به‌کارگیری شاخه‌های جدید سبک‌شناسی و بازیابی ابزارهایی مناسب برای تجزیه و تحلیل متون فارسی می‌تواند دریچه‌ای تازه به شناخت مطلب باشد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیل محتوا انجام شده، سعی بر آن بوده است تا رمان هستی از فرهاد حسن‌زاده از دیدگاه سبک‌‌شناسی انتقادی مورد توجه قرار گیرد. یعنی در کلان‌لایه‌های روایی و متنی با تجزیه و تحلیل کانون‌سازی، میزان تداوم کانون‌سازی (کانون‌سازی متغیر و چندگانه) و جنبه‌های کانون‌سازی (جنبه‌ی ادراکی زمان به ترتیب، دیرش، بسامد و مکان و جنبه جهان بینی) و نیز خرد لایه‌های آوایی، واژگانی، نحوی، کاربردشناسی و بلاغی در ارتباط با لایه‌ی بیرونی آن (بافت موقعیتی متن) مورد بررسی قرار گیرد. یافته‌ها حاکی از آن است که برخی متغیرهای سبکی در متن وجود دارد که منجر به کشف جهان بینی و تبیین مسائل اجتماعی روز مثل جنگ، فقر و... در متن می‌شود؛ از طرفی نوع به‌کارگیری جملات با توجه به مخاطب‌شناسی باعث استقبال مخاطب نوجوان از این رمان و موفقیتش در عرصه ملی و بین‌المللی شده است. Manuscript profile

نمایش پداگوژیک، یکی از شیوه‌های کاربردی نمایش در حیطۀ تعلیم و تربیت است و مهم‌ترین هدف آن، کمک به رشد و پرورش بازیگران به ویژه کودکان و نوجوانان است، تا اقناع زیباشناختی و ذوق هنری تماشاگران. از آنجا که مضامین اینگونه نمایش‌ها تأثیر مستقیم بر آموزش و تعلیم کودکان دارد و ایران یکی از کشور‌هایی است که در ادبیات تعلیمی-تربیتی بسیار غنی است، الهام از این متون می‌تواند در این زمینه ضروری و راهگشا باشد. از آنجا که به نظر می‌رسد تا کنون تحقیقی مشابه صورت نگرفته است، در پژوهش حاضر که به روش کتابخانه‌ای و توصیفی-تحلیلی محتوا انجام شده، هفت‌پیکر نظامی که ترکیبی از مضامین تعلیمی- تربیتی و عاشقانه است، مورد بررسی قرار گرفته. در ابتدا تمثیل‌های‌ تعلیمی و تربیتی، کشف شده و بعد از تفسیر و بررسی آن‌ها به چگونگی استفاده از تمثیل‌ها در ساخت نمایش پداگوژیک، ویژۀ کودک و نوجوان پرداخته شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که اگرچه هفت‌پیکر نظامی، اثری غنایی است و صحنه‌ها و حوادثی دارد که ممکن است به کار کودک ونوجوان نیاید، امّا به خاطر وجود بسامد بالایی از مفاهیم تعلیمی-تربیتی که در داستان‌های تمثیلی‌اش گنجانده شده و همچنین جنبه‌های روایی بالا، می‌توان از بعضی از داستان‌ها با استفاده از شیوه‌های بازآفرینی، بازنگری، روش‌های تلفیقی و از بعضی دیگر با استفاده از شیوۀ بازنویسی و اقتباس برای ساخت نمایش پداگوژیک بهره برد. Manuscript profile

تمثیل یکی از پرکاربردترین ابزارهایی است که از دیرباز برای تعلیم و تربیت مورد استفاده قرار می‌گرفته است. خداوند در کتاب‌های آسمانی‌اش، پیامبران در وعظ و رهنمون‌سازی و مربیان و معلمان در انتقال مفاهیم و آموزش تمثیل را به کار برده و می‌برند تا با شیوه‌های غیرمستقیم و تاثیرگذار با مخاطبانشان ارتباط گیرند.در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده تا ابتدا به کشف تمثیل‌های به کار رفته در رمان نوجوان رودخانه واژگون اثر ژان کلود مورلوا پرداخته شود؛ سپس ساختار، روش و تکنیک‌های تمثیل‌سازی در آن مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی تمثیل روایی- تربیتی این نتایج به دست آمد که مورلوا از چهار شیوه برای تمثیل سازی بهره برده است. از جمله: هم ساختی، برجسته سازی زبان و ابهام در سخن، درگیر کردن حواس پنجگانه در تثبیت وقایع ضمیر ناخودآگاه، بهرمندی از شخصیت‌های اسطوره‌ای و کهن الگوها. تمثیل‌های به کار رفته در رمان رودخانه واژگون، بسیار عمیق و تأویل پذیرند تا جایی که ذهن انسان در برابرشان سلاح هوشیاری‌اش را زمین می‌گذارد و با فعال شدن ضمیر ناخودآگاه، تمثیل را درک می‌کند؛ همین مسئله باعث می‌شود تا مخاطب نوجوان با خواندن آن همذات پنداری بیشتری با شخصیت اصلی داستان داشته باشد و علاوه بر تلذذ، آن را الگوی خود قرار دهد. Manuscript profile

هر خالق ادبی در آفرینش اثر خود از شگردهای زبانی و ادبی بهره می برد که موجب زیبایی و بلاغت آن اثر می شود. به کارگیری شگردهای زبانی و ادبی نه تنها در برجسته تر کردن زبان اثر از جایگاه ویژه ای برخوردار است بلکه این مهم تبدیل به سبک نویسنده یا شاعر نیز می‌شود که با تحلیل و بررسی آن، می‌توان به زیر ساخت‌های زبانی اثر دست یافت. احمدرضا احمدی به عنوان یک شاعر نوگرا در مجموعه آثار خود، از ترکیب رنگ‌ها و واژه‌ها، تمثیل‌هایی را برای کودکان و نوجوانان خلق کرده که نه تنها آن‌ها را به لذت خوانش سوق می‌دهد بلکه توجه مخاطب را به سمت زیر ساخت متن جلب می‌کند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی-محتوا انجام شده، سعی برآن بوده تا ابتدا شیوه‌های تمثیل‌پردازی در کتاب همة آن قایق های کاغذی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و سپس به تفسیر تمثیل‌های خلق شده در آن کتاب پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که این کتاب سرشار از تمثیل‌های متنوع است که در کلمات، جملات و حتی کل متن متبلور شده و ضمن گره‌گشایی از آن ها، لذت خوانش را دوچندان می‌کند؛ همچنین تمثیل های احمدرضا احمدی، که ابتدا در کلمات از بسامد بیشتری برخوردار است و سپس در جمله و کل متن، رابطه معنا داری با روساخت داستان دارد؛ از طرفی سمبل‌هایی مثل رنگ ها، زمان و عناصر طبیعت نقش مهمی در ساخت تمثیل اصلی داشته اند. Manuscript profile

ادبیات پایداری به معنای خاص، یکی از انواع ادبی است که در ایران عمر کوتاهی دارد و داستان‌ها و رمان‌های زیادی در این نوع نوشته شده که در آن، نویسنده تمثیل و نماد را دستمایه‌ی بیان خود کرده و اثرش را خلق می‌کند. تمثیل شامل چیزی گنگ، ناشناخته و پنهان از ماست که در عصر جدید و در نقد سبک شناسانه‌ی یک اثر به عنوان رمزگان از آن یاد می‌شود و‌ حتی‌ می‌تواند سبک یک نویسنده را دربرگیرد. در سبک‌شناسی لایه‌ای، که از شیوه‌های نوین سبک‌شناسی به‌حساب می‌آید، بافت موقعیتی را به‌عنوان کلان‌ لایه مد‌نظر قرار داده و متن را به خرد‌لایه‌هایی تجزیه می‌کنیم. سپس با بررسی آن‌ها به جستجو در ویژگی‌های شاخص و پربسامد می‌پردازیم که در نهایت منجر به کشف ایدئولوژی می‌شود. در این مطالعه‌، که به روش توصیفی تحلیلی محتوا انجام شده‌، ابتدا با توجه به بافت موقعیتی، رمان عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی از جمشید خانیان را که یکی از آثار تمثیلی خلق شده در ادبیات پایداری است به خرد‌لایه‌های واژگانی، نحوی و بلاغی تجزیه کرده و سپس به بررسی سبک‌شناسانه آن پرداخته می شود. یافته‌ها حاکی از آن است که ایدئولوژی نویسنده در لایه‌ی نحوی نهفته است؛ چرا که این داستان تمثیلی است و معمولاً تمثیل در لایه‌ی نحوی نمود پیدا می‌کند. او با آوردن یک نمونه‌ی عالی‌، بهترین نوع عشق را سیروسلوک و حرکت از عشق زمینی به عشق آسمانی می‌داند؛ سپس با بهره‌گیری از رمزگان و تمثیل، مخاطب را به تأویل و تفکر وا می‌دارد و سبکی تمثیلی را برای رمانش رقم می زند. Manuscript profile

گفتمان، اصطلاحی است که برای نمونه‌های کاربرد زبان و چگونگی تأثیر آن بر مخاطب، اعم از زبانی که ایجاد ارتباط می‌کند یا واحدهای زبانی بزرگتر چون مصاحبه و مکالمه و متن و... به کار برده می‌شود. با این تفاسیر تبلور گفتمان به شکل‌های گوناگونی صورت می‌پذیرد؛ گاهی یک متن سخنرانی، گاهی رمان و گاهی نمایشنامه یا فیلمنامه و... با این رسالت گفتمان، به نظر می‌رسد که در بعضی از متنون به خصوص رمان‌ها، به خاطر شرایط و نوع ساختار جملات می‌توان دو یا چند گونه گفتمان را قائل شد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی محتوا انجام شده، سعی برآن بوده تا ابتدا به تعریف گفتمان پرداخته شود و سپس با توجه به ویژگی‌های سبکی رمان لحظه‌های سکسکه از احمد اکبرپور، گفتمان نمایشی آن نیز مورد بررسی قرار گیرد. یافته‌ها حاکی از آن است که سبک بارز این رمان، طنز است و به لحاظ ساختاری به نمایشنامه و فیلمنامه نیز نزدیک است. به طوری که اگر نویسنده نوع نمایشنامه و فیلمنامه را به جای رمان برای بیان ایدئولوژی خود انتخاب می‌کرد، باز هم در ایجاد گفتمان موفق بود.از طرفی متن رمان می‌تواند به عنوان یک فیلمنامه خوب در زمینه جنگ تحمیلی و معرفی آن به مخاطب نوجوان باشد. Manuscript profile