کاربرد کودهای زیستی به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی، از مهم ترین راه بردها در کشاورزی پایدار به شمار می رود. با هدف بررسی تأثیر کودهای زیستی میکوریزا و ازتوباکتر بر خصوصیات کمّی و کیفی ارقام کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در دو منطقه معتدل خرم آباد و معتدل سرد الشتر لرستان اجرا گردید. عامل کود زیستی شامل کاربرد میکوریزا، کاربرد ازتوباکتر، کاربرد توأم میکوریزا و ازتوباکتر و عدم کاربرد کود زیستی (شاهد) و عامل رقم شامل ارقام گابریلا، نپتون، اکاپی و اکس پاور بودند. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد دانه در منطقه خرم آباد به میزان 7/4265 کیلوگرم در هکتار و در منطقه الشتر به میزان 0/4168 کیلوگرم در هکتار به دست آمدند. بیشترین عملکرد دانه و روغن به رقم گابریلا (به ترتیب 7/4599 و 0/1923 کیلوگرم در هکتار) و کمترین آن به رقم اکاپی (به ترتیب 6/3849 و 0/1591 کیلوگرم در هکتار) در منطقه آزمایش تعلق داشتند. در میان سطوح کود زیستی، بیشترین عملکرد دانه و روغن به کاربرد توأم میکوریزا و ازتوباکتر (به ترتیب 4/4408 و 0/1831 کیلوگرم در هکتار) و کمترین آن به عدم کاربرد کود زیستی (به ترتیب 0/3973 و 1/1650 کیلوگرم در هکتار) مربوط بودند. در مجموع، با توجه به اثر متقابل سه گانه عامل ها، رقم گابریلا همراه با کاربرد توأم میکوریزا و ازتوباکتر برای منطقه معتدل سرد الشتر و رقم اکس پاور همراه با کاربرد ازتوباکتر برای منطقه معتدل خرم آباد و مناطق مشابه قابل توصیه هستند. Manuscript profile

A factorial experiment was performed as a randomized complete block design with three replications in Sari Research Farm during 2016-2017. Three levels of stress, including drought stress on the time of tillering initiation (15 days after transplanting), in remobilization stage (the end of flowering and the beginning of grain filling stage), and no drought stress (control), were considered as the main factors. Four fertilizer sources, including vermicompost, Azolla compost, humic acid, and chemical fertilizers of nitrogen, phosphorus, potassium, along with two local Tarom and Shirodi cultivars, were considered as the sub-factor. The maximum paddy seed yield was obtained in the non-stress condition using humic acid in Shirodi and local Tarom cultivars. The highest harvest index in the first year under non-stress conditions was obtained from the use of humic acid fertilizer resources in the Shirodi cultivar (54.08%), and the maximum concentrations of chlorophylls a, b, and total chlorophyll were obtained under non-stress conditions. With applying stress, especially drought stress at the complete heading stage, the chlorophyll concentration significantly reduced, so that under drought stress at the heading stage, chlorophyll a, b, and total chlorophyll concentrations reduced by 3.8, 2.6, and 3.3, respectively, compared with the control. the use of humic acid is recommended to obtain the maximum functional and physiological traits of the studied rice cultivars under drought stress. Manuscript profile

به منظور بررسی پاسخ صفات آگرو فیزیولوژیکی ارقام برنج ایرانی شیرودی و طارم محلی با مصرف منابع تغذیه‌ای (شیمیایی، آلی) تحت شرایط تنش خشکی آزمایشی به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار واقع در شهرستان ساری در سال 1395 اجرا شد. تیمارهای تنش کم آبیاری در سه سطح: تنش در زمان آغاز پنجه‌دهی ( 15روز بعد از نشاکاری)، مرحله رشدی انتقال مجدد (پایان گلدهی و شروع پر شدن دانه‌ها) و عدم تنش (شاهد) به عنوان عامل اصلی بصورت قطع آبیاری و آبیاری مجدد پس از ظهور ترک مویی انجام شد. نوع سیستم تغذیه‌ای در چهار سطح ورمی‌کمپوست و کمپوست آزولا به ترتیب به مقادیر 6 و 8 تن در هکتار، اسید هیومیک (5/4 در هزار)، کود رایج شیمیایی (NPK) و رقم در دو سطح (شیرودی و طارم محلی) بصورت فاکتوریل به ‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند.نتایج نشان داد حداکثر عملکرد شلتوک در شرایط تنش کم آبیاری اعمال شده مرحله آغاز پنجه‌دهی با مصرف اسید هیومیک در رقم شیرودی به میزان 5577.9 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. بیشترین عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت، وزن هزاردانه در شرایط تنش کم آبیاری اعمال شده در مر حله آغاز پنجه‌دهی با مصرف منابع کودی اسید هیومیک در رقم شیرودی به دست آمد. حداکثر میزان کلروفیل کل، a وb به ترتیب میزان 23/5، 76/2 ، 47/2 درصد در شرایط عدم تنش با مصرف اسید هیومیک در رقم طارم محلی حاصل شد. حداکثرمحتوای نسبی آب برگ در شرایط عدم تنش کم آبیاری با مصرف اسید هیومیک در رقم طارم محلی به دست آمد. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش اسید هیومیک نقش قابل توجه‌ای در افزایش کمی محصول با کاهش خسارت ناشی از تنش در ارقام ایفا کرد. Manuscript profile