به منظور بررسی روابط بین عملکرد و اجزای آن در گندم نان، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار بر روی 10 ژنوتیپ گندم نان (مروارید، N-87-4، N-87-9، N-86-6، N-86-8، N-80-19، N-86-5، N-85-5، کوهدشت، لاین 17) اجرا شد. در این آزمایش 7 صفت مورفولوژیک اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس ژنوتیپ‌ها برای همه صفات در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. ژنوتیپ‌های N-85-5 و لاین 17 به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. از میان تمامی صفات مورد آزمایش تعداد سنبله بارور بالاترین میزان همبستگی (**999/0) را با عملکرد دانه داشت. با استفاده از رگرسیون گام به گام صفت تعداد سنبله بارور به عنوان صفت تاثیرگذار وارد مدل شد که 8/99 % از تغییرات داده‌ها را توجیه کرد. در ادامه برای یافتن روابط علّی صفات، تجزیه علیت برای عملکرد دانه انجام شد که تنها اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه مربوط به صفات تعداد سنبله بارور بود. نتایج تجزیه خوشه‌ای به روش وارد نشان داد که ارقام مورد مطالعه در دو گروه طبقه‌بندی شدند و گروه دوم از نظر میانگین عملکرد دانه بیش‌ترین مقدار (66/4397) را به خود اختصاص داد. با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان اظهار داشت ژنوتیپ N-85-5 دارای بالاترین عملکرد دانه بود و صفت تعداد سنبله بارور به عنوان صفت مؤثر بر افزایش عملکرد دانه شناسایی شد. Manuscript profile

به منظور تعیین صفات مؤثر بر عملکرد دانه، 10 ژنوتیپ گندم نان شامل ارقام مروارید و کوهدشت و لاین های N-87-4، N-87-9، N-86-6،N-86-8، N-80-19، N-86-5،N-85-5 و لاین 17 در دو شرایط و آزمایش جداگانه شامل شرایط محیطی بدون تنش گرمایی در تاریخ 15 آذر ماه و شرایط تنش گرمایی 10 بهمن ماه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس طی سال زراعی 91-1390 کاشته شدند. در این پژوهش ژنوتیپ ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و با تجزیه مرکب مورد مقایسه قرار گرفتند. اثر متقابل تنش و ژنوتیپ تنها بر عملکرد دانه، طول سنبله، تعداد سنبله بارور ولی اثرات ساده تنش و ژنوتیپ در همه صفات مورد ارزیابی معنی دار بود. در هر دو شرایط طبیعی و تنش گرمایی عملکرد دانه با صفت تعداد سنبله بارور همبستگی مثبت و معنی داری داشت. رگرسیون گام به گام نشان داد که تعداد سنبله بارور در شرایط بدون تنش 8/99% و در شرایط تنش 1/97% از تغییرات عملکرد دانه را تبیین نمود. تجزیه علیت نشان داد که تعداد سنبله بارور بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه در هر دو شرایط داشت. تجزیه خوشه ای به روش وارد در شرایط طبیعی ژنوتیپ های مورد مطالعه را در دو گروه و در شرایط تنش در سه گروه طبقه بندی کرد. بنابراین، گزینش ژنوتیپ ها براساس صفت تعداد سنبله بارور می‌تواند به طور غیر مستقیم در هر دو شرایط تنش گرمایی و طبیعی به گزینش ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا منتج شود. Manuscript profile

به منظور بررسی تنوع و روابط موجود بین صفات زراعی جو، آزمایشی با 100 خانواده از نسل سوم جو حاصل تلاقی دو رقم بادیا و کومینو در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه گنبد کاووس در سال زراعی 1394-1393 اجرا شد. خانواده های جو از لحاظ طول ریشک، تعداد سنبلچه در سنبله به معنی‌داری متنوع بودند. عملکرد دانه با وزن کل سنبله، تعداد بذر جوانه زده، ارتفاع گیاه، طول ریشک و عملکرد بیولوژیک همبستگی مثبت و معنی دار داشت و بیش‌ترین میزان همبستگی بین عملکرد دانه با وزن کل سنبله مشاهده شد. در تجزیه رگرسیون گام به گام صفات تعداد بذر جوانه زده، روز تا سنبله دهی، قطر دانه، تعداد دانه در سنبله، طول ریشک سهم بالا و مؤثری در عملکرد دانه داشتند. در تجزیه علیت عاملی، صفتی که بیش‌ترین اثر مستقیم را روی عملکرد داشت تعداد بذر جوانه زده بود. با تجزیه خوشه ای به روش وارد خانواده های مورد مطالعه در سه گروه طبقه‌بندی شدند و گروه سوم به عنوان گروه مطلوب برگزیده شد. در مجموع، مهمترین عوامل مؤثر بر افزایش عملکرد خانواده های جو، تعداد بذر جوانه زده و روز تا سنبله دهی بود و با تکیه بر این صفات می توان گزینش مناسبی در جهت بهبود عملکرد دانه جو انجام داد. Manuscript profile