A factorial experiment was performed as a randomized complete block design with three replications in Sari Research Farm during 2016-2017. Three levels of stress, including drought stress on the time of tillering initiation (15 days after transplanting), in remobilization stage (the end of flowering and the beginning of grain filling stage), and no drought stress (control), were considered as the main factors. Four fertilizer sources, including vermicompost, Azolla compost, humic acid, and chemical fertilizers of nitrogen, phosphorus, potassium, along with two local Tarom and Shirodi cultivars, were considered as the sub-factor. The maximum paddy seed yield was obtained in the non-stress condition using humic acid in Shirodi and local Tarom cultivars. The highest harvest index in the first year under non-stress conditions was obtained from the use of humic acid fertilizer resources in the Shirodi cultivar (54.08%), and the maximum concentrations of chlorophylls a, b, and total chlorophyll were obtained under non-stress conditions. With applying stress, especially drought stress at the complete heading stage, the chlorophyll concentration significantly reduced, so that under drought stress at the heading stage, chlorophyll a, b, and total chlorophyll concentrations reduced by 3.8, 2.6, and 3.3, respectively, compared with the control. the use of humic acid is recommended to obtain the maximum functional and physiological traits of the studied rice cultivars under drought stress. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثرات سیستم های تغذیه ای شیمیایی و آلی بر عملکرد، بهره وری آب مصرفی ارقام برنج تحت تنش کم‌آبیاری، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در در مزرعه شرکت زراعی دشت ناز واقع در شهرستان ساری در سال 1395 اجرا شد. تیمارهای تنش کم آبیاری در سه سطح: تنش در زمان آغاز پنجه دهی ( 15روز بعد از نشاکاری)، مرحله رشدی انتقال مجدد (پایان گلدهی و شروع پر شدن دانه ها) و عدم تنش (شاهد) به عنوان عامل اصلی به صورت قطع آبیاری و آبیاری مجدد پس از ظهور ترک مویی انجام شد. نوع سیستم تغذیه ای در چهار سطح ورمی کمپوست و کمپوست آزولا به ترتیب به مقادیر 6 و 8 تن در هکتار، اسید هیومیک (5/4 در هزار)، کود رایج شیمیایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و رقم در دو سطح (شیرودی و طارم محلی) به صورت فاکتوریل به ‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تفاوت معنی داری بین ارقام شیرودی و طارم از نظر عملکرد شلتوک در سطوح مختلف تنش کم‌آبیاری و سیستم‌های تغذیه‌ای وجود داشت. در شرایط آبیاری متداول، بیشترین عملکرد شلتوک، در رقم شیرودی و طارم محلی به ترتیب 9/6577 و 4/3776 کیلوگرم در هکتارحاصل گردید. تنش کم آبیاری در مرحله رشدی آغاز پنجه‌دهی سبب کاهش عملکرد به میزان 87/6 و 67/1 درصد و در مرحله انتقال مجدد سبب کاهش عملکرد به میزان 65/17 و 97/2 درصد به‌ترتیب برای ارقام شیرودی و طارم در مقایسه با شرایط عدم تنش گردید. با کاربرد اسید هیومیک، کمپوست آزولا و ورمی‌کمپوست، عملکرد شلتوک به‌ترتیب به مقدار 12/16، 02/9 و 62/3 درصد در مقایسه با مصرف کود رایج شیمیایی در رقم شیرودی و هم‌چنین به میزان 85/7، 47/3 و 21/2 درصد نسبت به کود شیمیایی در رقم طارم محلی افزایش یافت. بیشترین میزان بهره وری آب مصرفی در ارقام شیرودی و طارم به‌ترتیب با میانگین‌های 1050/0 و 8016/0 کیلوگرم بر مترمکعب (بدون احتساب بارندگی، رواناب خروجی و آب خاک ورزی)تحت شرایط عدم اعمال تنش مشاهده گردید. در مجموع نتایج نشان داد بیشترین عملکرد شلتوک برای هر دو رقم شیرودی و طارم تحت شرایط عدم تنش در سیستم تغذیه‌ای اسید هیومیک حاصل گردید. Manuscript profile

به منظور بررسی پاسخ صفات آگرو فیزیولوژیکی ارقام برنج ایرانی شیرودی و طارم محلی با مصرف منابع تغذیه‌ای (شیمیایی، آلی) تحت شرایط تنش خشکی آزمایشی به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار واقع در شهرستان ساری در سال 1395 اجرا شد. تیمارهای تنش کم آبیاری در سه سطح: تنش در زمان آغاز پنجه‌دهی ( 15روز بعد از نشاکاری)، مرحله رشدی انتقال مجدد (پایان گلدهی و شروع پر شدن دانه‌ها) و عدم تنش (شاهد) به عنوان عامل اصلی بصورت قطع آبیاری و آبیاری مجدد پس از ظهور ترک مویی انجام شد. نوع سیستم تغذیه‌ای در چهار سطح ورمی‌کمپوست و کمپوست آزولا به ترتیب به مقادیر 6 و 8 تن در هکتار، اسید هیومیک (5/4 در هزار)، کود رایج شیمیایی (NPK) و رقم در دو سطح (شیرودی و طارم محلی) بصورت فاکتوریل به ‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند.نتایج نشان داد حداکثر عملکرد شلتوک در شرایط تنش کم آبیاری اعمال شده مرحله آغاز پنجه‌دهی با مصرف اسید هیومیک در رقم شیرودی به میزان 5577.9 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. بیشترین عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت، وزن هزاردانه در شرایط تنش کم آبیاری اعمال شده در مر حله آغاز پنجه‌دهی با مصرف منابع کودی اسید هیومیک در رقم شیرودی به دست آمد. حداکثر میزان کلروفیل کل، a وb به ترتیب میزان 23/5، 76/2 ، 47/2 درصد در شرایط عدم تنش با مصرف اسید هیومیک در رقم طارم محلی حاصل شد. حداکثرمحتوای نسبی آب برگ در شرایط عدم تنش کم آبیاری با مصرف اسید هیومیک در رقم طارم محلی به دست آمد. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش اسید هیومیک نقش قابل توجه‌ای در افزایش کمی محصول با کاهش خسارت ناشی از تنش در ارقام ایفا کرد. Manuscript profile