مقدمه: هدف از این پژوهش بررسی نوع و میزان ترکیبات فنولیک موجود در اسانس پوست پرتقال به عنوان منبع ترکیبات آنتی‌اکسیدانی طبیعی و تاثیر آن بر پایداری اکسایشی روغن سویا می باشد. مواد و روش ها: ترکیبات موجود در اسانس پوست پرتقال با استفاده از GC/MS تعیین شد. بررسی خاصیت آنتی‌اکسیدانی به روش آزمون قدرت احیاکنندگی آهن و DPPH صورت گرفت و در ادامه اسانس در چهار غلظت (2، 5 ،10 و 20 درصد) و آنتی‌اکسیدان سنتزی TBHQ در محدوده مجاز (01/0 درصد) به روغن سویای بدون آنتی اکسیدان اضافه و عدد پراکسید، تیوباربیتوریک اسید و دی ان مزدوج اندازه‌گیری شد. یافته ها: دی لیمونن، عمده ترین ترکیب موجود در اسانس پوست پرتقال بود. یک گرم اسانس حاوی 16/0 میلی‌گرم ترکیبات فنولیک بر مبنای اسیدگالیک بر حسب ماده خشک بود. طبق سنجش DPPH و قدرت احیاءکنندگی، اسانس پوست پرتقال از خود فعالیت آنتی‌اکسیدانی نشان داد، هر چند فعالیت آنتی اکسیدانی کمتری نسبت به TBHQ داشت به این علت که کمترین EC50 در آزمون DPPH (09/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و بیشترین قدرت احیاءکنندگی آهن (9/0 میلی مول آهن (II) در میلی‌گرم نمونه) مربوط به TBHQ بود. طبق نتایج آزمون آون، با افزایش غلظت اسانس از 2 درصد به 5 و 10 درصد فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتری حاصل شد. هر چند بر اساس آزمون آماری، بین نمونه های 5 و 10 درصد اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. ولی با افزایش بیشتر غلظت تا 20%، اسانس از خود فعالیت پرواکسیدانی نشان داد (P<0.05). نتیجه گیری: نتایج نشان داد که اسانس پوست پرتقال دارای فعالیت ضد رادیکالی بوده و نسبت به نمونه کنترل (فاقد آنتی اکسیدان)، باعث پایداری اکسایشی روغن سویا در طی شرایط حرارتی شد. در نتیجه می توان از اسانس پوست پرتقال به عنوان ضد اکساینده طبیعی در مواد غذایی، به ویژه حاوی روغن های خوراکی، استفاده نمود. Manuscript profile

مقدمه: افزودن آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی یکی از راه‌های محافظت روغن در برابر اکسیداسیون می‌باشد. هدف از این پژوهش، استخراج عصاره گیاه متکا با روش سیال فوق بحرانی و اندازه‌گیری ترکیبات فنولی و توکوفرولی عصاره گیاه متکا، و همچینن بررسی تأثیر آن بر پایداری اکسایشی روغن آفتابگردان طی شرایط نگهداری در مقایسه با آنتی اکسیدان سنتزی یا مصنوعی TBHQ است. مواد و روش ها: ابتدا عصاره اتانولی استخراج شده با استفاده از سیال فوق بحرانی در غلظت های مختلف (100، 1500، 2000و 2500 پی پی ام) تهیه گردید. سپس میزان کل ترکیبات فنولی موجود در عصاره با روش فولین سیوکالتو و ترکیبات توکوفرولی با روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شدند. در ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی، غلظتppm 2500 عصاره گیاه متکا مناسب ترین غلظت با بالاترین اثر آنتی اکسیدانی نسبت به سایر غلظت ها بود. لذا غلظتppm 2500 عصاره متکا به منظور ارزیابی پایداری اکسایشی به روغن آفتابگردان اضافه شد. این روغن در دمای محیط طی 60 روز نگهداری شد و عدد پراکسید، عدد کربونیل، شاخص پایداری اکسایشی، مقدار کل ترکیبات قطبی و عدد اسیدی هر 15 روز اندازه گیری شده و با ppm 100 آنتی اکسیدان سنتزی TBHQ مقایسه گردید. یافته ها: مقدار ترکیبات فنولی و توکوفرولی در عصاره اتانولی به ترتیب برابر با 81/1495 برحسب میلی‌گرم گالیک اسید موجود بر 100 گرم عصاره و 6/58 میلی‌گرم آلفا توکوفرول بر 100 گرم عصاره بود. نتیجه گیری: عصاره متکا در غلظت ppm2500 به دلیل دارا بودن ترکیبات فنولی و توکوفرولی، در روغن آفتابگردان اثر آنتی اکسیدانی داشته و توانایی رقابت با TBHQ را دارا می باشد که منجر به افزایش پایداری اکسیداتیو روغن گردیده است. لذا عصاره متکا می‌تواند جایگزین مناسبی برای آنتی اکسیدان سنتزی TBHQ باشد. عصاره متکا کاملاً طبیعی بوده و مشکلاتی از قبیل سرطان‌زایی آنتی اکسیدان های سنتزی را ندارد. Manuscript profile

بالا بودن محتوای روغن ماده غذایی سرخ شده موجب کاهش پذیرش محصول از جانب مصرف کنندگان است. مشکل جذب روغن در ارتباط با محصولات سرخ شده می تواند با استفاده از هیدروکلوئیدها به عنوان پوشش های خوراکی در طول فرآیند سرخ کردن کاهش یابد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات جدا و متقابل صمغ دانه قدومه شیرازی و متیل سلولز بر جذب روغن و خصوصیات کیفی سیب زمینی سرخ شده طی فرایند سرخ شدن عمیق بود. منحنی های جریان نشان داد که همه سوسپانسیون های مورد مطالعه سودوپلاستیک بوده و دارای ویژگی های جریانی مشابهی بودند. نتایج حاکی از این بود که پوشش دهی با مواد هیدروکلوئیدی به دلیل خاصیت سدکنندگی این مواد منجر به کاهش افت رطوبت خلال ها در هنگام سرخ کردن شد. در این میان، عملکرد تیمار پوشش داده شده با صمغ های دانه قدومه شیرازی+متیل سلولز متفاوت بود و میزان محتوی رطوبت سیب زمینی پوشش داده شده را کاهش داد که این به ساختار این سوسپانسیون پس از ترکیب هر دو صمغ نسبت داده شد. با توجه به نقش کنترل کنندگی آب در میزان جذب روغن، محتوی روغن نمونه های پوشش دهی شده در مقایسه با نمونه شاهد کمتر بود، به جز پوشش ترکیبی از صمغ دانه قدومه شیرازی+متیل سلولز که موجب افزایش میزان جذب روغن نمونه شد. رنگ سنجی نمونه های سرخ شده نشان داد که نمونه شاهد بیشترین شاخص های L* و b* را بین تمامی نمونه ها داشت اما مؤلفه a* در تیمار پوشش داده شده با سوسپانسیون ترکیبی صمغ دانه قدومه شیرازی+متیل سلولز با غلظت 1% بیشتر بود. در بین تیمارهای مورد مطالعه، پوشش تهیه شده از صمغ دانه قدومه شیرازی با غلظت 2% بهترین بود، به طوری که موجب حداکثر کاهش در جذب روغن سیب زمینی سرخ شده به میزان %72/16 شد. Manuscript profile

روغن‌ماهی منبع ارزشمندی از اسیدهای چرب چند غیراشباع است که بسیار به اکسایش حساس می باشند. در این پژوهش تأثیر پاداکسندگی پلی فنول های آزاد و نانوریزپوشانی شده کنجد بر ساختار اسیدهای چرب روغن ماهی کیلکا مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات فنولی آزاد و باند شده دو رقم کنجد سیاه (اولتان) و سفید (یکتا) استخراج شد و فعالیت پاداکسندگی آن ها با روش مهار رادیکال آزاد ABTS،بی رنگ شدن بتاکاروتن:لینولئیک اسید و پایداری اکسایشی مورد بررسی قرار گرفت. با افزایش غلظت ترکیبات فنولی از‌250 تا 1000‌میلی گرم بر‌لیتر فعالیت پاداکسندگی‌افزایش یافت. ترکیبات فنولی آزاد و رقم اولتان فعالیت پاداکسندگی بالاتری نشان دادند و برای نانوریزپوشانی در دیواره صمغ دانه خرفه و شنبلیله استفاده شدند. ترکیبات فنولی (7%) به فاز روغنی حاوی 25% توئین 80 و 68% روغن ماهی کیلکا اضافه شدند. نانوذرات پلی فنول آزاد رقم اولتان در مقایسه با رقم یکتا، اندازه ذرات کوچکتر (3/417 نانومتر) و پتانسیل زتا بالاتر (2/26- میلی ولت) داشتند و برای افزودن به روغن ماهی کیلکا بدون پاداکسنده استفاده شدند. نتایج نشان داد با گذشت زمان در شرایطتسریع شده(40 روز در دمای 60 درجه سانتیگراد)، ساختار اسیدهای چرب تمامی نمونه ها تغییر یافت (افزایش اسیدهای چرب اشباع و کاهش اسیدهای چرب غیراشباع) . بیشترین و کمترین تخریب و تغییر در ساختار اسیدهای چرب به ترتیب در نمونه شاهد و نمونه روغن ماهی حاوی پلی فنول نانوریزپوشانی شده مشاهده شد. نتایج این پژوهش استفاده از پلی فنول نانوریزپوشانی شده کنجد رقم اولتان را به عنوان پاداکسنده طبیعی برای افزایش پایداری روغن ماهی کیلکا معرفی می نماید. Manuscript profile

روغن خام کانولا حاوی فسفولیپیدها و ترکیبات نامطلوب است که روغن را ناپایدار می‌سازند و بایستی در فرایند صمغ‌گیری حذف شوند. در این پژوهش اثر صمغ‌گیری با فراصوت بر خصوصیات کیفی و حفظ ترکیبات زیست فعال روغن کانولا با روش متداول مقایسه شد. صمغ‌گیری به روش متداول در دمای°C 80 و به مدت 30 دقیقه انجام شد درحالی‌که صمغ‌گیری به کمک حمام فراصوت در سه سطح دمایی °C 30،°C 40 و°C 50 و سه زمان 5، 10 و 15 دقیقه انجام شد. آزمون‌های اندازه‌گیری اندیس پراکسید، اسیدی، یدی، صابونی، آنیزیدین، اسیدهای چرب آزاد، پایداری اکسایشی، محتوای فسفولیپید، کلروفیل، کاروتنوئید، توکوفرول، فیتواسترول، ترکیبات فنولی و پروفایل اسیدهای چرب بر روی نمونه‌های صمغ‌گیری شده با هر دو روش انجام و نتایج با هم مقایسه شد. نتایج نشان داد با افزایش دما و زمان فراصوت اندیس اسیدی و اسیدهای چرب آزاد افزایش یافت درحالی‌که اندیس پراکسید، یدی، صابونی، آنیزیدین، پایداری اکسایشی، محتوای فسفولیپید، کلروفیل، کاروتنوئید، توکوفرول، فیتواسترول و ترکیبات فنولی روند کاهشی داشتند. علاوه بر این فراصوت هیچ تغیر معنی‌دار آماری در ترکیب و ساختار اسیدهای چرب روغن ایجاد نکرد. نتایج مطالعه حاضر استفاده از حمام فراصوت در شرایط دمایی°C 40 و زمان 10 دقیقه را به‌عنوان شرایط بهینه صمغ‌گیری پیشنهاد می‌نماید چرا که در این دما حفظ ترکیبات زیست فعال بیشتر و اکسایش روغن کمتر اتفاق خواهد افتاد. Manuscript profile

به‌کارگیری آب‌پنیر به عنوان محصول جانبی کارخانجات لبنی در فرمولاسیون نوشیدنی میوه‌ای، با داشتن ارزش تغذیه‌ای بالا بهترین راه برای برگرداندن آن به جیره غذایی انسان می‌باشد. بی‌ثباتی کلوئیدی و یا دوفاز شدن یک مشکل اساسی در تهیه نوشیدنی بر پایه آب‌پنیر می‌باشد. باتوجه به افزایش روزافزون مصرف هیدروکلوئیدها در صنایع غذایی و قیمت بالای صمغ‌های تجاری، به‌کارگیری و استفاده از صمغ‌های بومی اهمیت فراوانی یافته است. تاثیر افزودن صمغ‌های بومی (ترکیبی از کتیرا، فارسی و مرو) و صمغ تجاری (پکتین) در پایداری نوشیدنی، ویسکوزیته، مقادیر پتانسیل زتا و رنگ نوشیدنی بررسی گردید. نهایتا نمونه‌ها از لحاظ ویژگی‌های چشایی مورد ارزیابی حسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کمترین آب‌اندازی (2/4 درصد) مربوط به نمونه حاوی صمغ تجاری و بیشترین آن (92 درصد) مربوط به نمونه شاهد (بدون صمغ) بود (05/0< P). هرچند این اختلاف در بین نمونه‌های تجاری و بومی معنی‌دار نبود. بیشترین میزان پتانسیل زتا (7/19-) و ویسکوزیته (3/60)، به ترتیب مربوط به نمونه حاوی صمغ تجاری و صمغ‌های بومی بود. از نظر اکثر ویژگی‌های حسی، نوشیدنی حاوی صمغ‌های بومی و تجاری امتیازات خوبی کسب کردند و می‌توانند به عنوان نمونه‌های خوب معرفی گردند. با توجه به یافته‌های این بررسی، تولید نوشیدنی پیناکولادا (ترکیبی از آب‌میوه نارگیل و آناناس) بر پایه آب‌پنیر با کم‌ترین میزان رسوب و دوفاز شدن با استفاده از ترکیبی از صمغ‌های بومی امکان‌پذیر می‌باشد Manuscript profile