Subject Areas :
seyed Hassan Rasouli
1
*
,
ثنا رحمانی
2
,
Alireza Poya
3
,
فرزانه امام قلیوند
4
1 - Department of Geography and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 -
3 - Assistant Professor, Faculty of Educational Sciences, Arak Islamic Azad University, Iran
4 -
Keywords:
Abstract :
ORIGINAL RESEARCH PAPER |
|
Journal Organization of Space Economy journal homepage: https://sanad.iau.ir/journal/jose
|
Explanation of indicators affecting sustainable tourism in Sari city |
Sana Rahmani 1
, Seyed Hassan Rasouli 2*, Mohammadreza Gholami Pouya 3And Farzaneh Emamgholivand4
1. Lecturer at Payam Noor University, Tehran, Iran
2. Ph.D., Department of Geography and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3. Master's Degree, Department of Urban Management, Tehran Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
4. Master's degree, Department of Geography and Tourism Planning, Trends of Spatial Complexes, Islamic Azad University
ARTICLE INFO | EXTENDED ABSTRACT | ||
History Article: Received: 10 December 2024 Revised: 14 January 2025 Accepted: 29 January 2025 | Introduction And Objectives: Urban tourism can play a significant role in urban development and construction. Therefore, it is essential to identify and systematically examine the capabilities and potentials of tourism in the studied city and provide appropriate strategies for developing this industry, which will contribute effectively to urban development and assist in the growth of the city's economy. Development, emphasizing sustainable urban tourism, can help achieve a better understanding of the tourism situation in Sari city and offer suitable solutions for its development. Sari, as the capital of Mazandaran province, has been selected as a member of ECO and the capital of tourism for 2022. Approximately 80 historical sites from various periods are registered in Sari, with 22 located within the constructed area of the city and 14 in the old texture zone. However, most of these sites are concentrated in the Ab Anbar No neighborhood and its surrounding area, with only four sites listed as national heritage. Despite having the potential to become a model tourist region nationally and internationally, Sari faces fundamental obstacles such as multiple decision-makers, weak management, lack of stability in regional tourism management, and inadequate environmental and infrastructural conditions. Given this context, developing tourism in Sari can create new employment opportunities for local residents (both in Sari and surrounding cities), revitalizing the region and promoting its development. Conversely, without a proper planning framework for sustainable tourism development, advancing this industry could lead to irreparable damage. In recent years, Sari has faced a decline in tourist attraction; thus, this research aims to identify effective indicators for sustainable tourism in Sari city—specifically assessing the status of sustainable tourism based on various criteria. To achieve this goal, the tourism model includes various activities such as improving facilities and services, establishing a management system for the tourism industry, providing comprehensive and accessible information about tourist attractions and their various activities, encouraging investment in the tourism sector, advancing the development of new technologies in tourism, and more. Overall, the identification of effective indicators for sustainable tourism in Sari city should be structured in a way that clearly articulates the urban tourism potentials and creates greater appeal for tourists by providing suitable conditions. Methodology: This research is applied in purpose and combines both qualitative and quantitative approaches. It employs descriptive-analytical methods for data collection through library research, documentation, and field studies. The data collection tools included questionnaires and interviews. The statistical population consists of two groups: first, citizens of Sari city (population: 508,594) and second, specialists and experts in tourism and sustainable development. For data analysis, both qualitative and quantitative methods were utilized. The qualitative data from interviews were analyzed using thematic analysis with MAXQDA software, while quantitative data were analyzed using a one-sample t-test in SPSS software. Results and Discussion: Research has shown that the following indicators significantly impact sustainable tourism in Sari city: 1. Attention to existing capacities in neighborhoods, especially historical ones; 2. Income levels; 3. Utilization of existing capacities in tourism development planning; 4. Climate (weather); 5. Employment rates; 6. Establishment of appropriate mechanisms within relevant organizations; 7. Accessibility; 8. Cultural capital of the destination; and 9. Consideration of the individual and social characteristics of neighborhood residents. Additionally, the indicators of 1. Wealth; 2. Preservation of land use, particularly in natural areas; 3. Creating conditions for turning ideas into action; 4. Connectivity to modern global technologies (internet); 5. Planning for the implementation of urban projects related to tourism; 6. Infrastructure development for tourism enhancement in Sari; 7. Events; 8. Accommodation facilities; 9. Empowering active stakeholders at the neighborhood level; and 10. Globalization and competition also influence sustainable tourism in Sari city, respectively. Conclusion: The analysis of the indicators affecting sustainable tourism in Sari city has revealed that, regarding the economic capacity criteria, wealth, employment levels, and income significantly enhance urban sustainable tourism. Additionally, the examination of tourism capacity indicators indicates that climate (weather) has a substantial impact on sustainable urban tourism in Sari. Regarding tourism attraction criteria, it has been established that events and the preservation of land use, especially in natural areas, can have a very positive effect on sustainable urban tourism in Sari. Actions such as maintaining and improving environmental quality, conserving natural resources, protecting biodiversity, and the wise use of natural resources can contribute to enhancing urban sustainable tourism. Furthermore, the analysis of structural factors in Sari city concerning sustainable urban tourism has shown that infrastructure development for tourism in Sari and attention to existing capacities in neighborhoods—particularly historical ones—are currently inadequate. This deficiency hinders significant development unless improvements are made to these indicators. The study also found that planning for the implementation of urban projects related to tourism and creating conditions for turning ideas into action are highly effective for sustainable urban tourism in Sari. | ||
Keywords: Urban Tourism, Sustainable Tourism,
| |||
Highlight: · Explanation of indicators affecting sustainable tourism in Sari city | |||
| |||
| |||
|
نشریه ساماندهی اقتصاد فضا https://sanad.iau.ir/journal/jose
|
نشریه علمی ساماندهی اقتصاد فضا، 2(7) 106-85، بهار 1404 |
ثنا رحمانی1، سید حسن رسولی2* محمدرضا غلامی پویا3 فرزانه امامقلی وند4
1. مدرس دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران
2. دکتری، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3. کارشناسی ارشد، گروه مدیریت شهری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ارجاع به این مقاله: رحمانی، ثنا، رسولی، سید حسن، غلامی پویا، محمدرضا و امامقلی وند، فرزانه. (1404). تبیین شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهر ساری، نشریه ساماندهی اقتصاد فضا، 2(7)، 106-85.
|
مشخصات مقاله | چکیده | |
تاریخ دریافت: 20/9/1403 تاریخ بازنگری: 25/10/1403 تاریخ پذیرش: 10/11/1403
| بیان مسئله: توسعه گردشگری پایدار شهر ساری بدون داشتن چارچوب برنامهریزی صحیح، سبب زیانهای جبرانناپذیری خواهد شد. در سالهای اخیر گردشگری شهر ساری با کاهش جذب گردشگر مواجه شده است، بنابراین مسئله پژوهش، شناخت شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار در شهر ساری میباشد. هدف: هدف این پژوهش تبیین شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهر ساری میباشد. شناسایی و بررسی حسابشده تواناییها و پتانسیلهای گردشگری در شهر ساری و ارائه راهکارهایی مناسب جهت توسعه این صنعت، موجب میشود تا گامی مؤثر در راه توسعه شهری و رشد و ترقی اقتصاد شهر برداشته شود. روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت ترکیبی یا آمیخته (کمی و کیفی) و به لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی میباشد. برای تحلیل یافتههای حاصل از مصاحبه، از تحلیل مضمون با استفاده از نرمافزار MAXQDA و در روش کمی نیز از آزمون تی تک نمونهای در نرمافزار SPSS استفادهشده است. یافتهها و بحث: شاخصهای 1- توجه به ظرفيتهاي موجود در محلات بهویژه محلات تاريخي؛ 2- میزان درآمد؛ 3- استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری؛ 4- اقلیم ؛ 5- میزان اشتغال؛ 6- ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي؛ 7- دسترسی؛ 8- سرمایه فرهنگی مقصد؛ و 9- توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات؛ به ترتیب بر گردشگری پایدار شهر ساری، تأثیر میگذارند. شاخصهای 1- ثروت؛ 2- عدم تخریب کاربریهای زمین بهویژه در حوزه طبیعی؛ 3- ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل؛ 4- اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت)؛ 5- برنامهریزی براي عملي شدن طرحهای شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری؛ 6- توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری؛ 7- رویداد؛ 8- اماکن اقامتی؛ 9- توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات؛ و 10- جهانیشدن و رقابت به ترتیب از گردشگری پایدار شهر ساری تأثیر میپذیرند. نتیجهگیری: نتایج تحقیق نشان میدهد که عوامل مختلفی مانند مدیریت منابع طبیعی، فرهنگ محلی، زیرساختهای گردشگری و مشارکت جامعه محلی در گردشگری پایدار شهر ساری نقش بسزایی دارند. | |
واژگان کلیدی: گردشگری شهری، گردشگری پایدار، شهر ساری | ||
نکات برجسته: · تبیین شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهر ساری | ||
| ||
| ||
* نویسنده مسئول: سید حسن رسولی پست الکترونیک: hasanrasoli.63@gmail.com |
بیان مسئله
صنعت گردشگری که طیف گستردهای از فعالیتهای خدماتی را شامل میشود در ابتدا بهعنوان یک پدیده فرهنگی و اجتماعی مطرح شد اما کمکم بهعنوان عامل مهمی در رشد و توسعه اقتصادی شناخته شد و مورد توجه کشوهای مختلف قرار گرفت (Bontenbal & Aziz, 2019: 292). علیرغم تلاشهایی که در قرن گذشته برای رسیدن به توسعه و کاهش شکافها صورت گرفته است، در ابتدای قرن بیست و یکم هنوز این موضوع مهمترین دغدغه فکری، ملتها بهویژه ملتهای جنوب، میباشد. تنوعبخشی به اقتصاد، بالا بردن کیفیت محیطی بالا بردن شاخصهای توسعه انسانی، اشتغالزایی، ارتقای کیفیت محیطزیست و دهها موضوع دیگر مهمترین آرمان و آرزوی ملتهای جنوب میباشند. علیرغم این آرزوها، فقر، بیکاری آشفتگی محیطی و توسعهنیافتگی واقعیتهای تلخ آمیخته به زندگی آنها گردیده است (باقری و همکاران، 1401: 61-46). جهت برونرفت از این وضعیت بدیلهای (آلترناتیوهای) مختلف در طی قرون گذشته مطرح گردیدند درحالیکه هیچکدام به معنی واقعی، مفید فایده نبودند. در سالهای اخیر گردشگری بهعنوان راهکاری جدید برای رهایی از این شرایط مورد توجه قرار گرفته است (Fernández & Rodríguez, 2018: 140). به نظر رسد کشورهایی که از قابلیتهای بالقوه مناسب در این زمینه برخوردارند بتوانند توسعه گردشگری را در برنامههای توسعه ملی خود گنجانده و راه تکامل را طی نمایند (سخنور1 و همکاران، 2018، ص.106-97). شهر ساری بهعنوان مرکز استان مازندران که طی یک سال اخیر یکی از اعضای اکو که بهعنوان پایتخت گردشگری 2022 انتخابشده است. حدود ۸۰ اثر باقیمانده از دوران مختلف در شهر ساری ثبتشده که ۲۲ اثر درون محدوده ساختهشده شهر و ۱۴ اثر در حوزه بافت قدیم قرار دارد (رسولی2 و همکاران، 2016، ص. 25-1). گرچه از این میان نیز بیشتر آثار در محدوده محله آب انبارنو و اطراف گذر آن قرار دارد تنها ۴ اثر در فهرست آثار ملی ثبتشده است. گردشگری شهری جزئی از صنعت گردشگری است که میتواند نقش عظیمی در توسعه و عمران نواحی شهری ایفا نماید. بنابراین ضروری مینماید با شناسایی و بررسی حسابشده تواناییها و پتانسیلهای گردشگری در شهر موردمطالعه و ارائه راهکارهایی مناسب جهت توسعه این صنعت عظیم گامی مؤثر در راه توسعه شهری و کمک به رشد و ترقی اقتصاد شهر برداشته شود. توسعه با تأکید بر گردشگری پایدار شهری، میتواند به شناخت بهتری از وضعیت گردشگری شهر ساری کمک کند و راهکارهای مناسبی برای توسعه آن ارائه دهد. این کار میتواند به توسعه گردشگری و ایجاد فرصتهای شغلی جدید در شهر ساری کمک کند:
- حفاظت از محیطزیست: گردشگری پایدار در شهر ساری میتواند به حفظ محیطزیست کمک کند. با توسعه گردشگری پایدار، میتوان به جلوگیری از آسیبهای زیستمحیطی ناشی از افزایش تعداد گردشگران پرداخت.
- جذب توریست: با تحقیق در مورد گردشگری پایدار شهر ساری، میتوان به جذب توریست از سطح داخلی و خارجی کمک کرد. گردشگران هوشمند و پایدار، برای استفاده از منابع طبیعی و محیطزیست شهر ساری بسیار حساس هستند و توسعه گردشگری پایدار میتواند به جذب توریست در بلندمدت کمک کند.
- رشد اقتصادی: با توسعه گردشگری پایدار، میتوان به افزایش درآمدها و رشد اقتصادی در منطقه کمک کرد.
لذا ضروری است که در این پژوهش به تبیین شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهر ساری پرداخته شود.
شهر ساری علیرغم برخورداری از ظرفیت تبدیلشدن به یک منطقۀ نمونۀ گردشگری در سطح ملی و بینالمللی، تعدد تصمیم گیران، ضعف مدیریتی، فقدان ثبات در مدیریت گردشگری منطقه و همچنین نامناسب بودن زیرساختهای محیطی و کالبدی را بهعنوان موانع اساسی در جهت رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد؛ با توجه به آنچه بیان شد، توسعه گردشگری شهر ساری، با فراهم آوردن فرصتهای جدید اشتغال برای مردم منطقه (مردم شهر ساری و مردم شهرهای اطراف آن) وسیلهای است که به منطقه حیاتی دوباره میدهد و موجب توسعه آن میشود، از طرف دیگر، توسعه صنعت گردشگری پایدار شهر ساری بدون داشتن چارچوب برنامهریزی صحیح توسعه گردشگری سبب آسیب و زیانهای جبرانناپذیری خواهد شد، در سالهای اخیر گردشگری شهر ساری با کاهش جذب گردشگر مواجه شده است، بنابراین مسئله در این پژوهش، شناخت شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار در شهر ساری میباشد ، یعنی گردشگر پایدار از نظر معیارهای مختلف گردشگری در چه وضعیتی میباشد.
مبانی نظری
گردشگری
واژه توریسم3 معادل انگلیسی گردشگری، نخستین بار توسط مجله انگلیسی در سال ۱۸۱۱ به کار برده شد. در آن زمان این لغت به معنای مسافرت بهمنظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت به کار میرفت (نصیری هنده خاله و همکاران، 1402: 173-192). گردشگری یک پدیده اجتماعی است که هر گونه جابهجایی افراد از یک مکان به مکان دیگر و اقامت در مکانی غیر از مکان معمول زندگی خود، بیانکننده مفهوم آن است. این جابهجایی بهصورت تعامل با اقوام و ملل گوناگون و آشنایی با عقاید، نگرشها، انتظارات و شیوه زندگی آنها اتفاق میافتد و در نهایت منجر به تأثیرگذاری و تأثیرپذیری میهمان و میزبان از یکدیگر میشود (Sharpley, 2014: 43). فرهنگ آکسفورد4، توریسم را، تجارت تهیه خدمات و پذیرایی برای مردمانی دانسته که از یک مکان دیدار میکنند. در فرهنگ وبستر5، توریسم را مسافری که بهمنظور تجارت/ صنعت و یادگیری سفر مینماید و سپس به نقطه شروع بازمیگردد. در متون فارسی، معادلهای گوناگونی برای واژه توریسم ذکرشده است. مانند: گردشگری/ جهانگردی/ سیاحت/ تفریح/ و حتی ایرانگردی. از دیدگاه سازمان جهانی گردشگری6، به مجموعه فعالیتهای فرد یا افرادی گفته میشود که به مکانی غیر از مکان عادی خود سفر میکنند و حداقل یکشب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت نموده و هدف از مسافرت، گذران اوقات فراغت، تفریح، تجارت یا فعالیتهای دیگر است .در این پژوهش تعریف گردشگری عبارت است از: مجموعه فعالیتهای افراد که به مکان جغرافیایی غیر از مکان فعلی زندگی خود سفرکرده و حداقل از یکشب و حداکثر تا یک سال در آن مکان جدید اقامت نموده و هدف آنها از مسافرت، گذراندن اوقات فراغت، تفریح، گشتوگذار و ... است (Kozhokulov er al, 2019: 1-14). در شکل -1 انواع گردشگری را مشاهده میکنید.
مأخذ: (ملکی و همکاران، 1399)
گردشگری شهری
گردشگری در قالب الگوهای خاص فضایی به وجود میآید و یکی از این الگوها گردشگری شهری است که دستهای از فعالیتهای اقتصادی با نتایج مهم اجتماعی، اقتصادی و محیطی در شهرهای ویژه است (Sokhanvar et al, 2018: 97-106). گردشگری شهری، کنش متقابل گردشگران- میزبان و تولید فضای گردشگری پیرامون سفر به مناطق شهری باانگیزههای متفاوت و بازدید از جاذبهها و استفاده از تسهیلات و خدمات مربوط به گردشگری است که آثار متفاوتی را در فضای شهری بر جای مینهد (کرمی و همکاران، 1399: 617). نواحی شهری به علت آنکه جاذبههای تاریخی و فرهنگی بسیاری دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب میشوند. گردشگری شهری در کشورهای پیشرفته سودآورترین نوع گردشگری است و در زمینههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، اکولوژیکی و غیره تأثیرات انکارناپذیری دارد. این نوع از گردشگری در محدودهی فضاهای شهری انجام میشود. نواحی شهری به علت آنکه جاذبههای تاریخی و فرهنگی بسیار زیادی دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب میگردند. شهرها معمولاً جاذبههای متنوع و بزرگی شامل موزهها، بناهای یادبود، تئاترها، استادیومهای ورزشی، پارکها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی و مکانهایی مربوط به حوادث مهم با افراد مشهور دارا بوده که این خود گردشگران بسیاری را جذب میکند. علاوه بر این حتی درصورتیکه جاذبه گردشگری در مناطق غیرشهری واقع باشند ازآنجاکه شهرها به پیرامون خود خدمات میدهند در رابطه با گردشگری قرار میگیرند. لذا حجم زیادی از امکانات گردشگری در شهرها متمرکز میشود. بهعبارتدیگر محل سکونت، سرو غذا، ارتباطات، حملونقل و سایر خدمات گردشگری در شهرها واقعاند که بازدیدکنندگان از مناطق اطراف شهر و خود شهر از آنها استفاده میکنند (پاپلی یزدی، ۱۳۸۶: ۱۸۸).
شاخصهای گردشگری پایدار سازمان جهانی گردشگری
سازمان جهانی گردشگری بهعنوان متولی توسعه گردشگری در کشورهای مختلف جهان محسوب میگردد. این سازمان، مطالعات و فعالیتهای مختلفی در نقاط مختلف جهان به عملآورده است. طی تحقیقی که از سوی این سازمان منتشرشده است، شاخصهای گردشگری پایدار بهقرار زیر میباشند:
الف. شاخصهای فیزیکی اکولوژیکی: شامل اکوسیستمهای تنوع زیستی؛ آلودگی آب؛ آلودگی صوتی؛ آلودگی هوا؛ آلودگی محیطی؛ انرژی؛ زیرساختها و خدمات محلی ایمنی؛ تغییرات کاربری اراضی؛ اراضی ساحلی؛ و حملونقل
ب. شاخصهای جمعیتی- اجتماعی: شامل دادههای جمعیتی؛ میزان مشارکت؛ وضعیت امنیت اجتماعی؛ سطح رضایتمندی؛ بهداشت و درمان؛ زبان مکالمه محلی؛ آموزش؛ و میزان عدالت اجتماعی
ج. شاخصهای اقتصادی- نهادی: شامل اشتغال بیکاری؛ سطح قیمتها؛ فعالیتهای اقتصادی؛ میزان درآمدها و هزینههای گردشگری؛ قوانین و مقررات؛ نهادهای محلی؛ کدهای اخلاقی؛ مالکیت؛ میزان همکاریهای نهادی؛ و زیرساختهای اطلاعرسانی و ارتباطی (Jin et al, 2018: 202).
پیشینه تحقیق
رجبی و همکاران (1403) در مقاله تحت عنوان تبیین الگوی گردشگری با محوریت توسعۀ منطقهای (موردمطالعه: شهر ساری) پرداختند یافتهها نشان داده است که میزان تأثیرگذاری شاخص «اقلیم» بر بهبود گردشگری شهر ساری با محوریت توسعۀ منطقهای نسبت به سایر شاخصها بیشتر است و شاخص «جهانیشدن و رقابت» در مرحلۀ بعدی قرار دارد. همچنین، میزان تأثیرپذیری شاخص «اتصال به فنّاوری نوین جهانی (اینترنت)» نیز از سایر شاخصها بیشتر است. درنهایت نیز برای گردشگری شهر ساری با محوریت توسعۀ منطقهای، الگویی طراحیشده است.
رسولی و همکاران (1403) در مقاله تحت عنوان تبیین مدل گردشگری پایدار شهری در راستای توسعه منطقهای (مطالعه موردی: شهر ساری) پرداختند. نتایج پژوهش نشان میدهد در بررسی معیار توان اقتصادی بهعنوان یکی از متغیرهای گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای مشخصشده است که این معیار با میانگین (۳.۲۸) بالاتر از میانه نظری، وضعیت مناسبی در شهر ساری دارد. همچنین معیارهای بسترها و شرایط محیطی، عوامل مدیریتی با میانگینهای (۳.۴۳)، (۳.۱۵) که میانگینشان بالاتر از میانه نظری بوده، دارای شرایط مساعدی در شهر ساری بوده و معیارهای ظرفیتهای گردشگری، جاذبههای گردشگری، میزان خدمات، عوامل ساختاری، عوامل فردی به ترتیب با میانگینهای (۲.۸۱)، (۲.۸۳)، (۲.۴۵)، (۲.۸۶)، (۲.۶۴)، که پایینتر از میانه نظری محاسبهشدهاند، در شهر ساری با ضعفهایی روبرو بودهاند.
شاطریان و همکاران (1396)؛ در پژوهش تحت عنوان ارزیابی شاخصهای توسعه گردشگری پایدار شهری مطالعه موردی شهر کاشان پرداختند. نتایج تحقیق نشان میدهد که بر اساس نظر گردشگران میانگینهای توسعه گردشگری بهاینترتیب میباشند: میانگین اصل آسایش (13/3)، میانگین اصل رقابتپذیری(18/3)، اصل مدیریت گردشگری (18/3)، میانگین اصل فنآوری اطلاعات و ارتباطات(87/2) میباشد و میانگین کلی شاخص توسعه گردشگری از دیدگاه گردشگران برابر با 43/12 بود که بالاتر از حد میانگین فرضی 12 میباشد، در مجموع فقط اصل فنآوری اطلاعات و ارتباطات کمتر از حد مطلوب بوده است.
پوراحمد و همکاران ( 1395 ) در پژوهش تحت عنوان ارزیابی شاخصهای توسعه پایداری گردشگری در جوامع میزبان، مطالعه موردی: شهر ساری پرداختند. نتایج پژوهش نشان میدهد که همبستگی درونی بین شاخصهای پایداری گردشگری شهری در ساری از ارتباط معناداری برخوردار است، که دراین بین شاخص پایداری اکولوژیکی با پایداری اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ارتباط درونی ضعیفتری داشته است. همچنین نتایج مدل برازش آنالیز رگرسیونی نشان داده که ابعاد ششگانه پایداری در شهر ساری تغییرات محسوسی ایجاد کردهاند که این آزمون تائید میشود. در خاتمه برای بهبود وضع موجود راهکارهای ارائهشده که نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری و منطقهای میباشد.
مارینلو7 و همکاران (2023)؛ در پژوهشی با عنوان شاخصهای مقاصد گردشگری پایدار، هدف این مقاله با بررسی 104 مقاله علمی، تحلیل ساختار و تحول ارزیابی و پایش گردشگری پایدار با استفاده از مجموعهای از شاخصها است. بهطور خاص، این مطالعه به درک مهمترین جنبههای گردشگری پایدار کمک میکند که ادبیات برای تجزیهوتحلیل پیشنهاد میکند، ارزیابی اینکه چگونه این جنبهها در رابطه با نوع مقصد و دوره زمانی مطالعه متفاوت هستند. نتایج به درک جنبههای نظری و عملیاتی کمک میکند که امروزه بهعنوان نماینده مفهوم گردشگری پایدار در نظر گرفته میشود و مدیریت پایدار مناطق را بهبود میبخشد.
روش تحقیق
تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت ترکیبی یا آمیخته (ترکیب کمی و کیفی) و به لحاظ روش، توصیفی – تحلیلی میباشد. روشهای گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای، اسنادی و میدانی بوده و ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل دودسته بوده است: دسته اول شهروندان شهر ساری که بر اساس جمعیت شهر ساری 508594 نفر و دسته دوم متخصصان و کارشناسان در زمینه گردشگری، توسعه پایدار بوده است. در تجزیهوتحلیل پژوهش حاضر دو روش کیفی و کمی مورداستفاده قرار گرفته است. برای تحلیل یافتههای حاصل از مصاحبه، از تحلیل مضمون با استفاده از نرمافزار MAXQDA و در روش کمی نیز از آزمون تی تک نمونهای در نرمافزار SPSS استفادهشده است.
محدوده مورد مطالعه
شهر ساری مرکز استان مازندران و شهرستان ساری است. این شهر بر سر راه ارتباطی، تجاری، گردشگری و زیارتی مرکز ایران با بخشهای شرقی استان مازندران و استان خراسان (بهویژه شهر مشهد) قرار دارد؛ از طرف دیگر به علت موقعیت سیاسی-اداری آن از اهمیت و اعتبار ویژهای برخوردار است. (رسولی8 و همکاران، 2016، ص. 25-1). شهر ساری به دلیل نزدیکی به تهران و قرار گرفتن در مسیر ارتباطی خراسان رضوی از موقعیت ویژهای برخوردار میباشد. از نزدیکترین شهرهای اطراف ساری میتوان به شهرهای قائمشهر در غرب، نکا در شرق، جویبار در شمال و کیاسر در جنوب اشاره نمود. از لحاظ موقعیت طبیعی، این شهر در جنوب دریای مازندران و در منطقۀ جلگهای و نسبتاً مسطح شهرستان ساری قرار گرفته و تنها قسمتهای جنوبی و جنوب غربی آن به کوهها و تپۀ ماهورهای کم ارتفاع منتهی میگردد. رودخانۀ تجن که از پرآبترین رودخانههای استان میباشد، با انشعابات خود از ارتفاعات جنوبی شهرستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از بخش شرقی شهر به سمت شمال و دریای خزر حرکت مینماید. از لحاظ توپوگرافی عمومی شهر ساری در طبقۀ ارتفاعی 100-0 استقرار یافته و شیب عمومی شهر از جنوب به شمال و بسیار ملایم است (مهندسین مشاور مازندطرح، 1394، ص. 24). شکل شمارۀ 2 موقعیت جغرافیایی شهر در منطقه را نشان میدهد.
شکل 2: نقشه موقعیت شهر ساری در استان مازندران
گردآوری: نگارندگان، 1403
یافتهها
در بررسي مطالعات مرتبط با تبیین شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهری عوامل متنوعي مشخص شد كه تأثیرگذار هستند؛ عواملي مانند عوامل مدیریتی، عوامل اجتماعي، عوامل محيطي، زيرساختهاي مختلف و بسترهاي لازم موجود در محلات، عوامل جمعيتي، توانمنديهاي ساكنين محلات، وضعيت مديريت كردن شهر توسط مديران شهري و وضعيت اقتصادي ساكنين بافتهاي مختلف ... كه هر كدام بهصورت مستقيم و غيرمستقيم بر موضوع پژوهش تأثیر ميگذارند. مؤلفهها و شاخصهاي مؤثر در بحث گردشگری شهر ساری است
جدول1: كدگذاري مؤلفهها و شاخصهاي مؤثر در گردشگری پایدار شهر ساری
متغير اصلي (طبقه) | مؤلفه (مقوله) | شاخص (كد مفهومي) |
عوامل ساختاري | توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری | - توسعه زیرساختهای سختافزاری - توسعه زیرساختهای نرمافزاري - توجه به زیرساختهای مالي - ايجاد و توانمند كردن زیرساختهای متفاوت |
توجه به ظرفیتهای موجود در محلات بالأخص محلات تاريخي | - توجه به ویژگیهای منحصربهفرد در هر محله - وجود ابنيه تاريخي - شناسايي آدابورسوم در هر محله | |
بسترها و شرايط محيطي | برنامهریزی براي عملي شدن طرحهای شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری | - ثبات اقتصادي - تسهيل شرايط براي عملي شدن طرحها - استفاده از مشاركت مردم |
ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | - نيازسنجي مردم محلات مختلف - برگزاري جشنوارهها و رويدادهاي مرتبط با شهر | |
عوامل فردی | توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات | - توجه به ويژگيهاي فردي - ميزان درك مردم از هویت شهر و طرحها و برنامههاي گردشگری شهری |
توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات | -آموزش و توانمندسازي مردم محلات مختلف در حوزههاي مرتبط با گردشگری پایدار شهر - آموزش دستگاههاي اجرايي در مورد توجه ويژه به توسعه گردشگری شهری و راهكارهايی براي حفظ و تقويت آن | |
عوامل مدیریتی | استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری | - استفاده از مديران شايسته - امكان تسهيل در فرايندها باوجود متخصصين - امكان تسهيل در قوانين - اجرايي و عملي شدن طرحها - بالا بردن رضايت از مديران شهري |
ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | - تدوين سند مناسب براي برنامهريزي جهت توسعه گردشگری - هماهنگي و همكاري بين ارگانهاي مختلف - محور بودن محلات مختلف در برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول2: معیارها و شاخصهای مرتبط با گردشگری پایدار شهر ساری
معیار | ردیف | شاخص |
|---|---|---|
توان اقتصادی | 1 | ثروت |
2 | جهانیشدن و رقابت | |
3 | میزان اشتغال | |
4 | میزان درآمد | |
ظرفیتهای گردشگری | 5 | اقلیم (آبوهوا) |
6 | سرمایه فرهنگی مقصد | |
7 | اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | |
جاذبههای گردشگری | 8 | رویداد |
9 | عدم تخریب کاربریهای زمین بهویژه در حوزه طبیعی | |
میزان خدمات | 10 | دسترسی |
11 | اماکن اقامتی | |
عوامل ساختاری | 12 | توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری |
13 | توجه به ظرفیتهای موجود در محلات بالأخص محلات تاريخي | |
بسترها و شرايط محيطي | 14 | برنامهریزی براي عملي شدن طرحهای شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری |
15 | ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | |
عوامل مدیریتی | 16 | استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری |
17 | ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | |
عوامل فردی | 18 | توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات |
19 | توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول3: نماد معیارها و شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهر ساری
معیار | نماد معیار | شاخص | نماد شاخص |
توان اقتصادی | T | ثروت | T1 |
جهانیشدن و رقابت | T2 | ||
میزان اشتغال | T3 | ||
میزان درآمد | T4 | ||
ظرفیتهای گردشگری | Z | اقلیم (آبوهوا) | Z1 |
سرمایه فرهنگی مقصد | Z2 | ||
اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | Z3 | ||
جاذبههای گردشگری | J | رویداد | J1 |
عدم تخریب کاربریهای زمین بهویژه در حوزه طبیعی | J2 | ||
میزان خدمات | M | دسترسی | M1 |
اماکن اقامتی | M2 | ||
عوامل ساختاری | S | توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری | S1 |
توجه به ظرفیتهای موجود در محلات بالأخص محلات تاريخي | S2 | ||
بسترها و شرايط محيطي | B | برنامهریزی براي عملي شدن طرحهای شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری | B1 |
ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | B2 | ||
عوامل مدیریتی | A | استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری | A1 |
ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | A2 | ||
عوامل فردی | F | توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات | F1 |
توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات | F2 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
برای بررسی معیار توان اقتصادی، از چهار شاخص که عبارتاند از: 1- ثروت؛ 2- جهانیشدن و رقابت؛ 3- میزان اشتغال؛ و 4- میزان درآمد استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (1) ارائهشده است.
نمودار1: وضعیت شاخصهای مرتبط با توان اقتصادی
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
برای بررسی معیار ظرفیتهای گردشگری، از سه شاخص که عبارتاند از: 1- اقلیم (آبوهوا)؛ 2- سرمایه فرهنگی مقصد؛ و 3- اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت)؛ استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (2) ارائهشده است.
نمودار2: وضعیت شاخصهای مرتبط با ظرفیتهای گردشگری
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بررسی معیار جاذبههای گردشگری، از دو شاخص که عبارتاند از: 1- رویداد؛ و 2- عدم تخریب کاربریهای زمین بهویژه در حوزه طبیعی؛ استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (3) ارائهشده است.
نمودار3: وضعیت شاخصهای مرتبط با جاذبههای گردشگری
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بررسی معیار میزان خدمات، از دو شاخص که عبارتاند از: 1- دسترسی؛ و 2- اماکن اقامتی؛ استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (4) ارائهشده است.
نمودار4: وضعیت شاخصهای مرتبط با میزان خدمات
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بررسی معیار عوامل ساختاری، از دو شاخص که عبارتاند از: 1- توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری؛ و 2- توجه به ظرفيتهاي موجود در محلات بالأخص محلات تاريخي؛ استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (5) ارائهشده است
نمودار5: وضعیت شاخصهای مرتبط با عوامل ساختاری
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بررسی معیار بسترها و شرایط محیطی، از دو شاخص که عبارتاند از: 1- برنامهريزي براي عملي شدن طرحهای شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری؛ و 2- ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل؛ استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (6) ارائهشده است.
نمودار6: وضعیت شاخصهای مرتبط با بسترها و شرایط محیطی
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بررسی معیار عوامل فردی، از دو شاخص که عبارتاند از: 1- توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات؛ و 2- توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات؛ استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (7) ارائهشده است.
نمودار7: وضعیت شاخصهای مرتبط با عوامل فردی
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بررسی معیار عوامل مدیریتی، از دو شاخص که عبارتاند از: 1- استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری؛ و 2- ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي؛ استفادهشده است. وضعیت این شاخصها و سنجههای مرتبط با هر یک در نمودار (8) ارائهشده است.
نمودار8: وضعیت شاخصهای مرتبط با عوامل مدیریتی
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بررسی اثرات شاخصهای گردشگری پایدار شهر ساری
جدول4: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات توان اقتصادی شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
ثروت | 384 | 99/3 | 1.00877 | 400/19 | 383 | 0.000 |
جهانیشدن و رقابت | 384 | 40/2 | 1.08609 | 736/10- | 383 | 0.000 |
میزان اشتغال | 384 | 16/3 | 0.36352 | 535/8 | 383 | 0.000 |
میزان درآمد | 384 | 50/3 | 0.39186 | 5007/3 | 383 | 0.000 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول5: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات ظرفیتهای گردشگری شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
اقلیم (آبوهوا) | 384 | 52/3 | 0.31760 | 782/31 | 383 | 0.000 |
سرمایه فرهنگی مقصد | 384 | 64/2 | 0.36404 | 401/19- | 383 | 0.000 |
اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | 384 | 26/2 | 0.60660 | 791/23- | 383 | 0.000 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول6: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات جاذبههای گردشگری شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
رویداد | 384 | 41/3 | 0.66589 | 124/12 | 383 | 0.000 |
عدم تخریب کاربریهای زمین بهویژه در حوزه طبیعی | 384 | 09/2 | 0.94694 | 700/18- | 383 | 0.000 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول7: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات میزان خدمات شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
دسترسی | 384 | 35/2 | 0.94114 | 556/13- | 383 | 0.000 |
اماکن اقامتی | 384 | 48/2 | 0.51296 | 717/19- | 383 | 0.000 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول8: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات میزان عوامل ساختاری شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری | 384 | 80/2 | 0.41724 | 222/9- | 383 | 0.000 |
توجه به ظرفيتهاي موجود در محلات بالأخص محلات تاريخي | 384 | 99/2 | 0.35192 | 725/0- | 383 | 469/0 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول9: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات میزان بسترها و شرایط محیطی شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
برنامهريزي براي عملي شدن طرحهای شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری | 384 | 61/3 | 0.47079 | 509/25 | 383 | 0.000 |
ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | 384 | 24/3 | 0.39263 | 174/12 | 383 | 0.000 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول10: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات عوامل فردی شه ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات | 384 | 77/2 | 0.40630 | 335/11- | 383 | 0.000 |
توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات | 384 | 51/2 | 0.22434 | 821/42- | 383 | 0.000 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
جدول11: نتیجه آزمون تی تک نمونهای در ارتباط با اثرات عوامل مدیریتی شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری
شاخص | تعداد | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری | 384 | 43/3 | 0.23821 | 647/35 | 383 | 0.000 |
ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | 384 | 67/2 | 0.23167 | 269/28- | 383 | 0.000 |
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1403
بحث و نتیجهگیری
در تبیین شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهر ساری مشخص شده است که در بررسی شاخصهای مرتبط با معیار توان اقتصادی، این نتیجه حاصل شده که ثروت، میزان اشتغال و میزان درآمد، بهبود گردشگری پایدار شهری را بسیار مؤثر میکنند. از سوی دیگر، جهانیشدن و رقابت به تنهایی نمیتوانند تاثیر بسزایی بر گردشگری پایدار شهر ساری داشته باشند، مگر اینکه وضعیت این شاخص بهبود یابد. در بررسی اثرات شاخصهای مربوط به ظرفیتهای گردشگری نیز این نتیجه حاصل شده که اقلیم (آب و هوا) بر گردشگری پایدار شهری در شهر ساری بسیار مؤثر است، زیرا میانگین آن بالاتر از میانه نظری است و با سطح معناداری کم و مقدار t مثبت بسیار بالاست. از طرف دیگر، سرمایه فرهنگی مقصد و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) به ترتیب میانگین پایینتر از میانه نظری دارند و با سطح معناداری کم و مقدار t منفی، تاثیر چندانی بر گردشگری پایدار شهر ساری ندارند. این نتایج نشان میدهد که بهبود وضعیت سرمایه فرهنگی مقصد و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) میتواند تاثیر بسزایی بر گردشگری پایدار شهر ساری داشته باشد.
در بررسی شاخصهای مربوط به معیار جاذبههای گردشگری مشخص شده است که رویداد و عدم تخریب کاربریهای زمین، بهویژه در حوزههای طبیعی، میتواند تاثیر بسیار مثبتی بر گردشگری پایدار شهری در شهر ساری داشته باشد. حفظ و بهبود کیفیت محیطزیست، حفظ منابع طبیعی، حفاظت از تنوع زیستی و استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی از جمله اقداماتی هستند که میتوانند به بهبود گردشگری پایدار شهری کمک کنند. وضعیت شاخصهای دسترسی و اماکن اقامتی مرتبط با معیار میزان خدمات نیز نشان داده است که برای بهبود وضعیت دسترسی و امکانات اقامتی در گردشگری پایدار شهری، میتوان اقداماتی نظیر سرمایهگذاری در زیرساختهای حمل و نقل، ساخت و توسعه هتلها و مهمانپذیری، ترویج گردشگری پایدار و توسعه امکانات فرهنگی و تفریحی را انجام داد. همچنین، ارتقاء خدمات حمل و نقل عمومی، توسعه شبکه راهها و ارتباطات، افزایش دسترسی به خدمات مختلف و توسعه فضاهای عمومی نیز میتواند بهبود وضعیت گردشگری پایدار شهری کمک کند. در بررسی اثرات عوامل ساختاری شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری نیز مشخص شده است که توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری و توجه به ظرفيتهاي موجود در محلات بالأخص محلات تاريخي از آنجایی که در وضعیت مناسبی قرار ندارد با این ضعف، بر این توسعه نمیتواند تاثیر بسزایی داشته باشد، مگر آن که وضعیت این شاخص بهبود یابد. در بررسی اثرات بسترها و شرایط محیطی شهر ساری بر گردشگری پایدار شهری نیز مشخص شده است که برنامهريزي براي عملي شدن طرحهای شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری و ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل بر گردشگری پایدار شهری در شهر ساری بسیار مؤثر میباشد. از طرفی بررسی اثرات عوامل فردی شهر ساری نشان داده است که توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات و توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات از آنجایی که در وضعیت مناسبی قرار ندارد با این ضعف، بر گردشگری پایدار شهر ساری نمیتواند تاثیر بسزایی داشته باشد، مگر آن که وضعیت این شاخص بهبود یابد. همچنین بررسی شاخصهای مؤثر بر گردشگری پایدار شهر ساری مشخص کرده است که استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي، بر گردشگری پایدار در شهر ساری بسیار مؤثر میباشد. و ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي در راستای گردشگری پایدار از آنجایی که در وضعیت مناسبی قرار ندارد با این ضعف، بر این توسعه نمیتواند تاثیر بسزایی داشته باشد، مگر آن که وضعیت این شاخص بهبود یابد.
در مقایسه نتایج پژوهش حاضر با یافتههای پژوهشهای مورد بررسی در بخش پیشینه، میتوان به نکات جالبی اشاره کرد که همخوانیها و ناهمخوانیهایی را در زمینه گردشگری پایدار در شهر ساری نشان میدهد. پژوهش رجبی و همکاران (1403) تأکید دارد که شاخص «اقلیم» بیشترین تأثیر را بر بهبود گردشگری شهر ساری دارد و پس از آن، «جهانیشدن و رقابت» و «اتصال به فناوری نوین جهانی» در مراحل بعدی قرار دارند. این یافتهها با تأکید پزوهش حاضر بر اهمیت اقلیم در گردشگری پایدار همخوانی دارد. همچنین، هر دو پژوهش به اهمیت اتصال به فناوری نوین جهانی اشاره کردهاند. با این حال، پژوهش حاضر به تأثیرات سرمایه فرهنگی مقصد و ویژگیهای فردی و اجتماعی ساکنین نیز پرداخته که در این مطالعه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در تحقیق دیگری که توسط رسولی و همکاران (1403) انجام شده، وضعیت مناسبی برای معیار توان اقتصادی در شهر ساری گزارش شده است، در حالی که سایر معیارها مانند ظرفیتهای گردشگری و جاذبهها با ضعفهایی مواجه هستند. این نتایج با تأکید تحقیق حاضر بر اهمیت توان اقتصادی و زیرساختها همخوانی دارد. اما پژوهش حاضر ما، جزئیات بیشتری درباره تأثیر اشتغال و درآمد بر گردشگری پایدار ارائه میدهد که در این مطالعه کمتر به آن پرداخته شده است. شاطریان و همکاران (1396) نیز نشان میدهند که اصل فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه گردشگری کمتر از حد مطلوب است، در حالی که سایر اصول وضعیت مناسبی دارند. این یافتهها با تأکید ما بر اهمیت فناوری اطلاعات همخوانی دارد، اما پژوهش ما به تأثیرات گستردهتری از جمله جاذبههای طبیعی و محیطزیست اشاره کرده که در مطالعه شاطریان کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش پوراحمد و همکاران (1395) نشان میدهد که بین شاخصهای پایداری گردشگری شهری در ساری ارتباط معناداری وجود دارد، هرچند برخی ابعاد مانند پایداری اکولوژیکی با پایداری اجتماعی ارتباط ضعیفی دارند. این نتایج با تأکید پزوهش ما بر وجود ارتباط معنادار بین شاخصها همخوانی دارد، اما پژوهش ما به جزئیات بیشتری درباره اثرات فردی و اجتماعی ساکنین پرداخته که در این مطالعه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در نهایت، مطالعه مارینلو و همکاران (2023) به بررسی جنبههای نظری و عملیاتی گردشگری پایدار پرداخته و بر اهمیت ارزیابی جنبههای مختلف تأکید میکند. این یافتهها با توجه ما در پژوهش حاضر به مدیریت پایدار مناطق همخوانی دارد، اما پژوهش ما جزئیات بیشتری درباره وضعیت خاص شهر ساری ارائه میدهد که در این مطالعه مارینلو جنبههای کلی را بررسی کردهاند.به طور کلی، نتایج پژوهش حاضر با نتایج دیگر پژوهشها همخوانیهایی در زمینه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی و زیرساختها دارند، اما تفاوتهایی نیز وجود دارد که میتواند ناشی از روششناسی متفاوت یا تمرکز خاص هر تحقیق باشد.
پیشنهادات
- بررسی تأثیر گردشگری بر محیطزیست و منابع طبیعی شهر ساری و ارائه راهکارهایی برای حفظ و بهبود این منابع در طولانی مدت.
- بررسی نقاط قوت و ضعف شهر ساری در جذب گردشگران و ارائه استراتژیها و برنامههای عملی برای توسعه گردشگری در آن منطقه.
- بررسی نیازها و تقاضاهای بازار گردشگری در شهر ساری و ارائه راهکارهایی برای تنظیم و توسعه خدمات گردشگری متناسب با این نیازها.
- برنامهریزی برای حفظ و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی شهر ساری در حین توسعه گردشگری، بهمنظور حفظ هویت فرهنگی و طبیعی شهر ساری.
- برنامهریزی برای توسعه گردشگری پایدار و مسئولانه در شهر ساری، با تأکید بر کاهش اثرات منفی و افزایش اثرات مثبت گردشگری بر محیطزیست، اجتماع و اقتصاد.
حامی مالی
بنا به اظهار نویسنده مسئول، این مقاله حامی مالی نداشته است.
سهم نویسندگان
این مقاله مستخرج از کار گروهی است، کارهای میدانی، تحلیل و نگارش مقاله توسط نویسنده اول و دوم مقاله انجامشده است؛ صحت، تائید و راهنمایی در تدوین مقاله توسط نویسنده اول صورت گرفته است.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام میدارند که هیچ تضاد منافعی در رابطه با نویسندگی و یا انتشار این مقاله ندارند.
تقدیر و تشکر
نویسندگان، از همه افراد، به دلیل مشاوره و راهنمایی علمی و مشارکتشان در این مقاله تشکر و قدردانی مینمایند.
ORCID
Sana Rahmani |
|
|
Seyed Hassan Rasouli |
|
|
|
|
|
|
|
|
منابع
باقری، علی. فروزنده، لطفالله. آسایش، فرزاد. روستا، علیرضا (1402)، ارائه مدل بازاریابی توسعه گردشگری سلامت شهر تهران با استفاده از روش گراندد تئوری، اقتصاد و برنامهریزی شهری، شماره 15، صص 21-8. https://ensani.ir/fa/article/566902
پاهکیده، اقبال. حیدری چیانه، رحیم. بابایی اقدم، فریدون (1402)، شناخت عوامل راهبردی در سیاستگذاری توسعه گردشگری سایت هورامان با رویکرد آیندهپژوهی و تدوین مقدمات سبد سناریوها، مجله Political Organizing of Space (ساماندهی سیاسی فضا)، دوره پنجم، شماره 3، صص 391-373. https://ensani.ir/fa/article/551936
پورموسوی طرقبه، سید احمد (1399)، تحلیل نقش منطقه نمونه گردشگری چالیدره بر توسعه گردشگری طرقبه، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته شهرسازی گرایش برنامهریزی شهری، موسسه آموزش عالی بینالود. https://civilica.com/search/paper/k
حکمت نیا، حسن (1399)، ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺷﻬﺮ ﻣﻴﺒد، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 7، صص 71-8410.22059/jut.2020.284076.675
رجبی، آزیتا، سفاهن، افشین، حاجیان تیلکی، عباسعلی (1395) طراحی و برنامهریزی محورهای گردشگری شهر ساری (مطالعه موردی: محور گردشگری بافت قدیم) ، فصلنامه جغرافیا (انجمن جغرافیای ایران) ، دوره جدید ، سال چهاردهم ، شماره ۴۹، تابستان ۱۳۹۵. https://www.sid.ir/paper/826367/fa
رجبی، آزیتا (1400) تدوين راهبردهاي توسعه گردشگري کلانشهر تهران بر پايه هويت رقابتپذيري منطقهاي با استفاده از روش متاسوات، دو فصلنامه علمی پژوهشهای بوم شناسی شهری سال دوازده، شماره 1، پیاپی 23، 105-120. https://civilica.com/doc/1599274
رﺣﻤﺎﻧﯽ ﻓﻀﻠﯽ، عبدالرضا، ﺳﺠﺎدي، ژیلا، ﺻﺪﯾﻘﯽ، صابر، (1397)، ﻧﻘﺶ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي دوم در ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺷﺪن ﻓﻀﺎ، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي: ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي روستائی شهرستان محمودآباد، برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال 7، شماره27، صص 56-82. 10.22080/jtpd.2019.2210
رسال ور، ناصر، پناهی، علی، ولی زاده، رضا (1399)، آینده پژوهی مدیریت سیستمی گردشگری کلانشهر تبریز با تأکید بر رویکرد حکمروایی شایسته، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری، دوره 10، شماره 35، صص 191-208. 10.22111/gaij.2020.5582
عزت پناه، بختیار (1399)، ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮان ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ آﻳﻨﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺮزي، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي: ﺑﺎﻧﻪ ﺷﻬﺮﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺷﻬﺮي، دوره 7، شماره1، صص69-87. https://ensani.ir/fa/article/425188
عظیمپور کاظمی، امیرحسین مولوی، مهرناز (1402)، شناسایی و تحلیل مولفههای مؤثر بر ساماندهی رود و رودکنارههای شهری با تاکید بر گردشگری پایدار (مطالعه موردی رودخانه زرجوب رشت)، اقتصاد و برنامهریزی شهری، شماره 15، صص 171-160. https://civilica.com/doc/1894585
قدرتی، مصطفی. ابراهیمزاده، رضا. هادی پیکانی، مهربان (1402)، تحلیل گفتمان مدیریت دولتی ایران در بخش توسعه گردشگری (گفتمانهای مورد بررسی: اصلاحات، عدالتمحور و اعتدال)، مطالعات مدیریت و توسعه پایدار، شماره 11، صص 120-97. 10.30495/msds.2023.1999945.1176
قصابی، حسن، آذر، علی، ناعی، علی (1399)، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﺮانﻫﺎي ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ي ﮔﺮدﺷﮕﺮي در ﻣﻨﺎﻃﻖ آزاد ﺗﺠﺎري ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي: ﻣﻨﻄﻘﻪ آزاد ارس، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي، دوره 9، شماره 1، صص 161-177. https://civilica.com/doc/1615660
قنبري، ابوالفضل، کرمی، فریبا، بخشعلی پور، بهاره (1400)، ارزيابي اثرات گردشگري روستايي بر توسعه منطقهاي (مطالعه موردي: قدمگاه آذرشهر)، فصلنامه علمي نگرشهاي نو در جغرافياي انساني، سال چهاردهم، شماره سوم، تابستان 1401: 123-97. https://ensani.ir/fa/article/523715
کارگر اصل زنوزی، قربانعلی، عزت پناه، بختیار، ولیزاده، رضا (1399)، شناسایی و تحلیلی بر پیشران های مؤثر در توسعه آینده صنعت گردشگری تجاری با رهیافت آینده پژوهی (نمونه موردی شهر جلفا)، فصلنامه علمی – پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال 12، شماره 2، صص 154-170. https://ensani.ir/fa/article/424945
کاظمیان شیران، غلامرضا. ضیائی، محمود. یاوری گهر، فاطمه. بابائی، یاور (1401)، توسعه مکملگرای گردشگری: رویکردی نوین در توسعه منطقهای، نشریه جغرافیا و برنامهریزی، دوره 26، شماره 79، صص 335-307. https://ensani.ir/fa/article/505868
کرمی، زینالعابدین، حسن آبادی، داوود، لطفی، شهرزاد، (1399)، تحلیل و بررسی نقش دولت در مدیریت و برنامهریزی بحرانهای گردشگری: مطالعه موردی بحران کرونا، فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش های نو در جفرافیای انسانی، سال 12، شماره 3، صص 617-639. https://ensani.ir/fa/article/434219
مافی، مریم. ازکیا، مصطفی. لطیفی، غلامرضا (1401)، تحلیل جامعهشناختی تأثیرات صنعت گردشگری بر توسعه منطقهای استان قزوین (مورد مطالعه: شهرستان قزوین)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 54، شماره 2، صص 524-499. https://ensani.ir/fa/article/505958
ماکوئی طلاتپه، منیژه، موسوی، میرنجف ، جوان، خديجه (1401)، تحليل و ارزيابي رقابتپذيري منطقهاي در برنامهريزي توسعه گردشگري (مطالعه موردي: شهرستان جلفا)، پژوهش هاي جغرافياي انساني، دور. 54، شماره 3، صص 1142-1125. https://civilica.com/doc/1533987
ملکی، سعید، علیزده، هادی، کاملی فر، محمدجواد (1399)، تحلیلی بر الگوهای پایداری گردشگری شهری در شهر اهواز، فصلنامه علمی مطالعات مدیریت گردشگری، سال 15، شماره 49، صص 181-201. https://ensani.ir/fa/article/426005
نفر، فرشته. ابوالحسنی، پویا (1402)، تاثیر توسعه گردشگری بر توسعه اقتصادی، اقتصاد کاربردی، شماره 45، صص 15-1. https://civilica.com/doc/1720819
یغفوری، حسین، حسینی، سیدعلی، حسینی، سیده مریم (1399)، ﺗﺪوﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺑﺎ روﻳﻜﺮد آﻳﻨﺪه ﻧﮕﺎري ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي: استان کهگیلویه و ﺑﻮﻳﺮاﺣﻤﺪ، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 7، شماره 1، صص 107-127. https://www.sid.ir/paper/406508/fa
References
Ahmad, M., Zhu, X., & Wu, Y (2022), The criticality of international tourism and technological innovation for carbon neutrality across regional development levels, Technological Forecasting and Social Change, Volume 182, September 2022, 121848. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2022.121848
Andrades, L. Dimanche, F. (2017), Destination competitiveness and tourism development in Russia: Issues and challenges, Tourism Management, Volume 62, Pages 360-376. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2017.05.008
Aqueveque, C., & Bianchi, C. (2017). Tourism Destination Competitiveness of Chile: A Stakeholder Perspective. Tourism Planning & Development, 8316(October), 1–20. https://doi.org/10. 1080/21568316. 2016.1272482. https://www.researchgate.net/publication/310722686
Azimpoor Kazemi, A., & Molavi, M (2023), "Identifying and Analyzing Effective Components on Organizing Urban Rivers and Riverbanks with Emphasis on Sustainable Tourism (Case Study: Zarehbood River Rasht)," Urban Economics and Planning, No. 15, pp. 160-171. (In Persian) https://civilica.com/doc/1894585
Bagheri, A., Forouzandeh, L., Asayesh, F., & Rousta, A (2023), "Presenting a Marketing Model for the Development of Health Tourism in Tehran Using Grounded Theory Method," Urban Economics and Planning, No. 15, pp. 8-21. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/566902
Bontenbal, M & Aziz H (2019), Oman’s Tourism Industry: Student Career Perceptions and Attitudes, Journal of Arabian Studies, Vol.9(2), Dec. 2109, pp.292-243. https://doi.org/10.1080/21534764.2013.864508
Brida, JG, Disegna, M, Osti, L (2014), Residents' perceptions of tourism impacts and attitudes towards tourism policies, Tourismos an International Multidisciplinary, Journal of Tourism, Vol.9, No.1, P: 37-71. https://eprints.bournemouth.ac.uk/23270/
Carrillo, Ch. Jorge, H. (2017), Multidimensional Analysis of Regional Tourism Sustainability in Spain, Ecological Economics, Volume 140, Pages 89-98. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2017.05.004
Ezzat Panah, Bakhtiar (2020), "Clarifying Influential Drivers on Future Development of the Tourism Industry in Border Cities: A Case Study from Baneh City," Urban Tourism Studies Vol7 No1 pp69-87. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/425188
Fernández, J. Rodríguez, R. (2018), Destinations' relational dynamic and tourism development, Journal of Destination Marketing & Management, Volume 7, Pages 140-152. DOI:10.1016/j.jdmm.2016.09.008
Ghanbari, A., Karami, F., & Bakhshali Pour, Bahareh (2021), "Evaluating the Effects of Rural Tourism on Regional Development (Case Study: Qadamgah Azarshahr)," Scientific Quarterly Journal of New Perspectives in Human Geography, Year 14, No. 3, Summer 2022: pp. 97-123. (In Persian) https://civilica.com/doc/1533987
Ghassabi, H., Azar, A., & Naei, A (2020), "Identifying Influential Drivers on Tourism Development in Free Trade Zones: A Case Study from Aras Free Zone," Scientific Research Journal on Planning and Developing Tourism Vol9 No1 pp161-177. (In Persian) https://civilica.com/doc/1615660
Ghodrati, M., Ebrahimizadeh, R., & Hadi Peikani, M (2023), "Discourse Analysis of Iran's Government Management in Tourism Development Sector (Examined Discourses: Reforms, Justice-Oriented and Moderation)," Studies in Management and Sustainable Development, No. 11, pp. 97-120. (In Persian) 10.30495/msds.2023.1999945.1176
Hekmatnia H (2020), "Assessing Influential Factors on the Development of Tourism in Meybod City," Quarterly Journal of Urban Tourism Studies Vol7 pp71-84. (In Persian) 10.22059/jut.2020.284076.675
Jin. C., Cheng. J., Xu. J., & Huang. Z (2018), Self-driving tourism induced carbon emission flows and its determinants in well-developed regions: A case study of Jiangsu province, China. Journal of Cleaner Production, No 186, P: 191–202. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.03.128
Karami, Zeinolabedin., Hassanabadi D & Lotfi, S (2020), "Analyzing and Reviewing the Role of Government in Managing and Planning Crises in Tourism: A Case Study on COVID-19 Crisis," Scientific Research Journal New Perspectives in Human Geography Year12 No3 pp617-639. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/434219
Kargar Asl Zenozi G., Ezzat Panah, Bakhtiar & Valizadeh, Reza (2020), "Identifying and Analyzing Effective Drivers on Future Development of Commercial Tourism Industry with a Foresight Approach: A Case Study from Jolfa City," Scientific Research Journal New Perspectives in Human Geography Year12 No2 pp154-170. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/424945
Kazemian Shiran, G., Ziaei, M., Yavari Gahar, F., & Babaei, Y (2022), "Complementary Tourism Development: A Novel Approach to Regional Development," Journal of Geography and Planning, Vol. 26, No. 79, pp. 307-335. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/505958
Kozhokulov, S, Chen, X, Yang, D, Issanova, G, Samarkhanov, K, Aliyeva, S (2019), Assessment of Tourism Impact on the Socio-Economic Spheres of the Issyk-Kul Region (Kyrgyzstan), Journal of Sustainability, Vol.17, No.11, p 1-14. DOI:10.1007/978-3-030-82950-6_6
Lub, X. D., Rijnders, R., Caceres, L. N., & Bosman, J. (2015). The future of hotels: The Lifestyle Hub. A design-thinking approach for developing future hospitality concepts, Journal of Vacation Marketing, 1-16. DOI:10.1177/1356766715623829
Mafi, Maryam; Ozkia, M., & Latifi, G. (2022), "Sociological Analysis of the Impacts of the Tourism Industry on Regional Development in Qazvin Province (Case Study: Qazvin County)," Human Geography Researches Journal, Vol. 54, No. 2, pp. 499-524. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/505868
Makoui Talatapeh, M., Mousavi, M., & Javan, K (2022), "Analysis and Evaluation of Regional Competitiveness in Tourism Development Planning (Case Study: Jolfa County)," Human Geography Researches Journal Vol. 54 No. 3 pp.1125-1142. (In Persian) https://civilica.com/doc/1533987
Maleki, S., Alizadeh, Hadi & Kamelifar M.J (2020), "Analysis of Urban Sustainability Patterns in Ahvaz City," Scientific Quarterly Journal of Tourism Management Studies Year15 No49 pp181-201. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/426005
Marinello, S., Butturi, M.A., Gamberini, R., & Martini U. (2021), Indicators for sustainable touristic destinations: a critical review, Journal of Environmental Planning and Management, 2023, Vol. 66, No. 1, 1–30, https://doi.org/10.1080/09640568.2021.1978407
Nafar, F., & Abolhasani, P (2023), "The Impact of Tourism Development on Economic Growth," Applied Economics No45 pp1-15. (In Persian) https://civilica.com/doc/1720819
Pahakideh, E., Heydari Chiyaneh, R., Babaei Aghdam, F (2023), "Identifying Strategic Factors in Policy-Making for the Development of Tourism in the Hawraman Site with a Foresight Approach and Preparing Scenario Basket Foundations," Journal of Political Organizing of Space, Vol. 5, No. 3, pp. 373-391. (In Persian) https://ensani.ir/fa/article/551936
Pan, S.-Y, Gao M, Kim, H, Shah, K,J, Pei, S-L, Chiang, P-C (2018), Advances and challenges in sustainable tourism toward a green economy, Science of the Total Environment, No,635, p: 452–469. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2018.04.134.
Pourmosa Torghabeh, S.A (2020), "Analyzing the Role of the Chaleedareh Sample Tourism Area in the Development of Tourism in Torghabeh," Master's Thesis in Urban Planning, Bin Aloud Institute of Higher Education. (In Persian) https://civilica.com/search/paper/k
Rahmani Fazeli, A., Sajadi, Z., & Sadeghi, S (2018), "The Role of Second Homes in Strengthening the Commodityization Process of Space: A Case Study from Rural Areas of Mahmoudabad County," Planning and Development Studies Vol7 No27 pp56-82. (In Persian) 10.22080/jtpd.2019.2210
Rajabi, A (2021), "Formulating Strategies for the Development of Tourism in Tehran Metropolis Based on Regional Competitive Identity Using SWOT Method," Scientific Quarterly Journal of Urban Ecology Researches, Year 12, No. 1, Serial 23, pp. 105-120. (In Persian) https://civilica.com/doc/1599274
Rajabi, A., Safaheen, A., & Hajian Tilaki, A (2016), "Designing and Planning Tourist Axes in Sari City (Case Study: The Old Texture Tourist Axis)," Geography Quarterly Journal (Iranian Geography Association), New Series, Year 14, No. 49, Summer 2016. (In Persian) https://www.sid.ir/paper/826367/fa
Rasouli, S.H., Gharanjik, A., & Rajaee, M. (2016), Review and evaluation of the strategic and executive plan for the development of economic and tourism industry in (Sari city), Journal of Fundamental and Applied Sciences ISSN 1112-9867, p: 1-25. http://dx.doi.org/10.4314/jfas.v8i2s.460
Resalvar, N., Panahi, A., & Valizadeh, R (2020), "Foresight Systematic Management of Tourism in Tabriz Metropolis with Emphasis on Good Governance Approach," Quarterly Journal of Geography and Urban Planning Vol10 No35 pp191-208. (In Persian) 10.22111/gaij.2020.5582
Silva, F.B, Herrera, M.A.M, Rosina, K, Barranco, R.R, Freire, S (2018), Analyzing spatiotemporal patterns of tourism in Europe athigh-resolution with conventional and big data sources, Tourism Management, No 68, p: 101-115. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.02.020
Sokhanvar, A. Çiftçioğlu, S. Elyeh Javid, E. (2018), Another look at tourismeconomic development nexus, Tourism Management Perspectives, Volume 26, Pages 97-106. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2018.03.002
UNWTO International Tourism Highlights, International tourism continues to outpace the global economy (2019).
World Travel & Tourism Council (WTTC). (2015). Travel & tourism economic impact 2016 Iran.
Yaghfoori, H., Hosseini, S.A., & Hosseini, S.M (2020), "Developing Effective Scenarios for Tourism Development with a Foresight Approach: A Case Study from Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province," Quarterly Journal of Urban Tourism Vol7 No1 pp107-127. (In Persian) https://www.sid.ir/paper/406508/fa
Yang, Y., & Fik, T., (2014), Spatial effects in regional tourism growth, Annals of tourism research, No, 46, P: 144-162. DOI:10.1016/j.annals.2014.03.007
Yao, J, Fotheringham, A.S, (2016), Local spatiotemporal modeling of house prices: A mixed model approach, The Professional Geographer, No. 68 (2), P: 189–201. DOI:10.1080/00330124.2015.1033671
[1] .Sokhanvar
[2] . Rasouli
[3] .Tourism
[4] .Oxford English Dictionary
[5] .Webster
[6] .World Tourism Organization
[7] .Samuele Marinello
[8] . Rasouli