیه شد.
فعالیت آنتی اکسیدانی با روش DPPHبرای عصاره اتانولی هسته خرما در مقایسه با چای سبز
فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره هسته خرما با استفاده ازرادیکالهای پایدار DPPHو مطابق با روش ویلیام بررسی شد (Brand-William, 1995).برای انجام آزمایش از غلظتهای 10، 20، 40، 80، 160 و ppm320از عصاره استفاده شد و با استفاده از روش DPPH درصد جذب و درصد مهار رادیکال و میزانIC50 اندازهگیری شد. برای انجام این آزمایش 2/0 میلی لیترعصاره، به 4 میلی لیترمحلول متانولی 105×6مولار رادیکال آزاد افزوده و60 دقیقه در دمای محیط نگه داشته شد. سپس جذب در طول موج 517 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر (LAMBDA 365, Perkin Elmer, USA) قرائت شد. میزان فعالیت گیرندگی رادیکال عصاره با فرمول زیر تعیین گردید.فعالیت آنتیاکسیدانی عصاره چای سبز (به عنوان کنترل مثبت) مطابق با روش اندازهگیری فعالیت آنتیاکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما، اندازهگیری شد.
%DPPH=(Acont-Asample)/Acont×100
اندازهگیری ترکیبات فنولی کل عصاره اتانولی هسته خرما در مقایسه با چای سبز
با استفاده ازروش فولین– سیوکالتیو (3252562 Merck)، انجام شد. دراین روش معرف فولین در حضورترکیبات فنولیک در محلول قلیایی، احیاء و رنگ آبی در محلول تولید شد. به منظور انجام آزمایش، ابتدا 40 میکرولیتر از نمونه با غلظتهای مختلف استاندارد گالیک اسید به 3160 میکرولیتر آب مقطر اضافه شد. سپس200 میکرولیتر معرف فولین ودر نهایت 60 درصد(وزنی/ حجمی) کربنات سدیم 7 درصد اشباع شده به آن اضافه گردید. جذب نمونهها پس از یک ساعت نگهداری در دمای اتاق و تاریکی، توسط اسپکتروفتومترکالیبره شده با گالیک اسید در طول موج 750 نانومتر اندازهگیری گردید. مقدار ترکیبات فنولیک کل بر اساس میکروگرم معادل گالیک اسیددر هرگرم نمونه خشک بیان شد (Beretta et al., 2005). مطابق با روش اندازهگیری فنول کل عصاره هستهی خرما، برای عصاره چای سبز نیز عمل شد. برای شناسایی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی موجود در عصاره اتانولی هسته خرما و چای سبز از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC 1100, Agilent, USA)، در 260 نانومتر استفاده شد.
فعالسازی اولیه باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم
باکتری پروبیوتیکی لاکتوباسیلوس پلانتاروم(ATCC14917)، به صورت لیوفلیزه، از سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران تهیه گردید. برای فعالسازی باکتری، 3/0 تا 4/0 میلی لیتر از محلول استریل (محیط کشت اختصاصی مایع) به ماده خشک درون آمپول اضافه و به دقت مخلوط گردید تا به شکل سوسپانسیونی یکنواختی درآمد. کل سوسپانسیون به یک لوله بزرگ حاوی20 میلی لیتر محیط کشت مایع منتقل گردید. محیط کشت تلقیح شده در دمای 37درجه سلسیوس به مدت 24 ساعت انکوبه شد. پس از گذشت این مدت زمان، مجددا از محیط گرمخانه گذاری شده 1/0 میلی لیتر برداشته و به 10 میلی لیتر محیط کشت مایع (MRS brots ) اضافه شد و گرمخانهگذاری در دمای 37 درجه سلسیوس به مدت 24 ساعت انجام گردید(Molan et al., 2008).
پس از فعالسازی باکتری پروبیوتیکی لاکتوباسیلوس پلانتاروم(ATCC14917) لیوفلیزه شده، برای شمارش باکتری 2 کشت 24 ساعته انجام شد. پس از تهیه سریال رقت و کشت سطحی بر روی MRS Agar ماکزیمم جمعیت باکتری (cfu/ml 109×1)بدست آمد. پس از تعیین ماکزیمم تعداد باکتری در میلی لیتر محیط کشت (عکس رقت×10× تعدادشمارش شده =تعداد) جهت به دست آوردن میزان ماده تلقیح (cfu/ml 105×1)، cc 1 از لوله حاوی جمعیت شمارش شده باکتری به لوله حاویcc9محیط کشت MRSBroth منتقل شد، سپس میزان cc 1 از آن لوله را به لوله دوم حاوی cc9محیط کشت MRSBroth منتقل گردید. در نتیجه در لوله سوم که معادلcfu/ml 106×1 بود، برای تلقیح در لولههای MRSBroth به میزان 1میلی لیتر در نه میلی لیتر (
) انجام شد که میزان اینوکلوم معادل cfu/ml 105×1 گردد (Molan et al., 2008).
مقداری از پودر عصاره اتانولی هسته خرما، به آب مقطر اضافه و با تنظیم غلظت وحجم لولهها، غلظتهای 1/0 درصد، 5/0 درصد و 1 درصد (حجمی/ حجمی) تهیه و لولهها استریل شدند. تهیه عصاره چای سبز از پودر خشک عصاره چای سبز نیز مطابق همین فرایند صورت پذیرفت (Molan et al., 2008).
تلقیح باکتری به عصاره اتانولی هسته خرما و چای سبز و بررسی اثر عصاره ها بر رشد
به لولههای حاوی پودر عصاره اتانولی هسته خرما که غلظت و حجم آنها تنظیم شده است، 1 میلی لیتر از استوک باکتری که حاوی جمعیت cfu/ml 106×1 باکتری اضافه گردید تا دوز باکتری در لولههای حاوی عصارهها به cfu/ml 105×1 رسید.
برای عصاره چای سبز نیز عمل تلقیح به روشی مشابه صورت پذیرفت. به منظور بررسی تأثیر پریبیوتیکی ترکیبات فنولیک هسته خرما بر روی باکتری پروبیوتیکی لاکتوباسیلوس پلانتاروم، پس از فعال سازی باکتری و تلقیح عصاره با باکتری، کشت و انکوبه کردن لولههای حاوی غلظتهای مورد نظر(1/0%، 5/0% و1% ) در زمانهای صفر، 24، 48 و72 ساعت انجام شد. در زمان صفر محیط کشت از لولههای حاوی غلظتهای 1/0%، 5/0% و 1% با حجم مشخص بر روی پلیت حاوی محیط کشت MRS Agarمنتقل شد. سپس پلیتها در دمای 37 درجه سلسیوس وبه مدت 24 ساعت تحت شرایط بیهوازی در جارهای حاوی گازپک نوع A، گرمخانهگذاری شدند. برای لولههای زمان 24، 48 و72 ساعت نیز همانند لولههای زمان صفر عمل گردید و پس از گذشت زمان مورد نظر، کشت انجام شد. محیط کنترل مثبت حاوی عصاره چای سبز و محیط شاهد(کنترل منفی) حاوی باکتری بدون افزودن عصاره هسته خرما و عصاره چای سبز در غلظت و زمان مشابه تهیه شد(Molan et al., 2008).
بررسی خاصیت ضد میکروبی عصاره اتانولی هسته خرما
بررسی خاصیت ضد میکروبی عصاره هسته خرما با استفاده از روش Agar Disc Method انجام پذیرفت (Mackie and Mccartney, 1989). باکتریهای مورد بررسی از آزمایشگاه میکروبی دامپزشکی دانشگاه شهید چمران تهیه گردید. از سوسپانسیون باکتریایی از استافیلوکوکوس اورئوس)گرم مثبت) و اشریشیا کلی(گرم منفی) سرم فیزیولوژی حاوی 5/0 مک فارلند (cfu/ml108 ×/5/1) تهیه و کشت برروی محیط مولر هینتون آگار انجام شد. دیسک پنبهای حاوی 100 میکرولیتر از غلظت 1 درصد و نیز 100 میکرولیتر از غلظت 5/0 درصد عصاره هسته خرما با پنس بر روی آنها قرار داده شد( مقدار100میکرولیتر به دفعات و در مقدارهای 20 میکرولیتر بر روی دیسک پنبهای قرار داده شد) و به مدت 24 ساعت در گرم خانه در دمای 37 درجه سلسیوس قرارداده شد. پس از سپری شدن زمان گرم خانه گذاری، قطر هالههای مهاری براساس میلی متر اندازه گیری شد.
اختلاف معنی دار یا عدم آن برای دادههای انتقال یافته واحدهای شمارش کلنی یا لگاریتم تعداد/میلی لیتربا استفاده از نرم افزار SAS نسخه1/9 مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین دادهها با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن و آنالیزANOVA واختلاف معنی دار و عدم آن در سطح 1 درصد بررسی شد (01/0P<).
نتایج
از 100 گرم پودر هسته خرمای آسیاب شده پس ازآماده سازی نهایی عصاره اتانولی و انجام استخراج، مقدار 96/5 گرم عصاره خشک اتانولی هسته خرما (راندمان استخراج 96/5 درصد) به دست آمد (Akin-Ajani et al., 2018).
تعیین ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی عصاره اتانولی هسته خرما با HPLC
5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
Syringic acid | Caffeic acid | Rutin | Catechin | Gallic acid |
شکل 1- HPLC کروماتوگرام ترکیبات فنلی عصاره اتانولی هسته خرما
نتایج حاصل از بررسی نوع ترکیبات فنولی در عصاره هسته خرما با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا نشان داد ترکیباتی مانند گالیک اسید، کاتچین، روتین، کافئیک اسید و سیرنجیک اسید به ترتیب به میزان 0064/0 ، 0063/0، 001/0، 003/0و 0015/0 میلی گرم بر گرم در عصاره وجود دارد.
بررسی ترکیبات فنولی کل عصاره اتانولی هسته خرما
میزان کل ترکیبات فنولی موجود در عصاره اتانولی هسته خرما برحسب معادل اسید گالیک و با استفاده از معادله بدست آمده از منحنی استاندارد محاسبه و نتایج برحسب میکروگرم اسید گالیک در هر گرم عصاره خشک اتانولی هسته خرما بیان شد. میزان ترکیبات فنولیک کل عصاره خشک اتانولی هسته خرما62/6 میکروگرم گالیک اسید در گرم عصاره به دست آمد. نتایج حاصل از بررسی ارتباط غلظت و میزان ترکیبات فنولیک نشان داد با افزایش غلظت عصاره میزان جذب افزایش یافت.
رابط بین ترکیبات فنلی کل وفعالیت آنتی کسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما
در شکل3، منحنی رابطه ترکیبات فنلی کل با فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما نشان داده شده است. نتایج همبستگی مثبتی بین فعالیت آنتی اکسیدانی و مقدار فنول کل در عصاره اتانولی هسته خرما را نشان داد.
شکل 3- منحنی بررسی رابطه بین ترکیبات فنلی کل وفعالیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما
بررسی ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما
درشکل4، منحنی بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما و در شکل 6 منحنی بررسی فعالیت آنتی اکسیدانیBHT به عنوان کنترل مثبت آورده شده است.طبق نتایج بدست آمده با افزایش غلظت خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره نیز افزایش یافت و اثرمعنیدار بین افزایش غلظت وخاصیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما وجود داشت (01/0P<).
شکل4- منحنی بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما
شکل6- منحنی فعالیت آنتی اکسیدانی BHT
درشکل 6 منحنی بررسی ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره چای سبز به عنوان کنترل مثبت آورده شده است. ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره چای سبز که به عنوان محیط کنترل مثبت، در آزمایش بررسی خاصیت پریبیوتیک عصاره هسته خرما مورد استفاده قرار گرفته بود، در6 غلظت مختلف اندازه گیری شد.
شکل 6- منحنی بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره چای سبز
بررسی IC50 عصاره اتانولی هسته خرما
نتایج بررسی میزان IC50 عصاره اتانولی هسته خرما در جدول 1 نشان داده شده است.از استانداردBHT و عصاره چای سبز به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. با توجه به بررسی ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما وBHT میزان IC50 بدست آمده برای عصاره اتانولی هسته خرما برابربا 73/ 183 میکروگرم برمیلی لیتر،BHT برابربا 06/48 میکروگرم بر میلی لیتر و برای عصاره چای سبز برابر با 49/50 میکروگرم برمیلی لیتر به دست آمد. درصد بالاتر مهار رادیکالهای آزاد را توسط عصاره چای سبز نشان میدهد(01/0P<).
جدول 1- نتایج آنالیز عصاره اتانولی هسته خرما، عصاره چای سبز وBHT
| درصدمهاررادیکال (μg/mL) | مهارIC50μg/mL)) | معادله خط | ||
عصاره هسته خرما | c39/27±0/48 | a62/73±0/183 | y=16.52ln(x)-29.06, | ||
BHT | b58/05±0/56 | c57/06±0/48 | y=11.27ln(x)+10.59, | ||
عصاره چای سبز | a 09/0 9±/63 | b19/ 49±0/50 | y=0.03x+48.50, | ||
عصاره | زمان | شاهد | درصد غلظت عصاره | ||
1/0 | 5/0 | 1 | |||
خرما | 0 | Aa13/0±11/5 | Aa11/0±08/5 | Aa91/0±17/5 | Aa33/0±12/5 |
24 | Ab43/0±49/8 | Aa64/0±55/5 | Ab33/0±99/8 | Ab22/0±62/8 | |
48 | Ab91/0±38/7 | Ab40/0±31/7 | Aa45/0±8/5 | Ac10/0±7/8 | |
72 | Ac79/0±49/7 | Aa32/0±18/5 | Ab15/0±53/6 | Bb31/0±95/6 | |
چای سبز | 0 | Aa50/0±11/5 | Aa86/0±07/5 | Aa32/0±78/4 | Aa15/0±16/5 |
24 | Aa88/0±49/8 | Ba78/0±6/8 | Aa04/0±95/8 | Aa48/0±99/8 | |
48 | Aa19/0±38/7 | Aa52/0±52/7 | Bb22/0±66/8 | Ab52/0±94/8 | |
72 | Aa09/0±97/7 | Ab26/0±26/5 | Ac70/0±74/6 | Ad62/0±26/8 | |
حروف غیر مشابه کوچک به معنی اختلاف معنیدار در سطح 01/0 در هر ردیف است (01/0P<).
حروف غیر مشابه بزرگ به معنی اختلاف معنیدار در سطح 01/0 بین تیمارهای خرما و چای در تیمارهای مشابه است (01/0P<).
نتایج هر عصاره از سه غلظت در چهار زمان درمقایسه با نمونه شاهد بدست آمده است.هرستون نشان دهنده غلظتی از عصارههای مورد بررسی است.
اثرضد میکروبی عصاره اتانولی هسته خرما
در غلظت 5/0درصد، هاله عدم رشد در هیچ کدام از باکتریهای مورد بررسی ملاحظه نشد. ولی در غلظت 1 درصد هاله عدم رشد برروی استافیلوکوکوس اورئوس و اشریشیاکلی به ترتیب 81/0 ± 6 و 1 میلی متر مشاهده گردید و قطر هاله عدم رشد در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به شکل معنیداری بزرگتر از اشریشیا کلی بود (01/0P<).
بحث
با توجه به منحنی جذب ترکیبات فنولیک عصاره اتانولی هسته خرما، با افزایش غلظت عصارهی خرما و چای سبز میزان ترکیبات فنولی کل عصاره افزایش یافت. میزان ترکیبات فنولی عصاره چای سبز به عنوان کنترل مثبت، 215/1 میکروگرم اسید گالیک درگرم عصاره بود که مقدارآن از میزان ترکیبات فنولیک عصاره اتانولی هسته خرما (62/6) کمتر بود که نشان میدهد هسته خرما دارای مقادیر بسیار بالایی ترکیبات پلی فنلی میباشد.
Habibوهمکاران (2014)، در بررسی خصوصیات کمی، شناسایی وتعیین ترکیبات فنلی هسته خرما نشان دادند که هسته خرما یک منبع بسیار غنی از ترکیبات فعالی زیستی است درنتیجه میتواند یک گزینه مناسب به عنوان یک ماده افزودنی بیولوژیکی فعال در تولید غذاهای عملگرا باشد. باغبانی و شیرازی نژاد (1398) میزان ترکیبات فنولی هسته خرما را 53/119 میلیگرم گالیک اسید بر گرم عصاره گزارش کرد که با توجه به مقدار 27/2 ±6/190 میلیگرم گالیک اسید بر گرم عصاره تقریبا با یکدیگر همخوانی دارند. Solaimani Dahdivani و همکاران (1395)، مقدار ترکیبات فنولی در عصاره هسته 3 واریته خرمای مضافتی بم، جیرفت و کلوته را به ترتیب 27/1898، 93/1840 و 93/1952 میلیگرم گالیک اسید در صد گرم ماده خشک گزارش کردند. Eimad din و همکاران (2015)، میزان محتوای فنول کل ارقام هسته خرما در جنوب مراکش را بین 2058-2983 میلی گرم در 100 گرم گالیک اسید گزارش نمودند. تنوع در مقدار ترکیبات فنولیک هسته خرما به واریته، شرایط رشد، بلوغ، فصل، خاستگاه جغرافیایی، کود، بیماری، نوع خاک، شرایط ذخیره سازی و همچنین به نوع سیستم استخراج بستگی دارد. بهطور کل همبستگی خوبی بین فعالیت آنتی اکسیدانی و مقدار توتال فنل در عصاره اتانولی هسته خرما وجود داشت. از این رو میتوان عنوان کرد فعالیت آنتی اکسیدانی مرتبط با مقدار ترکیبات فنولیک خواهد بود. Safaa و همکاران (2010) در بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی و محتوای فنلی خرما نیز همبستگی مثبت بین فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان فنل کل در نمونههای گیاهی را نشان دادند.
آزمون DPPH بهطور گستردهای به منظور تعیین فعالیت بازدارندگی رادیکالهای آزاد ترکیبات خالص یا گیاهی مختلف به کار میرود(Devahastin, 2008Mayachiew and). طبق نتایج بدست آمده در مطالعهی حاضر، با افزایش غلظت خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره نیز افزایش یافت و اثر معنیدار بین افزایش غلظت و خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما وجود داشت (01/0P<). بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره هسته خرما نشان از فعالیت آنتی اکسیدانی بالای عصارهی استخراج شده از هستهی خرما دارد. در مطالعه باغبانی و شیرازینژاد (1398) نیز با افزایش غلظت عصاره هسته خرما میزان فعالیت آنتیاکسیدانی افزایش معنیداری پیدا کرد. Alharthi و همکاران (2014) در بررسی ترکیبات فنلی چهار رقم از ارقام خرمای عمان، گزارش نمودند که فعالیت مهار رادیکال آزاد برای هسته خرما وابسته به غلظت عصاره است و بالاترین درصد بازدارندگی رادیکال DPPH برای خرما 62/70 درصد نشان داده شد،که با یافتههای مطالعهی حاضر همخوانی دارد.
Din (2015)، در بررسی ترکیبات فیتوشیمیای و ظرفیت آنتی اکسیدانی سه رقم هسته خرما عنوان نمودند که در نتایج بدست آمده، همبستگی بین فعالیت آنتی اکسیدانی و محتوای فنلی و همچنین محتوای فلاونوئیدی در هر سه رقم هسته خرما وجود داشت که با نتایج بدست آمده از بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی هسته خرما در این تحقیق مطابقت دارد. Sadaf و همکاران (2015)، در بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره خرما، درصد مهار رایکال آزاد عصاره خرما را 42% گزارش کرده و آن را ناشی از حضور درصد بالای از ترکیبات فنولی که عنوان گروههای دهنده الکترون، سبب خنثی سازی رادیکالهای آزاد میشوند، گزارش کردند که با توجه به خروجیHPLC که مقادیر بالایی از Gallic acid و Catechin را به عنوان ترکیبات فنولی در عصاره هسته خرما تایید میکنند، میتوان فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره فنولی هسته خرما را تایید کرد. در مطالعهی باغبانی و شیرازی نژاد (1398) گالیک اسید و سپناپیک اسید بلندترین پیک را در خروجی HPLC داشتند.
Ic50 نشان دهنده قدرت آنتی اکسیدانی بالای عصاره هسته خرما میباشد. هرچه مقدار آن کمتر باشد نشان دهنده میزان فعالیت بیشتر آنتی اکسیدانی خواهد بود (باغبانی و شیرازینژاد، 1398). همانطور که نتایج نشان داد (جدول 1)، IC50در مقایسه باBHT بالاتر بود و برای عصاره اتانولی هسته خرما کمترین مقدار را داشت. در واقع استاندارد BHT قویتربوده که توانست در غلظت کمتر50 % از رادیکال آزاد را مهار کند. در مطالعهی دادجو و همکاران (1393) مقدار IC50به دست آمده برای هسته خرما 00130/0 میکروگرم بر میلیلیتربود که در مقایسه با مقدار 73/183میکروگرم بر میلیلیتر مطالعهی حاضرمقدار بسیار پایینتری را نشان میدهد. تفاوت موجود را میتوان به تفاوت در مقدار و نوع ترکیبات فنولی ناشی از نوع خرما و نیز روش استخراج عصاره، نسبت داد(Noorbakh and Rabbani Khorasgani, 2021).
مقایسه بین زمانهای صفر، 24، 48 و72 ساعت برای عصاره اتانولی هسته خرما نشان داد که غلظت 5/0 درصد عصاره اتانولی هسته خرما در زمان 24 ساعت اولیه رشد، بیشترین تأثیر را بر تعداد باکتری زنده داشت. ولی از زمان 48 تا 72 ساعت که سلول باکتری از فعالیت آن کاسته شد غلظت 1 درصد عصاره اتانولی هسته خرما یک افزایش نسبی در تعداد سلول باکتری زنده نسبت به شاهد و دو غلظت دیگر در این زمانها نشان داد که در واقع زمان زنده مانی باکتری را افزایش داد (01/0P<). بطور کلیمیزان رشد و افزایش باکتری در غلظت 1/0درصد عصاره اتانولی هسته خرما مشابه عصاره چای سبز بوده و هردو عصاره در این غلظت نسبت به نمونه شاهد تفاوت معنی داری نداشتند (01/0P<).نتایج مقایسه عصاره اتانولی هسته خرما با محیط کنترل مثبت نشان داد که عصاره اتانولی هسته خرما در زمان 24 ساعت وغلظت 5/0 درصد توانست با عصاره چای سبز در زمان 24 ساعت و غلظتهای 5/0 و1درصد و زمان 48 ساعت در غلظت 1 درصد رقابت کند (01/0P<).به طور کل عصاره چای سبز در غلظت 1درصد نسبت به عصاره اتانولی هسته خرما عملکرد بالاتری در افزایش تعداد باکتریهای پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم نشان داده است. این نتایج با نتایج Molan و همکاران (2008) در بررسی اثر پریبیوتیکی عصاره چای سبز مطابقت دارد. آنها عنوان نمودند که عصاره چای سبز فعالیت پریبیوتیک قابل ملاحظهای به همراه فعالیت آنتی اکسیدانی مطلوب داشتبه طوریکه فعالیت پریبیوتیکی آن با فعالیت آنتی اکسیدانی مرتبط بوده است. در مورد عصاره اتانولی هسته خرما افزایش غلظت تا حدی میتواند اثر خود را بگذارد و از یک حدی به بعد با افزایش غلظت تأثیری در تعداد باکتری مشاهده نشد. عصاره اتانولی هسته خرما در غلظت 5/0 و 1 درصد توانست شرایطی مشابه عصاره چای سبز ایجاد کند ولی عصاره چای سبز در غلظت 1 درصد و زمان 72 ساعت بهتراز عصاره هسته خرما عمل نمود.
نکته اساسی در تعریف پریبیوتیکها امکان رشد باکتری پروبیوتیک در حضور آن و افزایش جمعیت باکتریهای پروبیوتیک و از طرفی اثر بر افزایش زنده مانی پروبیوتیک است. این مسئله بخصوص در ترکیبهای سینبیوتیک که در موادغذایی استفاده میشوند بسیار حائز اهمیت است. یعنی در مواد غذایی پروبیوتیک، ترکیب پریبیوتیک به عنوان ترکیب حمایت کننده رشد و افزایش زنده مانی عمل میکند(El-Kholy et al., 2019). این موضوع به پیچیدگی ساختاری ترکیبات پریبیوتیک و عدم دسترسی به قندهای ساده در محیط رشد میکروب مربوط میشود. در محیطهای حاوی قند ساده به دلیل پدیده مهار کاتابولیکی و مهار فعالیت آنزیمها رشد محدود میشود (Griffiths et al.,1999). ولی در محیطهای حاوی ترکیبات پریبیوتیک به دلیل پیچیدگی ساختاری امکان تولید آنزیمهای بیشتر که برای متابولیزه شدن ترکیبات غذایی لازم است فراهم شده و به میکرواورگانیسم قدرت حفظ ثبات و پایداری میدهد. تاثیر محیط پریبیوتیک بر روی رشد و بهبود ساختار پروبیوتیک در مطالعهی حاضر، با نتایج مطالعهیMaisto و همکاران (2021) مطابقت دارد. Maisto و همکاران(2021) گزارش کردند که پالپ خرما میزان رشد پروبیوتیکهای لاکتیکی Lactiplantibacillus plantarum subsp. plantarum (L. plantarum), Lactobacillus delbruekii subsp. bulgaricus (L. bulgaricus), Lactobacillus acidophilus (L. acidophilus) and Lactinocaseibacillus rhamnosus (L. rhamnosus را به شکل معنیداری افزایش داد. از طرفی اثر افزایشی عصاره چای سبز، مربوط به توانایی پلی فنلهای چای سبز به عنوان ترکیبات آنتی اکسیدانی و آنتی رادیکال میباشد که با افزایش فعالیت آنتی بیوتیکی در محیط، شرایط مساعدتری برای رشد و تکثیر باکتریهای پروبیوتیک فراهم میکند(Molan et al., 2008).Yang و همکاران (2009)، دربررسی استخراج پلی ساکاریدها از ضایعات سس سویا و بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی و پریبیوتیکی آن، گزارش نمودند که با وجود اینکه پلیساکاریدهای استخراجی دارای فعالیت آنتی اکسیدانی ضعیفی بودند ولی با افزایش غلظت پلی ساکاریدهای استخراج شده، تعداد باکتری نسبت به محیط کنترل افزایش نشان داده است و پلی ساکاریدهای استخراج شده از ضایعات سس سویا اثر پریبیوتیکی بر باکتری داشتهاند. این در حالیست که پیش از این عنوان شده بود فعالیت پریبیوتیکی با فعالیت آنتی اکسیدانی ارتباط دارد(Yang et al.,2011 )
برای نشان دادن اثر ضد میکروبی عصاره اتانولی هسته خرما و همچنین قابلیت انتخابی عمل کردن این عصاره در مقابل میگرواورگانیسمهای مفید و مضر، بررسی خاصیت ضدمیکروبی این عصاره بر دو نمونه ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮساورﺋﻮس و اشریشیا کلی آزمایش شد. نتایج نشان داد عصاره هسته خرما توانایی مقابله با هر دو باکتری را داشت که پیش ازاین نیز در پژوهشهای Sabah و همکاران (2007) در بررسی عصاره استونی هسته خرما علیه باکتری سودوموناس آئروژینوزا و Ammar و همکاران (2009) در بررسی عصاره متانولی هسته خرما علیه باکتری سالمونلاتیفی موریوم نیز تائید شده است.
همچنین نتایج این مطالعه نشان داد توان عصاره اتانولی هسته خرما در مهار رشد باکتریهای گرم منفی نسبت به گرم مثبت پایینتر بود که علت آن میتواند مقاومت بالاتر باکتریهای گرم منفی نسبت به ترکیبات فنولیک و تفاوت در ساختمان دیواره سلولی آنها باشد (Negiet al., 2003). گزارشهای مشابهی از فعالیت ضدباکتری عصاره آبی هسته خرما در مقابل سودوموناس، پروتئوسوالگاریس، کبسیلاپنومونیه و اشریشیا کلی در دسترس میباشد (Yassein, 2015). نتایج این تحقیق با نتایج Keddari و همکاران (2021) در بررسی تاثیر عصاره خرما بر روی باکتریهای اسید لاکتیکی، عنوان کردند که کارایی عصاره خرما در مقابله با باکتریهای گرم مثبت نسبت به باکتریهای گرم منفی بالاتر بود. اثر ترکیبات فنولیک وابسته به غلظت میباشد و درغلظتهای پایین، ترکیبات فنولیک بر فعالیت آنزیمها به ویژه آنزیمهایی که در ارتباط با تولید انرژی هستند اثر میگذارند در حالی که در غلظتهای بالاتر ترکیبات فنولیک باعث غیر طبیعی شدن پروتئینها میشوند. اثر ترکیبات فنولیک (گالیک اسید، کلروژنیک و روتین (Maqsood et al., 2020)) بررشد میکروبها وتولید سم میتواند درنتیجه قابلیت ترکیبات فنولیک در تغییرپذیری دیوارهی سلولی و خروج ماکروملکولها از درون سلول نیز باشد. همچنین این ترکیبات میتوانند با پروتئینهای غشاء واکنش داده و باعث تغییر شکل این پروتئینها و به تبع آن تغییر در عملکرد آنها شوند (Fernandez-Lopez et al., 2022). ترکیب اصلی دیواره سلول باکترهای گرم مثبت، پپتیدوگلیکان به همراه مقدار کمی پروتئین است. اما دیواره سلولی باکترهای گرم منفی با وجود ضخامت کمتر، پیچیدگی بیشتری داشته و علاوه بر پپتیدوگلیکان حاوی پلی ساکاریدهای مختلف، پروتئینها ولپیدها میباشد (Keddari et al., 2021). همچنین دیواره سلولی باکتری گرم منفی دارای غشاءخارجی است که سطح خارجی دیواره را میپوشاند (Black, 1996). ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﮔﺮم ﻣﻨﻔﻲ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎيﮔﺮم ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻲباشد. نتایج بدست آمده از این تحقیق تا حدودی با نتایج بدست آمده از پژوهشهای شریعتی و همکاران(1389)، در بررسی اثرضد میکروبی عصارههای استونی و اتانولی هسته خرما مطابقت دارد، که تنها 3 سویه استافیلوکوکوس اورئوس حساسیت نسبی در حضور عصاره اتانولی و استونی هسته خرما از خود نشان دادند. فعالیت کمتر عصاره اتانولی هسته خرما در مقابل باکتری اشرشیا کلی مطابق با نتایج Ayachi و همکاران (2009)، میباشد. که نشان دادند که عصاره هسته خرما فعالیت ضدمیکروبی کمتری در مقابل اشریشیا کلی از خود نشان داده است. نتایج حاصل از این بررسی همچنین با نتایج محمودی و همکاران (1391) در بررسی اثر ضد میکروبی اسانس زیره سبز مطابقت دارد. در این بررسی گزارش نمودند که حساسترین باکتری نسبت به اسانس زیره سبز باکتری گرم مثبت استافیلوکوکوس اورئوس و مقاومترین باکتری نسبت به اسانس، باکتری گرم منفی اشریشیا کلی بود.
نتیجه گیری
با توجه به نتایج بهدست آمده ترکیبات فنولیک استخراج شده از هسته خرما قابلیت پریبیوتیکی خوبی را نشان دادند. عصاره اتانولی هسته خرما با داشتن مقادیر قابل قبولی از ترکیبات فنولیک دارای پتانسیل آنتی اکسیدانی، پریبیوتیکی و اثرات ضد میکروبی بود. با توجه به اثرات نامطلوب مصرف آنتی اکسیدانها و نگهدارندههای مصنوعی عصاره هسته خرما میتواند به عنوان منبع غنی از ترکیبات فنولیک وبا داشتن خاصیت پریبیوتیکی وضد میکروبی طبیعی در صنعت غذا ودارو، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرارگیرد. همچنین به دلیل فعالیت آنتی اکسیدانی مطلوب گزینه مناسبی برای استفاده تکنولوژیکی و اثرات سلامتی بخش برای تولید مواد غذایی فرا سودمند باشند.
1. باغبانی، ف.، شیرازی نژاد، ع. 1398. بررسی خواص آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی عصاره هسته خرما و تاثیر آن بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی، میکروبی و حسی کیک فنجانی. علوم و صنایع غذایی. 88: 342-327.
2. دادجو،عطیه؛گلمکانی،ت؛موسوی نسب،م؛مصباحی،غ؛بررسی خصوصیات آنتی اکسیدانی عصاره هسته خرما کبکاب استخراج شده به کمک ماکروویو. بیست ودومین کنگره ملی علوم وصنایع غذایی ایران.دانشگاه شیراز. 1393
3. رستگار،سمیه؛روشن،و؛راحمی،م؛بررسی ترکیبات فنلی وفعالیت آنتیاکسیدانی میوه سه رقم خرمادرمراحل مختلف رشد.١٣٩٢.بیستمین کنگره ملی علوم وصنایع غذایی ایران دانشگاه شیراز.
4. شریعتی، مهرداد؛پردلی،ح؛خادمیان،آ؛کیائی،ا؛بررسی فعالیت ضدمیکروبی عصاره های میوه وهسته ی خرما علیهسویههایاستافیلوکوکوساورئوسمقاوم.١٣٨٩.علوموفناوریوتغذیه.سالهفتم،شماره٤،صفحات ٤٢تا٤٧ .
5. قادري قهفرخي، م، اعلمي، مهران. 1391. بررسي فعاليت آنتي اكسيداني عصاره متانولي دو واريته ي بلوط Q.branti var persica وQ.castaneifolia var castaneifolia در روغن آفتاب گردان. مجله علوم و صنایع غذایی ایران. شماره1. 127-117
6. محمودی،رزاق،احسانی،ع،زارع،پ،ویژگیهای ترکیبات شیمیایی،ضدباکتریایی وآنتی اکسیدانی اسانس زیره سبز،نشریه پژوهشهای صنعتی ایران/جلد22شماره3/سال1391،صفحات321-311
7. Akin-Ajani, O.D., Ajala, T.O., Okoli, U.M., Okonta, O., 2018. Development of directly
compressible excipients from Phoenix dactylifera (Date) mucilage and
microcrystalline cellulose using co-processing techniques. Acta Pharm. Sci. 56
(3), 8–25
8. Aldhaheri,A.,G.Alhadrami.,N.Aboalnaga.,I.Wasfi.,and M.Elridi.2004.Chemical composition of date pits and reprodactive hormonal ststus of rats fed date pits .FOOD Chemistry,86,93-97
9. Ammar, N.M., Lamia, T., Nabil, H., El-Sayed, M., and Tom JM (2009). Flavonoid constituents and antimicrobial activity of date (Phoenix dactylifera L.) seeds growing in Egypt. In: Proceedings of 4th conference on research and development of pharmaceutical industries (Current Challenges). Med. Arom. Plant Sci. Biotechnol., 3: 1-5.
10. Ayachi A, Alloui N, Bennoune O, Yakhlef G, Daas Amiour S, Bouzid W, Djemai Zoughlache S, Boudjellal K, Abdessemed H (2009). Antibacterial activity of Some Fruits; Berries and Medicinal Herb Extracts Against Poultry Strains of Salmonella American-Eurasian J. Agric. Environ. Sci. 6(1): 12-15.
11. Beretta, G., Granata, P., Ferrero, M., Orioli, M., Maffei Facino, R. (2005) Standardization of an tioxidant properties of honey by a combination of spectrophotometric/ fluorimetric assays and chemometrics. Anal Chim Acta. 533: 185-191
12. Besbes S, Blecker C, Deroanne C, Lognay G, Drira N E, and Attia H, 2004. Date seeds: chemical composition and characteristic profiles of the lipid fraction. Food Chemistry 84: 577-584.
13. Black, J. C. (1996). Growth and culturing of bacteria: Microbiology Principles and Application. Pp. 80-82
14. Bouhlali, E.D.T.; Hmidani, A.; Bourkhis, B.; Khouya, T.; Ramchoun, M.; Filali-Zegzouti, Y.; Alem, C. Phenolic profile and anti-inflammatory activity of four Moroccan date (Phoenix dactylifera L.) seed varieties. Heliyon 2020, 6, e03436
15. Brand-Williams, W., Cuvelier, M.E., Berset, C., 1995. Use of free radical method to evaluate antioxidant activity. Lebensmittel Wissenschaft und Technologie 28, 25–30.
16. Deng J, Zhong J, Long J, Zou X, Wang D, Song Y, Zhou K, Liang Y, Huang R, Wei X (2020)
Hypoglycemic effects and mechanism of different molecular weights of konjac glucomannans in
type 2 diabetic rats. Int J Biol Macromol 165:2231–2243
17. Din (2015). Plant phenolics: Extraction, analysis and their antioxidant and anticancer properties. Molecules 15:7313-7352; doi: 10.3390/molecules 15107313.
18. Donsì, F., Annunziata, M., Sessa, M., Ferrari, G. (2011) Nanoencapsulation of essential oils to enhance their antimicrobial activity in foods. Food Sci Technol. 44: 1908-1914
19. Eimad dine Tariq Boahlali, Chacib Alem, Jamal Ennassir,Mohamed Benlyas,AddiNati Mbark,Younes Filali Zegzouti, Phytochemical composition and antioxidant capacity of three date (Phoenix dactylifera L.) seeds varieties grown in the South East Morocco, Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences (2015).
20. El-Kholy WM,Soliman TN, DarwishAMG (2019) Evaluationof date palm pollen (Phoenix dactylifera L.) encapsulation, impact on the nutritional and functional properties of fortified yoghurt. PLoS ONE 14(10): e0222789.https://doi. org/10.1371/journal.pone.0222789
21. Fernández-López, J.; Viuda-Martos, M.; Sayas-Barberá, E.; Navarro-Rodríguez de Vera, C.; Pérez-Álvarez, J.Á. Biological, Nutritive, Functional and Healthy Potential of Date Palm Fruit (Phoenix dactylifera L.): Current Research and Future Prospects. Agronomy 2022, 12, 876. https://doi.org/10.3390/ agronomy12040876
22. Ghnimi S, Umer S, Karim A, Kamal-Eldin A (2017) Date fruit (Phoenix dactylifera L.): An underutilized
food seeking industrial valorization. NFS J 6:1–10
23. Griffiths, A.J.F., Gelbart, W.M., Miller, J.H Le-wontin, R.C. (1999). Modern genetic analysis, WH Freeman and company, New York, New York, pp.336-346
24. Habib HM, Platat C, Meudec E, Cheynier V, Ibrahim WH (2014) Polyphenolic compounds in date fruit seed (Phoenix dactylifera): characterisation and quantification by using UPLC-DAD-ESI-MS. J Sci Food Agri 94:1084–9.
25. Keddari S, Boufadi My, Mokhtar M, Hamed D. Culture Of Lactic Acid Bacteria In Natural Environments Based On Dates. Pharmacog J. 2021;13(3): 675-81
26. Mackie & Mc cartney. Practical medical microbiology;1989.
27. Maisto, M.; Annunziata, G.; Schiano, E.; Piccolo, V.; Iannuzzo, F.; Santangelo, R.; Ciampaglia, R.; Tenore, G.C.; Novellino, E.; Grieco, P. Potential Functional Snacks: Date Fruit Bars Supplemented by Different Species of Lactobacillus spp. Foods 2021, 10, 1760. https://doi.org/ 10.3390/foods10081760
28. Maisto, M.; Annunziata, G.;Schiano, E.; Piccolo, V.; Iannuzzo, F.;Santangelo, R.; Ciampaglia, R.;Tenore, G.C.; Novellino, E.; Grieco, P.Potential Functional Snacks: Date Fruit Bars Supplemented by Different
Species of Lactobacillus spp. Foods 2021, 10, 1760. https://doi.org/10.3390/foods1008176
29. Masqsood, s., Adiamo, O., Ahmad, M., Mudgil, P. 2020. Bioactive compounds from date fruit and seed as potential nutraceutical and functional food ingredients. Food chem. 308: 125522.
30. Mayachiew, P. and Devahastin, S. 2008. Antimicrobial and antioxidant activities of Indian gooseberry and galangal extracts. LWT. 41, 1153–1159.
31. Molan, A. L., Flanagan, J., Wei, W. P. and J. Moughan. 2009. Selenium-containing green tea has higher antioxidant and prebiotic activities than regular green tea. Food Chem. 114: 829–835.
32. Negi, P.S., Jayaprakasha, G.K. and Jena, B.S. 2003. Antioxidant and and antimutagenic activities of pomegranate peelextracts. Food Chem 2003; 80(3); 393-7.
33. Noorbakhsh, H., Khorasagani, M. 2022. Date (Phoenix dactylifera L.) polysaccharides: prebiotic potential & health properties, a Clinical Trial. Research Aquare. DOI: https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-1705400/v1
34. Pasha, A.Z., Bukhari, S.A., Enshasy, H.A.E., Adawi, H.E., Obaid, S.A. 2022. Composition analysis and Physicochemical evalution of date palm (Phenix dactylifera) mucilage for medicainal purposes. Saudi Journal of Biological Sciences. 29: 774-780.
35. Pranoto, Y., Rakshit, S. K., & Salokhe, V. M. (2005). Enhancing antimicrobial activity of chitosan films by incorporating garlic oil, potassium sorbate and nisin. LWT-Food Science and Technology, 38(8), 859-865.
36. Sabah, A., Jassim, A. & Naji, M. A. (2007). In vitro evaluation of the antibacterial activity of an extract of date palm (Phoenix dactylifera L.) pits on a Pseudomonas phage. Oxford Journals, Evid. Based Complement Altem. Med, 1-6.
37. Sadaf Zehra, Abeer Saeed and Sameera Fatima, Antioxidant and antibacterial studies of Phoenix dactylifera and its varieties, Waljat College of Applied Sciences, BIT International Center, Muscat, PO Box 197, P.C. 124, Rusayl, Sultanate of Oman. IJAMBR 3 (2015) 81-88
38. Safaa Y. Qusti , Ahmed N. Abo-Khatwa And Mona A. Bin Lahwa, Screening Of Antioxidant Activity And Phenolic Content Of Selected Food Items Cited In The Holly Quran, Ejbs 2 (1) . Jan-March 2010.
39. Shahidi, F., & Naczk, M. (1995). Food phenolics: Sources, chemistry, effects, applications. Lancaster PA: Technomic Publishing Company Inc.
40. Shi Q, Yan J, Jiang B, Chi X, Wang J, Liang X, Ai X (2021) A general strategy for the structural
determination of carbohydrates by multi-dimensional NMR spectroscopies. Carbohydr Polym
267:118218
41. Solaimani Dahdivan1, S. Golshan Tafti A. and Yasini Ardakani SA. Investigating antioxidant activity, polyphenols content, pigments and total crude fiber of date pits of Mazafati and Kalutah varieties in Kerman
province. 2016; 26(1):113-122
42. Thouri, A.; Chahdoura, H.; El Arem, A.; Omri Hichri, A.; Ben Hassin, R.; Achour, L. Effect of solvents extraction on phytochemical components and biological activities of Tunisian date seeds (var. Korkobbi and Arechti). BMC Complement. Altern. Med. 2017,17, 248
43. Yang, B., Jiang, Y. M., Zhao, M. M., Chen, F., Wang, R., Chen, Y. L., et al. (2009). Structuralcharacterisationofpolysaccharidespurifiedfromlongan(Dimocarpus longan Lour.) fruit pericarp. Food Chemistry, 115, 609–614.
44. Yassein N. N. (2012). Antibacterial effect of date palm (Phoenix dactylifera L.) pit aqueous extract on some bacteria cause urinary tract infection. Diyala J. Pure Sci. 8(3):112-120
Evaluation offunctional properties of phenolic compounds extracted from date palm (Phoenix dactylifera L.) seed in comparison to green tea extract on viability of probiotic bacteria
Abstract
Phenolic compounds with antioxidant and antiradical properties have important role in food preservation and human health. Phenolic compounds are important compounds ofdate palm seeds usually show high antioxidant activity. In this study, the effect of phenolic compounds extracted from date palm seeds on probiotic bacteria is studied, the total amount of ethanol extract date palm seeds, using the Folin-Ciocateu reagent and the antioxidant activity of the extract using the DPPH reagent was evaluated against BHT. Prebiotic effect of phenolic compounds of date palm seeds on growth and survival of probiotic bacteria Lactobacillus plantarum, (ATCC14917) in three concentrations 0.1, 0.5, 1 % compared with green tea extract and extract antimicrobial effect against Staphylococcus aureus and E.coli were performed at 0.5, 1 %.The total dry extract ethanol date palm seeds phenolic compounds was found 6.62 % on galic acid. Free radical scaverning rate 48.27 %, IC50for ethanol palm seeds183.73 μg/mL was calculated. According to the HPLC output, which confirm high amounts of Gallic acid and Catechin as phenolic compounds in from date palm seed. The results showed that phenolic compounds extracted from date palm seeds has increased the viability of probiotic bacteria in the level 0.5, 1% and some what have antibacterial effect on the concentration of 1% on bactria Staphylococcus aureus. Acording to the results, phenolic compounds extracted from date palm seeds showed good prebiotic functionality. Also, due to the antioxidant activity are desirable option for technology use and health effects for the production of functional food ingredients.
Keywords:Phenolic compounds, Antioxidant property, Date palm seeds extract,Green tea extract
