The Critical Thinking Model of Bank Mellat Employees Based On Internal Marketing Components

Subject Areas : Jounal of Marketing Management

Karim Esgandari ¹ (Assistant Professor, Department of Public Administration, Payam Noor University, Tehran, Iran)
negin mirab khanbaghi ² (Master of Business Administration, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran)
Shadi Orafaye Jamshidi ³ (PhD in Marketing Management, Payam Noor University, Tehran, Iran)
Ahmad FathiAbdullahi ⁴ (Instructor, Department of Accounting, Payam Noor University, Tehran, Iran)

Received: 2022-07-06 Accepted : 2022-11-01 Published : 2023-03-21

Keywords: Internal Marketing, Bank Mellat, critical thinking,

Abstract :

The purpose of this research is the critical thinking model of Bank Mellat employees based on internal marketing components. The present research is practical in terms of purpose and survey in terms of method. The statistical population of this research is the employees of Mellat Bank of East Azerbaijan province. According to the information received from Bank Mellat, their number is 750 people during the period of research. The size of the statistical sample is estimated to be 250 people based on Cochran's formula. A stratified random sampling method was used to select the statistical sample from the statistical population. The data collection tool in the current research is a researcher-made questionnaire in such a way that the dimensions of the research variables were indexed and turned into questionnaire questions. Cronbach's alpha test was used to measure the reliability of the questionnaire and the face validity method was used to measure the validity of the questionnaire. Which was given to the statistical sample after measuring its validity and reliability. After collecting the questionnaires, the obtained information was summarized and classified using descriptive statistical methods, and in order to answer the research questions, Pearson's correlation test and multiple regression were used in SPSS software. Research findings show that critical thinking skills include dimensions (cognitive skills, analytical skills, questioning skills, scientific and research skills, planning skills, interactive skills, flexibility and innovation skills, skills emotional skills, decision-making skills, judgment skills) and internal marketing including dimensions (customer orientation, employee empowerment, employee motivation and satisfaction, internal communication, training and development, explaining a clear vision, reward and encouragement, job security, information sharing , reducing the class gap among employees). The results show that the presented model is approved by the statistical community.

References:

ابزری، م.، رنجبریان، ب.، فتحی، س. و قربانی، ح. (1388). "تأثیر بازاریابی داخلی بر بازارگرایی و عملکرد سازمانی در صنعت هتل‌داری، چشم‌انداز مدیریت، شماره 31، صص. 25-42.

 

احمدیان، د. و صائب‌نیا، س. (1398). "بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر کیفیت خدمات در گروه خودروسازی سایپا"، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، دوره 3، شماره 12، صص. 48-58.

 

احمدیان، م. و سبحانی‌نژاد، م. (1393). "بررسی رابطه میان مؤلفه­های برنامه درسی پنهان با ابعاد گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان"، دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد، دوره 21، شماره 4، صص. 87-112.

 

اسلامی، اس.، عباسی، ع. و بیژنی، م. (1395). "سازوکارهای توسعه مهارت­های تفکر انتقادی دانشجویان در نظام آموزش عالی کشاورزی، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 12، شماره 2، صص. 183-196.

 

امان‌زاده، آ. و نعمان اف، م. (1394). "بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر وب، رایانه و یادگیری سیار بر مهارت تفکر انتقادی و تفکر خلاق دانشجویان دانشگاه­های استان مازندران"، فصلنامه علمی - پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، دوره 3، شماره 9، صص. 57-68.

 

انصاری رنانی، ق. و غلامی، ف. (1389). "ارائه مدل مفهومی در رابطه با نقش میانجی اعتبار مدیریت ارشد در ارتباط بین بازاریابی داخلی و نتایج کارکنان، همایش بین‌المللی مدیریت فرآیندهای سازمانی"، مرکز همایش­های علمی جهاد دانشگاهی، واحد تهران، دوره 1.

 

ایزدی، م. و بنسبردی، ع. و معین فرد، م.ر. (1397). "تعیین سهم نسبی عملکرد کارکنان از بازاریابی داخلی (مطالعه موردی: ادارات ورزش و جوانان استان خراسان رضوی)"، فصلنامه پژوهش­های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش، دوره 10، شماره 4، صص. 77-87.

 

ایمانی، ص.، گسکری، ر. و قیتانی، ا. (1394). "اثر بازاریابی داخلی بر عملکرد کارکنان: اثر میانجی نوآوری سازمانی در اداره­های تابع شرکت بهره­برداری نفت و گاز آغاجاری"، مدیریت بازرگانی، دوره 7، شماره 2، صص. 315-338.

 

آنجفی، ف.، زراعت، ز.، سلطان‌محمدی، ز.، قابچی‌پور، ک. و کهن، ف. (1388). "مهارت تفکر انتقادی دانشجویان فنی - مهندسی و علوم انسانی"، مجله راهبردهای آموزش، دوره 2، شماره 1، صص. 19-22.

 

بانشی، ع.ا.، بوستانی، ح.ر. و ذکی، م. (1398). "واکاوی ابعاد بازاریابی داخلی از منظر اسلام و سنجش رابطه آن با قصد بازدید مجدد گردشگران اماکن مذهبی"، فصلنامه مدیریت اسلامی، دوره 27، شماره 1، صص. 115-140.

 

بخت‌آزمای، م. و فرهنگی، ع.ا. (1396). "طراحی مدل فرهنگ تفکر انتقادی اعضای هیأت علمی دانشگاه"، فصلنامه علمی - پژوهشی مدیریت سازمان‌های دولتی، دوره 5، شماره 2، صص. 107-124.

 

بنیادی نائینی، ع.، کام فیروزی، م.ح. و دهقان مشتانی، م. (1393). "بررسی تأثیر بازاریابی داخلی و برندسازی داخلی بر کیفیت خدمات (مطالعه موردی: یک شرکت خدماتی)"، مجله مدیریت بازاریابی، شماره 25، صص. 83-99.

بهنام‌فر، ر.، مستغاثی، م.، میرزایی، م. و راستی، ا. (1395). "رابطه ساختارشناسی دانشجویان و تفکر انتقادی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد"، دوره یازدهم، شماره 2، صص. 117-123.

 

بیرامی، م.، نظری، م.ع و عندلیب کورایم، م. (1390). "بررسی میزان هم نوسانی الگوهای امواج مغزی باند تتا در تفکر همگرا و تفکر واگرا"، تازه­های علوم شناختی، دوره 13، شماره 2، صص. 1-8.

 

بیگلو، ل. و اسگندری، ک. (1395). "طراحی مدل برندکارفرما برای سازمان تأمین اجتماعی با تأکید بر بازاریابی داخلی"، مجله مدیریت بازاریابی، شماره 33، صص. 117-134.

 

حسنقلی‌پور، ط.، انصاری، م. و الهی گل، ا. (1391). "بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر بازارگرایی در سازمان‌های خدماتی با تأکید بر نقش میانجی رفتارهای شهروندی سازمانی و تعهد سازمانی مطالعه پیمایشی بانک ملت شهر تهران"، فصلنامه مدیریت بازرگانی، شماره 11، صص. 39-54.

 

رامبد، م.، رئیس کریمیان، ف. و معطری، م. (1392). "تفکر انتقادی در آموزش و یادگیری دانشجویان"، مجله علمی علوم پزشکی صدرا، دوره 1، شماره 2، صص. 113-128.

 

رحیمی، ح. و افتخار، ه.س. (1395). "بررسی رابطه بین مهارت­های تفکر با خلاقیت دانشجویان"، نشریه آموزش پرستاری، دوره 5، شماره 5، صص. 50-56.

 

زرین­جوی الوار، س.، محمودی میمند، م.، آلبونعیمی، ا. و سمیعی نصر، م. (1397). "طراحی و تبیین مدل بازاریابی داخلی مناطق آزاد ایران"، فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، دوره 8، شماره 2(29)، صص. 181-198.

 

سعیدنیا، ح.ر. و کشاورزپور، م.ص. (1395). "اهمیت بازاریابی داخلی و بازاریابی رابطه­مند و تأثیر آن‌ها بر عملکرد سازمانی"، کنفرانس بین‌المللی نخبگان مدیریت، تهران.

 

سیدحسینی، س.م.، نعمتی‌زاده، س. و فلاح شمس، م.ف. (1401). "طراحی مدل تأثیر بازاریابی داخلی بر تصویر ذهنی کارکنان از برند سازمان (بررسی موردی بانک ملی ایران)"، ماهنامه علمی (مقاله علمی - پژوهشی) جامعه شناسی سیاسی ایران، شماره 11، صص. 1308-1328.

 

شیخ مونسی، ف.، بارانی، ح.ر.، خادملو، م.، شریفیان، ر.، جهانی، م. و لمسه‌چی، ح. (1391). "بررسی مهارت­های تفکر انتقادی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 90"، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 22، شماره 98، صص. 98-103.

 

صابری، م.ک.، سلطانی نژاد، ن.، رشید، ع.ا. و مظلوم، ج. (1397). "نقش میانجی دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی در رابطه بین بازاریابی داخلی و رفتار مشتری محور کتابداران کتابخانه­های عمومی استان کرمان"، فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، دوره 24، شمار 1(92)، صص. 81-102.

 

ضرابیان، ف.، زندی، ب. و عزیزی، س.م. (1395). "بررسی میزان گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان کارشناسی ارشد مجازی"، پژوهش در آموزش علوم پزشکی، دوره 8، شماره 1، صص. 37-46.

 

عاطفت دوست، ع.ر.، خائف الهی، ا.ع.، فانی، ع.ا. و دانایی‌فرد، ح. (1392). "بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد سازمان با در نظر گرفتن متغیرهای میانجی تعهد سازمانی و کارآفرینی سازمانی (مطالعه موردی: شرکت فولاد مبارکه اصفهان)"، مدیریت بازرگانی، دوره 5، شماره 4، صص. 21-42.

 

عبداللهی عدلی­انصار، و.، فتحی­آذر، ا. و عبدالهی، ل. (1393). "ارتباط تفکر انتقادی با خلاقیت، باورهای خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی دانشجو و معلمان"، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، دوره 2، شماره 7، صص. 41-52.

 

غفوریان شاگردی، ا.، آیباغی اصفهانی، س. و بهبودی، ا. (1396). "بررسی تأثیرپذیری رفتار شهروندی از مدیریت برند داخلی و بازاریابی داخلی"، فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، دوره 7، شماره 1(24)، صص. 41-58.

 

قریب، م.، ربیعیان، م.، صلصالی، م.، حاجی‌زاده، ا.، صبوری کاشانی، ا. و خلخالی، ح.ر. (1388). "مهارت­های تفکر انتقادی و گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان ترم اول و آخر مدیریت خدمات بهداشتی – درمانی"، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره 9، شماره 2، صص. 125-135.

 

کاظمی، س.ز. و شاهمندی، ا. (1395). "تأثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد بازاریابی سازمان با در نظر گرفتن نقش میانجی حفظ استعدادهای سازمان و تعهد سازمانی در مدیریت شعب بانک سپه منطقه اصفهان"، چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، برلین - آلمان.

 

کاظمی، م.، محمدکریمی، پ. و خسروی، آ. (1394). "بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر رفتار شهروندی سازمانی با توجه به رضایت شغلی و تعهد سازمانی"، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، کوالالامپور - مالزی.

 

کوهی کوا، ز. (1394). "بررسی رابطه بین بازاریابی داخلی و نوآوری سازمانی (مورد مطالعه: شرکت پارس خزر)"، اولین کنفرانس مدیریت و کارآفرینی در شرایط اقتصاد مقاومتی.

 

محمدی‌پویا، ف. و صالحی، ا. (1393). "تحلیل محتوای قرآن کریم بر اساس مفهوم تفکر انتقادی"، دو فصلنامه علمی - پژوهشی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، دوره 2، شماره 3، صص. 25-48.

 

معروفی، ی. و محمدی‌نیا، ا. (1392). "دو زبانگی و رابطه آن با مهارت‌های تفکر انتقادی"، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، دوره 12، شماره 45، صص. 45-60.

 

ملکی، ح. و حبیبی‌پور، م. (1386). "پرورش تفکر انتقادی هدف اساسی تعلیم و تربیت"، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، دوره 6، شماره 19، صص. 93-108.

 

 

منصوری، ا.، شمسی، ع.، مرتضوی ورزنه، س.ح. و منصوری، م. (1395). "نقش تفکر خلاق و تفکر انتقادی در یادگیری دانش آموزان"، سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، باتومی گرجستان.

 

مهرانی، ه. و سعیدنیا، ح.ر. (1390). "تأثیر عوامل بازاریابی داخلی و کیفیت ارائه خدمات"، فصلنامه مدیریت کسب‌و‌کار، دوره 2، شماره 10، صص 35-53.

 

نائیجی، م.ج. پناهی­فر، ف. و اسفندیاری، ز. (1396). "تأثیر آمیخته بازاریابی داخلی بر گرایش کارآفرینانه باشگاه‌های فرهنگی - ورزشی: نقش میانجی فرهنگ نوآوری و قابلیت­های مدیریت دانش"، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 10، شماره 2(36)، صص 375-393.

 

نصراصفهانی، ع.، فرخی، م. و امانی، م. (1391). "تأثیر بازاریابی داخلی بر اثربخشی کار گروهی در آموزش عالی: مطالعه موردی: دانشگاه اصفهان"، چشم­انداز مدیریت بازرگانی، شماره 9، صص. 41-59.

 

ولوی، پ.، باقرپور، س. و شهسواری، ج. (1395). "بررسی تفکر انتقادی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه"، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، دوره 13، شماره 49، صص. 184-192.

 

یوسفی، ع.ر. و گردان شکن، م. (1390). "تفکر انتقادی"، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ویژه­نامه توسعه آموزش و ارتقای سلامت، دوره 11، شماره 9، صص. 1120-128.

 

یونسی‌فر، س.م.، صنایعی، ع. و شاهین، آ. (1391). "میزان حاکمیت مؤلفه‌های بازاریابی داخلی و تأثیر آن بر توسعه کیفیت خدمات در بیمارستان افشار یزد"، مجله مدیریت بازاریابی، شماره 16، صص. 99-108.

 

A Facione, P., A Giancarlo, C., C Facione, N. &Gainen, J. (1995). “The Disposition Toward Critical Thinking”, Journal of General Education, Vol. 44(1), PP. 1-25.

 

Ahmad Azzam, Z. (2016). “Internal Marketing as A Tool for Maintaining High Quality Services Provided by Services Firms A Case of Hospitality Industry in Jordan”, International Journal of Economics, Commerce and Management United Kingdom, Vol. 4(4), PP. 380-393.

 

Ahmed, P. & Rafiq, M. (2003). “Commentary Internal Marketing Issues and Challenges”, European Journal of Marketing, Vol. 37(9), PP. 1177-1186.

 

Alamro, A. (2013). “The Impact of Internal Marketing On NPD”, Qatar University.

 

Alencard, S. (2010). “Internal Marketing (IM): A Literature Review and Research Propositions for Service Excellence”, BBR - Brazilian Business Review, Vol. 7(2), PP. 99-115.

 

Alomari, M., Falah Al-Zoubi, A. & Majed Darabseh, F. (2018). “The Impact of Factors Affecting Internal Marketing on The Quality of Health Services Provided by Public Hospitals in Amman: An Applied Study”, British Journal of Marketing Studies, Vol. 6(1), PP. 58-78.

 

Alperay, F. Karakaya, A. & Yilmaz, K. (2015). “Relations Between Self-Leadership And Critical Thinking Skills”, Procedia - Social And Behavioral Sciences, Vol. 207, PP. 29-41.

Aybak, B. (2007). “Konu Ve Beceri Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin Öğretmen Adaylarinin Eleştirel Düşünme Eğilimi Ve Düzeyine Etkisi, Ç.Ü”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol. 16(2), PP. 43-60.

 

Bellmarkloon, R. (2015). “The Impact Of Critical Thinking Disposition On Learning Using Business Simulations”, The International Journal Of Management Education, Vol. 13(2), PP. 119-127.

 

CălinBenea, M. (2008). “Internal Marketing and Performance in Services Organizations”, ActaTechnicaCorviniensis – Bulletin of Engineering, P: 25-30.

 

Cavdar, G. & Doe, S. (2012). “Learning Through writing: Teaching Critical Thinking Skills inWriting Assignments”, Political science & Politics, Vol. 45(2), PP: 298-306.

 

962. J Gordillo-Benavente, L., Domínguez-Valdez, B.M. & Vega- Sosa, L.M. (2015). “Model Of Internal Marketing as A Trigger to Achieve the Commitment of Internal Customers at The Polytechnic University of Tulancingo in The State of Hidalgo Mexico”, International Review of Management and Business Research, December, Vol. 4(4), PP, 945-962.

 

Demir, H., Usta, R. & Okan, T. (2008). “İçsel Pazarlamanin Örgütsel Bağlilik Ve İş Tatminine Etkisi, H.Ü. İktisadiVeİdariBilimlerFakültesiDergisi, Cilt 26(2), PP. 135-161.

 

Doğanay, A., Akbulut-Taş, M. & Erden, Ş. (2007). “Assessing University Students’ Critical Thinking Skills In The Context Of A Current Controversial Issue”, Educational Administration: Theory And Practice Fall, Issue 52, PP. 511-546.

 

Emir, S. (2012). “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri”, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 17, PP: 34-57.

 

Fábián, G. (2015). “Non-Critical Thinking: What If Not Thinking?”, Procedia - Social And Behavioral Sciences, Vol. 186, PP. 699-703.

 

Imankhan, N. & Charakdar, S. (2013). “Analysis Of The Relationship Between Internal Marketing And Customer Focus On Employees Among Sepah Bank Branches”, European Online Journal Of Natural And Social Sciences, Vol. 2(3), PP: 2345-2354.

 

Ismail, W. & Sheriff, N.M. (2016). “Impact Of Internal Marketing On Job Satisfaction Among Bank Employees In Yemen, International Conference On Business And Economics”, International Conference on Business and Economics, 21-23 September, PP: 198-212.

 

Kanbay, Y., ASLAN, Ö., IŞIK, E. & KILIÇ, N. (2013). “Problem Solving And Critical Thinking Skills OfUndergraduate Nursing Students”, Journal Of Higher Education And Science, Vol. 3(3), PP. 244-251.

 

Kanbay, Y., Aslan, Ö., Işık, E., Kılıç, N., (2013). “Hemşirelik Lisans Öğrencilerinin Problem Çöme ve Eleştirel Düşünme Becerileri”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Vol. 3(3), PP. 244-251.

 

Koç, C. (2011). “Aktif Öğrenmenin Okuduğunu Anlama Ve Eleştirel Düşünme Üzerindeki Etkileri”, CüSosyal Bilimler Dergisi, Haziran, Vol. 35(1), PP. 28-37.

Larsson, K. (2017). “Understanding and teaching critical thinking - A new approach”, International Journal of Educational Research, Vol. 84, PP. 32-42.

 

Mbengo, P., More Chinakidzwa. (2014). “Internal Marketing Elements’ Influence on Employee Performance: A Case of Harare Institute of Technology in Zimbabwe”, Journal of Business Administration and Education, Vol. 5(2), PP. 191-207.

 

257. Gladson, N. & Tamunosaki Briggs, J. (2017). “Internal Marketing and Marketing Effectiveness of Hotel Industry in Rivers State”, Journal of Human Resource and Sustainability Studies, No 5, PP. 238-257.

 

Ocak, M. &Yavuzalp Marangoz, A. (2019). “How Do Internal Marketing Activities Affect Organizational Commitment?” The Mediating Role Of Job Satisfaction, UİİİD-IJEAS, No. (24), PP. 115-130.

 

Özdemir, G. (2014). “HizmetİşletmelerindeİçselPazarlamaYaklaşımı, IS, GUC”, Industrial Relations and Human Resources Journal, Vol 16 (1), PP. 54-66.

 

Özdemir, S.M. (2005). “Assessing University Students’ Critical Thinking Skills For Some Variables”, Turk EgtimBilimleriDergisi, Vol. 3(3), PP. 297-316.

 

Rafiq, M. & K. Ahmed, P. (2000). “Advances In The Internal Marketing Concept: Definition”, Synthesis And Extension Journal Of Services Marketing, Vol. 14(6), PP. 449-462.

 

Ramos, W. (2015). “Internal Marketing (IM) Dimensions and Organizational Commitment (OC) Of Universal Banks’ Employees, Proceedings of The Second Asia-Pacific Conference on Global Business, Economics”, Finance and Social Sciences (AP15Vietnam Conference), Vietnam, PP. 1-18.

 

Semerci, Ç. (2003). “Developing Critical Thinking Skills”, Educaüon and Science, Vol: 28(127), PP. 64-70.

 

ŞEN, Ü. (2009). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eleştirel DüşünmeTutumlarinin Çeşitli Değişkenler Açisindan Değerlendirilme, Zeitschrift für die Welt der Türken”, Journal of World of Turks, Vol. 1(2), PP. 69-89.

 

Shah, A. (2014). “Internal Marketing’s Effects on Employee Satisfaction, Productivity, Product Quality, Consumer Satisfaction and Firm Performance”, American Journal of Management Vol. 14(4), PP. 33-39.

 

Shin, S., Jung, D. & Soo Kim, M. (2006). “Critical Thinking Dispositions and Skills of Senior Nursing Students in Associate, Baccalaureate, And RN-To-BSN Programs”, Reprinted from The Journal of Nursing Education, Vol: 45(6), PP. 233-237.

 

Tümkaya, S., Aybek, B. & Aldağ, H. (2009). “An Investigation of University Students’ Critical Thinking Disposition and Perceived Problem-Solving Skills”, Eurasian Journal of Educational Research, Issue, 36, PP. 57-74.

 

Zarinjoio Alvar, S., Albo Naimi, E., Samiei Nasr, M. & Mahmoudi Maymand, M. (2018). “Topic: An Overview on Various Models of Internal Marketing Strategies”, International Journal of Environmental & Science Education, Vol. 13(2), PP. 131-142.

 

Živkovic, S. (2016). “A Model Of Critical Thinking As Animportant Attribute For Success In The 21st Century”, Procedia - Social And Behavioral Sciences, Vol. 232, PP. 102-108.

 

Full-Text:



 

مدل تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت مبتنی بر مؤلفه­های بازاریابی داخلی 

 

چکیده

هدف تحقیق حاضر مدل تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت مبتنی بر مؤلفه­های بازاریابی داخلی می­باشد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش، پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق حاضر کارکنان بانک ملت استان آذربایجان شرقی می­باشد. بر اساس اطلاعات دریافت شده از بانک ملت، تعداد آن­ها در فاصله زمانی انجام تحقیق، 750 نفر است. حجم نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران به تعداد 250 نفر برآورد شده است. برای انتخاب نمونه آماری از جامعه آماری از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای استفاده شده است. ابزار جمع­آوری اطلاعات در تحقیق حاضر پرسشنامه محقق­ساخته می­باشد به این صورت که ابعاد متغیرهای تحقیق، شاخص­بندی شده و به سؤالات پرسشنامه تبدیل شدند. برای سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ و برای سنجش روایی پرسشنامه از روش روایی صوری استفاده شده است؛ که پس از سنجش روایی و پایایی آن در اختیار نمونه آماری قرار گرفت. پس از جمع­آوری پرسشنامه­ها، اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش­های آماری توصیفی، تلخیص و طبقه­بندی شد و به منظور پاسخ به سؤالات تحقیق از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه در نرم­افزار SPSS استفاده شده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که مهارت­های تفکر انتقادی شامل ابعاد (مهارت­های شناختی، مهارت­های تحلیلی، مهارت­های پرسشگری، مهارت­های علمی و پژوهشی، مهارت­های برنامه­ریزی، مهارت­های تعامل مداری، مهارت­های انعطاف­پذیری و نوآوری، مهارت­های عاطفی، مهارت­های تصمیم­گیری، مهارت­های قضاوتی) و بازاریابی داخلی شامل ابعاد (مشتری­گرایی، توانمندسازی کارکنان، انگیزش و رضایتمندی کارکنان، ارتباطات داخلی، آموزش و توسعه، تبیین چشم­انداز روشن، پاداش و تشویق، امنیت شغلی، تسهیم اطلاعات، کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان) می­باشد. نتایج نشان می­دهد که مدل ارایه شده مورد تأیید جامعه آماری می­باشد.

واژگان کلیدی: تفکر انتقادی، بازاریابی داخلی، بانک ملت

 

۱. مقدمه

یکی از ویژگی­های اساسی انسان آگاهی از رفتار خود و برخورداری از نیروی تفکر است (ملکی و حبیبی­پور، 1386، 94). مهارت­های فکری انواع مختلفی دارند که یکی از مهم­ترین آن­ها مهارت «تفکر انتقادی» است. تفکر انتقادی به زبان خیلی ساده به توانایی فرد برای تحلیل و ارزشیابی اطلاعات اطلاق می­شود (معروفی و محمدی­نیا، 1392، 46). بر این اساس، فرد دارای تفکر انتقادی در حالت ایده­آل به شکل عادت­گونه دارای کنجکاوی، اطلاعات خوب، دلیل مدار، روشن فکر، تمایل به تجدید نظر، وضوح در رابطه با موضوعات، نظم در موضوعات پیچیده، آگاهی در خصوص اطلاعات مرتبط، منطق و اعقلانیت در گزینش راه­حل­ها، تمرکز در جستجوگری و پشتکار در نیل به نتایجی که به اندازه موضوع دقیق هستند، می­باشد (یوسفی و گردان شکن، 1390، 122). ریچارد پاول¹، تفکر انتقادی را هنر اندیشیدن درباره تفکر خود به منظور روشن­تر و درست­تر و قابل توجه­تر کردن آن، تعریف می­کند (اسلامی و همکاران، 1395، 184). به اعتقاد هاشمیان نژاد، تفکر انتقادی، تفکری مستدل و منطقی است که به بررسی و تجدید نظر عقاید، نظریات، اعمال و تصمیم­گیری درباره آن­ها بر مبنای دلایل و شواهد مؤید می­پردازد و نتایج درست و منطقی از پیامدهای آن است (احمدیان و سبحانی نژاد، 1393، 90). تفکر انتقادی، یک تفکر استدلالی در مورد مشکلاتی است که بیش از یک راه­حل واحد دارند (شیخ مونسی و همکاران، 1391، 99). از طرفی سازمان­ها باید تلاش­هایشان را متمرکز بر توسعه و تقویت یک فرهنگ سازمانی کنند. بنابراین برای داشتن کیفیت خدمات برتر و در نهایت رضایت مشتریان بیرونی، باید کارکنان (مشتریان درونی) متعهد به اهداف و چشم­اندازهای سازمان و دارای رفتارهای مشتری مدارانه داشته باشیم. امروزه با مطرح شدن ایده و مفهوم بازاریابی داخلی، اهمیت و نقش تعیین کننده مشتریان درونی سازمان­ها (کارکنان) در موفقیت برنامه­های بازاریابی بیرونی بیش از پیش روشن­تر شده است. از عواملی که می­تواند مهارت­ها، نگرش­ها و رفتار (انتقادی) کارکنان را در جهت ارایه کیفیت خدمات مناسب و مشتری­مداری هدایت کند بازاریابی داخلی می­باشد. بازاریابی داخلی یک فعالیت مهم در توسعه یک سازمان مشتری­مدار است. به طور کلی می­توان گفت پیاده­سازی بازاریابی داخلی در سازمان­های خدماتی، این سازمان­ها را مجهز به شایستگی­ها و قابلیت­هایی می­کند که ضمن بهره­گیری از فرصت­های محیطی، ارتقای عملکرد آن­ها را به دنبال خواهد داشت (یونسی­فر و همکاران، 1391، 101). همچنین بازاريابي دروني به عنوان شيوه­اي براي حل مسايل و مشكلات مربوط به كاركنان سازمان­ها و ارايه خدمات با كيفيت توسط آن­ها مطرح شد. مطالعات مربوط در اين زمينه حاكي از آن است كه فعاليت­هاي بازاريابي دروني از طريق نفوذ و ايجاد انگيزه در كاركنان موجب افزايش تعهد سازماني در آن­ها شـده، رقابت­پذيري سازمان را بهبود بخشيده و شايستگي­ها را ارتقا مي­دهد (حسنقلی­پور و همکاران، 1491، 40). به طوری­که بازاریابی داخلی به عنوان یک فرآیند بازاریابی مدیریتی جامع عمل می­کند که وظایف چندگانه سازمان را در دو تلفیق و یکپارچه می­کند. اولاً موجب می­شود که تمام کارکنان در همه­ی سطوح سازمان، کسب­وکار و فعالیت­ها فرآیندهای مختلف در متن یک محیط را درک و تجربه کنند. ثانیاً موجب می­شود که همه کارکنان جهت فعالیت در یک طریق خدمت­محور آماده و انگیزه­مند شوند. برخی بازاریابی داخلی را جزء حیاتی بازارگرایی می­دانند و عده­ای بیان کرده­اند که بازاریابی داخلی باید از بازاریابی بیرونی پیشی بگیرد. بنابراین بازاریابی داخلی برای سازمان جهت افزایش کیفیت خدمات و ایجاد ارزش برای مشتریان چه داخلی و چه بیرونی حیاتی است. از سوی دیگر در بسیاری از مشاغل کارمندان نه تنها باید کار فیزیکی و ذهنی را به عنوان بخشی از کار انجام دهند بلکه آن­ها همچنین مجبور به انجام چیزی هستند که کار احساسی نامیده می­شود از طرفی ایجاد یک تصویر ذهنی مثبت در مشتریان اغلب به عنوان عامل اصلی موفقیت و ایجاد یک مزیت رقابتی پایدار به خصوص در صنایع خدماتی همچون بانک ملت محسوب می­شود که توجه به آن­ها می­تواند در تحکیم جایگاه بانک ملت در بازارهای رقابتی مؤثر واقع شود (سیدحسینی و همکاران، 1401، 1309). در سازمان­هاي خدماتي همچون بانك­ها (بانک ملت)، لازمه ارائه خدمت شايسته به مشتريان جذب كاركنان مستعد و همچنين آموزش و ايجاد انگيزش در آنان اسـت (حسنقلی­پور و همکاران، 1491، 40).

بنابراین با توجه به محیط رقابتی حاکم در بازار مؤسسات مالی (بانک ملت) به عنوان مؤسسات ارائه­دهنده خدمات و تفاوت روزافزون در انتظارات و خواسته­های مشتریان، داشتن کارکنانی توانمند مسلط به تفکر انتقادی منجر به پرداختن آنان به مسائل متفاوت از جنبه­های مختلف شده و سعی در ارائه راه­حل­های مختلف ولی همسو با برآوردن انتظارات مشتریان خواهد شد چرا که آموزش و تقویت مهارت­های مبتنی بر تفکر انتقادی در کارکنان نیز منجر به افزایش انگیزش، رضایتمندی، ارتقای احساس امنیت شغلی، تسهیم سهل­تر اطلاعات و ارتباطات در بین کارکنان می­گردد که هدف از تحقیق حاضر بررسی ارتباط بین متغیرهای تفکر انتقادی کارکنان و مؤلفه­های بازاریابی داخلی در بانک ملت می­باشد و به دنبال پاسخگویی به سؤال زیر است:

مدل تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت بر اساس مؤلفه­های بازاریابی داخلی چگونه است؟

مبانی نظری و تجربی مرتبط با موضوع مهارت­های تفکر انتقادی و بازاریابی داخلی شامل موارد زیر می­باشد:

1-1. تفکر انتقادی: «تفکر²» عملی است که در آن موقعیت موجود، موجب تأیید یا تولید واقعیت­های دیگر می­شود، یا روشی است که در آن باورهای آینده براساس باورهای گذشته پایه­گذاری می­گردد. تفکر، جریانی است که در آن، فرد کوشش می­کند مشکلی را که با آن روبرو شده را مشخص سازد و با استفاده از تجربیات قبلی خویش به حل آن اقدام نماید (رحیمی و افتخار، 1395، 50). تفکر دارای انواع و ابعادی است که عبارت اند از:

1. تفکر همگرا: در تفکر همگرا از فرآیندهای ذهنی قالبی که فقط بر حل یک تکلیف تمرکز دارد و به دنبال یک جواب صحیح است و جهت و مسیر مشخصی را پی­می­گیرد استفاده می­شود (تفکر در حلقه بسته).

2. تفکر واگرا: در طی تفکر واگرا (تفکر تهورآمیز)، بسیاری از ایده­های جدید خلق می­شوند؛ با این توضیح که برای یک راه­حل دهنی ممکن، آزمودنی­ها برای ایجاد تولیدات خلاق از راه­های منحصر به فرد زیادی استفاده می­کنند (بیرامی و همکاران،1390، 2).

3. تفکر خلاق: «تفکر خلاق» نوعی تفکر است که با انعطاف­پذیری، نوآوری و ارزش اجتماعی همراه است (امان­زاده و نعمان­اف، 1394، 59)؛ یعنی یافتن راه­های جدید و مؤثر، برای انجام دادن کارها. تفکری که به بینش نو، رویکردهای تازه، دیدگاه­های جدید و شیوه­های بدیع برای فراهم و درک چیزها منجر می­گردد (منصوری و همکاران، 1395، 3).

4. تفکر انتقادی: تفکر انتقادی از طریق ایجاد روابط معقول میان انسان­ها و تصمیم­گیری بر اساس تحلیل عناصر یک موقعیت و تفکیک عناصر مطلوب از نامطلوب، زندگی توأم با آرامش و مهربانی را به ارمغان می­آورد. تفکر انتقادی یکی از ابعاد اساسی وجود انسان است و پرورش آن سبب رشد آدمی می­شود و تفکر انتقادی منطبق با ویژگی­های عقلایی انسان مانند کنجکاوی و ترقی طلبی است و برگرفته از اهداف اساسی تعلیم و تربیت است (ملکی و حبیبی­پور، 1386، 95). تفکرانتقادی به بررسی، ارزیابی، اصلاح، تعویض و دوباره­سازی یک مسئله می­پردازد و به سطوح بالاتر یادگیری یعنی تجزیه و تحلیل و ترکیب مربوط می­شود (امان­زاده و نعمان­اف، 1394، 59). تفکر انتقادی شامل دو جنبه مهارت تفکر انتقادی و گرایش به تفکر انتقادی است. جنبه مهارت تفکر انتقادی بر راهبردهای شناختی و جنبه گرایش به تفکر انتقادی بر اجزای نگرشی تفکر و انگیزه پایدار درونی برای حل مسایل تأکید دارد. مهارت­های تفکر انتقادی به خودی خود، نوعی از مهارت­های شناختی است (قریب و همکاران، 1388، 126). گرچه مهارت­های شناختی در شکل­گیری تفکر بسیار مهم هستند، اما هر شخص می­تواند بنابر تمایل خود مهارت­های خود را به کار نگیرد یا در واقع، گرایشی به انتقادی فکر کردن نداشته باشد (آنجفی و همکاران، 1388، 20). چمستر و جانسون³ به موارد زیر به عنوان ویژگی­های تفکر انتقادی و نکاتی اشاره می­کنند که می­توان از آن­ها برای ارزیابی متفکران منتقد استفاده کرد و آن­ها را از ویژگی­های متفکران منتقد می­دانند. این ویژگی­ها عبارتند از: 1. کنجکاوی اندیشمندانه: الف) این فرد پرسش­های جالبی طرح می­کند؟ ب) نیاز به دانستن دارد؟ ج) در کسب تجربیات جدید شادمان می­شود؟ د) دوست دارد چیزهای جدید بخواند؟، 2. عینیت­گرایی: بهره­گیری از عوامل عینی هنگامی که فرد تصمیم­گیری می­کند و از متأثر شدن به وسیله احساسات یا عوامل ذهنی دوری می­کند: الف) فرد به مدرک نگاه می­کند؟ ب) فرد از گرفتار شدن در جنبه­های احساسی مسئله خودداری می­کند؟، 3. گستردگی فکر (ذهن باز): خواهان در نظر گرفتن گسترده وسیعی از عقاید باشد: الف) فرد به هر دو طرف قضیه توجه می­کند؟ ب) فرد همه جنبه­ها را در نظر می­گیرد؟ ج) فرد از یک دیدگاه خاص طرفداری متعصبانه نمی­کند؟، 4. انعطاف پذیری: نشان دادن تمایل برای تغییر دادن عقاید یا شیوه­های بررسی و تحقیق: الف) فرد از یک موضوع جدی و متعصبانه دوری می­کند؟ ب) فرد مصالحه را می­پذیرد؟ ج) فرد رویکردهای متفاوت موجود برای یک مسئله را امتحان می­کند؟، 5. شک­گرایی معقول: نپذیرفتن یک نتیجه در حکم نتیجه واقعی و درست تا زمانی که شاهد و مدرک کافی فراهم شود: الف) فرد از پذیرفتن چیزهای واضح خودداری می­کند؟ ب) فرد دیدگاه­هایی را مورد پرسش و تردید قرار می­دهد که دلیل و مدرک کمی برای آن­ها وجود دارد؟، 6. صداقت خردمندانه: قبول اظهارات درست حتی اگر مغایر با مصلحت فردی باشد: الف) این فرد دلایل موافق و مخالف را می­شنود؟ ب) فرد واقعاً سعی می­کند که دیدگاه فرد دیگر را بفهمد؟ ج) فرد از حقایق حمایت می­کند، حتی زمانی که آن­ها علیه دیدگاه خود او باشد؟، 7. روشمند بودن: پیروی مداوم از یک خط­مشی منطقی تا رسیدن به یک نتیجه: الف) فرد از مسایل نامربوط اجتناب می­کند؟ ب) فرد بحث را به صورت منطقی سازماندهی می­کند؟ ج) فرد در جستجوی نتیجه­ای است که مستقیماً از شواهد حاصل می­شود؟، 8. ایستادگی، پافشاری و استقامت به هنگام تلاش برای حل مشاجرات: الف) فرد ایستادگی می­کند؟ ب) فرد زمانی که دیگران از یافتن پاسخ دست برداشته­اند، به جست و جو ادامه می­دهد؟، 9. مصمم بودن: رسیدن به یک نتیجه زمانی که مدارک آن را توجیه می­کند: الف) فرد به یک نتیجه­گیری می­رسد؟ ب) فرد طبق مدرک عمل می­کند؟ ج) فرد کارش را براساس یک تصمیم ادامه می­دهد، 10. احترام قایل شدن به سایر دیدگاه­ها: تمایل به پذیرفتن اینکه شاید فرد در اشتباه است و دیگران درست می­گویند: الف) فرد برای عقاید دیگران احترام قایل می­شود؟ ب) فرد مباحث و راه­حل­های مناسب پیشنهادی دیگران را می­پذیرد؟ ج) فرد دیدگاه خودش را با یکی از چندین دیدگاه ممکن می­شناسد (ملکی و حبیبی­پور، 1386، 102-104).

1-2. بازاریابی داخلی: مطالعات مربوط به بازاریابی حاکی از آن است که فعالیت­های بازاریابی داخلی از طریق نفوذ و ایجاد انگیزه در کارکنان، رقابت­پذیری سازمان را بهبود بخشیده و شایستگی­ها را ارتقا می­دهد. منطق مفهوم بازاریابی داخلی این است که بر طرف کردن نیازهای مشتریان داخلی (کارکنان)، می­تواند انگیزه کارمند را برای ادامه فعالیت در سازمان ارتقا دهد، بنابراین به درجه بالاتری از رضایت شغلی کارمند و رفتار مشتری­مدارانه دست یابد (بیگلو و اسگندری، 1395، 118). بنابراین، از نگاه لینگز⁴ هدف بازاریابی داخلی ایجاد اطمینان از رضایتمندی کارکنان سازمان و توسعه کیفیت محصولات و خدمات به منظور دستیابی به رضایت مشتریان خارجی سازمان است که این امر به صورت فرآیندی از مشتریان داخلی (کارکنان) به سمت مشتریان خارجی سازمان جریان دارد (انصاری رنانی و غلامی، 1389، 5). بازاریابی داخلی یک تلاش برنامه­ریزی­شده با استفاده از رویکردی مانند بازاریابی برای غلبه بر تاب­آوری سازمان برای تغییر و تعادل، ایجاد انگیزه و هماهنگی کار و ادغام کارمنان در اجرای مؤثر وظایف و راهبردهای شرکت برای ایجاد رضایت مشتری از طریق فرآیند ایجاد کارکنان محور و مشتری محور است (زرین­جو الوار و همکاران، 2018، 132). بازاریابی داخلی کسب این هدف را با در نظر گرفتن کارکنان به عنوان مشتریان درونی و یکسان شمردن اهمیت مشتریان درونی و مشتریان بیرونی تسهیل می­کند. عناصر بازاریابی داخلی عبارتند از: 1. امنیت شغلی: امنیت شغلی به عنوان یکی از عناصر اصلی بازاریابی داخلی مطرح است. این جنبه از بازاریابی داخلی تجهیز کارکنان را در زمینه امنیت شغلی قابل قبول در برمی­گیرد. 2. آموزش­های متنوع و گسترده: در یک اقتصاد جهانی توسعه یافته، ایجاد و توسعه دانش یکی از عوامل مهم دستیابی به مزیت رقابتی در عرصه جهانی است. عموماً آموزش کارکنان در رابطه با شناخت و حل مسایل، ایجاد تغییرات ضروری (قدرت تجزیه و تحلیل و انعطاف­پذیری) در زمینه فرآیندها و روش­های انجام کار و خدمات پس ازفروش محصولات است. 3. ارایه پاداش­های سخاوتمندانه: ارایه حقوق و مزایای بالاتر از متوسط سطح صنعت و پرداخت متناسب با عملکرد و بهره­وری، یکی از روش­های اعمال این کار است. براساس بررسی­های انجام شده مشخص گردیده که کارکنان شرکت­های با حقوق و مزایای بالاتر از متوسط، دارای سطوح رضایتمندی و تعهد بیشتری نسبت به سازمان هستند. 4. تسهیم اطلاعات: به منظور ایجاد ارتباطات و تسهیم اطلاعات سازمان می­بایست با استفاده از روش­های مختلف، جریان اطلاعات را در سازمان برقرار سازند. اهمیت این جریان اطلاعات در ایجاد سهولت در زمینه تصمیم­گیری و ایجاد یک مکانیسم مناسب بازخورد است. همچنین ارتقای سطح توانایی­ها را به همراه دارد. 5. توانمندسازی کارکنان: توانمندسازی دوجنبه را در برمی­گیرد که شامل آزادی عمل و اختیار در یک طرف و انتظارات و مسئولیت در طرف دیگر است. 6. کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان: با کاهش فاصله طبقاتی کارکنان، آن­ها می­توانند به سادگی ایده­هایشان را بیان کرده و در نتیجه خلاقیت، صداقت، اعتماد و رضایت شغلی افزایش می­یابد. دو روش کاهش تفاوت مقام، کاهش تفاوت سطح حقوق و دستمزد در عرض سازمان و ایجاد سمبل­های سازمانی در راستای ارتباطات سازمانی بر مبنای توسعه فرهنگ صداقت و اعتماد و عدالت سازمانی است (یونسی­فر و همکاران، 1391، 101). بازاریابی داخلی به عنوان یک دانش علمی و تجاری در نظر گرفته می­شود. ارتقا سطح رضایت مشتری این شاخه از علم بازاریابی تا حد زیادی تحت تأثیر مدیدیرت کیفیت و بازاریابی خدمات است که بر اهمیت و ضرورت ایجاد کیفیت در کل فرآیند ارایه خدمات تأکید دارد. این زمینه از علم بازاریابی در مورد ارتباط مشتریان و تأمین کنندگان داخلی سازمان (کارمندان) در ایجاد ارزش برای مشتریان خارجی بحث می­کند، این می­تواند به عنوان یک زنجیره ارزش و ابزاری برای توسعه کیفیت محصولات و خدمات و تعامل بین سازمانی و برون سپاری در داخل ظاهر شود. امروزه بازاریابی داخلی به عنوان راهکاری برای بهبود عملکرد سازمان شناخته می­شود. مطالعات مرتبط دراین حوزه نشان می­دهد که فعالیت­های بازارایابی داخلی باعث افزایش رقابت سازمان و ارتقا صلاحیت از طریق توانمندسازی و ایجاد انگیزه در کارمندان می­شود. با وجود گسترش این مفهوم در ادبیات بازاریابی، عملاً استفاده کمی از آن صورت گرفته است. استدلال بازاریابی داخلی این است که اولین مشتریان هر سازمان کارمندان آن هستند (زرین­جو الوار و همکاران، 2018، 131).

2-2. مبانی تجربی (پیشینه تحقیق): در خصوص «مهارت­های تفکر انتقادی»، «بازاریابی داخلی» و جوانب آن تحقیقاتی در داخل و خارج از کشور انجام یافته است که به شرح جدول­های (1) و (2) می­باشد:

 

جدول (1) تحقیقات انجام یافته در خارج کشور مرتبط با مهارت­های تفکر انتقادی و بازاریابی داخلی

تحقيقات انجام شده در خارج کشور
نام نویسندگان	عنوان تحقیق	نتایج
اوجاک و یاووزآلپ مارانگوز5 (2019)	فعالیت­های بازاریابی داخلی چگونه تعهد سازمانی را تحت تأثیر قرار می­دهند؟ نقش واسطه­ای رضایت شغلی	با توجه به این یافته­ها، ارزیابی شد که فعالیت­های بازاریابی داخلی سازمان­ها برای افزایش تعهد سازمانی کارکنان مهم است، اما ارزیابی می­شود که می­توان با افزایش رضایتمندی کارکنان از فعالیت­های بازاریابی داخلی، به صورت مثبت برخی از اثرات مربوط به تعهد سازمانی را بهبود می­بخشد.
زرین­جو الوار6 و همکاران (2018)	مروری بر مدل­های مختلف استراتژی­های بازاریابی داخلی	امروزه بازاریابی داخلی به عنوان راهکاری برای بهبود عملکرد سازمان شناخته می­شود. مطالعات مرتبط در این حوزه نشان می­دهد که فعالیت­های بازارایابی داخلی باعث افزایش رقابت سازمان و ارتقا صلاحیت از طریق توانمندسازی و ایجاد انگیزه در کارمندان می­شود. با وجود گسترش این مفهوم در ادبیات بازاریابی، عملاً استفاده کمی از آن صورت گرفته است. استدلال بازاریابی داخلی این است که اولین مشتریان هر سازمان کارمندان آن هستند. با بررسی عوامل مؤثر بر بازاریابی داخلی، واضح است عوامل بسیاری بر بازاریابی داخلی تأثیر گذارند که در طول 20 سال گذشته، بسیاری از از مدل­ها از بازارایابی داخلی تکامل یافته­اند. در این مقاله 12 مدل از آن­ها با جزئیات پوشش داده شده در پایان نیز مورد انتقاد و بررسی قرارگرفته­اند.
لارسون7 (2017)	درک و آموزش تفکر انتقادی- رویکرد جدید	جامعه تحقیقاتی در رسیدگی به این هدف با ارزش مشکلات جدی بسیاری داشته است. با اشاره به این مشکلات، چندین موضوع مورد بحث قرار گرفته است، یک بحث تئوری، جایی که پیشرفت نظری به عنوان ناکافی ذکر شده است، خصوصاً نظریه مربوط به تجربه یادگیری مرتبط با توسعه تفکر انتقادی. در این مقاله استفاده از رویکرد نظری پدیدار شناختی در حوزه تفکر انتقادی معرفی شده است که به طور امیدوار کننده می­تواند برای درک اصطلاحات عینی تفکر انتقادی و طراحی تدریس برای توسعه تفکر انتقادی دانشجویان مورد استفاده قرار گیرد.
گلدسون نوکا و تامونساکی8 (2017)	بازاریابی داخلی و اثربخشی بازاریابی صنعت هتلداری در ناحیه رودخانه­ها	نتایج نشان می­دهد که بین رضایت شغلی کارمندان رابطه­ای قوی و مثبت وجود دارد به عنوان ابعادی از بازاریابی داخلی و اطلاعات کافی در بازاریابی، رابطه متوسط و منفی با فلسفه مشتری و رابطه قوی و منفی با جهت گیری استراتژیک کافی به عنوان معیارهای اثربخشی بازاریابی. با توجه به یافته­ها و نتیجه­گیری­ها توصیه می­شود با توجه به اینکه بین رضایت شغلی کارمندان به عنوان ابعادی از بازاریابی داخلی و اطلاعات کافی از بازاریابی به عنوان ابعادی از اثربخشی بازاریابی در صنعت هتل در ناحیه رودخانه­ها رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. براساس این نکته باید دید که امکانات بدنی، تجهیزات و مواد ارتباطی آن­ها بهبود یافته است.
زیوکویک9 (2016)	الگویی از تفکر انتقادی به عنوان یک ویژگی مهم برای موفقیت در قرن بیست و یکم	نتایج نشان می­دهد که امکانات برای ساخت دانش حرفه­ای و افزایش کارایی یادگیری است. با ورود به دنیای رقابت جهانی، تأکید بر لزوم آماده سازی افراد برای ارتباط برقرار کردن، مشارکت، خلاق بودن، ابتکاری، تفکر انتقادی و تحلیلی و توانایی حل کردن مشکلات دنیای واقعی است. با داشتن مهارت­های تفکر مرتبه بالاتر که برای جذب دانش و همچنین برای عملکرد کار ضروری است، افراد به ارتباط مؤثر، متفکران انتقادی و پویا، حل کننده­های مشکل شایسته و کارشناسان شغلی تبدیل می­شوند.
بل مارکلون10 (2015)	تأثیر تمایل به تفکر انتقادی در یادگیری با استفاده از شبیه­سازی­های تجاری	تحقیقات نشان داده است که شبیه­سازی­ها راهی مؤثر برای شرکت فعالانه در یادگیری است و شکاف بین نظریه و عمل را تکمیل می­کند. همچنین مشخص شده است که چنین شبیه­سازی­ها می­توانند مهارت تفکر انتقادی را توسعه دهند. این تحقیق بینشی در مورد نقش و اهمیت تمایل به تفکر انتقادی و ابعاد و مؤلفه آن و چگونگی تأثیرگذاری آن بر یادگیری ارایه می­دهد. نتایج حاکی از آن است که سطح تمایل به تفکر انتقادی با یادگیری رابطه مثبت دارد.
آلپرآی11 (2015)	روابط بین خود رهبری و مهارت­های تفکر انتقادی	داشتن توانایی­های خود رهبری و تفکر انتقادی از مهم­ترین عواملی است که افراد حاضر با کمک به کیفیت سازمان­های خود می­توانند در سازمان­های آینده خود مؤثر باشند. داده­های بدست آمده نشان می­دهد که اگرچه سطح خود رهبری افراد بالا است، سطح تفکر انتقادی آن­ها متوسط است. همبستگی بین خود رهبری و تفکر انتقادی یافت شد. تحلیل­ها نشان داد که بین استراتژی­های الگوی تفکر سازنده و استراتژی­های پاداش طبیعی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
فابیَن12 (2015)	تفکر انتقادی: اگر فکر نکنیم چه می­شود؟	شواهد تجربی نشان می­دهد که همه متفکران، رفتارهای تفکر انتقادی را در همه شرایط نشان نمی­دهند. اول، یک رویکرد انسان شناختی فرهنگی برای توصیف زمینه آموزشی که دانشجویان ظرفیت­های تفکر خود را توسعه می­دهند، تفکر انتقادی گنجانده شده است که برخی از ویژگی­های تعامل بین تفکر انتقادی و محیط آموزشی را نشان می­دهد. اوضاع گروهی و همچنین عوامل عاطفی فردی مانند انگیزش و نگرش اغلب به عنوان عوامل تعیین کننده در اعمال رفتارهای تفکر انتقادی یا غیر انتقادی در فرآیندهای یادگیری ذکر می­شوند. نتایج تحقیق نشان می­دهد که برخی از عوامل پنهانی غیرشناختی ممکن است تأثیر زیادی در تصمیمات شرکت کنندگان در مورد انتخاب استراتژی تفکر خوب داشته باشند.
دجی گوردیلو13 و همکاران (2015)	الگوی بازاریابی داخلی به عنوان محرک برای دستیابی به تعهد مشتریان داخلی در دانشگاه پلی تکنیک تولانگو در ایالت هیدالگو مکزیک	نتیج نشان داد که: مدیریت ارتباطات و تأثیر مثبت بر نگرش و به طور مستقیم در رضایتمندی شغلی مشتریان داخلی یک تأثیر مستقیم و مثبت در تعهد مشتریان داخلی به سازمان دارد. نتایج بدست آمده مدیریت ارتباطات داخلی، نگرش مدیریتی، رضایت شغلی مشتریان داخلی، وفاداری مشتریان داخلی و تعهد آن­ها را به سازمان می­دهد.
راموس14 (2015)	ابعاد بازاریابی داخلی و تعهد سازمانی کارمندان بانک جهانی	این مطالعه نشان داد که رضایت شغلی، درک و تفکیک با تعهد سازمانی کارکنان ارتباط معنی­داری دارد. این بدان معناست که کارکنان متعهد می­شوند وقتی که از شغل خود احساس رضایت می­کنند و اختلافات فردی آن­ها به درستی تشخیص داده می­شود. توصیه می­شود که بانک­ها باید در یک محل کار و فضای مناسب با دکوراسیون مناسب کار خود را ادامه دهند، زیرا این امر باعث می­شود تا کارکنان از شغل خود احساس رضایت داشته باشند.
شاه15 (2014)	تأثیر بازاریابی داخلی بر رضایت کارکنان، بهره­وری، کیفیت محصول، رضایت مصرف کننده و عملکرد استوار	یک شرکت برای افزایش رضایتمندی کارکنان، حفظ کارمندان و جذب کارمندان جدید، باید استراتژی­های مناسب بازاریابی داخلی را در پیش بگیرد. اگر بنگاهی بخواهد بهره­وری کارکنان خود و کیفیت محصول بالاتری داشته باشد لازم است از رضایت کارکنان خود اطمینان داشته باشد. کیفیت محصول بالاتر باعث رضایت مشتری شده که به نوبه­ خود باعث افزایش مشتری و دستیابی به مشتری جدید می­شود. این در نهایت منجر به عملکرد بالاتر شرکت از نظر شرایط خواهد شد و باعث رشد درآمد بیشتر و سود بیشتر در درازمدت می­شود. نکته نهایی این است که اگر یک شرکت استراتژی­های مناسب بازاریابی داخلی را در دست داشته باشد، یک واکنش زنجیره­ای را تحریک می­کند که در نهایت منجر به عملکرد بالاتر شرکت می­شود.
اوزدمیر16 (2014)	رویکرد بازاریابی داخلی در شرکت­های خدماتی	در شرکت­های خدماتی قدرت رابطه و ارتباط بین کارکنان و مشتریان تأثیر مثبت بر خروجی­های عملکرد شرکت دارند، بنابراین کارفرمایان باید در تلاش بهبود روابط خود با کارکنان باشند. بسیاری از تحقیقات، وفاداری بازاریابی داخلی در محل کار، اعتماد و رضایت­مندی را افزایش داده بنابراین تأثیری که در کارکنان ایجاد می­کند باعث ارایه خدمات بهتر و افزایش رضایت مشتری می­شود. در نتیجه دشوار بودن رقابت­های شدید و تمایز خدمات در حال حاضر با کمک بازاریابی داخلی، بازده سرمایه­گذاری بر روی نیروی انسانی موفقیت را به همراه دارد. برنامه بازاریابی داخلی در بانک­ها، بیمارستان­ها، شرکت­های هواپیمایی، هتل­ها و خدمات مختلف رو به گسترش است.
علم­رو17 (2013)	تأثیر بازاریابی داخلی بر توسعه محصول جدید NPD	متخصصان نوآوری و NPD نیز به دنبال شناخت و اهمیت استفاده از اصول بازاریابی در مدیریت منابع انسانی هستند. علاوه بر این، طراحی سیستم پاداش در بازاریابی داخلی نقش مهمی در تأثیرگذاری بر عملکرد NPD دارد. اطلاعات (ارتباطات) در بین کارکنان نیز باید به طور مؤثر طراحی و مدیریت شوند. این مطالعه تنها چهار مؤلفه از بازاریابی داخلی را بررسی می­کند که بر عملکرد NPD تأثیر می­گذارد.
ایمان­خان و چارک­دار18 (2013)	تحلیل رابطه بین بازاریابی داخلی و تمرکز مشتری روی کارمندان در شعب بانک سپه	به منظور داشتن خدمات با کیفیت بهتر و رضایت مشتریان خارجی، کارکنان (مشتریان داخلی) باید اهداف و دیدگاه­های شرکت را انجام دهند و رفتارهای شخصی­سازی را انجام دهند. نتایج نشان داد که بین اقدامات بازاریابی داخلی و شخصی سازی کارکنان رابطه مثبت و معقول وجود دارد. همچنین بین عناصر بازاریابی داخلی از جمله دیدگاه، آموزش، هزینه روانشناختی، یادگیری، ارتباطات، هماهنگی، پاداش، ارزیابی عملکرد و شخصی سازی کارکنان رابطه معقول وجود دارد.
دمیر19 و همکاران (2008)	تأثیر بازاریابی داخلی بر تعهدات سازمانی و رضایت کار	نتایج تحلیل نشان می­دهد: فعالیت­های بازاریابی داخلی مربوط به تعهد سازمانی و رضایت شغلی است، علاوه بر این، تأثیر رضایت شغلی نیز در تعهد سازمانی را نشان می­دهد.
احمد و رفیق20 (2003)	تفسیر موضوعات و چالش­های بازاریابی داخلی	این مطالعه شامل: پیوند بین رضایت کارکنان و عملکرد سازمانی است. نیاز به تحقیق در مورد چگونه می­توان هماهنگی­ بین عملکردی برای اجرای مؤثر استراتژی­های بازاریابی حاصل شود. نیاز به چشم انداز بازاریابی در بازاریابی داخلی: نیاز به جستجوگر در استراتژی­های ارتباط داخلی و نقش بازاریابی داخلی در توسعه شایستگی­های سازمانی.
رفیق و احمد21 (2000)	پیشرفت در مفهوم بازاریابی داخلی: تعریف، ترکیب و توسعه	بررسی ادبیات بازاریابی داخلی سه مرحله اصلی در توسعه این مفهوم را ارایه می­دهد، یعنی یک مرحله انگیزه و رضایت مندی کارکنان، یک مرحله مشتری مداری و یک استراتژی و پیاده سازی مدیریت تغییر. تعریف و مجموعه­ای از معیارهای اصلی را ارایه می­دهد که از ویژگی­های اساسی یک برنامه بازاریابی داخلی است. همچنین رابطه بین معیارهای پیشنهادی را بررسی کرده و چارچوبی را برای بررسی تجربی مفهوم بازاریابی داخلی در زمینه بازاریابی خدمات ارایه می­دهد.

جدول (2) تحقیقات انجام یافته در داخل کشور مرتبط با مهارت­های تفکر انتقادی و بازاریابی داخلی

تحقيقات انجام شده در داخل کشور
نام نویسندگان	عنوان تحقیق	نتایج
احمدیان و صائب­نیا (1398)	بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر کیفیت خدمات در گروه خودروسازی سایپا	نتایج نشان می­دهد که بازاریابی داخلی و ابعاد آن توسعه و بهبود، چشم­انداز و پاداش بر کیفیت خدمات تأثیر معنادار دارد. نهایتاً بر اساس نتایج تحقیق پیشنهادهایی برای ارتقای وضعیت کیفی خدمات ارایه گردیده.
بانشی و همکاران (1398)	واکاوی ابعاد بازاریابی داخلی از منظر اسلام و سنجش رابطه آن با قصد بازدید مجدد گردشگران اماکن مذهبی	از منظر آیات و روایات، ابعاد بازاریابی داخلی شامل تأمین امنیت کارکنان، آموزش­های متنوع و گسترده، پاداش­های سخاوتمندانه، تسهیم اطلاعات، توانمندسازی کارکنان و کاهش تبعیض بین کارکنان می­باشد.
زرین جوی الوار و همکاران (1397)	طراحی و تبیین مدل بازاریابی داخلی مناطق آزاد ایران	یافته­های پژوهش نشان می­دهد مدل فرآیندی بازاریابی داخلی از 4 مرحله شامل: 1. بررسی ابعاد فردی، 2. بررسی ابعاد سازمانی، 3. بررسی ابعاد شغلی و 4. بررسی ابعاد انگیزشی است که مناطق آزاد و دیگر سازمان­های خدماتی می­توانند ضمن پیاده­سازی آن و بهبود شرایط سازمانی یاعث ایجاد مزیت رقابتی ماندگار، پایایی و ماندگاری سازمان خود را در محیط به صورت هرچه بیشتر حفظ کنند.
ایزدی و همکاران (1397)	تعیین سهم نسبی عملکرد کارکنان از بازاریابی داخلی (مطالعه موردی: ادارات ورزش و جوانان استان خراسان رضوی)	نتایج نشان می­دهد که از بین مؤلفه­های بازاریابی داخلی، امنیت شغلی، تسهیم اطلاعات و توانمندسازی کارکنان پیش­بینی­های معنی­داری برای عملکرد شغلی کارکنان بودند. با توجه به نتایج پژوهش، در مجموع بازاریابی داخلی می­تواند نقش پررنگی در ارتقا و بهبود عملکرد کارکنان داشته باشد.
صابری و همکاران (1397)	نقش میانجی دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی در رابطه بین بازاریابی داخلی و رفتار مشتری محور کتابداران کتابخانه­های عمومی استان کرمان	نتایج نشان داد که بازاریابی داخلی بر ر فتار مشتری محور تأثیر معناداری دارد و بر دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی نیز تأثیر دارد. دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی نیز بر رفتار مشتری محور تأثیر معناداری دارد در نهایت دلبستگی شغلی بر تعهد عاطفی تأثیر مثبت و معنادار دارد.
نائیجی و همکاران (1396)	تأثیر آمیخته بازاریابی داخلی بر گرایش کارآفرینانه باشگاه­های فرهنگی-ورزشی: نقش میانجی فرهنگ نوآوری و قابلیت­های مدیریت دانش	یافته­ها بیانگر آن است که گرایش کارآفرینانه، از ابعاد مختلف بازاریابی داخلی شامل پاداش راهبردی، آموزش و توسعه، ارتباطات داخلی و رهبری عالی تأثیر می­پذیرد. همچنین یافته­ها، نقش میانجی فرهنگ نوآوری و قابلیت­های مدیریت دانش را در رابطه آمیخته بازاریابی داخلی و گرایش کارآفرینانه تایید می­کنند.
کاظمی و شاهمندی (1395)	تآثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد بازاریابی سازمان با درنظر گرفتن نقش میانجی حفظ استعدادهای سازمان و تعهد سازمانی در مدیریت شعب بانک سپه منطقه اصفهان	یافته­های پژوهش حاکی از تأثیر مثبت بازاریابی داخلی بر تعهد سازمانی، حفظ استعدادها و عملکرد بازاریابی سازمان است. همچنین یافته­ها نشان می­دهد تعهد سازمانی بر بازاریابی داخلی و عملکرد بازاریابی سازمان تأثیز مثبت دارد.
سعیدنیا و کشاورزپور (1395)	اهمیت بازاریابی داخلی و بازاریابی رابطه­مند و تأثیر آنها بر عملکرد سازمانی	بازاریابی رابطه­مند به دنبال برقراری چنان روابطی با مشتریان هدف است که مجدداً در آینده نیز از شرکت خرید کنند و دیگران را نیز به این کار ترقیب کنند. مهم­ترین رویکرد جهت حفظ و نگهداری مشتریان این است که رضایتمندی فراوان در مشتری ایجاد و آنچه را برای او ارزش تلقی می­شود مورد توجه قرار داد تا در نتیجه وفاداری او نسبت به شرکت مستحکم شود. در دنیای کنونی، توجه و عمل به اصول بازارایابی داخلی و بازاریابی رابطه­مند، به عنوان یک مزیت رقابتی به شمار می­رود.
بیگلو و اسگندری (1395)	طراحی مدل برند کارفرما برای سازمان تأمین اجتماعی با تأکید بر بازاریابی داخلی	نتایج این تحقیق نشان می­دهد که مؤلفه­های امنیت شغلی کارکنان، آموزش­های گسترده، ارایه پاداش­های سخاوتمندانه، تسهیم اطلاعات، توتنمندسازی کارکنان، کاهش فاصله طبقاتی میان کارکنان (بازاریابی داخلی) به طور مستقیم بر برند کارفرما تأثیر دارد.
کاظمی و همکاران (1394)	بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر رفتار شهروندی سازمانی با توجه به رضایت شغلی و تعهد سازمانی	نتایج نشان می­دهد که بازاریابی داخلی بر دو متغیر رضایت شغلی و تعهد سازمانی و همچنین رضایت شغلی و تعهد سازمانی هریک بر سطح رفتارهای شهروندی سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارند. همچنین بازاریابی داخلی هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر­مستقیم از طریق متغیرهای واسطه رضایت شغلی و تعهد سازمانی، بر رفتار شهروندی سازمانی و نیز متغیر رضایت شغلی کارکنان بر متغیر تعهد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد.
محمدی پویا و صالحی (1393)	تحلیل محتوای قرآن کریم بر اساس مفهوم تفکر انتقادی	یافته­های پژوهش به تبیین مؤلفه­های 9 گانه­ای برای تفکر انتقادی انجامید که عبارت است از: پرسش­گری، قضاوت با معیار، استدلال، تجزیه و تحلیل، بی طرفی، روشمندی، عینیت­گرایی، حقیقت­جوییی و انعطاف­پذیری. درنهایت، برای هریک از مؤلفه­ها، مصادیقی از قرآن کریم استخراج شد. نتایج پژوهش حاکی از تأکید قرآن کریم بر همه مؤلفه­های تفکر انتقادی به ویژه مؤلفه پرسش­گری است.
یونسی­فر و همکاران (1391)	میزان حاکمیت مؤلفه­های بازاریابی داخلی و تأثیر آن بر توسعه کیفیت خدمات در بیمارستان افشار یزد	با توجه به رابطه مستقیم و مثبت بازاریابی داخلی و رضایت و تعهد پرسنل، سازمان می­بایست از طریق تمرکز بر جنبه­های بازاریابی داخلی اقدام به توجه به خروجی­های کارکنان و به ویژه رضایت­مندی سازمانی ایشان نماید. از جمله اقداماتی که می­توان بازاریابی داخلی را تقویت نمود آگاهی یافتن از تغییرات ارزش در نظر کارکنان، درک شرایط بازار کار، شناخت بخش­بندی­های داخلی خاص کارکنان بر اساس شخصیت­ها و خواسته­ها و طراحی استراتژی­هایی برای مشتریان می­باشد.
یوسفی و گردان شکن (1390)	تفکر انتقادی	صاحب­نظران گوناگون از اصطلاحات متفاوتی برای تشریح کار کرد و فعالیت­های تفکر انتقادی بهره جسته­اند. در حالی که تعاریف ارایه شده به شناسایی ابعاد مختلف مفهوم تفکر و اندیشه انتقادی پرداخته­اند، خط سیر مربوط به تفکر انتقادی مشخص و واضح است، یعنی ارزیابی و تجزیه و تحلیل کردن محتوای یک موضوع در دست بررسی به منظور فهم محتوای آن که از طریق یک فرآیند بازنگری دقیق و نیرومند انجام می­گیرد.
انصاری رنانی و غلامی (1389)	ارایه مدل در رابطه با نقش میانجی اعتبار مدیریت ارشد در ارتباط بین بازاریابی داخلی و نتایج کارکنان	در این مطالعه به بررسی تعاریف، پیامدهای بازاریابی داخلی و فازهای چهارگانه در سیر تکاملی آن که عبارتند از فاز رضایت کارکنان، گرایش مشتری، اجرای استراتژی و مدیریت تغییر و فاز گرایش بازاریابی داخلی پرداخته شد. مؤلفه­های اصلی بازاریابی به عنوان یک رویکرد رو به بالا و اجرای استرتژی­های سازمانی یا عملیاتی خاص عنوان گردید و تعریفی کلی که شامل موارد فوق باشد ارایه گردید.

 

بر اساس متون اشاره شده در متن مقاله و بررسی متون و منابع مختلف، مدل مفهومی تحقیق مستخرج از مطالعه مبانی نظری و تجربی تحقیق در خصوص موضوع به شرح جدول زیر بیان می­گردد:

جدول شماره (3) مدل مفهومی متغیر تفکر انتقادی

مفهوم	بعد	مؤلفه	شاخص	منبع
مهارت­های تفکر انتقادی	1. مهارت­های شناختی	خودآگاهی	بررسی تفکرات شخصی، نقاط ضعف، اصلاح خود	رامبد و همکاران (1392)، زیوکویک (2016)، ولوی و همکاران (1395)
		شناخت ایده­ها	بررسی ایده­های باز، بررسی قدرت جذب اطلاعات	شن22 (2009)، آی­بک23 (2007)
		بلوغ فکری	سطح تفکر بالا، بلوغ و رشدشناختی	امیر24 (2012)
		استراتژی­های شناختی	بررسی و معنادهی مفاهیم، پرسش­گری عمیق با افزایش و ادامه دادن سوالات مهم	اوزدمیر25 (2005)، کچ26 (2011)
	2. مهارت­های تحلیلی	تحلیل­گری	شناسایی علل و شواهد عینی در مسایل، دسته­بندی مطالب به قسمت­های تشکیل دهنده و برقراری ارتباط آنها با یکدیگر	رامبد و همکاران (1392)، زیوکویک (2016)، کانبای27 و همکاران (2013)، ولوی و همکاران (1395)، امیر (2012)، اسلامی و همکاران (1395)، ضرابیان و همکاران (1395)
		استدلالی	استدلال استقرایی (توجه بیشتر به فراگیر و دادن سرنخ مطالب و محتوا)، استدلال قیاسی (توجه بیشتر به آموزشگر و ارایه مطالب کلی در ابتدا)	محمدی­پویا و همکاران (1393)، اسلامی و همکاران (1395)، فاسیون28 و همکاران (1995)، بهنام فر و همکاران (1395)
		استنباط	تصمیم­گیری با منطق، مهارت استفاده از دانسته­های پیشین برای شکل­دهی اطلاعات جدید	رامبد و همکاران (1392)، ولوی و همکاران (1395)، اسلامی و همکاران (1395)، چاودار و دو (2012)، منصوری و همکاران (1395)، ملکی و حبیبی پور (1386)
		تفکر حل مسئله	تفکر برای حل مشکل، مشارکت برای حل مشکلات	توم کایا29 و همکاران (2009)، شن (2009)، امان­زاده و نعمان اف (1394)
	3. مهارت­های پرسشگری	پرسش­گری و کنجکاوی	بحث با دیگران و کشف مسائل با هم­فکری آن­ها، توانایی درست و شفاف پرسیدن	محمدی­پویا و همکاران (1393)، کانبای و همکاران (2013)، امیر (2012)، ضرابیان و همکاران (1395)
		جستجوگر حقیقت	عادت کنجکاوی، کشف ابهامات در اطلاعات، شجاعت در پرسیدن سؤالات	فاسیون و همکاران (1995)، آی­بک30 (2007)، عبداللهی عدلی انصار و همکاران (1393)، ضرابیان و همکاران (1395)
	4. مهارت­های علمی-پژوهشی	عینیت­گرایی	تشخیص حقیقت از میان نظرهای شخصی، تفکر بر پایه ملاک­های عینی	محمدی­پویا و همکاران (1393)، شین و همکاران (2006) بهنام­فر و همکاران (1395)
		فرهنگ علمی	تشویق مباحثه و مناظره علمی، تقویت و پروش روحیه نقد­پذیری	بخت آزمای و فرهنگی (1396)
		فرهنگ یادگیری	یادگیری مادام­العمر، تقویت توانایی خود هدایتی، پرورش تفکر خود اکتشافی	بخت آزمای و فرهنگی (1396)
		فرهنگ دانش پژوهشی	توجه به دانش، اعتقاد به تبادل دانش به عنوان منبع قدرت	بخت آزمای و فرهنگی (1396)
	5. مهارت­های برنامه­ریزی	طبقه­بندی نظام­مند سیستماتیک (سازماندهی)	راهبرد منظم در بررسی، نظم در انجام فعالیت ها و امور پیچیده	منصوری و همکاران (1395)، ملکی و حبیبی پور (1386)، ضرابیان و همکاران (1395)، قریب و همکاران (1388)، فاسیون و همکاران (1995)، کانبای و همکاران (2013)، امیر (2012)
		فرهنگ برنامه­ریزی	توجه به آرمان­ها و اهداف بلند­مدت، تشخیص نیازهای حال و آینده، تشخیص ارتباط فعالیت­ها با اهداف	بخت آزمای و فرهنگی (1396)
	6. مهارت­های تعامل­مداری	فرهنگ تعامل­مداری	تبادل نظر، توانایی برقراری ارتباط با دیگران	منصوری و همکاران (1395)، ملکی و حبیبی پور (1386)، بخت آزمای و فرهنگی (1396)، شن (2009)، بهنام فر و همکاران (1395)
		فرهنگ مشارکت	وجود انسجام و همکاری درونی در تیم، اشاعه و تقویت تیم محوری	بخت آزمای و فرهنگی (1396)، سمرچی31 (2003)
	7. مهارت­های انعطاف­پذیری و نوآوری	انعطاف­پذیری	استفاده از اطلاعات جدید، انعطاف­پذیری	محمدی­پویا و همکاران (1393)، سمرچی (2003)، شن (2009)،
		فرهنگ نوآوری	ایجاد نگرش مثبت نسبت به تغییر و نوآوری، حمایت مادی و معنوی از ایده­های نو و نوآوران، تأکیدبر آزادی عمل و ابتکار	بخت آزمای و فرهنگی (1396)
		ذهنیت باز	روشن فکری، مدارا در برابر رویکردهای مختلف، احترام و توجه به عقاید و افکار دیگران	امیر (2012)، ضرابیان و همکاران (1395)، کانبای و همکاران (2013)، عبداللهی عدلی انصار و همکاران (1393)
	8. مهارت­های عاطفی	صداقت و شجاعت	شجاعت، صداقت، صبوری	دوآن­آی و همکاران (2007)، سمرچی (2003)، توم کایا و همکاران (2009)
		اعتماد به نفس	ارزیابی درست توانایی خود، اطمینان به توانایی­های خود	کانبای و همکاران (2013)، امیر (2012)، فاسیون و همکاران (1995)، ضرابیان و همکاران (1395)
		استراتژی­های عاطفی	پرورش زاویه دید جزئیات و کلیات، پرورش تفکر بی­طرفی	اوزدمیر (2005)
	9. مهارت­های تصمیم گیری	تفکر تصمیم گیرنده	انتخاب اطلاعات موجود، مستقل و خود محوری	شن (2009)، سمرچی (2003)
		حقیقت طلبی	تمایل به ارزیابی گزینش­ها و ایده­های متنوع	کانبای و همکاران (2013)
		تصمیم­گیری با شواهد و دلایل	منطقی در انتخاب معیار، عقلایی عمل کردن	امان زاده و نعمان اف (1394) عبداللهی عدلی انصار و همکاران (1393)، توم کایا و همکاران (2009)، دوآن­آی و همکاران (2007)، بهنام فر و همکاران (1395)، فاسیون و همکاران (1995)
	10. مهارت­های قضاوتی	قضاوت با معیار	پرهیز از پیش داوری، پرهیز از تعجیل در قضاوت	منصوری و همکاران (1395)، ملکی و حبیبی پور (1386)، محمدی پویا و همکاران (1393)
		قضاوت بی­طرفی	منصف و عادل بودن در ارزیابی، دوری از اغراض شخصی و ملزم به صراحت و دقت	محمدی­پویا و همکاران (1393)
		قضاوت اصولی	داوری در مطمئن بودن مطالب، قضاوت در کفایت توضیحات	شین و همکاران (2006)، آی­بک (2007)

 

 

 

 

جدول شماره (4) مدل مفهومی متغیر بازاریابی داخلی

مفهوم	مؤلفه	شاخص	منبع
بازاریابی داخلی	مشتری گرایی	آموزش کارکنان به اهمیت مشتری، پاسخگویی به نیازهای مشتریان، ایجاد رابطه مطلوب کارکنان با مشتریان، جلب رضایت مشتری	بنیادی نائینی و همکاران (1393)، نصر اصفهانی و همکاران (1391)، انصاری رنانی و غلامی (1389)، رفیق و احمد (2000)، آلنکار د فاریاس (2010)، کالین (2008)
	توانمندسازی کارکنان	دادن توانایی و مسئولیت به کارکنان، ایجاد احساس مثبت کارکنان نسبت به کار، احساس شایستگی، احساس مؤثر بودن، کشف استعدادهای کارکنان	بنیادی نائینی و همکاران (1393)، زرین­جو الوار و همکاران (2018)، راموس (2015)، نصراصفهانی و همکاران (1391)، عاطفت دوست و همکاران (1392)، یونسی­فر و همکاران (1315)، کاظمی و شاهمندی (1395)، ایمانی و همکاران (1394)، علم­رو (2013)، کوهی کوا (1394)، بیگلو و اسگندری (1395)، اسماعیل و شریف (2016)، احمد اعظم (2016)، مهرانی و سعیدنیا (1390)، ابزری و همکاران (1388)، احمد و رفیق (2003)
	انگیزش و رضایتمندی کارکنان	کاهش تفاوت سطح حقوق و دستمزد، توسعه فرهنگ صداقت و عدالت سازمانی، رفتار با کارکنان به عنوان مشتریان د اخلی، تمرکز بر رضایتمندی کارکنان، ارایه حقوق و مزایای بالاتر از حد متوسط	بنیادی نائینی و همکاران (1393)، نصر اصفهانی و همکاران (1391)، رفیق و احمد (2000) ، انصاری رنانی و غلامی (1389)، آلنکار د فاریاس (2010)، کالین (2008)، راموس (2015)، د جی گوردیلو و همکاران (2015)، احمد اعظم (2016)، ام بنگو (2014)، الوماری و همکاران (2018)، غفوریان شاگردی (1396)، شاه (2014)، احمد و رفیق (2003)، زرین جو الوار و همکاران (2018)
	ارتباطات داخلی	فراهم آوردن کانال­های اطلاعات و ارتباطات برای کارکنان، میزان تعامل سرپرستان برای رسیدگی به مشکلات کارکنان، تعاملات رودررو و اهمیت به صحبت­های کارکنان	بنیادی نائینی و همکاران (1393)، راموس (2015)، نصر اصفهانی و همکاران (1391)، غفوریان شاگردی (1396)، نائیجی و همکاران (1396)، علم­رو (2013)، ایمانی و همکاران (1394)، دمیر و همکاران (2008)، اسماعیل و شریف (2016)، الوماری و همکاران (2018)، ابزری و همکاران (1388)، احمد و رفیق (2003)، زرین جو الوار و همکاران (2018)
	آموزش و توسعه	توسعه توانایی­های فردی در موقعیت­های کاری، آموزش متناسب با نیاز کارکنان، آموزش ضمن خدمت	بنیادی نائینی و همکاران (1393)، راموس (2015)، نصراصفهانی و همکاران (1391)، غفوریان شاگردی (1396)، علم­رو (2013)، نائیجی و همکاران (1396)، یونسی­فر و همکاران (1315)، کاظمی و شاهمندی (1395)، زرین­جو الوار و همکاران (2018)، ایمانی و همکاران (1394)، احمد و رفیق (2003)، بیگلو و اسگندری (1395)، راموس (2015)، احمد اعظم (2016)، مهرانی و سعیدنیا (1390)، ابزری و همکاران (1388)، رفیق و احمد (2003)
	تبیین چشم انداز روشن	برنامه­ریزی استراتژیکی، آگاهی از اهداف سازمان و شایستگی­های سازمان، ایجاد تصویری از آینده مطلوب سازمان	کوهی کوا (1394)، عاطفت دوست و همکاران (1392)، دمیر و همکاران (2008)، اسماعیل و شریف (2016)، نصراصفهانی و همکاران (1391)، بنیادی نائینی و همکاران (1393)، ابزری و همکاران (1388)، زرین جو الوار و همکاران (2018)
	پاداش و تشویق	پرداخت متناسب بر عملکرد و بهره­وری، دادن پاداش برای جذب کارمندان موفق	یونسی­فر و همکاران (1315)، کاظمی و شاهمندی (1395)، زرین­جو الوار و همکاران (2018)، نائیجی و همکاران (1396)، عاطفت دوست و همکاران (1392)، ایمانی و همکاران (1394)، نصراصفهانی و همکاران (1391)، کوهی کوا (1394)، علم­رو (2013)، احمد و رفیق (2003)، بیگلو و اسگندری (1395)، دمیر و همکاران (2008)، علم­رو (2013)، اسماعیل و شریف (2016)، مهرانی و سعیدنیا (1390)
	امنیت شغلی	تجهیز کارکنان در زمینه امنیت شغلی، حاکمیت قانون و مقررات، عزل و نصب عادلانه، مشخص بودن وظایف، تأمین نیازهای شغلی، احساس آرامش در شغل	نصراصفهانی و همکاران (1391)، یونسی­فر و همکاران (1315)، کاظمی و شاهمندی (1395)، بیگلو و اسگندری (1395)، مهرانی و سعیدنیا (1390)، احمد و رفیق (2003)، زرین جو الوار و همکاران (2018)
	تسهیم اطلاعات	ایجاد ارتباطات و آسان سازی جریان ارتباطات، ارایه اطلاعات شفاف به کارکنان، آگاه سازی کارکنان از قوانین و مقررات	یونسی­فر و همکاران (1315)، کاظمی و شاهمندی (1395)، نصراصفهانی و همکاران (1391)، بیگلو و اسگندری (1395)، الوماری و همکاران (2018)، مهرانی و سعیدنیا (1390)، چن (2006)، احمد و رفیق (2003)، زرین جو الوار و همکاران (2018)
	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	توسعه فرهنگ صداقت در کارکنان، کاهش تفاوت مقام در سازمان، استفاده از مدیریت مشارکتی، کاهش سلسله مراتب سازمانی، سهولت مراودات کارکنان با مدیران	یونسی­فر و همکاران (1315)، کاظمی و شاهمندی (1395)، نصراصفهانی و همکاران (1391)، بیگلو و اسگندری (1395)، مهرانی و سعیدنیا (1390)، احمد و رفیق (2003)، زرین جو الوار و همکاران (2018)

 

2. روش پژوهش

پژوهش حاضر از نظر روش، پیمایشی و از نظر نوع، توصیفی-همبستگی و از حیث هدف، کاربردی است. جامعه­ی آماری پژوهش حاضر، کارکنان بانک ملت استان آذربایجان شرقی که به تعداد 750 نفر می­باشد. حجم نمونه­ی آماری با استفاده از فرمول کوکران³² به شرح زیر، به تعداد 250 نفر به دست آمد.

رابطه­ی (1):

n =

 

p = 0.5 d = 0.5                           N = تعداد جامعه آماری (750)

q = 0.5 t = 1.96                        : حجم نمونه آماریn = 250

 

برای جمع­آوری اطلاعات از جامعه آماری به منظور پاسخ به سؤال­های پژوهش حاضر، پرسشنامه­ای که محقق ساخته است، استفاده گردیده است. برای انتخاب نمونه آماری از جامعه آماری از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای استفاده شده است. بدین ترتیب که ابتدا جامعه آماری بر اساس شهرستان­های استان آذربایجان شرقی (بر اساس اطلاعات اخذ شده از بانک در زمان انجام تحقیق) به 71 طبقه، طبقه­بندی شده و سپس برای انتخاب نمونه آماری از هر یک از طبقات اقداماتی به شرح زیر صورت گرفته است که به عنوان نمونه شهر تبریز (تعداد نمونه آماری اخذ شده= 138) محاسبه شده است:

رابطه­ی (2):

=  =  549/0=

549/0 × تعداد نمونه آماری = 25/137  138

مطابق جدول­های (5) و (6) پرسشنامه تحقیق متشکل از دو دسته سؤال است. دسته اول که با حروف الفبا کدگذاری شده است، به منظور تعیین و مشخص شدن مشخصات نمونه آماری از لحاظ جنسیت، میزان درآمد، سن، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل و سابقه­ی کار و دسته­ دوم در یک بخش، شامل سؤالات مهارت­های تفکر انتقادی و بازاریابی داخلی بر اساس شاخص­های مدل مفهومی محقق ساخته که در قالب مقیاس پنج گزینه­ای لیکرت مورد استفاده قرار گرفته است. این بخش از پرسشنامه دارای 66 سؤال برای متغیر مهارت­های تفکر انتقادی و 39 سؤال برای متغیر بازاریابی داخلی می­باشد. روایی ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر از نوع روایی صوری است. بدین صورت که پرسشنامه محقق ساخته پس از تنظیم، در اختیار 10 نفر از اساتید حوزه مدیریت و بازاریابی قرار گرفت و آنان پس از مطالعه پرسشنامه نظرات خود را نسبت به اینکه آیا پرسش­های تنظیم شده، قادر به سنجش متغیرهای تحقیق می­باشند یا خیر و آیا پرسشنامه در راستای تحقق هدف اصلی تحقیق تنظیم شده است یا خیر، اعلام فرمودند که نظرات آنان در پرسشنامه لحاظ گردید و سپس در نمونه آماری به منظور سنجش پایایی پرسشنامه به تعداد 30 پرسشنامه توزیع گردید. پایایی پرسشنامه بر اساس آزمون آلفای کرونباخ به شرح جدول­های (7) و (8) زیر به دست آمده است:

 

جدول (5) تقسیم‌بندی سؤال­های پرسشنامه متغیر تفکر انتقادی

تقسیم بندی سوالهای پرسشنامه
مهارت­های تفکر انتقادی	ابعاد	سوال­های پرسشنامه
	مهارت­های شناختی	1 الی 9
	مهارت­های تحلیلی	10 الی 17
	مهارت­های پرسشگری	18 الی 22
	مهارت­های علمی-پژوهشی	23 الی 31
	مهارت­های برنامه­ریزی	32 الی 36
	مهارت­های تعامل­مداری	37 الی 40
	مهارت­های انعطاف­پذیری و نوآوری	41 الی 48
	مهارت­های عاطفی	49 الی 55
	مهارت­های تصمیم­گیری	56 الی 60
	مهارت­های قضاوتی	61 الی 66
مجموع سؤال­ها		66

 

جدول (6) تقسیم‌بندی سؤال­های پرسشنامه متغیر بازاریابی داخلی

تقسیم بندی سوالهای پرسشنامه
بازاریابی داخلی	ابعاد	سوال­های پرسشنامه
	مشتری­گرایی	1 الی 4
	توانمندسازی کارکنان	5 الی 9
	انگیزش و رضایتمندی کارکنان	10 الی 14
	ارتباطات داخلی	15 الی 17
	آموزش و توسعه	18 الی 20
	تبیین چشم­انداز روشن	21 الی 23
	پاداش و تشویق	24 الی 25
	امنیت شغلی	26 الی 31
	تسهیم اطلاعات	32 الی 34
	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	35 الی 39
مجموع سؤال­ها		39

 

 

 

 

جدول (7) آزمون پایایی متغیرهای تحقیق

	الفای کرونباخ	تعداد
تفکر انتقادی	953/0	66
بازاریابی داخلی	937/0	66

 

2-1. سؤال­های پژوهش

سؤال کلی پژوهش حاضر عبارت است از: «مدلی مناسب برای مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت مبتنی بر مؤلفه­های بازاریابی داخلی چیست؟». سؤال­های اختصاصی پژوهش نیز عبارت است از:

1. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با مشتری­گرایی چه ارتباطی وجود دارد؟

2. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با توانمندسازی آنان چه ارتباطی وجود دارد؟

3. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با انگیزش و رضایتمندی آنان چه ارتباطی وجود دارد؟

4. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با ارتباط داخلی چه ارتباطی وجود دارد؟

5. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با آموزش و توسعه چه ارتباطی وجود دارد؟

6. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با تبیین چشم­انداز روشن چه ارتباطی وجود دارد؟

7. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با پاداش و تشویق چه ارتباطی وجود دارد؟

8. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با امنیت شغلی آنان چه ارتباطی وجود دارد؟

9. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با تسهیم اطلاعات چه ارتباطی وجود دارد؟

10. بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت با کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان چه ارتباطی وجود دارد؟

11. مدل تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت بر اساس مؤلفه­های بازاریابی داخلی چگونه است؟

 

3. یافته­های پژوهش

به منظور تجزیه‌وتحلیل داده­های به دست آمده از پرسشنامه­های جمع­آوری شده از روش­های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است.

3-1. یافته­های توصیفی: اطلاعات مربوط به بخش توصیفی پژوهش در جدول­های (8) و (9) آورده شده است.

برای توزیع فراوانی جنسیت کارکنان بانک مورد مطالعه، بر اساس اطلاعات جدول (8) ملاحظه می­شود 6/47 درصد از کارکنان مورد مطالعه مرد و 4/52 درصد زن می­باشند که بیشترین فراوانی مربوط به کارکنان زن می­باشد. به منظور توزیع فراوانی وضعیت تأهل کارکنان بانک مورد مطالعه، ملاحظه می­شود 8/60 درصد از افراد مورد مطالعه مجرد و 2/39 درصد متأهل می­باشند؛ که بیشترین فراوانی مربوط به افرادی است که مجرد می­باشند. به منظور توزیع فراوانی میزان تحصیلات کارکنان بانک مورد مطالعه، ملاحظه می­شود سطح تحصیلات 10 درصد از افراد مورد مطالعه، کاردانی، 6/64 درصد کارشناسی، 2/25 درصد کارشناسی ارشد، 2/1 درصد دارای مدرک دکتری می­باشند که بیشترین فراوانی مربوط به سطح تحصیلات کارشناسی می­باشد. به منظور توزیع فراوانی متوسط مجموع درآمد ماهیانه­ی کارکنان بانک مورد مطالعه، ملاحظه می­شود متوسط مجموع درآمد ماهیانه­ی 2/35 درصد از کارکنان زیر 3 میلیون، 4/22 درصد بین 3 تا 6 ميليون، 2/17 درصد بین 6 تا 9 ميليون، 6/11 درصد بین 9 تا 12 ميليون و 6/13 درصد، بیش از 12 میلیون مي­باشد كه بيشترين فراواني مربوط به سطح درآمد زیر 3 ميليون تومان مي­باشد. به منظور توزیع فراوانی متوسط مجموع سابقه­ی کار کارکنان بانک مورد مطالعه، ملاحظه می­شود متوسط مجموع سابقه­ی کار 4/8 درصد از کارکنان زیر 5 سال، 6 درصد بین 5 تا 10 سال، 2/23 درصد بین 11 تا 15 سال، 2/49 درصد بین 16 تا 20 سال و 2/13 درصد، بیش از 20 سال مي­باشد كه بيشترين فراواني مربوط به سابقه کار بین 16 تا 20 سال مي­باشد.

جدول (8) توزیع فراوانی و درصد پاسخ­های نمونه­ی آماری مربوط به سؤال­های عمومی پرسشنامه

جنسیت

وضعیت تأهل

سن

سطح تحصیلات

سابقه کار

درآمد

جمع

مرد

زن

مجرد

متأهل

زیر 25 سال

25-35 سال

36-45 سال

46-55 سال

کاردانی

کارشناسی

کارشناسی ارشد

دکتری

زیر 5 سال

بین 5-10 سال

بین 11-15 سال

بین 16-20 سال

بیش از 20 سال

زیر 3 میلیون

بین 3-6 میلیون

بین 6-9 میلیون

بین 9-12 میلیون

بیش از 12 میلیون

فراوانی

119

131

152

98

133

89

26

2

25

159

63

3

21

15

158

123

33

88

56

43

29

34

250

درصد

6/47

4/52

8/60

2/39

2/53

6/35

4/10

8/0

10

6/64

2/25

2/1

4/8

6

2/23

2/49

2/13

2/35

4/22

2/17

6/11

6/13

100

 

جدول (9) توزیع پراکندگی متغیرهای مهارت تفکر انتقادی 

ابعاد	مینیمم	ماکسیمم	میانگین	انحراف معیار
مهارت­های شناختی	23	40	29/35	64/3
مهارت­های تحلیلی	22	40	58/33	09/4
مهارت­های پرسشگری	12	25	20/21	12/3
مهارت­های علمی-پژوهشی	26	45	48/38	41/4
مهارت­های برنامه­ریزی	8	25	68/21	19/3
مهارت­های تعامل­مداری	10	20	61/17	21/2
مهارت­های انعطاف­پذیری و نوآوری	22	40	47/35	99/3
مهارت­های عاطفی	12	35	28/29	96/3
مهارت­های تصمیم­گیری	9	25	20/22	78/2
مهارت­های قضاوتی	14	30	64/27	01/3

 

جدول (10) توزیع پراکندگی متغیرهای بازاریابی داخلی

ابعاد	مینیمم	ماکسیمم	میانگین	انحراف معیار
مشتری­گرایی	9	20	62/17	05/2
توانمندسازی کارکنان	14	25	99/21	51/2
انگیزش و رضایتمندی کارکنان	11	25	48/20	03/3
ارتباطات داخلی	6	15	97/11	29/2
آموزش و توسعه	7	15	49/12	06/2
تبیین چشم انداز روشن	9	15	30/13	48/1
پاداش و تشویق	3	10	81/8	25/1
امنیت شغلی	16	30	31/26	01/3
تسهیم اطلاعات	9	15	43/13	53/1
کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	15	25	40/21	71/2

 

به منظور توزيع پراكندگي متغيرهاي كمي پژوهش، بر اساس اطلاعات جدول (9) ملاحظه می­شود که میانگین­های متغیر مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان مورد مطالعه، بعد مهارت­های شناختی برابر 29/35 با انحراف معیار 64/3، مهارت­های تحلیلی برابر 58/33 با انحراف معیار 09/4، مهارت­های پرسشگری برابر 20/21 با انحراف معیار 12/3، مهارت­های علمی-پژوهشی برابر 48/38 با انحراف معیار 41/4، مهارت­های برنامه­ریزی برابر 68/21 با انحراف معیار 19/3، مهارت­های تعامل­مداری برابر 61/17 با انحراف معیار 21/2، مهارت­های انعطاف­پذیری و نوآوری برابر 47/35 با انحراف معیار 99/3، مهارت­های عاطفی برابر 28/29 با انحراف معیار 96/3، مهارت­های تصمیم­گیری برابر 20/22 با انحراف معیار 78/2 و مهارت­های قضاوتی برابر 64/27، با انحراف معیار 01/3 به دست آمده است.

به منظور توزيع پراكندگي متغيرهاي كمي پژوهش، بر اساس اطلاعات جدول (10) ملاحظه می­شود که میانگین­های متغیر بازاریابی داخلی کارکنان مورد مطالعه، بعد مشتری­گرایی برابر 62/17 با انحراف معیار 05/2، توانمندسازی کارکنان برابر 99/21 با انحراف معیار 51/2، انگیزش و رضایتمندی کارکنان برابر 48/20 با انحراف معیار 03/3، ارتباطات داخلی برابر 97/11 با انحراف معیار 29/2، آموزش و توسعه برابر 49/12 با انحراف معیار 06/2، تبیین چشم انداز روشن برابر 30/13 با انحراف معیار 48/1، پاداش و تشویق برابر 81/8 با انحراف معیار 25/1، امنیت شغلی برابر 31/26 با انحراف معیار 01/3، تسهیم اطلاعات برابر 43/13 با انحراف معیار 53/1 و کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان برابر 40/21، با انحراف معیار 71/2 به دست آمده است.

 

3-2. آزمون­های استنباطی

1. تعيين همبستگي بين مهارت­های تفکر انتقادی و متغير بازاریابی داخلی و ابعاد آن:

از آنجا كه متغیر وابسته­ی تفکر انتقادی و متغیر مستقل بازرایابی داخلی به صورت فاصله­اي سنجيده شده است؛ بنابراين از آزمون همبستگي پيرسون استفاده شد. بر اساس اطلاعات جدول (11) ملاحظه مي­شود مقدار ضريب همبستگي پیرسون بين مهارت­های تفکر انتقادی با مشتری­گرایی، توانمندسازی کارکنان، انگیزش و رضایتمندی کارکنان، ارتباطات داخلی، آموزش و توسعه، تبیین چشم­انداز روشن، پاداش و تشویق، امنیت شغلی، تسهیم اطلاعات و کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان با سطح معني­داري 000/0=p به دست آمده است، در نتیجه بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان و متغیرهای مذکور همبستگی معنی­دار و مستقیم وجود دارد. همچنین ملاحظه می­شود مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان با بازاریابی داخلی (مشتری­گرایی، توانمندسازی کارکنان، انگیزش و رضایتمندی کارکنان، ارتباطات داخلی، آموزش و توسعه، تبیین چشم­انداز روشن، پاداش و تشویق، امنیت شغلی، تسهیم اطلاعات و کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان) با سطح معنی­داری بالاتر از 05/0 به دست آمده است، در نتیجه بین مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان با متغیر بازاریابی داخلی همبستگی معنی­داری وجود دارد.

 

جدول (11) تعیین همبستگی بین مهار­ت­های تفکر انتقادی با متغیر مستقل بازاریابی داخلی

مهارت­های تفکر انتقادی

مشتری­گرایی

توانمندسازی کارکنان

انگیزش و رضایتمندی کارکنان

ارتباطات داخلی

آموزش و توسعه

تبیین چشم­انداز روشن

پاداش و تشویق

امنیت شغلی

تسهیم اطلاعات

کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان

مهارت­های تفکر انتقادی

ضریب پیرسون

1

697/0

759/0

691/0

663/0

757/0

734/0

692/0

818/0

709/0

774/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

مشتری­گرایی

ضریب پیرسون

697/0

1

559/0

392/0

267/0

529/0

503/0

536/0

910/0

562/0

496/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

توانمندسازی کارکنان

ضریب پیرسون

759/0

559/0

1

652/0

664/0

559/0

481/0

402/0

583/0

903/0

834/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

انگیزش و رضایتمندی کارکنان

ضریب پیرسون

691/0

392/0

652/0

1

531/0

476/0

505/0

392/0

538/0

596/0

832/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

ارتباطات داخلی

ضریب پیرسون

663/0

267/0

664/0

531/0

1

537/0

445/0

397/0

346/0

544/0

605/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

آموزش و توسعه

ضریب پیرسون

757/0

529/0

559/0

476/0

537/0

1

527/0

545/0

615/0

447/0

609/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

تبیین چشم­انداز روشن

ضریب پیرسون

734/0

503/0

481/0

505/0

445/0

527/0

1

545/0

579/0

475/0

498/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

پاداش و تشویق

ضریب پیرسون

692/0

536/0

402/0

392/0

397/0

545/0

545/0

1

630/0

419/0

443/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

امنیت شغلی

ضریب پیرسون

818/0

910/0

583/0

538/0

346/0

615/0

579/0

630/0

1

586/0

599/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

تسهیم اطلاعات

ضریب پیرسون

709/0

562/0

903/0

596/0

544/0

447/0

475/0

419/0

586/0

1

669/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان

ضریب پیرسون

774/0

496/0

834/0

832/0

605/0

609/0

498/0

443/0

599/0

669/0

1

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

 

2. تبيين مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت بر اساس متغيرهاي پيش­بيني­كننده (مؤلفه­های بازاریابی داخلی)

از آنجا كه تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت به صورت كمي و متغيرهاي پيش­بيني­كننده نيز به صورت كمي فاصله­اي سنجيده شده است؛ بنابراين از رگرسيون خطی چندگانه به روش گام به گام استفاده شد. مطابق جدول­های (12) تا (15) ملاحظه می­شود از بين مجموع متغيرهاي پيش­بینی­كننده، متغيرهاي امنیت شغلی، ارتباطات داخلی، تبیین چشم انداز روشن، کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان، آموزش و توسعه، پاداش و تشویق، تسهیم اطلاعات و مشتری­گرایی در مدل باقي ماند. كه ضريب همبستگي چندگانه­ی مدل برابر 960/0=R، ضريب­ تبيين آن برابر 922/0=R2 و ضريب تبيين تصحيح­شده­ی آن برابر 919/0= Ṝ2 مي­باشد؛ يعني از روي متغير­هاي پژوهش، 91 درصد مي­توان تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت را به درستي پيش­بيني كرد. طبق تحليل واريانس انجام­شده كه مقدار آن برابر 938/353=F و 000/0=P به دست آمده است، نتيجه مي­شود که رگرسيون، خطي بوده و ضريب B متغير امنیت شغلی برابر 971/3، ارتباطات داخلی برابر 130/2، تبیین چشم انداز روشن برابر 608/3، کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان برابر 486/1، آموزش و توسعه برابر 061/2، پاداش و تشویق برابر 354/2، تسهیم اطلاعات برابر 210/2 و مشتری­گرایی برابر 658/1- به دست آمده است. معادله­ی رگرسيوني مطابق رابطه­ی (3) مي­باشد.

 

رابطه­ی (3):

(مشتری­گرایی)658/1- (تسهیم اطلاعات) 210/2+ (پاداش و تشویق) 354/2 + (آموزش و توسعه) 061/2 + (کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان) 486/1+ (تبیین چشم انداز روشن) 608/3 + (ارتباطات داخلی) 130/2+(امنیت شغلی) 971/3+537/30=مهارت­های تفکر انتقادی

 

جدول (12) متغیرهای وارد شده/حذف شده

Model	1	2	3	4	5	6	7	8
Variables Entered	امنیت شغلی	ارتباطات داخلی	تبیین چشم­انداز روشن	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	آموزش و توسعه	پاداش و تشویق	تسهیم اطلاعات	مشتری­گرایی
Variables Removed
Method	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >= .100).	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >= .100).	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >= .100).	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >=.100).	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >= .100).	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >= .100).	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >= .100).	Stepwise (Criteria: y-of-to-enter<=.050, Probablilit y-of-to-emove >= .100).

 

جدول (13) خلاصه­ی مدل رگرسیون

مدل	R	R 2	Adjusted R Square	Std. Error of the Estimate
1	818/0	669/0	668/0	84/15
2	913/0	833/0	832/0	28/11
3	935/0	873/0	872/0	84/9
4	947/0	896/0	894/0	94/8
5	952/0	907/0	905/0	46/8
6	.956/0	914/0	912/0	17/8
7	959/0	919/0	917/0	93/7
8	960/0	922/0	919/0	82/7

 

                                                     a. Predictors: (Constant), امنیت شغلی

b. Predictors: (Constant), امنیت شغلی, ارتباطات داخلی

c. Predictors: (Constant), امنیت شغلی, ارتباطات داخلی, تبیین چشم انداز روشن 

d. Predictors: (Constant), امنیت شغلی, ارتباطات داخلی, تبیین چشم انداز روشن, کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان

e. Predictors: (Constant), امنیت شغلی, ارتباطات داخلی, تبیین چشم انداز روشن, کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان, آموزش و توسعه

f. Predictors: (Constant), امنیت شغلی, ارتباطات.داخلی, تبیین چشم انداز روشن, ، کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان، آموزش و توسعه، پاداش و تشویق

g. Predictors: (Constant), امنیت شغلی, ارتباطات.داخلی, تبیین چشم انداز روشن, ، کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان، آموزش و توسعه، پاداش و تشویق، تسهیم اطلاعات

h. Predictors: (Constant), امنیت شغلی, ارتباطات.داخلی, تبیین چشم انداز روشن, ، کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان، آموزش و توسعه، پاداش و تشویق، تسهیم اطلاعات، مشتری­گرایی

 

جدول (14) آزمون تحلیل واریانس رگرسیون

Model		مجموع مربعات	df	میانگین مربعات	F	Sig.
1	رگرسیون	335/126038	1	335/126038	988/501	000/0
	باقی مانده	429/62267	248	078/251
	کل	764/188305	249
2	رگرسیون	049/156865	2	524/78432	170/616	000/0
	باقی مانده	715/31440	247	290/127
	کل	764/188305	249
3	رگرسیون	595/164460	3	198/54820	556/565	000/0
	باقی مانده	169/23845	246	932/96
	کل	764/188305	249
4	رگرسیون	615/168706	4	654/42176	231/527	000/0
	باقی مانده	149/19599	245	997/79
	کل	764/188305	249
5	رگرسیون	584/170839	5	917/34167	321/477	000/0
	باقی مانده	180/17466	244	583/71
	کل	764/188305	249
6	رگرسیون	510/172065	6	585/28677	098/429	000/0
	باقی مانده	254/16240	243	832/66
	کل	764/188305	249
7	رگرسیون	802/173058	7	686/24722	399/392	000/0
	باقی مانده	962/15246	242	004/63
	کل	764/188305	249
8	رگرسیون	488/173535	8	936/21691	938/353	000/0
	باقی مانده	276/14770	241	287/61
	کل	764/188305	249
a. Dependent Variable: مهارت­های تفکر. انتقادی
b. Predictors: (Constant), امنیت شغلی
c. Predictors: (Constant), امنیت شغلی، ارتباطات. داخلی
d. Predictors: (Constant), امنیت شغلی، ارتباطات. داخلی، چشم. انداز
e. Predictors: (Constant), امنیت شغلی، ارتباطات. داخلی، چشم. انداز، کاهش فاصله. طبقاتی
f. Predictors: (Constant), امنیت شغلی، ارتباطات. داخلی، چشم. انداز، کاهش فاصله. طبقاتی، آموزش. توسعه
g. Predictors: (Constant), امنیت شغلی، ارتباطات. داخلی، چشم. انداز، کاهش فاصله. طبقاتی، آموزش. توسعه، پاداش و تشویق
h. Predictors: (Constant), امنیت شغلی، ارتباطات. داخلی، چشم. انداز، کاهش فاصله. طبقاتی، آموزش. توسعه، پاداش و تشویق، تسهیم اطلاعات
i. Predictors: (Constant), امنیت شغلی، ارتباطات. داخلی، چشم. انداز، کاهش فاصله. طبقاتی، آموزش. توسعه، پاداش و تشویق، تسهیم اطلاعات، مشتری. گرایی

 

جدول (15) ضرایب متغیرهای باقیمانده در رگرسیون برای پیش­بینی متغیر ملاک

Model		Unstandardized Coefficients		Standardized Coefficients	t	Sig.
		B	Std. Error	Beta
1	(Constant)	539/90	816/8		270/10	000/0
	امنیت شغلی	459/7	333/0	818/0	405/22	000/0
2	(Constant)	401/64	498/6		911/9	000/0
	امنیت شغلی	096/6	253/0	669/0	126/24	000/0
	ارتباطات داخلی	178/5	333/0	431/0	562/15	000/0
3	(Constant)	812/40	265/6		514/6	000/0
	امنیت شغلی	953/4	256/0	543/0	386/19	000/0
	ارتباطات داخلی	310/4	306/0	359/0	063/14	000/0
	تبیین چشم انداز روشن	814/4	544/0	260/0	852/8	000/0
4	(Constant)	056/32	817/5		510/5	000/0
	امنیت شغلی	125/4	258/0	452/0	960/15	000/0
	ارتباطات داخلی	159/3	320/0	263/0	869/9	000/0
	تبیین چشم انداز روشن	536/4	496/0	245/0	153/9	000/0
	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	244/2	308/0	222/0	285/7	000/0
5	(Constant)	698/35	543/5		440/6	000/0
	امنیت شغلی	642/3	260/0	399/0	007/14	000/0
	ارتباطات داخلی	702/2	314/0	225/0	604/8	000/0
	تبیین چشم انداز روشن	184/4	473/0	226/0	843/8	000/0
	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	941/1	297/0	192/0	542/6	000/0
	آموزش و توسعه	058/2	377/0	155/0	459/5	000/0
6	(Constant)	889/33	373/5		308/6	000/0
	امنیت شغلی	216/3	270/0	353/0	899/11	000/0
	ارتباطات داخلی	536/2	306/0	211/0	287/8	000/0
	تبیین چشم انداز روشن	767/3	467/0	203/0	058/8	000/0
	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	037/2	288/0	201/0	085/7	000/0
	آموزش و توسعه	811/1	369/0	136/0	912/4	000/0
	پاداش و تشویق	450/2	572/0	112/0	283/4	000/0
7	(Constant)	182/28	411/5		208/5	000/0
	امنیت شغلی	885/2	275/0	317/0	483/10	000/0
	ارتباطات داخلی	201/2	309/0	183/0	126/7	000/0
	تبیین چشم انداز روشن	631/3	455/0	196/0	978/7	000/0
	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	623/1	298/0	160/0	443/5	000/0
	آموزش و توسعه	036/2	362/0	153/0	618/5	000/0
	پاداش و تشویق	486/2	556/0	113/0	475/4	000/0
	تسهیم اطلاعات	932/1	487/0	108/0	971/3	000/0
8	(Constant)	537/30	403/5		652/5	000/0
	امنیت شغلی	971/3	475/0	436/0	368/8	000/0
	ارتباطات داخلی	130/2	306/0	177/0	968/6	000/0
	تبیین چشم انداز روشن	608/3	449/0	195/0	036/8	000/0
	کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان	486/1	298/0	147/0	986/4	000/0
	آموزش و توسعه	061/2	358/0	155/0	762/5	000/0
	پاداش و تشویق	354/2	550/0	107/0	281/4	000/0
	تسهیم اطلاعات	210/2	490/0	123/0	509/4	000/0
	مشتری­گرایی	658/1-	604/0	126/0-	789/2-	006/0

 

4. نتیجه­گیری و بحث

نتیجه­ی کلی و متناظر با سؤال­های کلی پژوهش حاضر عبارت است از: «مدل ارایه­شده، مدل مناسبی برای ارزیابی تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت مبتنی بر مؤلفه­های بازاریابی داخلی ». هم­چنین نتایج حاصل از یافته­های آماری تحقیق نشان می­دهد:

1. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر مشتری­گرایی در سطح معني­داري 000/0=p، 697/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان مشتری­گرایی، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

2. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر توانمندسازی کارکنان در سطح معني­داري 000/0=p، 759/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان توانمندسازی کارکنان، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

3. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر انگیزش و رضایتمندی کارکنان در سطح معني­داري 000/0=p، 691/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان انگیزش و رضایتمندی کارکنان، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

4. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر ارتباطات داخلی در سطح معني­داري 000/0=p، 663/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان ارتباطات داخلی، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

5. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر آموزش و توسعه در سطح معني­داري 000/0=p، 757/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان آموزش و توسعه، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

6. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر تبیین چشم­انداز روشن در سطح معني­داري 000/0=p، 734/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان تبیین چشم­انداز روشن، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

7. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر پاداش و تشویق در سطح معني­داري 000/0=p، 693/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان پاداش و تشویق، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

8. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر امنیت شغلی در سطح معني­داري 000/0=p، 818/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان امنیت شغلی، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

9. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر تسهیم اطلاعات در سطح معني­داري 000/0=p، 709/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با افزایش میزان تسهیم اطلاعات، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

10. با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه مي­شود که مقدار ضريب همبستگي پیرسون بین مهارت­های انتقادی کارکنان و متغیر کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان در سطح معني­داري 000/0=p، 774/0 به دست آمده است. در نتیجه همبستگی معنی­دار و مستقیم بین دو متغیر مذکور وجود دارد، یعنی با کاهش میزان فاصله طبقاتی در بین کارکنان، مهارت­های تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت نیز افزایش می­یابد.

11. با توجه به نتایج بدست آمده از مدل رگرسیون ملاحظه می­شود که متغیرهای باقی­مانده در مدل تفکر انتقادی کارکنان بانک ملت شامل مؤلفه­های: 1. امنیت شغلی، 2. ارتباطات داخلی، 3. تبیین چشم­انداز روشن، 4. کاهش فاصله طبقاتی در میان کارکنان، 5. آموزش و توسعه، 6. پاداش و تشویق، 7. تسهیم اطلاعات و 8. مشتری­گرایی می­باشد.

در راستای متغیرهای تحقیق حاضر، تحقیقات چندی انجام شده است که نتایج تحقیق اوجاک و یاووزآلپ مارانگوز (2019) نشان داده است که افزایش رضایتمندی کارکنان منجر به افزایش فعالیت­های بازاریابی داخلی آنان می­گردد. نتایج تحقیق گلدسون نوکا و تامونساکی (2017) نشان داده است که رضایت شغلی کارمندان به عنوان ابعادی از بازاریابی داخلی و اطلاعات کافی رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. زیوکویک (2016) در تحقیق خود نشان داد با داشتن مهارت­های تفکر مرتبه بالاتر که برای جذب دانش و همچنین برای عملکرد کار ضروری است، افراد به ارتباط مؤثر، متفکران انتقادی و پویا، حل کننده­های مشکل شایسته و کارشناسان شغلی تبدیل می­شوند. دجی گوردیلو و همکاران (2015) در تحقیق خود نشان داد مدیریت ارتباطات و تأثیر مثبت بر نگرش و به طور مستقیم در رضایتمندی شغلی مشتریان داخلی یک تأثیر مستقیم و مثبت در تعهد مشتریان داخلی به سازمان دارد که منجر به افزایش بازاریابی داخلی می­گردد. راموس (2015) نیز در تحقیق خود به وجود رابطه مثبت بنی ابعاد بازاریابی داخلی و تعهد سازمانی کارمندان پی برد. ایمان­خان و چارک­دار (2013) در تحقیق خود نشان داد بین عناصر بازاریابی داخلی از جمله دیدگاه، آموزش، هزینه روانشناختی، یادگیری، ارتباطات، هماهنگی، پاداش، ارزیابی عملکرد و شخصی سازی کارکنان رابطه معقول وجود دارد که منجر به افزایش تمرکز کارکنان بر مشتری می­گردد. همچنین از منظر بانشی و همکاران (1398) ابعاد بازاریابی داخلی شامل تأمین امنیت کارکنان، آموزش­های متنوع و گسترده، پاداش­های سخاوتمندانه، تسهیم اطلاعات، توانمندسازی کارکنان و کاهش تبعیض بین کارکنان می­باشد. صابری و همکاران (1397) نیز در تحقیق خود نشان داد بازاریابی داخلی بر ر فتار مشتری محور تأثیر معناداری دارد و بر دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی نیز تأثیر دارد؛ که نتایج تحقیق حاضر به نوعی با نتایج تحقیقات انجام گرفته قبلی همسو و همراستا می­باشد.

بنابراین مطابق با نتایج به دست آمده، به منظور تقویت مهارت تفکر انتقادی در کارکنان بانک ملت مبتنی بر مؤلفه­های بازاریابی داخلی پیشنهادات زیر ارائه می­گردد:

1. برگزاری دوره­های آموزشی و کارگاه­های تخصصی- کاربردی تقویت مهارت­های کارکنان در حوزه­های: مهارت­های شناختی، مهارت­های تحلیل، مهارت­های پرسشگری، مهارت­های علمی- پژوهشی، مهارت­های برنامه­ریزی، مهارت­های تعامل­مداری، مهارت­های انعطاف­پذیری و نوآوری، مهارت­های عاطفی، مهارت­های تصمیم­گیری و مهارت­های قضاوتی.

2. ایجاد فضای مناسب جهت برقراری ارتباطات مؤثر بین همکاران بانک ملت،

3. فراهم آوردن زمینه مناسب جهت مشارکت حداکثری کارکنان بانک ملت و تسهیم اطلاعات بین آنان اطریق گفت­وگوی سازنده و یا برگزاری جلسات دوستانه و صمیمانه به صورت ادواری،

4. کاهش یا حذف فاصله بین سطوح مختلف کارکنان بانک ملت،

5. ایجاد بسترهای مناسب و امن جهت به اشتراک­گذاری و تسهیم اطلاعات در بین کارکنان بانک ملت که این نیز منجر به افزایش اعتماد بین کارکنان و در نتیجه ارتقای احساس تعلق بین آنان می­گردد،

6. تشویق کارکنان از سوی مدیر به نوآوری و ارائه راه­حل­های خلاقانه نسبت به مسایل موجود در سازمان،

7. ایجاد فرصت­های مناسب برای کارکنان در راستای تحقیق و پژوهش پیرامون مسایل موجود در بانک ملت،

8. پیشنهاد می­گردد مدیران استانداردهای کیفی را برای کارمندان بانک ملت بالا ببرند، به این صورت که به کارکنان اختیار انجام برخی امور داده شود تا از این طریق مدیران نشان دهند که به کارکنان خود و مهارت­های آنان اعتماد دارند و یا پروژه­هایی را برای کارکنان تعریف کرده و پاداش­هایی را در نظر بگیرند.

9. ایجاد سیاست­ها و برنامه­های تشویقی و حمایتی از ایده­های نوآورانه کارکنان بانک ملت،

10. برگزاری جلسات مستمر و ایجاد فضای گفت­وگوی دوستانه بین کارکنان جهت صحبت و هم­فکری پیرامون مسائل و مشکلات حوزه مشتریان و ثبت و ضبط راه­حل­های پیشنهادی کارکنان در جلسه.

 

منابع

ابزری، مهدی و رنجبریان، بهرام و فتحی، سعید و قربانی، حسن، (1388)، تأثیر بازاریابی داخلی بر بازارگرایی و عملکرد سازمانی در صنعت هتلداری، چشم­انداز مدیریت، شماره 31، تابستان، صص 25-42.

احمدیان، داما و صائب­نیا، سمیه، (1398)، بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر کیفیت خدمات در گروه خودروسازی سایپا، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، سال سوم، شماره 12، زمستان، صص 48-58.

احمدیان، مینا و سبحانی­نژاد، مهدی، (1393)، بررسی رابطه میان مؤلفه­های برنامه درسی پنهان با ابعاد گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان، دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد، سال بیست و یکم، دوره جدید، شماره 4، بهار و تابستان، صص 87-112.

اسلامی، اسماعیل و عباسی، عنایت و بیژنی، مسعود، (1395)، سازوکارهای توسعه مهارت­های تفکر انتقادی دانشجویان در نظام آموزش عالی کشاورزی، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 12، شماره 2، صص 183-196.

امان­زاده، آمنه و نعمان­اف، منصور، (1394)، بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر وب، رایانه و یادگیری سیار بر مهارت تفکر انتقادی و تفکر خلاق دانشجویان دانشگاه­های استان مازندران، فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، سال سوم، شماره نهم، تابستان، صص 57-68.

انصاری رنانی، قاسم و غلامی، فرشته، (1389)، ارایه مدل مفهومی در رابطه با نقش میانجی اعتبار مدیریت ارشد در ارتباط بین بازاریابی داخلی و نتایج کارکنان، همايش بين­المللي مديريت فرآيندهاي سازماني، مرکز همایش­های علمی جهاد دانشگاهی، واحد تهران، دوره 1.

ایزدی، محمود و بنسبردی، علی و معین فرد، محمدرضا، (1397)، تعیین سهم نسبی عملکرد کارکنان از بازاریابی داخلی (مطالعه موردی: ادارات ورزش و جوانان استان خراسان رضوی)، فصلنامه پژوهش­های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش، سال دهم، شماره 4، زمستان، صص 77-87.

ایمانی، صاحب و گسکری، ریحانه و قیتانی، البرز، (1394)، اثر بازاریابی داخلی بر عملکرد کارکنان: اثر میانجی نوآوری سازمانی در اداره­های تابع شرکت بهره­برداری نفت و گاز آغاجاری، مدیریت بازرگانی، دوره 7، شماره 2، تابستان، صص 315-338.

آنجفی، فرشته و زراعت، زهرا و سلطان­ محمدی، زهره و قابچی­پور، کوثر و کهن، فهیمه، (1388)، مهارت تفکر انتقادی دانشجویان فنی-مهندسی و علوم انسانی، مجله راهبردهای آموزش، دوره 2، شماره 1، بهار، صص 19-22.

بانشی، عبادلله و بوستانی، حمیدرضا و ذکی، مهدی، (1398)، واکاوی ابعاد بازاریابی داخلی از منظر اسلام و سنجش رابطه آن با قصد بازدید مجدد گردشگران اماکن مذهبی، فصلنامه مدیریت اسلامی، سال 27، شماره 1، صص 115-140.

بخت­آزمای، محمد و فرهنگی، علی­اکبر، (1396)، طراحی مدل فرهنگ تفکر انتقادی اعضای هیئت علمی دانشگاه، فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 5، شماره 2، بهار، صص 107-124.

بنیادی نائینی، علی و کام فیروزی، محمدحسن و دهقان مشتانی، محمود، (1393)، بررسی تأثیر بازاریابی داخلی و برندسازی داخلی بر کیفیت خدمات (مطالعه موردی: یک شرکت خدماتی)، مجله مدیریت بازاریابی، شماره 25، زمستان، صص 83-99.

بهنام­فر، رضا و مستغاثی، مهرداد و میرزایی، مسعود و راستی، اعظم، (1395)، رابطه ساختارشناسی دانشجویان و تفکر انتقادی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، دوره یازدهم، شماره 2، تابستان، صص 117-123.

بیرامی، منصور و نظری، محمدعلی و عندلیب­کورایم، مرتضی، (1390)، بررسی میزان هم­نوسانی الگوهای امواج مغزی باند تتا در تفکر همگرا و تفکر واگرا، تازه­های علوم شناختی، سال 13، شماره 2، تابستان، صص 1-8.

بیگلو، لیلا و اسگندری، کریم، (1395)، طراحی مدل برندکارفرما برای سازمان تأمین اجتماعی با تأکید بر بازاریابی داخلی، مجله مدیریت بازاریابی، شماره 33، زمستان، صص 117-134.

حسنقلی­پور، طهمورث و انصاری، منوچهر و الهی گل، اکرم، (1391)، بررسي تأثير بازاريابي داخلي بر بازارگرايي در سازمان­هاي خدماتي با تأكيد بر نقش ميانجي رفتارهاي شهروندي سازماني و تعهد سازماني مطالعه پيمايشي بانك ملت شهر تهران، فصلنامه مدیریت بازرگانی، شماره 11، بهار، صص 39-54.

رامبد، معصومه و رئیس کریمیان، فرحناز و معطری، مرضیه، (1392)، تفکر انتقادی در آموزش و یادگیری دانشجویان، مجله علمی علوم پزشکی صدرا، دوره 1، شماره 2، بهار، صص 113-128.

رحیمی، حمید و افتخار، هما سادات، (1395)، بررسی رابطه بین مهارت­های تفکر با خلاقیت دانشجویان، نشریه آموزش پرستاری، دوره 5، شماره 5، آذر و دی، صص 50-56.

زرین­جوی الوار، سهیلا و محمودی میمند، محمد و آلبونعیمی، ابراهیم و سمیعی نصر، محمود، (1397)، طراحی و تبیین مدل بازاریابی داخلی مناطق آزاد ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال هشتم، شماره دوم، شکاره پیاپی 29، تابستان، صص 181-198.

سعیدنیا، حمیدرضا و کشاورزپور، محمدصفدر، (1395)، اهمیت بازاریابی داخلی و بازاریابی رابطه­مند و تأثیر آن­ها بر عملکرد سازمانی، کنفرانس بین­المللی نخبگان مدیریت، تهران.

سیدحسینی، سید مجید و نعمتی­زاده، سینا و فلاح شمس، میرفیض، (1401)، طراحی مدل تاثیر بازاریابی داخلی بر تصویر ذهنی کارکنان از برند سازمان (بررسی موردی بانک ملی ایران)، ماهنامه علمی (مقاله علمی_پژوهشی) جامعه شناسی سیاسی ایران، شماره 11، بهمن، صص 1308-1328.

شیخ مونسی، فاطمه و بارانی، حمیدرضا و خادملو، محمد و شریفیان، رایکا و جهانی، مرجان و لمسه­چی، حسین، (1391)، بررسی مهارت­های تفکر انتقادی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 90، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 22، شماره 98، اسفند، صص 98-103.

صابری، محمدکریم و سلطانی نژاد، نیما و رشید، علی اصغر و مظلوم، جلال، (1397)، نقش میانجی دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی در رابطه بین بازاریابی داخلی و رفتار مشتری محور کتابداران کتابخانه­های عمومی استان کرمان، فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه­های عمومی، پیاپی 92، دوره 24، شمار 1، بهار، صص 81-102.

ضرابیان، فروزان و زندی، بهمن و عزیزی، سیدمحسن، (1395)، بررسی میزان گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان کارشناسی ارشد مجازی، پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8(1)، بهار، صص 37- 46.

عاطفت دوست، علیرضا و خائف الهی، احمدعلی و فانی، علی اصغر و دانایی فرد، حسن، (1392)، بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد سازمان با در نظر گرفتن متغیرهای میانجی تعهد سازمانی و کار آفرینی سازمانی (مطالعه موردی: شرکت فولاد مبارکه اصفهان)، مدیریت بازرگانی، دوره 5، شماره 4، زمستان، صص 21-42.

عبداللهی عدلی­انصار، وحیده و فتحی­آذر، اسکندر و عبدالهی، لیدا، (1393)، ارتباط تفکر انتقادی با خلاقیت، باورهای خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی دانشجو و معلمان، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، سال دوم، شماره هفتم، زمستان، صص 41-52.

غفوریان شاگردی، امیر و آیباغی اصفهانی، سعید و بهبودی، امید، (1396)، بررسی تأثیرپذیری رفتار شهروندی از مدیریت برند داخلی و بازاریابی داخلی، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال هفتم، شماره اول، شماره پیاپی 24، بهار، صص 41-58.

قریب، میترا و ربیعیان، مصطفی و صلصالی، مهوش و حاجی­زاده، ابراهیم و صبوری کاشانی، احمد و خلخالی، حمیدرضا، (1388)، مهارت­های تفکر انتقادی و گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان ترم اول و آخر مدیریت خدمات بهداشتی-درمانی، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 9(2)، تابستان، صص 125-135.

کاظمی، سیدهزهرا و شاهمندی، الهام، (1395)، تآثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد بازاریابی سازمان با درنظر گرفتن نقش میانجی حفظ استعدادهای سازمان و تعهد سازمانی در مدیریت شعب بانک سپه منطقه اصفهان، چهارمین کنفرانس بین­المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، برلین-آلمان.

کاظمی، مهدی و محمدکریمی، پرستو و خسروی، آرمان، (1394)، بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر رفتار شهروندی سازمانی با توجه به رضایت شغلی و تعهد سازمانی، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، کوالالامپور-مالزی.

کوهی کوا، زهره، (1394)، بررسی رابطه بین بازاریابی داخلی و نوآوری سازمانی (مورد مطالعه: شرکت پارس خزر)، اولین کنفرانس مدیریت و کارآفرینی در شرایط اقتصاد مقاومتی.

 محمدی­پویا، فرامرز و صالحی، اکبر، (1393)، تحلیل محتوای قرآن کریم بر اساس مفهوم تفکر انتقادی، دو فصلنامه علمی-پژوهشی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، سال دوم، شماره 3، پاییز و زمستان، صص 25-48.

معروفی، یحیی و محمدی­نیا، اسماعیل، (1392)، دو زبانگی و رابطه آن با مهارت­های تفکر انتقادی، فصلنامه نوآوری­های آموزشی، سال دوازدهم، شماره 45، بهار، صص 45- 60.

ملکی، حسن و حبیبی­پور، مجید، (1386)، پرورش تفکر انتقادی هدف اساسی تعلیم و تربیت، فصلنامه نوآوری­های آموزشی، سال ششم، شماره 19، بهار، صص 93-108.

منصوری، ابوالفضل و شمسی، علی و مرتضوی ورزنه، سیدحامد و منصوری، محمد، (1395)، نقش تفکر خلاق و تفکر انتقادی در یادگیری دانش آموزان، سومین کنفرانس بین­المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، باتومی گرجستان.

مهرانی، هرمز و سعیدنیا، حمیدرضا، (1390)، تأثیر عوامل بازاریابی داخلی و کیفیت ارایه خدمات، فصلنامه مدیریت کسب و کار، شماره 10، سال دوم، تابستان، صص 35-53.

نائیجی، محمدجواد و پناهی­فر، فرهاد و اسفندیاری، زینب، (1396)، تأثیر آمیخته بازاریابی داخلی بر گرایش کارآفرینانه باشگاه­های فرهنگی-ورزشی: نقش میانجی فرهنگ نوآوری و قابلیت­های مدیریت دانش، فصلنامه توسعه کارآفرینی، سال دهم، شماره 2، پیاپی 36، تابستان، صص 375-393.

نصر اصفهانی، علی و فرخی، مجتبی و امانی، مجتبی، (1391)، تأثیر بازاریابی داخلی بر اثربخشی کار گروهی در آموزش عالی: مطالعه موردی-دانشگاه اصفهان، چشم­انداز مدیریت بازرگانی، شماره 9، بهار، صص 41-59.

ولوی، پروانه و باقرپور، سمیه و شهسواری، جواد، (1395)، بررسی تفکر انتقادی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه، پژوهش در برنامه­ریزی درسی، سال 13، دوره 2، شماره 22، تابستان، صص 184-192.

یوسفی، علیرضا و گردان شکن، مریم، (1390)، تفکر انتقادی، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ویژه­نامه توسعه آموزش و ارتقای سلامت، 11(9)، صص 1120-1128.

یونسی­فر، سید محمد و صنایعی، علی و شاهین، آرش، (1391)، ميزان حاكميت مؤلفه­هاي بازاريابي داخلي و تأثير آن بر توسعه كيفيت خدمات در بيمارستان افشار يزد، مجله مديريت بازاريابی، شماره 16، پاییز، صص 99-108.

 

A Facione, Peter & A Giancarlo, Carol & C Facione, Noreen &Gainen, Joanne, (1995), The Disposition Toward Critical Thinking, Journal Of General Education. Volume 44, Number (1). 1-25.

Ahmad Azzam, Zakaria, (2016), Internal Marketing As A Tool For Maintaining High Quality Services Provided By Services Firms A Case Of Hospitality Industry In Jordan, International Journal Of Economics, Commerce And Management United Kingdom, Vol. 4, Issue 4, April, P: 380-393

Ahmed, Pervaiz & Rafiq, Mohammed, (2003), Commentary Internal Marketing Issues And Challenges, European Journal Of Marketing, Vol. 37, No. 9, PP. 1177-1186

Alamro, Ahmed, (2013), The Impact Of Internal Marketing On NPD, Qatar University

Alencard, Salomão,(2010), Internal Marketing (IM): A Literature Review And Research Propositions For Service Excellence, BBR - Brazilian Business Review, Vol 7, No 2, May – Aug, P. 99 – 115

Alomari, Mazen & Falah Al-Zoubi, Ali & Majed Darabseh, Fakhrieh, (2018), The Impact Of Factors Affecting Internal Marketing On The Quality Of Health Services Provided By Public Hospitals In Amman: An Applied Study, British Journal Of Marketing Studies, Vol.6, No.1, February, Pp. 58-78

Alperay, Ferda & Karakaya, Abdullah &Yilmaz, Kasim, (2015), Relations Between Self-Leadership And Critical Thinking Skills, Procedia - Social And Behavioral Sciences, Volume 207, 20 October, Pages: 29-41

Aybak, Birsel, (2007), Konu Ve Beceri Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin Öğretmen Adaylarinin Eleştirel Düşünme Eğilimi Ve Düzeyine Etkisi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, s.43-60

Bellmarkloon, Robin, (2015), The Impact Of Critical Thinking Disposition On Learning Using Business Simulations, The International Journal Of Management Education, Volume 13, Issue 2, July, Pages: 119-127

CălinBenea, Marius, (2008), Internal Marketing And Performance In Services Organizations, ActaTechnicaCorviniensis – Bulletin Of Engineering, P: 25-30

Cavdar, Gamze & Doe, Sue, (2012), Learning Through writing: Teaching Critical Thinking Skills inWriting Assignments,Political science & Politics, 45 (2) , April, PP: 298-306

College of Business and Economics, Pp 1-6

D.JGordillo-Benavente, Liliana&Domínguez-Valdez, BenedictaMaría& Vega- Sosa, Luz María, (2015), Model Of Internal Marketing As A Trigger To Achieve The Commitment Of Internal Customers At The Polytechnic University Of Tulancingo In The State Of Hidalgo Mexico, International Review Of Management And Business Research, December, Vol. 4 Issue.4, PP; 945-962

Demir, Halis & Usta, Resul & Okan, Tarhan, (2008), İçsel Pazarlamanin Örgütsel Bağlilik Ve İş Tatminine Etkisi, H.Ü. İktisadiVeİdariBilimlerFakültesiDergisi, Cilt 26, Sayı 2, 2008, S. 135-161

Doğanay, Ahmet&Akbulut-Taş, Mükerrem&Erden, Şule, (2007), Assessing University Students’ Critical Thinking Skills In The Context Of A Current Controversial Issue, Educational Administration: Theory And Practice Fall, Issue 52, Pp: 511-546

Emir, Serap, (2012), Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi ,Sayı: 17, PP: 34-57

Fábián, Gyöngyi, (2015), Non-Critical Thinking: What If Not Thinking?,Procedia - Social And Behavioral Sciences, Volume 186, 13 May, Pages: 699-703

Imankhan, Niloofar & Charakdar, Soraya, (2013), Analysis Of The Relationship Between Internal Marketing And Customer Focus On Employees Among Sepah Bank Branches, European Online Journal Of Natural And Social Sciences, Vol.2, No. 3(S), PP: 2345-2354

Ismail, Waddah & Sheriff, NoorainiMohamad, (2016), Impact Of Internal Marketing On Job Satisfaction Among Bank Employees In Yemen, International Conference On Business And Economics, International Conference on Business and Economics, 21-23 September, PP: 198-212

Kanbay, Yalçın & ASLAN, Özgür & IŞIK, Elif & KILIÇ , Nurhayat, (2013), Problem Solving And Critical Thinking Skills OfUndergraduate Nursing Students, Journal Of Higher Education And Science, Volume 3, Number 3, December, Pages: 244-251

Kanbay, Yalçın; Aslan, Özgür; Işık, Elif; Kılıç, Nurhayat. Hemşirelik Lisans Öğrencilerinin Problem Çöme ve Eleştirel Düşünme Becerileri, (2013), Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 244-251.

Koç, Canan, (2011), Aktif Öğrenmenin Okuduğunu Anlama Ve Eleştirel Düşünme Üzerindeki Etkileri, CüSosyal Bilimler Dergisi, Haziran, Volume: 35, Number: 1, Pages: 28-37

Larsson, Kristoffer, (2017), Understanding and teaching critical thinking—A new approach, International Journal of Educational Research, Volume 84, Pages 32-42

Mbengo، Pinigas & More Chinakidzwa، Internal Marketing Elements’ Influence on Employee Performance: A Case of Harare Institute of Technology in Zimbabwe, Journal of Business Administration and Education ISSN, Volume: 5, Number: 2, Pages:191-207

N. Gladson Nwokah &Tamunosaki Briggs, Joyce, (2017), Internal Marketing And Marketing Effectiveness Of Hotel Industry In Rivers State, Journal Of Human Resource And Sustainability Studies,No 5,PP 238-257

Ocak, Metin &Yavuzalp Marangoz, Aslıhan, (2019), How Do Internal Marketing Activities Affect Organizational Commitment? The Mediating Role Of Job Satisfaction, UİİİD-IJEAS, (24), PP: 115-130

Özdemir, Gökçe, (2014), HizmetİşletmelerindeİçselPazarlamaYaklaşımı, IS, GUC" Industrial Relations And Human Resources Journal, January, Vol 16, Num 1, Page 54-66

Özdemir, Soner Mehmet, (2005), Assessing University Students’ Critical Thinking Skills For Some Variables , Turk EgtimBilimleriDergisi, Issue 3, Volume 3, Pages 297-316

Rafiq, Mohammed & K. Ahmed, Pervaiz, (2000), Advances In The Internal Marketing Concept: Definition, Synthesis And Extension Journal Of Services Marketing, Vol. 14, No. 6, PP. 449-462

Ramos, Wilmark, (2015), Internal Marketing (IM) Dimensions And Organizational Commitment (OC) Of Universal Banks’ Employees, Proceedings Of The Second Asia-Pacific Conference On Global Business, Economics, Finance And Social Sciences (AP15Vietnam Conference), Vietnam, July, PP 1-18

Semerci, Çetin, (2003), Developing Critical Thinking Skills, Educaüon And Science, Vol: 28, No: 127 , Pages: 64-70

ŞEN, Ülker, (2009), Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eleştirel DüşünmeTutumlarinin Çeşitli Değişkenler Açisindan Değerlendirilme ، Zeitschrift für die Welt der Türken، Journal of World of Turks، Vol. 1, No. 2، P: 69-89

Shah, Abhay, (2014), Internal Marketing’s Effects On Employee Satisfaction, Productivity, Product Quality, Consumer Satisfaction And Firm Performance, American Journal Of Management Vol. 14(4), P: 33-39

Shin, Sujin & Jung, Dukyoo&Soo Kim Myoung, (2006), Critical Thinking Dispositions And Skills Of Senior Nursing Students In Associate, Baccalaureate, And RN-To-BSN Programs, Reprinted From The Journal Of Nursing Education, June, Vol: 45, No: 6, Pages: 233-237

Tümkaya, Songül & Aybek, Birsel & Aldağ, Habibe, (2009), An Investigation Of University Students’ Critical Thinking Disposition And Perceived Problem Solving Skills, Eurasian Journal Of Educational Research, Issue: 36, Summer, Pages: 57-74

Zarinjoio Alvar ,Soheila & Albo Naimi, Ebrahim & Samiei Nasr, Mahmoud & Mahmoudi Maymand, Mohammad, (2018), Topic: An Overview On Various Models Of Internal Marketing Strategies, International Journal Of Environmental & Science Education, Vol. 13, No. 2, P: 131-142

Živkovic, Sladana, (2016), A Model Of Critical Thinking As Animportant Attribute For Success In The 21st Century, Procedia - Social And Behavioral Sciences, Volume 232, 14 October, Pages: 102-108.

 

 

 

The critical thinking model of Bank Mellat employees based on internal marketing components

 

 

 

Abstract: The purpose of this research is the critical thinking model of Bank Mellat employees based on internal marketing components. The present research is practical in terms of purpose and survey in terms of method. The statistical population of this research is the employees of Mellat Bank of East Azerbaijan province. According to the information received from Bank Mellat, their number is 750 people during the period of research. The size of the statistical sample is estimated to be 250 people based on Cochran's formula. A stratified random sampling method was used to select the statistical sample from the statistical population. The data collection tool in the current research is a researcher-made questionnaire in such a way that the dimensions of the research variables were indexed and turned into questionnaire questions. Cronbach's alpha test was used to measure the reliability of the questionnaire and the face validity method was used to measure the validity of the questionnaire. Which was given to the statistical sample after measuring its validity and reliability. After collecting the questionnaires, the obtained information was summarized and classified using descriptive statistical methods, and in order to answer the research questions, Pearson's correlation test and multiple regression were used in SPSS software. Research findings show that critical thinking skills include dimensions (cognitive skills, analytical skills, questioning skills, scientific and research skills, planning skills, interactive skills, flexibility and innovation skills, skills emotional skills, decision-making skills, judgment skills) and internal marketing including dimensions (customer orientation, employee empowerment, employee motivation and satisfaction, internal communication, training and development, explaining a clear vision, reward and encouragement, job security, information sharing , reducing the class gap among employees). The results show that the presented model is approved by the statistical community.

Keywords: critical thinking, internal marketing, Bank Mellat

4

 

---

[1] .Richard Paul

[2] .Thinking

[3] .Zechmeister & Johnson

[4] .Lings

[5] . Ocak & Yavuzalp Marangoz

[6] . Zarinjoio Alvar

[7] . Larsson

[8] . Gladson Nwokah &Tamunosaki

[9] . Živkovic

[10] . Bellmarkloon

[11] . Alperay

[12] . Fábián

[13] . D.JGordillo

[14] . Ramos

[15] . Shah

[16] . Özdemir

[17] . Alamro

[18] . Imankhan & Charakdar

[19] . Demir

[20] . Ahmed & Rafiq

[21] . Rafiq & Ahmed

[22] . ŞEN

[23] . Aybak

[24] . Emir

[25] . Özdemir

[26] . Koç

[27] . Kanbay

[28] . Facione

[29] . Tümkaya

[30] . Aybak

[31] . Semerci

[32] .Cochran

---