مبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دوران باستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از بزرگترین امپراتوری های جهان باستان را تشکیل داده بودند بر مردمی حکمرانی می کرده اند که دارای فرهنگ و تمدنی دیرینه بودند و سابقه آنان در زمامداری بسیار بیشتر از هخامنشیان بوده است. این واقعیت که هخامنشیان چگونه توانستند ملل متمدن تحت انقیاد خود را راضی نمایند از آنان اطاعت نمایند و اینکه از بین خود شاهزادگان هخامنشی چه کسی باید به حکومت برسد موضوع مهمی بوده است که در پژوهشهای گذشته چندان مورد توجه نبوده است اما در این پژوهش موضوع جستجو قرار گرفت. براساس مطالعه کتیبه های شاهان هخامنشی مشخص شد مجموعه ای پیچیده از عوامل در این مهم نقش داشته اند از جمله تایید الهی، تبار، خصایص مثبت اخلاقی، هوش و سیاست، جنگاور پیروز بودن و دوری از دروغ از جمله مهمترین این موارد بوده اند که موجب شد پس از فتح نظامی مناطق مردم به مرور آنان را به عنوان پادشاهان خود بپذیرند و از فرامین آنان نه صرفا به خاطر نیروی نظامی آنان اطاعت نمایند. Manuscript profile

شاهنشاهی هخامنشی پس از شکل‌گیری در جنوب غربی ایران امروزی به‌وسیله کوروش بزرگ، نیرومندترین دولت آریایی بود که تا این زمان شکل گرفته بود و بر بیشتر قدرت‌های بزرگ آسیای غربی غلبه نمود. یکی از اهداف کوروش تسخیر مصر بود، و پسرش کمبوجیه در سال 525پ.م، توانست مصر را فتح کند. جانشین او، داریوش اول دست به اقدامات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای برای اداره ساتراپی‌های سراسر شاهنشاهی، به‌ویژه در مصر زد و همین عوامل سبب گردیدند تا منابع مصری از او به عنوان فرعون بزرگ و قانونی یاد کنند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اقدامات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داریوش بزرگ در جغرافیای مصر است و اینکه بر پایه تطبیق منابع موجود کهن و نو، سیاست‌های داریوش را در اداره این ساتراپ کهن بررسی و نقش او را در اداره ساتراپی مصر ارزیابی نماییم. بر پایه این اسناد، می‌توان داریوش را یکی از شاهان بزرگ دوران باستان دانست که نبوغ خاصی در اداره شاهنشاهی و ساتراپی‌ها داشته است Manuscript profile

چکیده:اعداد در فرهنگ و باورهای مردم ایران و جهان از جنبه رمزی یا مقدس و شوم بودن دارای جایگاه خاصی هستند به گونه ای که بعضی از آن ها را خوب و مقدس و برخی را بد و شوم می پندارند. در ایران نیز، بخصوص بعد از دین زرتشت اعداد نقش بسزایی را در اساطیر و سنت ها جامعه ایفا می کنند. تدوام مقدس بودن اعداد در ادوار تاریخی و انتقال به فرهنگها و تمدن های پسین خود باعث شده تا نقش بسیاری از این اعداد در زندگی امروز نیز قابل مشاهده باشد. برخی از این اعداد پیوندی دیرینه با باورهای آنها دارند و ریشه شناسی اش آنان را با دلایل مقبولیت و رواج آنها آشنا می سازد این دلایل گاه دینی و گاه اسطوره ای می باشند. بنظر می رسد شناخت محیط پیرامون، قدرت های جادویی، مذاهب و ادیان در مقدس شدن اعداد نقش داشته اند. این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی صورت گرفته و نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که مقدس شدن اعداد تا حدود زیادی متاثر از مذاهب، ادیان، باورها و تغییرات فصلی بوده است. Manuscript profile

قرارگیری مصر در کناره دریا مدیترانه و بر سر راههای بازرگانی خشکی و دریایی جهان باستان، باعث شد تا به عنوان پایگاهی بزرگ و با اهمیت، مورد توجه شاهنشاهان بزرگ هخامنشی قرار داشته باشد.علیرغم فتح مصر توسط کمبوجیه ارتباط مبادلاتی هخامنشیان با این ساتراب نشین غربی بیشتر از طریق جاده شاهی قدیمی صورت می گرفت اما با روی کار داریوش اول، دست به اقدامات گسترده ای در این سرزمین زد که توسعه راه‌ها و حفر کانال سوئز از مهمترین آنها به شمار می رود. با حفر این کانال فعالیت های کشتیرانی و ارتباط دریایی وبه تبع آن روابط تجاری با مصر گسترش یافت و از طرفی نقش ایران به عنوان مسیر تبادل تجاری شرق به غرب رشد به سزایی یافت. براساس منابع موجود اقلام مورد نیاز برای استفاده در ارتش ایران مانند زره سپاهیان و وسایل معماری از مصر تامین می شده است و متقابلا نمک و ادویه از ایران به مصر برده می شده است. در این تحقیق سعی بر این است به اقلام مورد تبادل میان دو کشور پرداخته شود. و از این طریق به مسائل بازرگانی پیرامون آن در جهت گسترش روابط دو کشور، فراتر از روابط صرف سیاسی و باهدف ارتقاء روابط تجاری بپردازد. Manuscript profile

در دوره ساسانی حکومتی شدن دین و یکسویه بودن ساختار سیاسی و اجتماعی سبب شده بود، دین کاملاً در خدمت سیاست قرار گیرد. دستگاه فاسد موبدان، اعمال و رفتارهای شاهان ستم پیشه، نظام طبقاتی و کاستی جامعه عصر ساسانی را توجیه می کرد مجاهدان مسلمان برای گسترش اسلام به سوی ایران حرکت کردند ، با توجه به اوضاع و احوالی که در این دوره بر ایرانیان مسلط شده بود ایرانیان با دین جامع و کاملی روبه رو شدند که بر مساوات، عدالت و برابری تاکید فراوانی داشت. این تحقیق با هدف بررسی عوامل دینی شکست ساسانیان در مقابل اعراب مسلمان با رویکرد انتقادی به روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد موجود انجام شده است. لذا بر اساس نتایج تحقیق، عوامل دینی که در شکست ایرانیان از اعراب مؤثر بود می توان به اوضاع و شرایط آشفته عصر ساسانی، نفوذ و قدرت گیری روحانیان یا مغان در درباره ساسانی اشاره کرد. در خصوص دین زرتشتی در دوره ساسانی باید دانست که این دین حول یک محور کتاب اوستا می‌گردید این کتاب نه کتابی مشتمل بر احکام دینی صرف بوده، بلکه حکم دایره المعارف بزرگی داشته، که در آن علوم مختلف مندرج بوده است و همچنین روحانیان دین زرتشت را از حالت اولیه خارج کرده بودند. اندیشه ایرانشهری، وقوع جنگ هایی مانند ذی قار، روحانیون سیاست های دینی ساسانیان در مقابل یهودیان و مسیحیان و ظهور دین اسلام، از جمله عوامل دینی و اعتقادی موثر در شکست ساسانیان از اعراب به شمار می آید. Manuscript profile

با توجه به جایگاه و نقش مذهب شیعه در دوره صفویان بررسی و روابط سلاطین صفوی با عالمان دینی، علما در مناصب مختلفی گمارده می شدند ،این مناصب گاه ریشه در ساختار دیوانی ایرانی داشتند و گاه ابداع صفویان و یا الگوبرداری از مناصب حکومتی عثمانیان بودند .از این مناصب می توان به صدارت،ملاباشی، شیخ الااسلام، قاضی، قاضی عسگر ، امام جمعه و... اشاره نمود .قدرت این مناصب در ورود به امور حکومتی تا حد زیادی به ضعف و قدرت سلاطین صفوی و نوع نگاه آنها به دین و مذهب داشت ، به نحوی که در اواخر صفویه قدرت علما درمناصب سیاسی و حکومتی افزایش یافت.در دوره افشاریه وجود بعضی شاخص‌ها؛ نظیر محدود شدن کارکردهای مذهبی و اجتماعی علما و حضور کم‌رنگ آن‌ها در عرصه سیاسی، محدود شدن منابع مالی وقفی و غیروقفی علمای شیعه و در نهایت گوشه‌گیری و مهاجرت به سرزمین‌های مجاور ایران نشان‌دهنده ضعف نهاد دینی و عدم دخالت علما امور حکومتی و سیاسی در این دوران است.در دوره زندیه بویژه در دوره کریم خان با محدود نمودن قدرت علما دینی، سعی کرد ضمن بهره وری از آنـان در مراتبـی کـه نیاز بود از نفوذ و دخالتشان در سیاستهـای خـود جلـوگیری نماید، با توجه به شواهد و قرائن می توان گفت از اواخر صفویه به بعد ،این مناصب جایگاه خود را در ساختار دیوانی و حکومتی از دست داده و علما بیشتر رهبری اعتقادی و مذهبی مردم را به عهده داشتند.که علمای شیراز نیز ازین قاعده مصتثنی نبودند. Manuscript profile

جایگاه حکومت صفویه در پیشرفت معماری ، هنر، امور نظامی و امنیت بر کسی پوشیده نیست. نکته مهم در این پیشرفت ها این است که غلامان تا چه اندازه در این پیشرفت ها سهیم بودند. منظور از غلام در این پژوهش غلامان خاصه سلطنت در دوره صفویه هستند که بوسیله آنها صفویان قدرت خود را مستحکم نمودند. انها بردگانی بودند که در تاریخ نگاری عصر صفوی معمولا به مسیحیان نو مسلمان اطلاق می شد که شاه دوست خوانده می شدند. الگوی ارباب- غلام که در دوره شاه طهماسب اول شروع شد در دوره شاه عباس اول کارامدترین ابزار برای حفظ قدرت سلطنت در برابر شیوه حکومت طایفه ای گردید. شاه عباس برای اینکه در ساختار طایفه ای شکاف ایجاد کند غلامان را تحت حمایت خود قرار داد ودر عوض از انها خواستار وفاداری بی قید وشرط گردید . سوال پژوهش این است که غلامان در ساختار سباسی، اجتماعی، معماری، هنر و تجارت صفویه چه نقشی ایفا نمودند و فرضیه این است که با توجه به این که نیروی غلامان به دلیل اخلاص به صفویان مورد توجه پادشاه صفوی بودند همواره در کار تامین امنیت و گسترش معماری، هنر و تجارت تلاش زیادی می کردند. این نوشتار با توجه به منابع موجود به صورت کتابخانه ای به بررسی نقش غلامان در حکومت صفوی می پردازد. Manuscript profile

مضامین اسطوره‌ای که در جوامع مختلف مشترک و تکرار شونده می‌باشند، کهن‌الگو نامیده می‌شوند. این کهن‌الگوها در اسطوره‌های سراسر جهان مشاهده می‌شوند، اسطوره آفرینش مشی و مشیانه از این امر مستثنی نمی‌باشد. از آنجا که اسطوره و تاریخ در هم تداخل دارند، با تحلیل کهن‌الگوهای موجود در اسطوره آفرینش مشی و مشیانه و تطبیق آن با دیگر روایات خلقت، می‌توان به برخی از اسرار تاریخ دست یافت. پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های تحلیلی بر پایه داده‌های کتابخانه-ای می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل کهن‌الگوهای آفرینش، در اسطوره مشی و مشیانه با تطبیق نمونه‌های آن در اسطوره‌های دیگر جوامع، برای فهم بهتر این اسطوره می‌باشد. نتایج به دست آمده حکایت از آن دارد که در اسطوره آفرینش مشی و مشیانه نقش آفرینی کهن‌الگوهایی همچون؛ انسان غول آسا یا خداگونه نخستین، جفت نخستین، زمین مادر، گیاه پیکری و گیاه زایشی و ... مشاهده می‌شود. روش پژوهش از نوع روش‌های توصیفی، تحلیلی بر پایه داده‌های کتابخانه‌ای می‌باشد. Manuscript profile

شاید بتوان مهمترین تحول فرهنگی در عصر بنی‌عباس در منطقه جبال به‌ویژه ناحیه نهاوند را تغییرات فراوان در باورها، اعتقادات دینی و رواج فرق و مذاهب جدید دانست. قرائن و شواهد نشان می‌دهند که این منطقه به علت موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگرفتن بر سر راه‌های تجاری باستانی و همجواری با سرزمین میانرودان و تأثیرپذیری از وضعیت خاص فرهنگی آن منطقه، از تنوع و تشتت آراء و عقاید و باورهای دینی_مذهبی برخوردار بوده است. با وجود این، برخی نویسندگان کتب تاریخی و فرق اسلامی با قاطعیت درباره دین و مذهب مردم نهاوند اظهار نظر کرده و آنها را در زمره باورمندان مذاهب انحرافی، افراطی و غالیانه مشبهه و مجسمه قلمداد کرده‌اند.این مقاله در پی آن است تا با رویکردی توصیفی_تحلیلی، روند شکل‌گیری و ظهور فرقه‌های مذهبی خرمدینیه، اسماعیلیه و شیعه را در فاصله سال‌های 132 تا 656 هجری در ناحیه نهاوند، بیان کرده، چگونگی رسوخ و نفوذ اندیشه‌های افراطی تشبیه و تجسیم در میان برخی از پیروان آیین تشیع را مورد بررسی قرار دهد. Manuscript profile

نهضت‌های شیعی_صوفی روزگار تیموریان بر بستر مؤلفه‌هایی مشترک بروز و ظهور یافت. رهبران این نهضت‌ها با درک الزامات زمانی و محیطی و با اغتنام فرصت تلاش کردند ضمن بهره‌گیری از مؤلفه‌های مشترک موجود و به‌کارگیری همه ظرفیت‌ها به موفقیت هایی دست یابند. آن‌ها هوشمندانه و البته بلندپروازانه سعی کردند از خلأ حاصل از سقوط خلافت عباسی و زوال قدرت ایلخانان سود جسته و با استفاده از اطاعت‌پذیری صوفیه، در کنار برانگیزانندگی آموزه‌های انقلابی تشیع و قدرت بسیج کنندگی بالقوه‌ی مهدویت، زمینه هم گرایی این نهضت ها را فراهم نمایند.سه نهضت حروفیه، مشعشعیان و نوربخشیه در این زمینه نقش برجسته ای داشتند. این پژوهش بدنبال پاسخ به این سوال است که تحت تأثیر چه عواملی مؤلفه‌های مشترک سه نهضت حروفیه، مشعشعیان و نوربخشیه موجب همگرایی این گروه ها شد؟ به نظر می رسد مهمترین عامل همگرایی نهضت های شیعی_صوفی، تسامح مذهبی مغولان می باشد. ضمن آنکه وجود ادعاهای مشترک و ظهور دراویش بزرگ با چهره ای موجه که دوستدار اهل بیت علیهم السلام نیز بودند هم می تواند از دیگر عوامل تأثیرگذار در این زمینه باشد .چرایی این نزدیکی و همگرایی، مساله اصلی این پژوهش است که تلاش خواهد شد با نگاهی تحلیلی، توصیفی ضمن نقد و بررسی مؤلفه‌های مشترک سه نهضت حروفیه، مشعشعیان و نوربخشیه، به رمزیابی علل همگرایی نهضت های یاد شده پرداخته شود. Manuscript profile

در زندگی روزمره به نقش اعداد در آئین ها، باورها و اعتقادات خود در همه جنبه های زندگی اعم از عشایری، روستایی و شهری برمی خوریم. برخی از این اعداد پیوندی دیرینه با باورهای ما دارند و ریشه شناسی آنها ما را با دلایل مقبولیت و رواج آنها آشنا می سازد. این دلایل گاه دینی و گاه اسطوره ای می باشند. در این مقاله سعی بر آن است که نقش اعداد در آئین ها، آداب و رسومی که در فرهنگ مردم ایران اجرا می شده یا می شوند و بطور ویژه در آئین های گذر در سه مرحله تولد، ازدواج و مرگ بررسی گردد و پس از شناسایی نقش آنها، اهمیت و دلیل تداومشان را در طول تاریخ تا حد امکان واکایی نماید. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، صورت گرفته و نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که تقدس اسطوره ای و تکرر یک عدد بر اهمیت و حضور آن در فرهنگ عامیانه اثر نهاده است. و اعداد نزد اقوام ایرانی فقط برای شمارش نبوده بلکه با نمادها و باورهای آنها ارتباط تنگاتنگی داشتند. Manuscript profile

چهار موجود مقدس، از قدیمتی ترین باورهای مذهبی شکل گرفته در میان اقوام و ملل به شمار می روند، در واقع این ها همان نیروهای نخستین هستند که از قادر مطلق ناشی می شوند. در همه ادیان و از روزگار باستان برای این نیروها احترام و ارزش زیادی قائل بودند و نمادهای مختلفی برای چهار مقدس بوجود آورده اند، همچنین مردمان فرهنگ های گوناگون نام های متفاوتی همانند فرشته، ایزد، مبشر و الهه به آن ها نسبت دادند. اعتقاد به این فرشتگان و ملائکه از مباحث مهم ادیان الهی بشمار می رود. جایگاه، نقش و خصوصیات فرشتگان می تواند بیانگر نوع بینش و جهان بینی به مبانی اعتقادی و پیروان بسیاری از ادیان باشد. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با رویکرد نظری و اسنادی، بر آن است که علاوه بر نقش و وظایف، به صفات و خصوصیات این چهار موجود نیز بپردازد. و نگاهی پیرامون مفاهیم و کاربرد عدد چهار داشته باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که با توجه به محوری بودن اعتقاد به خداوند در ادیان اسلام، زرتشت، مسیحیت و یهودیت، چهار موجود مقدس در بعضی از ویژگی ها وجه اشتراک زیادی با هم دارند. Manuscript profile