زمینه و هدف: بام سبز از جمله گزینه های بهبود مشکلات محیط زیست شهری است. اما برخی نگرانی ها پیرامون آثار محیط زیستی ایجاد بام های سبز وجود دارد، زیرا برخلاف فواید محیط زیستی بی شمار پوشش گیاهی آن ها، لایه هایی چون عایق رطوبتی در بام های سبز اکثراً از مواد پلیمری ساخته می شود. در این تحقیق آثار محیط زیستی یک بام سبز گسترده در طی حیاتش با یک بام معمولی مقایسه گردید. روش بررسی: در این مطالعه از روش ارزیابی چرخه ی حیات استفاده شد. با توجه به تعدد روش های ساخت بام سبز ابتدا روش های متفاوت ایجاد و مواد مختلف مورد استفاده در لایه های آن بررسی و گردآوری شد. سپس آثار محیط زیستی چند روش ساخت با یک دیگر مقایسه و گزینه ی بهینه ساخت انتخاب شد، و در مرحله ی بعد ارزیابی چرخه ی حیات گزینه ی بهینه با بام معمولی انجام گرفت. مقایسه ی آثار محیط زیستی بین روش های مختلف ساخت و هم چنین گزینه ی بهینه با بام معمولی به وسیله ی نرم افزار openLCA انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بام سبز در طول حیات خود به نسبت بام معمولی آثار محیط زیستی منفی کم تری دارد. هم چنین مشخص شد که بیش تر بودن آثار منفی محیط زیستی بام سبز نسبت به بام معمولی در برخی طبقات اثر به دلیل استفاده از عایق پی وی سی و ورق ژئوتکستایل (فایبرگلاس و پلی استر) در لایه های آن بوده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق را می توان با اندازه گیری فواید ایجاد بام سبز (برای مثال کاهش کمی و کیفی میزان رواناب) و نیز استفاده از مواد جایگزین با آثار منفی محیط زیستی کم تر در لایه های آن بهبود داد. Manuscript profile

زمینه و هدف: امروزه توجه به کیفیت محیط¬زیست در طراحی شهری، نقش مهمی در بهبود سطح کیفیت زندگی افراد پیدا کرده است. فضای سبز شهری به عنوان نوعی از کاربری زمین با بازدهی بالا از نظر چهار محور ارایه خدمات اکوسیستمی، اکولوژیک، زیبایی¬شناختی بصری و اقتصادی برای شهروندان، تاثیر به سزایی در بهبود کیفیت محیط¬زیست شهری دارد. از این¬رو، هدف این پژوهش شناسایی و اولویت¬بندی معیارهای انتخاب گونه¬های گیاهی در چهار محور یاد شده، جهت بهبود کیفیت محیط¬زیست شهری است. روش بررسی: در این پژوهش 96 معیار از مرور منابع علمی و نظرات کارشناسان در چهار محور شاخص خدمات اکوسیستمی، اقتصادی، اکولوژیک و زیبایی¬¬شناختی بصری استخراج گردید. سپس با استفاده از روش دلفی در سه چرخه دریافت اطلاعات از پرسشنامه در سال 1402، نظرات 14 نفر از نخبگان دانش¬های محيط¬زيست، هنر، فضای سبز و برنامه¬ریزی شهری و گیاه¬شناسان پرسیده شد. در نهایت 76 معیار از 96 معیار معرفی شده برای انتخاب گونه¬ها، اولویت¬بندی و انتخاب شدند و 20 معیار از چرخه حذف گردیدند. یافته¬ها: نتایج نشان داد در محور شاخص خدمات اکوسیستمی معیارهای ارزش زیبایی¬شناختی، گردشگری، تصفیه هوا، در محور شاخص اقتصادی معیارهای نهال، تجهیزات آبیاری، استهلاک و فرسودگی تجهیزات، در شاخص اکولوژیک معیارهای نیاز به آب، تعداد روزهای یخبندان در سال، متوسط تعداد روزهای آفتابی در سال و در شاخص ویژگی¬های زیبایی¬شناختی بصری فضای سبز معیارهای تنوع رنگ، تنوع بافت و حظ بصری جایگاه اصلی را به خود اختصاص دادند و برای اولویت¬بندی معیارهای زیبایی¬شناختی در نظر گرفته ¬شدند. بحث و نتیجه¬گیری: در نظرگیری معیارهای یاد شده، منتج به انتخاب گونه¬های گیاهی متناسب با شرایط اکولوژیک و اقتصادی و با در نظرگیری جنبه¬های زیبایی¬شناختی بصری و میزان ارایه خدمات اکوسیستمی آن¬ها خواهد شد. از این¬رو، طراحان و مدیران شهری می¬توانند با استفاده از اولویت¬بندی معیارهای گونه¬های گیاهی معرفی شده در این پژوهش با صرف وقت و هزینه کمتر به انتخاب گونه¬هایی مناسب برای محیط شهری دست یابند.

Manuscript profile

زمینه و هدف: اکوتوریسم در حال حاضر به یک فعالیت مهم اقتصادی در مناطق طبیعی جهان تبدیل شده است و فرصت هایی برای بازدیدکنندگان فراهم می سازد تا بتوانند تجلی طبیعت و فرهنگ را تجربه کنند که این مهم در مناطق بازدیدی بیشتر اتفاق می افتد. مدیران این مناطق باید بتوانند بین نیاز به تفرج و اثرات حاصل از اکوتوریسم، تعادل برقرار کنند. هدف از این مقاله، ارایه مجموعه ای از راهبردها برای مدیران اکوتوریسمی، جهت تسهیل تصمیمات در رابطه با مدیریت و توسعه اکوتوریسم می باشد.روش بررسی: این تحقیق با مروری بر مهمترین راهبردهای مدیریتی مناطق بازدیدی جهت تحقق هدف توسعه پایدار از گذشته تا حال(Eurostate[1],UNWTO[2], The Nature Conservancy[3]) تلاش نموده تا به اهمیت پیاده سازی راهبردها و لزوم استفاده صحیح آن اشاره شود.یافته ها: راهبردهای مدیریتی، اساس یک طرح مدیریتی اکوتوریسم((EMP[4] را تشکیل می دهند. در این مقاله، راهبردهای کلیدی مدیریت اکوتوریسم شامل زون بندی برای استفاده بازدیدکنندگان، طرح ریزی و طراحی مکان بازدیدکننده، طراحی زیرساخت های پایدار، سازوکارهای تولید درآمد، مدیریت و پایش بازدیدکننده و راهنمایان طبیعت گرا به تفصیل معرفی گردید.بحث و نتیجه گیری: در نتیجه اجرای هر یک از این راهبرد های مدیریتی اکوتوریسم در یک منطقه بازدیدی، شرایط برای توانمند شدن بالقوه مناطق برای اکوتوریسم به صورت یک نیرو درجهت توسعه پایدار، مهیا خواهد شد و برای مدیران مناطق بازدیدی و همچنین دیگر کارگزاران اکوتوریسم مانند تورگردانان و توسعه دهندگان هتل ها، مثمر ثمرخواهد بود.[1]- Eurostate Manual & Guidline[2]- World Tourism Organization[3]- The Nature Conservancy, Arlington, Virginia, USA[4]- Ecotourism Management Plane Manuscript profile

زمینه و هدف: سالانه سطح وسیعی از جنگل ها به دلیل تبدیل به کاربری های دیگری مانند زمین های کشاورزی و مناطق مسکونی کاهش می‌یابد. اراضی جنگلی شمال ایران نیز از این قاعده مستثنی نیستند و این کاهش در اکثر مناطق دیده شده است. لذا، پژوهش حاضر با هدف مدل‌سازی تغییرات اراضی جنگلی در منطقه گرگان با استفاده از مدل Geomod انجام شده است. روش بررسی: در مطالعه حاضر، نخست تغییرات اراضی جنگلی منطقه گرگان در بازه زمانی 20 ساله تعیین و سپس، مدل سازی این تغییرات با استفاده از مدل Geomod اجرا گردید. به این منظور، نقشه های کاربری زمین بازه های مطالعاتی با استفاده از تصاویر ماهواره ای تهیه و آشکارسازی تغییرات با روش مقایسه پس از طبقه‌بندی انجام شد. سپس، مدل Geomod برای مدل سازی تغییرات اراضی جنگلی اجرا گردید. یافته ها: آشکارسازی تغییرات در دوره های زمانی مورد بررسی کاهش گستره اراضی جنگلی را نشان داد. همچنین، نتایج اجرای مدل با کسب کاپا بیش از 99/0 توانایی مدل را در مدل سازی تغییرات اراضی جنگلی این منطقه نشان داد. بنابراین، شرایط آینده اراضی جنگلی برای نیز با استفاده از مدل پیش بینی شد. نتایج حاصل نشان دهنده کاهش گستره اراضی جنگلی منطقه در دوره زمانی مورد مطالعه بود. بحث و نتیجه گیری: نتایج کاهش گستره اراضی جنگلی منطقه در دوره زمانی مورد مطالعه را نشان داد که دلیل اصلی آن توسعه مناطق مسکونی و اراضی کشاورزی در منطقه بود. بنابراین، اقدامات مدیریتی و حفاظتی همچون تعیین محدوده اراضی کشاورزی و ممانعت از گسترش آن‌ها، جلوگیری از گسترش روستاها و نیز ممانعت از دسترسی بی‌رویه مردم به عرصه‌های جنگلی پیشنهاد می‌گردد. Manuscript profile

ا امروزه تقاضا برای استفاده تفرجی از محیط های طبیعی به طور چشمگیری افزایش یافته است. افزایش استفاده تفرجی در این مناطق منجر به تخریب منابع و در اغلب موارد موجب نارضاریتی بازدیدکنندگان شده است. حفظ مناطق تفرجی و تامین رضایت بازدیدکنندگان نیاز به استفاده از رهیافت هایی دارد که نظرات بازدیدکنندگان را در مدیریت مناطق تفرجی در نظر بگیرد. در مطالعه حاضر رهیافت های مدیریت مناطق تفرجی که در آن‌ها از نظرات بازدیدکنندگان در مدیریت مناطق تفرجی استفاده می شود - شامل برنامه ریزی مبتنی بر محل (PBP)، مدیریت مبتنی بر منافع (BBM)، سیستم مدیریت منظره (SMS) و استفاده از اطلاعات بازدیدکنندگان (NVUM) توصیف و نحوه اجرای آن‌ها ارایه شده است. PBPبر مبنای درک مفاهیم و ارزش‌های مردم در خصوص مکان‌های جغرافیایی مختلف است. این ارتباط و وابستگی بین مردم و مکان ممکن است روحی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و یا ریشه در استفاده تاریخی افراد و گروه‌ها داشته باشد. BBM بر مبنای منافع حاصل از تفرج است و منطقه را بر مبنای نتایج سودمند حاصل از استفاده تفرجی طبقه‌بندی می‌کند. SMS یک ابزار مدیریت بصری است که استفاده از ترجیحات زیبایی شناختی افراد را در برنامه‌ریزی و مدیریت تفرجی امکان‌پذیر می‌نماید. NVUM شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از بازدیدکنندگان است که می‌تواند برای شناسایی رفتار، ترجیحات، نیازها، تقاضا و میزان رضایت بازدیدکنندگان در مدیریت منابع تفرجی استفاده شود. این ابزارها از نظرات مردم در تدوین دستورالعمل های مدیریتی استفاده می کنند. بنابراین با استفاده از این ابزارها می توان در راستای مدیریت موفق مناطق تفرجی با تامین رضایت بازدیدکنندگان و حفظ کیفیت منطقه گام برداشت. Manuscript profile

زمینه و هدف: گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای توسعه در جهان مطرح است و در حال حاضر، بزرگ ترین و سریع ترین صنعت در جهان شناخته شده که دارای رشدی پایان ناپذیر و رو به رشد است. گردشگری دارای اشکال مختلف و انواع گوناگونی است که بسته به شرایط محیطی، متفاوت است. گردشگری در محیطی صورت می گیرد که متشکل از انسان و ویژگی های طبیعی است. محیط انسانی متشکل از عوامل و فرایندهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. محیط طبیعی نیز گیاهان، جانوران و زیستگاه های آن ها است. از آن جایی که در واقع محیط انسانی و محیط طبیعی در هم آمیخته اند و فعالیت انسانی هم بر محیط طبیعی اثر می گذارد و از آن اثر می پذیرد. از این رو دستیابی به گردشگری پایدار یکی از مسائل مهم در مدیریت و برنامه ریزی سرزمین و حفظ منابع طبیعی است.روش بررسی: این پژوهش از نظر ماهیت مروری است که با استفاده از مرور منابع علمی و به کارگیری پایگاه داده های اینترنتی به بررسی موضوع پرداخته است و گردشگری و مفاهیم مرتبط با آن بررسی شده است.یافته ها: انواع گردشگری شامل گردشگری فرهنگی، گردشگری تاریخی، گردشگری هنری، گردشگری مذهبی، گردشگری روستایی، گردشگری طبیعت گردی و اکوتوریسم معرفی و بررسی گردید و خط مشی ها و اصولی جهت دستیابی به گردشگری پایدار ارائه شد.بحث و نتیجه گیری: برای دستیابی به توسعه پایدار، برنامه ریزی گردشگری باید به اندازه کافی متمرکز باشد. از این رو نیاز است تا گردشگری در ابعاد وسیع، یکپارچه و وابسته به منابع فرهنگی و طبیعی صورت گیرد و سیاست های جذب گردشگر از کمیت بسوی کیفیت هدایت شود. Manuscript profile

گسترش مشکلات محیط زیستی جوامع را به سوی استفاده صحیح و آگاهانه از منابع سوق می دهد. ارزش واژه هایی چون محصولات دوست دار محیط زیست و تکنولوژی های سبز در بین مصرف کنندگان و مدیران روز به روز در حال افزایش است. در این راستا روش ارزیابی چرخه ی حیات با هدف بررسی آثار محیط زیستی یک محصول تمام فرآیندها و مواد مورد استفاده برای ایجاد و استفاده و مرحله ی بعد از استفاده آن را در نظر می گیرد. با توجه به افزایش میزان استفاده از این روش در جامعه علمی و صنعتی جهانی و عدم توجه کافی به آن در کشور، این مجموعه با هدف معرفی بیش تر این روش گردآوری شده است. در بخش های مختلف این مقاله ابتدا مراحل تکوین و تکمیل این روش، برخی از کاربردهای آن در بخش های مختلف اقتصادی و نحوه ی انجام 4 مرحله ی انجام آن شرح داده شده است. سپس برخی نرم افزارهای مورد استفاده در این روش با یکدیگر مقایسه شده اند. در نهایت چشم انداز آینده ی روش ارزیابی چرخه ی حیات شرح داده شده است که طبق آن به نظر می رسد ارزیابی چرخه ی حیات به سوی در نظر گرفتن مولفه های توسعه پایدار (مردم، سیاره زمین و رشد) پیش می رود. Manuscript profile

ارزش‌های زیباشناختی به عنوان یکی از ویژگی‌های طبیعی مهم در نظر گرفته می‌شوند که از تعامل متغیرهای مختلف محیط‌زیستی و بصری ایجاد می‌گردند، و در ارتقاء کیفیت و شرایط زیستگاهی یک منطقه اثرات زیادی دارند. هدف از این مطالعه پهنه بندی ارزیابی کیفیت زیباشناختی حوزه آبخیز قره‌سو در جنوب غربی استان گلستان بر مبنای معیارهای بصری و محیط‌زیستی و با استفاده از مد‌ل‌های تصمیم‌گیری فازی و چند معیاری مکانی است. به‌این منظور، نخست معیارهای ارزیابی از جنبه‌های مختلف فیزیکی، زیستی، اقتصادی-اجتماعی و بصری سرزمین بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و نظرات کارشناسی انتخاب شدند. جهت ارزشگذاری آن‌ها روش تحلیل سلسله مراتبی فازی مورد استفاده قرار گرفت. پس از تعیین اهمیت معیارها، تجزیه و تحلیل اطلاعات بر مبنای روش نقطه ایده‌آل فازی انجام شد. نتایج وزن‌دهی معیارها نشان داد که معیارهای تیپ پوشش گیاهی، قابلیت دید آبشار، تراکم پوشش گیاهی، نزدیکی به رودخانه و میزان بکر بودن به ترتیب با ارزش 206/0، 155/0، 114/0، 114/0 و 076/0 نسبت به معیارهای دیگر در ارزیابی کیفیت زیباشناختی منطقه مطالعاتی در اولویت قرار دارند. کمترین ارزش‌ها به عناصر انسان‌ساخت از جمله سکونتگاه‌های شهری و روستایی، جاده و راه و خطوط انتقال نیرو اختصاص یافت. نتایج ارزیابی کیفیت زیباشناختی منطقه مطالعاتی نشان داد طیفی از طبقات کیفیت زیباشناختی در منطقه وجود دارد و بیشتر سیماهای جنگلی که در قسمت‌هایی از مرکز و نیمه جنوبی حوزه قرار دارند دارای بالاترین کیفیت زیباشناختی هستند. نتایج این تحقیق می‌تواند در راستای حفاظت، احیاء و بازسازی ارزش‌های زیباشناختی منطقه مطالعاتی بکار گرفته شود. Manuscript profile

چکیده شهرنشینی با تغییر شکل طبیعی زمین می‌تواند دمای سطح زمین (LST) را در مقیاس جهانی تحت تأثیر قرار دهد‬. کاهش پیامدهای تغییرات اقلیمی، مستلزم تدوین یک برنامه منسجم مدیریت کاربری برای محدود نمودن گسترش بی‌برنامه و افزایش فضای سبز شهری است. هدف این مطالعه بررسی چگونگی تأثیر ویژگی‌ها و الگوی فضایی مناطق شهری و محیط اطراف آن بر دمای سطح زمین در شهر بجنورد است. برای این منظور، از الگوریتم پنجره مجزا (SWA) برای بازیابی دمای سطح زمین با استفاده از داده‌های لندست 8 سال 2021 استفاده شد‬. بر اساس نتایج، مراکز اصلی انتشار گرمای بالا در مناطق شهری مانند تأسیسات عمومی، پارکینگ خودروها و مناطق صنعتی، دمای سطح زمین بالاتری (بیش از 38 درجه سانتی‌گراد) نسبت به فضاهای سبز شهری (کمتر از 36 درجه سانتی‌گراد) دارند. در این مطالعه تفاوت بین دمای سطح زمین در روز و شب با استفاده از دمای شبانه سطح زمین مادیس آشکار شد. همچنین نتایج خودهمبستگی فضایی تضاد در رفتارهای دمای سطح زمین بافت شهری و حومه شهر در مناطق نیمه‌خشک را نشان می دهد. وجود نقاط گرم در سطوح نفوذپذیر مانند زمین‌های کشاورزی و نقاط سرد در مناطق غیرقابل نفوذ نشان دهنده اثر معکوس جزایر حرارتی شهری در این مناطق است. درک تعاملات پیچیده کاربری‌های شهری و دمای سطح زمین با در نظر گرفتن الگوهای آب و هوای منطقه‌ای می‌تواند به مدیران و برنامه ریزان شهری در بهبود کیفیت زندگی در مناطق شهری کمک کند.

Manuscript profile

مساله شهرنشینی و رشد روزافزون آن سبب شد تا فضای سبز شهری به عنوان معدود محیط¬های طبیعی در شهر مورد توجه قرار گیرند. توجه به موضوع زیبایی¬شناختی¬ این فضاها، آنچنان مهم است که طراحان و برنامه¬ریزان، در طراحی، کاشت و چیدمان پوشش گیاهی بیش از هر مساله¬ی دیگری به آن می¬پردازند. از این¬رو، شناسایی معیارهای موثر بر زیبایی این مسیرها از اهمیت بسزایی برخوردارند. هدف از این پژوهش، شناسایی مهم¬ترین معیارهای زیبایی¬شناختی منظر شهر گنبدکاووس است که با کمک رویکردهای روش طبقه¬بندی کیفیت بصری و روش ماتریس دستیابی به اقدامات مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تکمیل 100 پرسشنامه مصور در طی دو مرحله توسط 50 نفر از شهروندان شهرگنبدکاووس که به شکل تصادفی انتخاب شدند، با کمک دستور تحلیل روش¬های طبقه¬بندی کیفیت بصری و ماتریس دستیابی به اقدامات تجزیه و تحلیل شدند و در نهایت مهم¬ترین معیارها شناسایی گردیدند. نتایج حاصل از تحلیل پرسش¬نامه نشان داد از نظر کاربران معیارهای فضای سبز کافی و چیدمان فضای سبز هریک با کسب امتیاز 100 و نیز معیار تنوع رنگ فضای سبز با کسب امتیاز 75/93 مهم¬ترین نقش را نسبت به سایر معیارها در زیبایی منظر شهری داشتند. نتایج مطالعه حاضر، این امکان را برای پژوهش¬گران ایجاد می¬کند تا با بهره¬برداری از آن¬ها، امکان افزایش کیفیت بصری بیشتری از مناظر شهری فراهم شود و از طرف دیگر معیارهای دقیق¬تر و کاربردی¬تر به جای معیارهای انتزاعی مؤثر بر زیبایی مناظر خیابانی شناسایی گردند و روند بررسی زیبایی منظر خیابان¬ها برای طراحان و برنامه¬ریزان محیط شهری تدقیق و تسریع گردد. Manuscript profile