در تحقیق حاضر، 4 اکوتیپ‌ مختلف گیاه دارویی آویشن شیرازی (استهبان، نی‌ریز، فسا و لارستان)، به منظور شناسایی برترین اکوتیپ، از لحاظ بالاترین درصد اسانس، اجزای اسانس، محتوای فنولی کل، خاصیت آنتی -اکسیدانی و ترکیبات پلی‌فنولی عصاره متانولی بررسی شد. اسانس‌گیری از تمامی توده‌ها به روش تقطیر با آب، توسط دستگاه کلونجر انجام، سپس با استفاده از گاز کروماتوگراف و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی آنالیز گردید. به طور کلی 52 ترکیب در اسانس توده‌های مختلف آویشن شیرازی شناسایی شد، ترکیبات عمده تشکیل دهنده اسانس شامل: تیمول (35/54 – 41/34 %)، پاراسیمن (85/19 – 49/9 %)، گاماترپینن(70/16 – 34/7 %)، کارواکرول (34/15 – 35/5 %) بودند. تعیین فنول کل و فعالیت آنتی‌‌اکسیدانی عصاره متانولی به ترتیب، با استفاده از روش رنگ سنجی فولین سیوکالتو و مهار رادیکال آزاد 2و2 دی‌فنیل، 1 پیکریل هیدرازیل (DPPH) تعیین شد. ترکیبات پلی‌‌فنولی عصاره توده‌های مختلف، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) مشخص شد. فنل کل از 66/234 تا 28/302 میلی‌گرم گالیک اسید در وزن خشک متغییر بود. مقادیر خاصیت آنتی-اکسیدانی نیز از 63/348 تا 76/453 میلی‌گرم در میلی‌لیتر اعلام شد. ترکیبات پلی‌‌فنولی غالب در عصاره‌ تمامی توده‌ها شامل: تیمول، کارواکرول، کوئرستین و رزماریک اسید بود. نتایج نشان داد که توده نی‌ریز بیشترین درصد اسانس و بالاترین درصد تیمول را دارا بود. بالاترین میزان ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در توده لارستان مشاهده شد. ترکیب پلی‌‌فنولی غالب، تیمول و در توده فسا مشاهده شد. Manuscript profile

جنس سالویا متعلق به خانواده نعناعیان از جمله گیاهان دارویی است که خواص ضدمیکروبی، آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد مالاریا برای اسانس و عصاره‌های این گیاهان به اثبات رسانیده است. در پژوهش حاضر، بخش هوایی هفت گونه گیاهی از جنس سالویا شامل , Salvia santolinifolia S. sharifii, S. aegyptiaca S.compressa, S. eremophila, S. macilenta, S. macrosiphon در بهار 1399، در مرحله گلدهی کامل به روش دستی از زیستگاه‌های طبیعی مناطق مختلف استان هرمزگان جمع آوری شدند. مطالعه ترکیبات فرار این گونه‌ها با روش‌ GC/MS منجر به شناسایی و تعیین ترکیباتی چون آلفا-پینن، لینالول، لیمونن، (ای)- کاریوفیلن، کاریوفیلن اکسید، ژرانیول، بورنئول، منتول، پی- سیمن شناسایی شد. از روش 2 و 2 دی دی فنیل، 1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) خاصیت آنتی‌اکسیدانی عصاره متانولی هفت گونه مریم گلی ارزیابی شد. بالاترین IC50 متعلق به گونه‌های S. aegyptiaca و santolinifolia و کمترین IC50 متعلق به گونه S. macilenta بود. بالاترین درصد مهار رادیکال آزاد متعلق به گونه S. macilenta در غلظت 1600 میکروگرم بر میلی لیتر بود. جهت اندازه‌گیری ترکیبات پلی فنولی عصاره متانولی گونه‌های مریم گلی از دستگاه HPLC استفاده شد. به طور کلی 17 ترکیب در عصاره متانولی شناسایی شد که فقط ترکیبات هسپرتین، رزمارنیک اسید، ترانس فرولیک اسید، اوژنول، هسپردین، کارواکرول، کومارین، کیورستین و کاتچین تشخیص داده شد. Manuscript profile

جنس مرزه Satureja متعلق به تیره نعناع و دارای حدود 235 گونه بوده که 16 گونه آن در ایران وجود دارد که 9 گونه بومی ایران هستند. این آزمایش به منظور بررسی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس، ترکیبات فنلی، خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی اسانس گیاه دارویی مرزه خوزستانی انجام شد. اندام‌های هوایی مرزه خوزستانی، از زیستگاه طبیعی این گیاه در استان خوزستان جمع‌آوری گردیدند. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر انجام شد. تعیین ترکیبات فنلی با استفاده از ماده فولین سیوکالتیو و خاصیت آنتی اکسیدانی به روشDPPH (2و2 دی فنیل، 1 پیکریل هیدرازیل) انجام گردید. درصد وزنی اسانس بدست آمده 18/3 بود. ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس، توسط دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی تجزیه و شناسایی شدند. چهل و سه ترکیب در اسانس گیاه دارویی مرزه خوزستانی شناسایی شد که در مجموع 96/99 % ازکل ترکیبات اسانس را تشکیل می‌دادند. ترکیبات عمده عبارت از کارواکرول (21/77%)، گاما- ترپینن (43/6 %)، آلفا- فارنیسین(30/2%) و پارا- سیمن (24/2%) بودند. نتایج پژوهش نشان داد که میزان ترکیبات فنلی گیاه دارویی مرزه خوزستانی 35/1± 52/25 میلی‌گرم گالیک اسید بر گرم ماده خشک و میزان خاصیت آنتی اکسیدانی این گیاه 22/0± 12/8 میکروگرم بر میلی‌لیتر می‌باشد. خاصیت ضد میکروبی اسانس مرزه خوزستانی به روش دیسک دیفیوژن علیه باکتری E. coli و مخمر Candida albicans به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار بررسی گردید. بر اساس نتایج اسانس این گیاه دارای اثر ضد میکروبی بالایی علیه میکروارگانیسم‌های مورد بررسی داشت و اثر بازدارندگی این اسانس بر مخمر Candida albicans بیشتر از باکتری E. coli بود. Manuscript profile