شهرنشینی شتابان شهرهای ایران بعد از دهه 40، زمینه‌ساز شکل‌گیری بافت‌های ناکارآمد در بطن شهر و تشکیل بافت‌های فرسوده شهری شد. این تحقیق باهدف تبیین عوامل شکل‌دهنده بافت‌های ناکارآمد شهری در شهر زنجان انجام‌شده است و به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده‌شده است‌ که به‌منظور بررسی رابطه، اثرات و استخراج عوامل کلیدی از نرم‌افزار MICMAC و جهت نمایش توزیع این عوامل در سطح نواحی از مدل لکه‌های داغ در محیط GIS استفاده‌شده است. جهت سطح‌بندی نواحی شهر زنجان ازلحاظ عوامل کلیدی نیز از مدل تصمیم‌گیری EDAS استفاده‌شده که به‌منظور تعیین وزن و اهمیت هر یک از عوامل در مدل ایداس از مدل‌ANP استفاده‌شده است و نتایج تحقیق نشان داد که در بین 31 شاخص موردبررسی 8 شاخص بیشترین اثرگذاری را به‌عنوان عوامل کلیدی در ناکارآمدی داشته‌اند و توزیع عوامل کلیدی ناکارآمدی بافت شهری در سطح نواحی شهر زنجان با استفاده از مدل لکه‌های داغ نشان داده است که بیشترین میزان ناکارآمدی به شکل خوشه‌هایی با لکه‌های داغ در پهنۀ مرکزی تا حدودی جنوب و جنوب غربی شهر زنجان قرارگرفته‌اند و درنهایت سطح‌بندی نواحی شهر زنجان ازلحاظ عوامل کلیدی نشان داد که بیشترین ناکارآمدی به ترتیب متعلق به نواحی 2-5 و 1-1 ‌می‌باشد که در مرکز و جنوب شهر واقع‌شده‌اند و در مرتبه بعدی نواحی‌1-2 و ناحیه‌1-3 که در جنوب غربی شهر‌‌ قرارگرفته‌اند. درواقع ناکارآمدی همه‌جانبه‌ای این نواحی را مورد تهدید قرار داده است در مقابل ناحیۀ‌4-6 در شمال شرقی شهر و در مرتبه بعدی ناحیۀ‌4-5 در جنوب و ناحیه‌3-4 در شمال شهر کمترین ناکارآمدی را داشته‌اند. Manuscript profile

در اکثر شهرهای کشورمان خدمات به گونه نامتعادل پخش شده است و بیشتر این خدمات گرایش به مرکز شهر دارند دفاتر پیشخوان خدمات دولتی نیز از این قائده مستثنی نمی باشند. دریافت خدمات دولتی به‌صورت مساوی برای تمامی اقشار جامعه، شناسایی مجراهای ارتباطی و تکثر کانال‌های ارتباطی، ایجاد سازوکارها و بسترهای لازم به‌منظور عرضه‌ی خدمات مناسب، در دسترس بودن مراکز خدمات و... ازجمله مهم‌ترین موضوعاتی است که هر دولت خدمتگزار باید به‌صورت تشکیلاتی برای آن‌ها برنامه‌های شفاف و مشخصی ارائه کند. کاهش فاصله‌ی مراکز خدمات با مخاطبان و توزیع متناسب امکانات در شهرها و روستاهای کشور، ضرورت ایجاد مراکز و دفاتری را در گستره شهرها و حتی در روستاهای کشور برای عملیاتی کردن این خدمات، اجتناب‌ناپذیر کرده است. در این تحقیق نیز سعی شده است ابتدا با روش های شاخص موران و آماره عمومی با کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی که به‌وسیله آن امکان تحلیل توزیع فضایی دفاتر به‌صورت یکپارچه فراهم می شود، و با استفاده از تحلیل شبکه دسترسی دفاتر پیشخوان دولتی که در 30 نقطه شهری پراکنده‌شده بررسی شده و میزان دسترسی یکپارچه به دفاتر با مدل‌های فوق الذکر تحلیل‌شده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از شاخص موران که برابر 0.35 است، الگوی توزیع فضایی خوشه‌ای است، الگویخوشه ای توزیع فضایی دفاتر بر اساس آماره عمومی بالا است و بیانگر این است که دفاتر در نزدیکی و مجاورت هم قرار دارند. در آخر نیز با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به مکان‌یابی دفاتر پرداخته‌شده است، نقشه نهایی نشان می دهد که بیشتر حواشی شهر به دفاتر دسترسی ندارند و برای این نواحی نیز باید دفاتر پیشخوان دولتی تدارک دیده شود. Manuscript profile

Abstract In 2013, UN-HABITAT provided the City Prosperity Index (CPI) to evaluate policies and guide urban decision-makers. Quality of life is one of the five dimensions of urban prosperity, which is one of the newest theories in the field of urban planning. The concept of urban quality of life has been invigorated in the wake of social welfare and social justice schools. In Iran, from the past, there have been several discussions and attempts to improve the urban quality of life. This paper identifies the indicators and factors affecting urban prosperity in the dimension of quality of life in Tabriz and then the urban areas of Tabriz based on Indicators of the quality of life associated with urban prosperity are ranked using the PROMETHEE model. The Consolidated Approach of AHP and PROMETHEE have been used for this purpose. GIS has been used to prepare the relevant maps, the AHP method has been used to weighing quality of life indicators associated with urban prosperity and, finally, the PROMETHEE model has been used to ranking quality of life in urban areas. The results of the study show that areas 2-3, 2-2 and 3-3 have high quality of life. And areas 7-6, 7-3, and 7-5 are in the last three places in terms of quality of life indicators associated with urban prosperity. It can be said that the findings from the research and ranking the PROMETHEE model are consistent with what is true in the city. Manuscript profile

هدف اصلی این تحقیق تحلیلی برروند تغییرات کاربری اراضی و ارزیابی فرصت‌ها و موانع پیشرفت و رشدشهر زابل می باشد.بدین منظور تصاویر ETM، TIRS و OLI ماهواره لندست5، 7 و 8 در بازه زمانی 1394-1365 انتخاب گردید.سپس شاخص ها در دوگروه عوامل داخلی و خارجی طبق نظرکارشناسان دلفی استخراج گردید.نتایج نشان داد که در شهر زابل بیشترین تغییرات کاربری اراضی؛در بخش اراضی کشاورزی به اراضی ساخته شده به خاطر افزایش جمعیت و نیاز به مسکن و سایر کاربری های مورد نیاز شهری صورت گرفته است.به طوری که در طی 29 سال مورد مطالعه،اراضی ساخته شده از 2578.10 هکتار درسال 1365 به 3419.92 هکتار درسال 1394رسیده است.همچنین نتایج حاصل از مدل هلدرن درشهر زابل نشان داد که درفاصله ی سال های 1365- 1394 حدود 85 درصد از رشد فیزیکی شهر،مربوط به رشد جمعیت و 15 درصد رشد،مربوط به رشد افقی و اسپرال شهر بوده است که به کاهش تراکم ناخالص جمعیت و افزایش سرانه ی ناخالص زمین شهری منجر شده است.شهر زابل از نظر عوامل داخلی وخارجی دچار ضعف بوده اما شدت آن درعوامل خارجی بیشتر بوده،اما با توجه به تهدیدهای جدی،شهر زابل با ضعف روبه رو بوده و نوع استراتژی آن از نوع تدافعی نیز حاصل شده است.بدین ترتیب می توان گفت توسعه شهر زابل طی سالهای 1394-1365 نامتوازن بوده که نشانگر تغییرات بی رویه اراضی کشاورزی به ساخته شده که نیازمند هدایت،رشد و توسعه شهر با برنامه های مطلوب است.به عبارتی درکنار تامین احتیاجات مسکن و سایر خدمات مورد نیاز شهرها از ساخت و سازهای بی رویه جلوگیری کرد. Manuscript profile

در جهانی که به‌سرعت در حال شهری شدن و تغییر است، تهیه مسکن سالم و قابل استطاعت به‌عنوان اولویتی کلیدی برای تمام حکومت‌ها مطرح است. درهرحال، برای توجه مؤثرتر و بیشتر بر مسائل جدی مرتبط با جلوگیری ناپایداری مسکن نیازمند درک و تعبیر جدیدی است. امروزه مفهوم مسکن صرفاً به‌عنوان یک سرپناه نیست، بلکه نقش حیاتی در دست‌یابی به توسعه پایدار دارد. دسترسی به مسکن پایدار در اغلب کشورهای درحال‌توسعه به‌واسطۀ مشکلات فراوان مالی، مدیریتی و ظرفیتی به دلیل رشد شتابان شهرنشینی با مسائل بسیاری همراه است؛ به‌گونه‌ای که باعث شکل‌گیری مساکنی باکیفیت و تراکم پایین، گسترش زاغه‌ها و جدایی گزینی شهری شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر به تحلیل شاخص‌های کمی مسکن با رویکرد پایداری در نواحی شهری زنجان می‌پردازد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و با به‌کارگیری تکنیک تودیم در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی به تحلیل پایداری شاخص‌های کمی مسکن در نواحی شهری پرداخته است. اطلاعات موردنیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای از قبیل بلوک آماری مسکن 1390، اسناد و مدارک گردآوری‌شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مساکن واقع در نواحی شهری زنجان از لحاظ اصول مسکن پایدار با مشکلاتی چون افزایش تراکم نفر در اتاق، تراکم خانوار در واحد مسکونی و عدم امنیت سکونتی، تراکم اتاق در واحدهای مسکونی مواجه است این ناپایداری شاخص‌های مسکن بر اساس نتایج حاصل تکنیک تودیم در نواحی 1-3(محله اسلام‌آباد، سعدیه)، 1-2(محلات درمانگاه، شهدا، فاطمیه)،2-5(محلات بیسیم، ترانس، بنیاد) از وضعیت ناپایداری بیشتری برخوردارند. Manuscript profile

امروزه برای نیل به توسعه و عمران ناحیه‌ای مناسب در هر منطقه‌ای، ارزیابی و تجربه و تحلیل ساختار طبیعی و عوامل انسانی آن منطقه برای استقرار هر کاربری ضروری می‌باشد. در این پژوهش با لحاظ نمودن 12 معیار متنوع طبیعی و انسانی در راستای کمک به تحقق توسعه ی پایدار، با استفاده از مدل AHP به پهنه بندی اراضی بخش مرکزی منطقه آزاد ارس جهت تعیین مکان مناسب برای استقرار صنایع اقدام گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اراضی کاملاً مناسب برای استقرار صنایع 2577 هکتار از اراضی محدوده ی مورد مطالعه را شامل می‌شود. با توجه به این که مدل AHP فقط توانایی شناسایی پهنه‌های مناسب و نامناسب برای استقرار صنایع را داراست و نمی‌تواند پهنه‌هایی که ارزش برنامه ریزی دارند را شناسایی کند، بنابراین در ادامه این پژوهش با استفاده از قابلیت‌های نرم افزار ARC MAP به شناسایی و جدا سازی پهنه‌های کاملاً مناسب که حداقل 200 هکتار مساحت داشته باشد اقدام گردید و با استفاده از مدل VIKOR و 8 معیار موثر در امر مکان یابی صنایع، به اولویت بندی پهنه‌های شناسایی شده اقدام شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مکان فعلی صنایع در بخش مرکزی منطقه آزاد ارس با مکان‌های پیش بینی شده در این تحقیق مغایرت دارد. Manuscript profile

شهرنشینی شتابان شهرهای ایران بعد از دهه 40، زمینه‌ساز شکل‌گیری بافت‌های ناکارآمد در بطن شهر و تشکیل بافت‌های فرسوده شهری شد. این تحقیق باهدف تبیین عوامل شکل‌دهنده بافت‌های ناکارآمد شهری در شهر زنجان انجام‌شده است و به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده‌شده است‌ که به‌منظور بررسی رابطه، اثرات و استخراج عوامل کلیدی از نرم‌افزار MICMAC و جهت نمایش توزیع این عوامل در سطح نواحی از مدل لکه‌های داغ در محیط GIS استفاده‌شده است. جهت سطح‌بندی نواحی شهر زنجان ازلحاظ عوامل کلیدی نیز از مدل تصمیم‌گیری EDAS استفاده‌شده که به‌منظور تعیین وزن و اهمیت هر یک از عوامل در مدل ایداس از مدل‌ANP استفاده‌شده است و نتایج تحقیق نشان داد که در بین 31 شاخص موردبررسی 8 شاخص بیشترین اثرگذاری را به‌عنوان عوامل کلیدی در ناکارآمدی داشته‌اند و توزیع عوامل کلیدی ناکارآمدی بافت شهری در سطح نواحی شهر زنجان با استفاده از مدل لکه‌های داغ نشان داده است که بیشترین میزان ناکارآمدی به شکل خوشه‌هایی با لکه‌های داغ در پهنۀ مرکزی تا حدودی جنوب و جنوب غربی شهر زنجان قرارگرفته‌اند و درنهایت سطح‌بندی نواحی شهر زنجان ازلحاظ عوامل کلیدی نشان داد که بیشترین ناکارآمدی به ترتیب متعلق به نواحی 2-5 و 1-1 ‌می‌باشد که در مرکز و جنوب شهر واقع‌شده‌اند و در مرتبه بعدی نواحی‌1-2 و ناحیه‌1-3 که در جنوب غربی شهر‌‌ قرارگرفته‌اند. درواقع ناکارآمدی همه‌جانبه‌ای این نواحی را مورد تهدید قرار داده است در مقابل ناحیۀ‌4-6 در شمال شرقی شهر و در مرتبه بعدی ناحیۀ‌4-5 در جنوب و ناحیه‌3-4 در شمال شهر کمترین ناکارآمدی را داشته‌اند. Manuscript profile

پیدایش شهر به عنوان دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان، پدیده اجتماعی برجسته ای است که موجب دگرگونی در روابط متقابل انسان ها با یکدیگر شد. کیفیت زندگی یک مفهوم پیچیده، چند بعدی، نسبی متاثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است که با اهداف متفاوتی در تحقیقات مختلف به کار برده می شود. هدف اصلی پژوهش تحلیل عوامل موثر بر کیفیت زندگی در محلات شهر زنجان(محلات کارمندان و اسلام آباد) است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی استفاده از منابع کتابخانه ای و داده های پیمایشی است. داده‌های جمع‌آوری شده وارد نرم‌افزارSpss شده و سپس جهت تحلیل عوامل موثر از مدل تصمیم گیری Topsis و AHP و آزمون‌ تی مستقل و تاثیرات چشمگیر معیارها از تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که اولاً عوامل اجتماعی، فرهنگی و مذهبی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی بر کیفیت زندگی ساکنین محلات موثر بوده و ثانیاً شاخص کالبدی بیشترین میزان تاثیر را در بهبود کیفیت زندگی محلات داشته است. Manuscript profile

چکیده مقدمه‌: امروزه به دنبال گسترش شهرنشینی و رشد فزایند‌ه‌ی جمعیت‌، توسعه شهرها با مشکلات متعدی مواجه می‌باشد. از این‌رو برای پاسخگویی به مشکلات توسعه شهری و در نهایت رسیدن به توسعه پایدار رویکردهای متعددی ارائه شده‌اند. در این راستا رویکرد شکوفایی برای رسیدن به توسعه متعادل و متوازن و پایداری در شهرها مطرح شده است. هدف پژوهش : مقاله حاضر درصدد اولویّت‌بندی نواحی شهری تبریز به لحاظ ابعاد پنجگانه شکوفایی شهری می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می‌باشد. روش‌شناسی تحقیق‌: برای نیل به هدف تحقیق، ابتدا، عوامل دخیل در شکوفایی کلانشهر تبریز، در قالب ابعاد پنج‌گانه شکوفایی شامل بهره‌وری، توسعه‌زیرساخت، کیفیت‌زندگی، برابری و پایداری محیط‌زیست، استخراج شده‌اند و ارتباط آنها توسط نرم‌افزار MICMAC به صورت ساختاری بررسی و پانزده عامل کلیدی استخراج شده‌اند. در این مرحله اطلاعات مکانی عوامل کلیدی از نقشه‌های شهری و اطلاعات غیر‌مکانی نیز از داده‌های سرشماری نفوس و مسکن استخراج می‌شوند. و با تلفیق سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری اطلاعات بدست آمده تجزیه و تحلیل شده و نهایتاً نواحی شهری به لحاظ عوامل پیشران شکوفایی با مدلOreste رتبه‌بندی ‌گردید. قلمروجغرافیایی‌: محدوده مورد شهر تبریز می‌باشد. که در شمال غربی ایران واقع شده و مرکز استان آذربایجا‌ن‌شرقی است.یافته ها و بحث‌: در بررسی و مقایسه نواحی 38‌گانه تبریز بر مبنای شرایط موجود پانزده عامل کلیدی شکوفایی مشخص گردید که هسته مرکزی شهر و بازار، شهرک باغمیشه و رشدیه، بخش‌هایی از شهرک ارم و رضوانشهر، یاغچیان، گلشهر، پرواز، ولیعصر جنوبی، زعفرانیه و ائل‌گلی به لحاظ شکوفایی در رده بسیار بالا قرار دارند. این نواحی 43/25 درصد از جمعیت و 16/22 درصد از مساحت تبریز را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین مطالعات نشان داد که محلات کرکج، کوی ایرادک، ملازینال، ایده‌لو، سیلاب قوشخانه، رسالت، جلالیه، رازی، خلیل‌آباد، ارم و فرودگاه جزء نواحی با شکوفایی بسیار ضعیف می‌باشند. این نواحی یا جزء نواحی صنعتی بوده و یا بافت آشفته و متراکم حاصل از توسعه‌های شتابان غیرقانونی و فاقد برنامه در دهه‌های اخیر می‌باشند و 82/18 درصد از جمعیت و 48/31 درصد از مساحت تبریز را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج‌: نتایج حاصل نشان می‌دهد که نواحی 8-1، 2-2، 1-5، رتبه‌های اول تا سوم را به لحاظ شکوفایی دارا می‌باشند. و نواحی 1-10، 6-5 و 2-10 به ترتیب سه رتبه آخر را در شکوفایی شهری در بین نواحی 38 گانه تبریز به خود اختصاص داده‌اند. Manuscript profile

در پی بی­توجهی مدیریت شهری به بافت مرکزی شهرها به عنوان بخشی از بافت قدیم و پر اهمیت، این مراکز با مشکلات گسترده­­ای از جمله (ترافیک، آلودگی هوا، املاک مخروبه، زمین­های رها شده و ...) روبرو شده­اند که سبب کاهش سطح کیفیت زندگی در آن­ها شده است و برنامه­ریزی برای ارتقای سطح کیفیت زندگی در آن­ها را اجتناب ناپذیر نموده است. از راهکارهایی که در سال­های اخیر در رابطه با این موضوع در نظر گرفته شده است راهبرد توسعه درونزا بوده است. در تحقیق حاضر به ارزیابی توسعه درونزای بافت مرکزی شهرها با تأکید بر شاخص­های کیفیت زندگی پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی-تحلیلی و برای گردآوری داده­ها از روش­های اسنادی و میدانی بهره گرفته شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای ساکن در بافت مرکزی شهر زنجان است، که از بین 4529 خانوار ساکن در بافت مرکزی 301 خانوار با استفاده از روش نمونه­گیری کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون­های تی جفت و همبستگی پیرسون) استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون تی جفت بیانگر مطلوبیت کیفیت زندگی در دوره بعد از توسعه درونزا نسبت به دوره قبل از آن است. بطوریکه آماره t، 82/60- محاسبه شد. این امر باتوجه به سطح معنارداری 99 درصد تایید می‌شود. علاوه بر این نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان از آن دارد که بین دسترسی به امکانات و کیفیت زندگی رابطه معناداری وجود دارد. میزان این ارتباط قبل از توسعه درونزا 647/0 بوده که به 531/0 رسیده است. Manuscript profile

چالش­های زندگی نوین شهری نظیر؛ رقابت بین شهرها و نواحی شهری، پایداری شهری، نیاز به استفاده از فرصت­ها و دوری از تهدیدها در تحولات اجتماعی و فرهنگی، تغییرات جمعیتی انبوه و مشکلات محیطی و اجتماعی موجب روی آوردن به رویکرد آینده­پژوهی در برنامه­ریزی شهری و بهره­گیری از ابزارهای گوناگون برای ساختن آینده مطلوب شده است. پژوهش حاضر با بهره­گیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روش­های متداول و مورد پذیرش آینده­نگاری است، و با استفاده از نر­م­افزار میک­مک به تحلیل مؤلفه­های شکوفایی شهری کلانشهر تبریز پرداخته است. بدین منظور ابتدا با مطالعه اسناد فرادست تمامی عوامل دخیل در توسعه و شکوفایی شهری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و با استفاده از روش دلفی 78 مؤلفه در پنج حوزه (بهره­وری، زیرساخت­ها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیط­زیست) به عنوان شاخص­های شکوفایی شهری استخراج شد. برای تحلیل داد­ه­ها از روش تحلیل اثرات متقابل /­ ساختاری به وسیله نرم­افزار MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که کلانشهر تبریز سیستمی ناپایدار می­باشد و در صفحه پراکندگی پنج دسته ­(عوامل تأثیرگذار، عوامل دو وجهی، عوامل تنظیمی، عوامل تأثیرپذیر و عوامل مستقل) قابل شناسایی هستند. در نهایت از میان 78 عامل یاد شده پس از بررسی میزان و چگونگی تأثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده کلانشهر تبریز با روش­های مستقیم و غیرمستقیم، 15 عامل کلیدی (نرخ بیکاری، مرگ­و­میر مادران، میزان سواد، امید به زندگی، مسکن بادوام، ظرفیت حمل­و­نقل عمومی، اشتغال زنان، مرگ­و­میر کودکان زیر پنج سال، ضریب جینی، نرخ فقر، مراکز فرهنگی، آلودگی هوا، خانوارهای حاشیه­نشین، بیکاری جوانان و مدارس دولتی) که بیشترین نقش را در در وضعیت آینده توسعه و شکوفایی کلانشهر تبریز دارند، انتخاب شدند. Manuscript profile

امروزه حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از مهم ترین عناصر ساختاری بر توسعه شهرها اثرگذار بوده و متقابلا از آن تاثیر می‌پذیرد و عدم توجه به سیستم حمل‌و‌نقل مناسب در بسیاری از شهرها به ویژه در کشورهای درحال توسعه چشم انداز ناپایداری را برای این شهرها رقم زده است. توسعه شهری در اکثر شهرهای ایران و از جمله شهر زنجان ناشی از مدیریت و برنامه‌ریزی شهری نابخردانه روندی را طی می‌کند که برآیند آن چیزی جز ناپایداری حیات این شهرها نخواهد بود. بنابراین بایستگی پژوهش در زمینه بکارگیری رویکرد توسعه حمل‌ونقل‌ محور در شهرهای ایران بیش‌ازپیش مطرح شده است. براین ‌اساس پژوهش حاضر با ماهیت کاربردی و روش توصیفی - تحلیلی با هدف بررسی امکان‌سنجی توسعه‌ حمل‌و‌نقل ‌محور (TOD) در نواحی شهر زنجان انجام شده است. پس از بررسی ادبیات جهانی موضوع، استخراج اصول TOD، انجام مطالعات میدانی و اسناد و نقشه‌های به-دست آمده ویژگی‌های محدوده مورد مطالعه شناسایی شد و سپس با توجه به اصول TOD و ویژگی های محدوده مورد مطالعه، 4 معیار و 16 زیرمعیار به عنوان معیارهای پژوهش در جهت ارزیابی قابلیت نواحی شهر زنجان برای توسعه حمل‌و‌نقل محور انتخاب شد و پس از تهیه پرسشنامه از متخصصان و مدیران شهری خواسته شد تا براساس مقایسه زوجی اولویت‌ها را مشخص سازند. نتایج حاصل از تلفیق معیارها و زیرمعیارها و اولویت بندی به روش AHP نشان می‌دهد که معیار حمل‌ونقل و ترافیک و معیار کالبدی از جمله معیارهای با اهمیت بالا در ارزیابی قابلیت نواحی شهر زنجان برای توسعه حمل‌و‌نقل‌ محور هستند و درنهایت امکان‌سنجی با استفاده از فرآیند تحلیل‌ سلسله‌مراتبی در نرم افزار ArcGIS انجام شد و یافته‌ها حاکی از آن است که نواحی 1-3، 2-3، ۱-۲، 4-4 نسبت به سایر نواحی قابلیت بالایی در راستای توسعه حمل‌ونقل محور برخوردار می باشند، که پیشنهاد می شود به عنوان نواحی پایلوت برای اجرای توسعه حمل‌ونقل ‌محور در شهر زنجان مورد توجه قرار گیرند. Manuscript profile