منابع آب زیرزمینی

حرية الوصول المقاله

1 - برنامه‌ریزی چندهدفه به منظور مدیریت اثرات کمی و کیفی بهره‌برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی دشت شهریار
نیما صالحی شفا حسین بابازاده فیاض آقایاری علی صارمی

10.30495/jest.2022.63568.5523

زمینه و هدف: با توسعه کشاورزی، صنعت و رشد جمعیت، بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی افزایش یافته و کمیت، کیفیت آن را نیز تحت تأثیر قرار داده است. مدیریت بهره‌برداری بهینه آب زیرزمینی برای جلوگیری از بروز مشکلات کمی و کیفی آبخوان‌ها ضروری می‌باشد. هدف از این تحقیق، بهره‌بر أکثر

زمینه و هدف: با توسعه کشاورزی، صنعت و رشد جمعیت، بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی افزایش یافته و کمیت، کیفیت آن را نیز تحت تأثیر قرار داده است. مدیریت بهره‌برداری بهینه آب زیرزمینی برای جلوگیری از بروز مشکلات کمی و کیفی آبخوان‌ها ضروری می‌باشد. هدف از این تحقیق، بهره‌برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی و بررسی اثرات کمی و کیفی آن بر آبخوان دشت شهریار است. روش بررسی: تغییرات سطح آب زیرزمینی و کیفیت آن از منظر شاخص TDS در آبخوان دشت شهریار در بازه زمانی سال آبی 93 تا 95، توسط شبکه عصبی مصنوعی شبیه‌سازی شده‌اند. سپس TDS آب زیرزمینی توسط رگرسیون برآورد شده است. و در نهایت از الگوریتم ژنتیک چند هدفه (NSGA-II) به منظور بهره‌برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی و با هدف حداقل نمودن تغییرات سطح آب زیرزمینی و کل مواد جامد محلول آب زیرزمینی، استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد، معیار ارزیابی RMSE در سه وضعیت آموزش، آزمایش و صحت سنجی برای تغییرات سطح آب زیرزمینی به ترتیب برابر 06e-27/1، 0025/0 و 003/0 و برای کل مواد جامد محلول آب زیرزمینی برابر 24/0، 64/27 و 608/14 می‌باشد و معیار ضریب همبستگی (R) در سطح 05/0 در سه وضعیت برای هر دو متغییر معنی دار بود. همچنین در بازه زمانی مورد مطالعه، حجم برداشت بهینه از آبخوان به میزان 12/29 درصد کاهش یافته و مقدار بهینه TDS آب زیرزمینی به طور میانگین، به اندازه 87/120 میلی گرم بر لیتر کمتر از برآورد شبکه عصبی مصنوعی است. و سطح آب زیرزمینی نیز به طور میانگین به اندازه 27/9 متر در سال افزایش یافته است. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج حاصل نتایج نشان داد که روش شبیه سازی-بهینه سازی پیشنهادی به عنوان یک ابزار کاربردی با عملکرد مناسب و کم هزینه و با سرعت مطلوب می تواند با سیاست بهره‌برداری بهینه همزمان از چند عامل مؤثر پشتیبانی کند. همچنین مشکلات کمی و کیفی آبخوان را کاهش داده و باعث افزایش پایداری سیستم آب زیرزمینی می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - ارزیابی مخاطرات زیست‌محیطی استفاده از مواد یخ‌زدا در عملیات زمستانی (مطالعه کیفیت هیدروشیمیایی آبخوان دشت همدان-بهار)
امیر جمشیدی امیررضا گودرزی پریسا رزم‌آرا

10.22034/jest.2021.38006.4383

زمینه و هدف: با وجود کاربرد گسترده مواد یخ زدا در معابر، پسآب حاصل از آن می تواند به اکوسیستم آسیب وارد نماید. لذا هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی تاثیر نمک پاشی در عملیات زمستانی محدوده شهری همدان بر کیفیت آب های زیرزمینی منطقه است. همدان از مراکز مهم گردشگری و جزء قطب های أکثر

زمینه و هدف: با وجود کاربرد گسترده مواد یخ زدا در معابر، پسآب حاصل از آن می تواند به اکوسیستم آسیب وارد نماید. لذا هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی تاثیر نمک پاشی در عملیات زمستانی محدوده شهری همدان بر کیفیت آب های زیرزمینی منطقه است. همدان از مراکز مهم گردشگری و جزء قطب های کشاورزی ایران بوده و آلودگی منابع آب آن سلامت کل کشور را به خطر می اندازد. روش بررسی: مدل سازی جریان های زیرسطحی محدوده مورد مطالعه نشان می دهد حرکت پسآب های حاصل از بارش در سطح شهر عمدتاً به سمت آبخوان دشت همدان-بهار (به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب و کشاورزی منطقه) است. لذا با انتخاب 24 ایستگاه در نواحی مختلف این آبخوان و انجام نمونه گیری طی ده سال گذشته (1386، 1395)، مشخصات هیدورشیمیایی آنها اندازه گیری و روند تغییرات تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج بیانگر افزایش تدریجی املاح و مواد جامد محلول در آب زیرزمینی دشت بوده که با توجه به همبستگی معنادار (89/0R2 ≥) بین شوری و غلظت سدیم و کلر، علت آن ناشی از مجاورت با مواد یخ زدا ارزیابی شد. میزان مواد آلاینده در تعدادی از چاه ها فراتر از حد مجاز استاندارد ملی و رهنمودهای بین المللی بوده و بعضاً تا 10 برابر مقدار مطلوب برای شرب است. بر پایه معیار ویلکوکس، آب اغلب ایستگاه ها در محدوده C3S1 (باعث کاهش توان حاصل خیزی خاک و اختلال اکوفیزیولوژیکی در محصولات زراعی) و حتی برخی از موارد در رده C4S1 (کاملاً مضر برای آبیاری) می باشد. همچنین توزیع مشابهی از پراکندگی ترکیبات یخ زدا و میزان آرسنیک در جریان های زیرسطحی دشت مشاهده شد. بحث و نتیجه گیری: روند انباشت آلودگی و افت شاخص های هیدروشیمیایی در آبخوان مورد مطالعه بر اثر تماس با مواد یخ زدا، علاوه بر آثار مستقیم مخرب بر سلامتی افراد و زمین های کشاورزی، تهدیدی خطرناک برای افزایش تحرک فلزات سنگین در پیکره های خاکی-آبی منطقه به شمار می رود. لذا بایستی با اتخاد شیوه های نوین، مانند: برنامه پیشگیرانه مقابله با یخ زدگی، مواد یخ زدای دوست دار طبیعت، آسفالت حاوی ترکیبات ضدیخ و روسازی با سیستم گرمایشی، عملیات زمستانی شهر همدان با حداقل تاثیرات منفی زیست محیطی صورت پذیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - بررسی تأثیر سازندهای زمین شناسی برروی کیفیت منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت اردبیل )
سمانه پیران قرنی نمین امیر حسین جاوید جمال قدوسی

10.22034/jest.2018.13250

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیستم، شماره سه ، پاییز 97 بررسی تأثیر سازندهای زمین شناسی برروی کیفیت منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت اردبیل ) سمانه پیران قرنی نمین[1]* pnsamaneh@yahoo.com امیر حسین جاوید[2] جمال قدوسی[3] تاریخ أکثر

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیستم، شماره سه ، پاییز 97 بررسی تأثیر سازندهای زمین شناسی برروی کیفیت منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت اردبیل ) سمانه پیران قرنی نمین[1]* pnsamaneh@yahoo.com امیر حسین جاوید[2] جمال قدوسی[3] تاریخ دریافت:29/11/93 تاریخ پذیرش:6/3/94 چکیده زمینه و هدف : با توجه به بحران آب در کشور به خصوص در چند دهه اخیر، بررسی کیفیت آب های زیرزمینی و شناسایی عوامل مؤثر در کاهش کیفیت این منبع آبی،امر مهمی به شمار می رود. اطلاعات موجود از وضعیت آب های زیرزمینی استان اردبیل حاکی از آن است که به لحاظ عدم وجود آب سطحی مازاد، قسمت اعظم آب مصرفی در منطقه مورد مطالعه از منابع آب های زیرزمینی تأمین می شود. مهم ترین فرآیندهای زمین ریخت شناسی قابل مطالعه از نظر آب های زیرزمینی، مخروط افکنه ها و پادگانه های آبرفتی می باشند. لذا در این تحقیق سعی بر این است که بین اشکال و فرآیندهای زمین ریخت شناسی دشت اردبیل و منابع آب زیرزمینی آن رابطه ای برقرار شود تا بر اساس آن چه که در طبیعت دیده می شود، منابع آب زیرزمینی حدس زده شود. روش بررسی : در این پژوهش، برای بررسی کیفی نمونه آب زیرزمینی،داده های کیفی چاه ها از سازمان آب منطقه ای اردبیل اخذ گردید، هم چنین از نرم افزار Arc GIS برای ترسیم نقشه ها استفاده شد. یافته ها : میزان EC آب های زیرزمینی در دشت اردبیل بین 6580-267 میکرو زیمنس بر سانتی متر(با متوسط حدود 1284 میکرو زیمنس بر سانتی متر) طی سال های 1383، 1387 و1392 تغییر کرده است . بحث و نتیجه گیری : نتیجه مطالعه نشان می دهد که خصوصیات شیمیایی سازندهای زمین شناسی تأثیر گذارترین عامل بر کیفیت منابع آب زیرزمینی در منطقه می باشد . واژه های کلیدی : منابع آب زیرزمینی، زمین ریخت شناسی، دشت اردبیل . J.Env. Sci. Tech., Vol 20, No.3, Autumn, 2018 Effect of geological formation on the quality of groundwater )Case study: Ardebil Plain ( Samaneh Piran Gharni Namin[4]* pnsamaneh@yahoo.com Amir H. Javid[5] Jamal Ghoddousi[6] Date Received: February 18, 2015 Admission Date:May 27, 2015 Abstract Background and Objective: Considering the water crisis, especially in the last decades, investigation of groundwater quality and identification of the factors contributing to the decline of water quality in this resources are important. The information on available sources of groundwater in Ardebil show that, in the absence of excess surface water, much of the water consumed in the study area comes from groundwater sources. The most significant processes of geomorphologic study of groundwater are alluvial fans and terraces waters. Therefore, in this study it has been attempted to establish a relationship between the shapes and surface morphology of Ardebil plain and its groundwater resources tin order to estimate the groundwater resources based on what has been observed in the nature. Methods: In this study, to assess the quality of the groundwater samples, the quality data from wells was received from the Regional Water Company of Ardebil. Also the Arc GIS software was used to draw the maps. Findings: EC of groundwater in the Ardebil plain has been changed from 267 to 6580 μs/cm (with an average of about 1284 μs/cm) during the years 1994, 1998 and 2013. Discussion and Conclusions: The results show that the chemical properties of geologic formations are the most influential factors in the quality of groundwater resources in the region. Keywords: Groundwater, Geomorphologic, Ardebil Plain. مقدمه نزولات جوی و آب های سطحی در عبور از میان سازندهای مختلف زمین شناسی، املاح موجود در آن ها را در خود حل می کنند. از این رو، کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی، به نوع تشکیلات یا سازندی بستگی دارد که آب از میان فضاهای خالی آن عبور می کند. هم چنین مدت توقف آب در زیر زمین نیز در کیفیت و شوری آب نقش مؤثری دارد، زیرا آب هرچه در میان رسوبات زمین بیشتر باقی بماند، شورتر می شود. در یک سیستم زمین شناسی، ماهیت و توزیع آکیفر ها(آبخوان ها) و آکی تاردها از لیتولوژی، چینه شناسی و ساختمان زمین شناسی سازندها و نهشته ها تأثیر می پذیرد(1). از آن جا که سازندهای زمین شناسی از نظر خصوصیات سنگ شناسی متفاوت اند، آب حاصل از آن ها نیز دارای کیفیت گوناگونی است(2) . پژوهش های زمین ریخت شناسی به علت ارایه شاخص هایی برای اکتشاف آب زیرزمینی و هدایت سریع پژوهش گران به نقاط دارای منابع آب، مورد توجه ژئومورفولوژیست ها قرار گرفته است. به دلیل اهمیت موضوع در دنیا، مطالعات زیادی ویژگی های کیفی منابع آب، به ویژه آب های زیرزمینی را مورد بررسی قرار داده اند. نویسندگانی مانند (3) Lee (2001) و (4) (2008) et alو Ciminoبرای به دست آوردن تصویر کاملی از پدیده شوری و نفوذ آب های شور به آبخوان ها، روش های ژئوفیزیک و ژئوشیمی را به طور توأمان انتخاب کردند. (5) Heath and Trainer (1968) و (6) Mollard(1968) یک سری شاخص های توپوگرافی و زمین ریخت شناسی ارایه نموده اند. در زمینه کیفیت منابع آب و خاک کشور ایران و شوری آن ها، پژوهش های ارزش مندی توسط دانشمندان متعدد انجام شده است. برای مثال برخی مطالعات مانند فیض نیا (1378) (7)، علوی پناه و همکاران(1384) (8) و غیره به بررسی علل تغییر کیفیت منابع و مؤلفه های شور شدن آب و خاک در نقاط مختلف کشور پرداختند. به عقیده رجایی (1373) (9)، نهشته های آبرفتی محتوی آب زیرزمینی به چرخه ژئومورفولوژی تعلق دارند. بررسی منابع آب زیرزمینی در دشت اردبیل، علاوه بر این که نقش ژئومورفولوژی را در شکل گیری چنین منابعی روشن می سازد، این امکان را نیز به وجود می آورد تا بتوان نقش سازندهای زمین شناسی را در کیفیت آب های زیرزمینی منطقه مشخص نمود. پژوهش های زمین شناسی و زمین ریخت شناسی به دلیل ارایه شاخص هایی برای اکتشافات آب زیرزمینی و هدایت سریع پژوهش گران برای کشف نقاط دارای منابع آب زیرزمینی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. لذا در این تحقیق سعی بر این است که بین اشکال و فرآیندهای زمین ریخت شناسی دشت اردبیل و منابع آب زیرزمینی آن رابطه ای برقرار گردد تا بر اساس آن چه که در طبیعت دیده می شود، منابع آب زیرزمینی حدس زده شود. مواد و روش ها دشت اردبیل در شمال غرب ایران و در حدفاصل طول های جغرافیایی ٤٦,٤٧٠ تا ٤١,٤٨٠شرقی و عرض های جغرافیایی ٥٥,٣٧٠تا ٤٨,٣٨٠شمالی واقع شده است. این دشت از شمال به ارتفاعات مرزی بین ایران و آذربایجان، از شرق به ارتفاعات تالش، از جنوب به آرپاچای و از غرب به دامنه کوه سبلان ختم می شود و و دارای حوزه آبریزی معادل 853 کیلومترمربع می باشد. حداقل ارتفاع در پست ترین نقطه دشت اردبیل حدود 1300 متر و حداکثر ارتفاع در دهستان ویلکیج شمالی 1845 متر از سطح دریا می باشد (شکل 1) . شکل 1- نقشه موقعیت مکانی دشت اردبیل Picture1. Location map of Plain Ardebil روش مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی آینده نگر می باشد. از آن جا که بخشی از مطالعه مربوط به بررسی وضعیت موجود بوده، بنابراین روش مطالعه این قسمت را روش توصیفی تشکیل می دهد و از طرف دیگر چون رابطه بین عواملی مانند زمین ریخت شناسی و آب های زیرزمینی مورد مطالعه قرار گرفته و این قسمت از روش مطالعه از عامل شروع و به نتیجه منتهی شده، به این ترتیب روش مطالعه در این قسمت از نوع تحلیلی آینده نگر می باشد. درمطالعه حاضر که بیشتر دیدگاه زمین ریخت شناسی دارد ،سعی شده با تاکید بر عوامل زمین ریخت شناسی و شاخص های آن ها آب های زیرزمینی مطالعه گردد. در این پژوهش پس از شناسایی منطقه مورد مطالعه با استفاده از نقشه های توپوگرافی در مقیاس 1:50000 و زمین شناسی در مقیاس 1:100000 سازمان زمین شناسی کشور، برای بررسی کیفی نمونه آب زیرزمینی در دشت اردبیل، داده های کیفی سه حلقه چاه عمیق به عنوان نمونه برای شش متغیر شامل مجموع کاتیون ها (سدیم، منیزیم و کلسیم)، مجموع آنیون ها (سولفات، کلر و بی کربنات)، TH (سختی کل)، EC (هدایت الکتریکی) و TDS (کل مـواد جامــد محلـول) در سال های 83، 87 و 93 از سازمان آب منطقه ای اردبیل اخذ گردید. برای بررسی تأثیر سازندهای زمین شناسی بر روی کیفیت آب های زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه نیز علاوه بر مطالعات صحرایی و بررسی نقشه های زمین شناسی موجود، اقدام به مطالعه وضعیت و گسترش تشکیلات زمین شناسی گردید. هم چنین از نرم افزار Arc GIS برای ترسیم نقشه ها استفاده شد. جامعه آماری این مطالعه دشت اردبیل، پهنه تحت پوشش و در برگیرنده آب خوان موجود می باشد. روش های نمونه گیری نیز با توجه به نوع داده ها به صورت نمونه گیری تصادفی ساده و سیستماتیک می باشد (شکل 2) و (جدول1) . شکل2- نقشه دشت اردبیلو چاه های اطراف آن Picture2. Map of Plain Ardebil and surrounding wells جدول 1- شرح مختصری از روش تحقیق Table 1. Brief description of the research method مختصات جغرافیایی زمان نمونه برداری روش نمونه برداری آزمایش utmy utmx چاه شماره 1 38° 16' 42° 29' 92 - 1383 تصادفی ساده آنالیز کیفی آب چاه شماره 2 ́ 38° 16' 42° 26' 92 - 1383 تصادفی ساده آنالیز کیفی آب چاه شماره 3 38° 15' ٤2° 28' 92 - 1383 تصادفی ساده آنالیز کیفی آب یافته ها خصوصیات طبیعی منطقه مورد مطالعه 1) زمین شناسی روند موجود در این ناحیه از واحد زمین ساختی البرز آذربایجان تبعیت می کند و غالبا̋ متغیر است. فعالیت های تکتونیکی منطقه و هم چنین فعالیت های آتشفشانی کوه سبلان در دوران سوم، عوامل اساسی در شکل گیری ساختمان زمین شناسی منطقه بوده و وجود تشکیلات خروجی آذرین که اراضی رسوبی را می پوشانند مؤید این مسأله است. از طرفی به نظر می رسد چاله دشت اردبیل نیز در نتیجه فعالیت گسل های عمده منطقه در این دوران به وجود آمده باشد. در همین حال گستره رسوبات آبرفتی کواترنری و عصر حاضر در سطح دشت اردبیل قابل توجه بوده و سرتاسر دشت و حواشی آن را می پوشاند. رسوبات آبرفتی مذکور متشکل از شن، ماسه، سیلت و به مقدار خیلی کم کنگلومرا می باشد که در پهنای دشت و با تغییرات جانبی مشاهده می شود. این رسوبات بیشتر حاصل فرسایش و تخریب سنگ های آندزیتی و آهکی ارتفاعات پیرامون منطقه است. بخش اعظم دشت اردبیل در واحد زمین شناسی Qt2 (رسوبات پادگانه آبرفتی جوان و مخروط افکنه ها) واقع شده است (شکل 3) . شکل3- نقشه واحدهای زمین شناسی محدوده مورد مطالعه Picture3. Map of geological units of study area 2) خاک شناسی بر طبق طبقه بندی های جدید، خاک های دشت اردبیل اساسا از نوع خاک های قهوه ای هستند که بیشتر به صورت خاک های قهوه ای، قهوه ای تیپیک، خاک های قهوه ای سخت شده و خاکستری قهوه ای قابل مشاهده می باشند. خاک ها در محدوده مورد مطالعه عمدتا از نوع خاک های رسوبی دانه ریز هستند که از فرسایش شدید مواد اولیه اصلی به وجود آمده اند، و نیز از نوع رس و سیلت می باشند که به مقدار کم شن و ماسه همراه دارند. این خاک ها جزء خاک های قهوه ای به شمار می روند که از نظر دانه بندی بافت ریز داشته و بنابراین ضریب تخلخل آن ها بسیار پایین است. قابلیت نفوذ این خاک ها در صورتی که دارای رس باشند ضعیف بوده و به هنگام بارندگی ابتدا مقداری آب جذب کرده و سپس یک لایه تقریبا غیرقابل نفوذ به وجود می آورند. بنابراین خاک غالب دشت اردبیل از نوع خاک های عمیق رسی انتقالی و شنی برجا و با بافت های سنگین تا سبک می باشد (شکل 4) . شکل 4- نقشه خاک شناسی(بافت خاک) محدوده مورد مطالعه Picture4. Soil science map (soil texture) of the study area 3)کاربری اراضی در دشت اردبیل مراتع و اراضی باز بایر و زراعی است، به طوری که مراتع نیز از نوع مراتع تخریب شده تا نیمه تخریبی می باشند. ضمنا“ فردوگاه شهر اردبیل نیز در این دشت قرار دارد (شکل 5) . شکل 5- نقشه کاربری اراضی محدوده مورد مطالعه Picture5. Land use map of the study area 4) شیب منطقه : ناحیه دشتی با شیب کمتر از 5 % بخش وسیعی از محدوده مورد مطالعه را فرا گرفته است و به تدریج در دامنه های اطراف بر میزان شیب افزوده می شود . 5) آب خوان دشت اردبیل عمدتأ از رسوبات دانه ریز (رس، سیلت و مقدار کمی ماسه و شن ) تشکیل شده که این مواد دارای نفوذ پذیری کمی هستند. از نظر ریخت شناسی زمین ها با ریخت تپه ماهوری و ارتفاعات نه چندان چهره ساز قرار گرفته اند. آبراهه ها عمق چندانی ندارند و ارتفاع بالاترین نقطه تا کف آبراهه بلندی متوسط دارد. با توجه به موقعیت لایه ها، شیب و جنس آن ها و مجموعه عوامل فرسایشی، چهره زود فرسایی را در سطح زمین ایجاد نموده است. وجود آبرفت ها و خاک های سطحی نیز به عنوان عوامل مؤثر دیگری، فرم سطح و یا تقریبا حدودی را در سطح زمین باعث شده اند (شکل 6) . شکل 6- نمایش محدوده آب خوان دشت اردبیل Picture6. Show the watershed area of plain Ardebil 6) نتیجه بررسی تأثیر وضعیت کلی کیفیت آب های زیرزمینی در دشت اردبیل دشت اردبیل واقع در شمال شهر اردبیل متشکل از اراضی پست جلگه ای است که ارتفاع آن از سطح دریا بین 1334-1310 متر تغییر می کند. در این دشت به دلیل محدود بودن منابع آب سطحی، بخش اعظم آب مورد نیاز از منابع آب زیرزمینی تأمین می شود، به طوری که در گستره 115000 هکتاری دشت اردبیل حدود 135 چاه حفر گردیده است که تأمین کننده آب مورد نیاز مصارف مختلف به ویژه کشاورزی هستند. حوضه آب خوان این دشت به دلیل شرایط ویژه توپوگرافیکی، طبیعی و اقلیمی نشانگر حساس و آسیب پذیر بودن آن می باشد، از این رو کیفیت آب زیرزمینی و مدیریت آن از جمله اقدامات اساسی و مورد نیاز در این منطقه می باشد. نتایج به دست آمده از مطالعات پیشین در این دشت نشان داده است که آب خوان این دشت از نوع آبخوان های آزاد است. این در حالی است که در بعضی از نقاط آن مانند بخش های جنوب شرقی و شرق، آب خوان های معلق سطحی نیز وجود دارند. علاوه بر این، ضخامت ناحیه اشباع آب خوان نیز در نقاط مختلف دشت یکسان نبوده و بین 220-200 متر تغییر می کند. اطلاعات موجود در منابع قابل دسترس از وضعیت آب های زیرزمینی استان حاکی از آن است که پتانسیل آبی استان حدود 371/15 میلیارد مترمکعب است که 5/9 میلیارد متر مکعب آن به صورت آب های سطحی و جاری و بقیه از منابع آب های زیرزمینی تأمین می شود. عمق بحرانی آب در منطقه، حدود 60/2 متر برای خاک های سنگین، حدود 30/2 متر برای خاک های سبک و حدود 45/2 متر برای خاک های متوسط می باشد. در اراضی دشت مرکزی عمق آب زیرزمینی کمتر بوده و رقمی معادل 8/1 4/1 متر را نشان می دهد. برداشت از آب های زیرزمینی به ترتیب در شهرستان های اردبیل و نمین نسبت به سایر شهرستان های استان بالا بوده و بیشترین میزان برداشت مربوط به منابع آب های زیرزمینی دشت اردبیل می باشد.نتیجه بررسی حاصل از آنالیزهای کیفیت نمونه های آب زیرزمینی در سه حلقه چاه عمیق موجود مربوط به سال های 1383،1387و 1392 در جداول (4) (2) ارایه شده است . جدول2- نتیجه آنالیز نمونه آب های زیرزمینی مربوط به سه حلقه چاه عمیق در سال 1383 Table 2. The result of an analysis of groundwater samples of three deep wells in 2004 شماره چاه pH آنیون ها (میلی اکی والان بر لیتر) کاتیون ها (میلی اکی والان بر لیتر) TDS (میلی گرم بر لیتر) TH (میلی گرم بر لیتر) EC (میکرو موس بر سانتی متر) HCO3- CL- SO4-- Ca++ Mg++ Na+ 1 43/7 2/3 8/5 92/5 1/5 98/0 7/7 2/1843 3090 00/28 2 55/7 9/3 3/6 48/6 1/6 10/1 9/7 4/2111 3600 00/33 3 66/7 8/4 8/6 91/6 4/7 42/1 5/9 5/2356 4410 8/36 جدول3- نتیجه آنالیز نمونه آب های زیرزمینی مربوط به سه حلقه چاه عمیق در سال 1387 Table 3. The result of an analysis of groundwater samples of three deep wells in 2008 شماره چاه pH آنیون ها (میلی اکی والان بر لیتر) کاتیون ها (میلی اکی والان بر لیتر) TDS (میلی گرم بر لیتر) TH (میلی گرم بر لیتر) EC (میکرو موس بر سانتی متر) HCO3- CL- SO4-- Ca++ Mg++ Na+ 1 51/7 8/4 1/6 41/6 9/5 27/1 8/8 9/2129 5/358 28/33 2 78/7 9/4 9/6 89/6 3/7 31/1 2/9 00/2336 5/430 50/36 3 81/7 2/5 4/7 11/7 5/7 53/1 4/10 2505 5/451 1/39 جدول4- نتیجه آنالیز نمونه آب های زیرزمینی مربوط به سه حلقه چاه عمیق در سال 1392 Table 4. The result of an analysis of groundwater samples of three deep wells in 2013 شماره چاه pH آنیون ها (میلی اکی والان بر لیتر) کاتیون ها (میلی اکی والان بر لیتر) TDS (میلی گرم بر لیتر) TH (میلی گرم بر لیتر) EC (میکرو موس بر سانتی متر) HCO3- CL- SO4-- Ca++ Mg++ Na+ 1 59/7 9/5 5/6 67/6 4/7 73/1 2/10 2464 5/461 5/38 2 92/7 2/6 1/7 21/7 7/7 84/1 1/11 2/2633 4770 1/41 3 96/7 5/6 7/7 33/7 9/7 99/1 9/11 5/2804 4895 8/43 بررسی روند تغییرات کیفیت آب های زیرزمینی بر اساس جداول فوق الذکر، نشانگر روند افزایشی کلیه پارامترهای کیفی آب شاملpH، EC ،TDS ،TH و مجموع کاتیون ها و آنیون ها است . بحث و نتیجه گیری با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده از انجام این مطالعه، می توان نتیجه گیری نهایی را به شرح زیر ارایه نمود : الف)کیفیت آب های زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه به تنهایی تحت تأثیر خصوصیات شیمیایی سازندهای زمین شناسی نمی باشد، به طوری که خاک شناسی و کاربری اراضی نیز بر کیفیت آب منابع زیرزمینی در منطقه تأثیر گذار می باشند. این یافته با نتایج تحقیقات Heath and Trainer (1968) ، Mollard(1968) ، فیض نیا (1378) و علوی پناه و همکاران(1384)، هم خوانی دارد . ب) با توجه به نوع آبرفت و ضخامت آن در منطقه تحقیق که بین 220-200 متر تغییر می کند و از نوع رسوبات آبرفتی Qt2(آبرفت های درشت دانه متشکل از رس، سیلت و سنگریزه ها) و قلوه سنگ های آهکی، گچی، رسوبی، شیست، ماسه سنگ و آذرین از نوع آندوزیت می باشد و با نظر به خصوصیات خاک منطقه که از نوع خاک های برجا در بخش اعظم گستره دشت و انتقالی در کوهپایه ها به ویژه بخش های جنوبی، شمال شرق و شمال غرب می باشد، (این موضوع متأثر از آبشویی های طبیعی ناشی از بارش ها و جریان روانآب های سطحی به خصوص در کوهپایه ها و تمرکز روانآب ها در بخش مرکزی دشت و جریان یافتن آن ها به سمت شمال شرقی و عملیات زراعت آبی که از طریق بهره برداری از آب های زیرزمینی آب مورد نیازشان تأمین می شود) کیفیت آب های زیرزمینی تحت تأثیر خصوصیات و ویژگی های زمین شناسی، خاک و کاربری اراضی قرار می گیرد . ج) با توجه به همه خصوصیات شیمیایی عوامل ذکر شده در فوق، تغییرات ادواری پارامترهای کیفی آب های زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه و روند افزایشی مقادیر آن ها شامل PH ،TDS ،TH و EC، می توان نتیجه گرفت که در بین خصوصیات محیطی منطقه بیشترین تأثیر را خصوصیات شیمیایی سازندهای زمین شناسی و کمترین تأثیر را کاربری اراضی بر کیفیت و آلودگی آب های زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه دارند (رابطه1) . رابطه (1) : خصوصیات کاربری اراضی < خصوصیات شیمیایی خاک شناسی< خصوصیات شیمیایی سازندهای زمین شناسی علت تأثیر خصوصیات شیمیایی سازندهای زمین شناسی و خاک شناسی در مقایسه با تأثیر خصوصیات کاربری اراضی را می توان در نقش و عملکرد خاک و سازندهای زمین شناسی در جذب و فیلتر کردن مواد آلاینده دانست . د) مطالعات نشان می دهد که سفره های آب زیرزمینی دشت اردبیل عمدتأ از رسوبات دانه ریز در حد رس، سلیت ومقدار کمی ماسه و شن تشکیل شده است که نفوذ پذیری و قابلیت انتقال این مواد کم است. لذا این امر باعث شده است که سرعت جریان آب زیرزمینی خیلی کند باشد و زمان ماندگاری آب زیرزمینی در داخل سفره زیاد شود که در نهایت منجر به تنزل کیفیت آب زیرزمینی آبخوان ها در منطقه می شود . ﻫ) بازدیدهای صحرایی و نقشه موقعیت چاه های منطقه نیز نشان می دهد که چاه ها از پراکندگی مناسب در سطح دشت برخوردارند و نمونه ها وضعیت کلی آب زیرزمینی را به خوبی مشخص می کنند . Reference Frezze,R.A and Cherry, J. A. , 1979, “Groundwater”. Prentice Hall,Inc. Velayati,S. ,2009, “Hydrogeology of soft and complex formations”. Mashhad University Jihad. Pp.216.(In Persian). Lee,S.H., Kim, K.G., Ko, I., Lee,S.G., Hwang, H.S ., 2001, “Geochemical and geophysical monitoring of salin water intrusion in Korean paddy fields” ,Environ.Geochem.Health. 24.277-291. Cimino,A., Cosentio,C., Oieni,A., Tranchina,L., 2008, “A geophysical and geochemical aproach for seawater intrusion assessment in the Acquedolci Coastal aquifer ( Northern Sicily) ”, Environ.Geol. 55 (7). 1473-1482. Heath and Trainer , 1968, “Introduction to ground water hydrology”, NewYork, John Wiley. Mollard, H. D. , 1968, “The role of photointerpretation in finding groundwarter sources in Western Canada”, proc, 2nd Seminar on air photo interpretation in the development of Canada, The Queen's Printer, Ottawa, Pp. 57-75. Feyznia.S. ,2000, “Causes of desertification geology in the western central basin (Qom-Kashan)” , Forest Research Institute, Pastures and Desert Research.(In Persian). Alavipanah.K., Khodaei.K., Jafarbeyglou.M. ,2006, “Study of the efficiency of satellite data in the quality of water on the two sides of the band-pass the Lake Urmia”, Geographic research, No.53.Pp.57-69.(In Persian). Rajaei.A H., 1995, “Application of geomorphology and environmental management”, Qomes.(In Persian). 1- دانشجوی کارشناسی ارشد آلودگی های محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران *(مسئول مکاتبات). 2- دانشیارگروه مهندسی محیط زیست، آب و فاضلاب و منابع آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران . 3- استادیار دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران . 1-M.Sc. Student of Environmental Pollution, Department of Environment and Energy, Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran*(Corresponding Author). 2- Associate Professor of Environmental Engineering - Water Pollution, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. 3- Assistant Professor, Department of Environment and Energy, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - بررسی غلظت آرسنیک، روی، کروم و منگنز در منابع آب زیر‌زمینی دشت رزن و تهیه نقشه پهنه‌بندی عناصر با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی
سهیل سبحان اردکانی مریم جمالی محمد معانی جو

ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته و 90% آب شیرین مورد نیاز در کشور از منابع آب زیر زمینی تأمین می شود. با توجه به افزایش روزافزون آلودگی و کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی در اثر فعالیت های کشاورزی، صنعتی و توسعه ی شهری، در این پژوهش نسبت به بررسی غلظت عناصر أکثر

ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته و 90% آب شیرین مورد نیاز در کشور از منابع آب زیر زمینی تأمین می شود. با توجه به افزایش روزافزون آلودگی و کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی در اثر فعالیت های کشاورزی، صنعتی و توسعه ی شهری، در این پژوهش نسبت به بررسی غلظت عناصر آرسنیک، روی، کروم و منگنز در منابع آب زیر زمینی دشت رزن و تهیه نقشه پهنه بندی در طی فصول بهار و تابستان 1391 اقدام شد. بدین منظور به طور تصادفی از 20 حلقه چاه در سطح دشت، نمونه برداری و پارامترهای pHو دما در محل اندازه گیری شد. غلظت عناصر در نمونه ها بعد از طی مراحل آماده سازی آزمایشگاهی توسط دستگاه نشر اتمی قرائت شد. میانگین غلظت عناصر آرسنیک، روی، کروم و منگنز نمونه ها در فصل بهار به ترتیب برابر با 69/0±86/5، 42/3±28/30، 005/0±044/0 و 40/0±69/3؛ و در تابستان 68/0±83/6، 11/3±50/34، 006/0±046/0 و 51/0±50/4 قسمت در میلیارد بود. نتایج مقایسه میانگین غلظت عناصر مورد مطالعه با استاندارد WHO بیانگر آن است که میانگین غلظت عناصر کم تر از استاندارد می باشد. نتایج مقایسه تغییرات میانگین غلظت عناصر بین دو فصل، بیانگر فقدان اختلاف معنی دار است (05/0<P). همچنین نتایج تعیین همبستگی بین pH و دمای آب با میانگین غلظت تجمع یافته عناصر در نمونه ها بیانگر عدم همبستگی بین پارامترها با غلظت تجمع یافته عناصر است. گرچه در حال حاضر منابع آب زیرزمینی دشت رزن در معرض آلودگی بیش از حد مجاز به فلزات سنگین نیست، اما استفاده بی رویه و بلندمدت از نهاده های کشاورزی و همچنین استقرار صنایع آلاینده می تواند ضمن تهدید منابع آب زیرزمینی این منطقه، تبعات غیر قابل جبرانی را نیز به دنبال داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - بررسی کیفیت فیزیکوشیمیایی آب چاههای شرب شهرستان زرقان طی دوره پنج ساله 94-1390
فاطمه تمدن هانیه نوذری

زمینه و هدف: تامین آب آشامیدنی سالم برای مصرف انسان به میزان کافی و بهداشتی بسیار با اهمیت است. بنابراین آگاهی از کیفیت فیزیکوشیمیایی منابع آبی می تواند نقش عمده ای در بهره برداری و مصرف آنها جهت آشامیدن داشته باشد. اندازه گیری و پایش پارامترهای کیفی آب اولین قدم در تضم أکثر

زمینه و هدف: تامین آب آشامیدنی سالم برای مصرف انسان به میزان کافی و بهداشتی بسیار با اهمیت است. بنابراین آگاهی از کیفیت فیزیکوشیمیایی منابع آبی می تواند نقش عمده ای در بهره برداری و مصرف آنها جهت آشامیدن داشته باشد. اندازه گیری و پایش پارامترهای کیفی آب اولین قدم در تضمین آب سالم می باشد. هدف از این پژوهش بررسی کیفی آب چاههای شرب دشت زرقان در استان فارس بود.روش بررسی: بدین منظور از داده های هواشناسی، سطح تراز آب زیرزمینی و نتایج آزمایشات فیزیکوشیمیایی 12 متغیر شامل کل جامدات محلول، سختی کل، هدایت الکتریکی، pH، سولفات، بیکربنات، نیترات، سدیم، کلسیم، منیزیوم، کلراید و فلوراید از ده حلقه چاه شرب منطقه روستایی زرقان طی سالهای 95-1390 استفاده شد.یافته ها: داده های موجود توسط آزمونهای همبستگی پیرسون و تی تک نمونه ای توسط نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج مقایسه پارامترهای مختلف آب چاه های منطقه زرقان با استاندارد ملی در دوره 5 ساله نشان داد که با کاهش تراز آب زیرزمینی ناشی از خشکسالی میزان منیزیوم، کلراید، سدیم، سختی کل و هدایت الکتریکی افزایش یافته و بیشتر از حد مجاز استاندارد برای آشامیدن شده اند.بحث و نتیجه گیری: آب چاههای شماره 1، 2، 4 و 7 از نظر کیفیت به مراتب نسبت به چاههای 5، 6، 9 و 10 از سطح بهتری جهت آشامیدن برخوردارند که بدلیل کاهش بارش و خشکسالی، برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و تفاوت در جنس و نوع خاک هر قسمت از منطقه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - بررسی آلودگی نیترات و نیتریت در منابع آب زیرزمینی شهر دهگلان
فرزانه محمدظاهری باقر صفری زهرا باقری سهیل سبحان اردکانی

نیترات و نیتریت از جمله مهم ترین آلاینده های منابع آب سطحی و زیرزمینی می باشند، که اثرات نامطلوبی بر سلامت مصرف کنندگان دارند. بنابراین در این مطالعه نسبت به تعیین غلظت آنیون های نیترات و نیتریت در منابع آب زیرزمینی شهر دهگلان اقدام شد. نمونه برداری از 20 حلقه چاه تامی أکثر

نیترات و نیتریت از جمله مهم ترین آلاینده های منابع آب سطحی و زیرزمینی می باشند، که اثرات نامطلوبی بر سلامت مصرف کنندگان دارند. بنابراین در این مطالعه نسبت به تعیین غلظت آنیون های نیترات و نیتریت در منابع آب زیرزمینی شهر دهگلان اقدام شد. نمونه برداری از 20 حلقه چاه تامین کننده آب شرب منطقه مورد مطالعه در سال 1391 با پراکندگی یکنواخت در سطح دشت انجام و غلظت آنیون های نیترات و نیتریت با استفاده از روش اسپکتروفتومتری ماورای بنفش به ترتیب در طول موج های 420 و 543 نانومتر قرائت شد. میانگین غلظت نیترات و نیتریت در نمونه های قبل از کوددهی به ترتیب برابر با 97/0±66/8 و 0003/0±001/0 میلی گرم بر لیتر و در نمونه های بعد از کوددهی به ترتیب برابر با 82/8±20/69 و 006/0±013/0 میلی گرم بر لیتر می باشد. همچنین مقایسه میانگین غلظت آنیون های مورد ارزیابی با رهنمود سازمان حفاظت محیط زیست نشان داد که میانگین غلظت نیترات بعد از کوددهی بیش تر از رهنمود ارایه شده می باشد. با توجه به این که میانگین غلظت آنیون نیترات در نمونه های آب زیرزمینی بعد از کوددهی بیش از حد استاندارد می باشد، این عامل می تواند بیانگر روند افزایشی ترکیبات ازت دار مصرفی در بخش صنعت و کشاورزی باشد، که افزایش بار این آنیون را در پی داشته است. از این رو مصرف روزافزون مواد ازته به ویژه مصرف غیر اصولی و بیش از اندازه نهاده های کشاورزی، موجبات نگرانی در مورد بروز مخاطرات بهداشتی برای مصرف کنندگان را فراهم کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - بررسی منشاء آلودگی آب به فلور در توابع شهرستان اهر، استان آذربایجان شرقی
رامین سلماسی

بر اساس گزارش مرکز بهداشت و شکایات اهالی روستای قلندر از توابع شهرستان اهر واقع در استان آذربایجان شرقی، مشکل وجود مقادیربالای عنصر فلوئور در آب آشامیدنی این روستا وجود دارد. در این راستا، پژوهش حاضر طراحی شده است تا وجود آلودگی آب (و شایدخاک) به فلوئور و منشا این آلودگ أکثر

بر اساس گزارش مرکز بهداشت و شکایات اهالی روستای قلندر از توابع شهرستان اهر واقع در استان آذربایجان شرقی، مشکل وجود مقادیربالای عنصر فلوئور در آب آشامیدنی این روستا وجود دارد. در این راستا، پژوهش حاضر طراحی شده است تا وجود آلودگی آب (و شایدخاک) به فلوئور و منشا این آلودگی را بررسی نماید. به این منظور از آب، خاک و سنگ حوزه نمون هبرداری و ویژگی های هدایت الکتریکی،نمونه های آب در محل نمونه برداری اندازه گیری شد. در آزمایشگاه تجزیه کاتیون ها و آنیون ها و مقدار فلوئور بر روی نمونه های pH دما وتجزیه شدند. XRF آب، خاک و سنگ انجام گرفت. همچنین از نمونه های سنگ مقاطع میکروسکوپی تهیه شد و این نمون هها به روشبر اساس یافته های به دست آمده، تیپ آب در مناطق کم دگرسان شده و آهکی، بیکربنات- کلسیک؛ در روستای قلندر با دگرسانیشدید، سولفاته- سدیک و در بقیه نمونه ها سولفاته - کلسیک است. هم سنجی یافته های به دست آمده با استانداردهای آب آشامیدنینشان داد یون فلوئور و سولفات در برخی نمون ههای آب بالاتر از دامنه مجاز قرار دارند. رسم نمودارهای تغییرات EPA و WHO ، ایرانغلظت عناصر در نمونه های آب، بین یون های فلوئور، بیکربنات و سدیم تناسب خوبی را نشان داد. حضور کانی های فلوئوردار بیوتیت،نمونه های سنگ منطقه، منشا XRF هورنبلند و آپاتیت در مطالعه مقاطع میکروسکوپی و وجود مقادیر بالایی از فلوئور در نتایج حاصل ازآلودگی آب ها به فلوئور را به سنگ های آذرین منطقه نسبت می دهد. بر این اساس در صورت گسترش دگرسانی در سنگ های منطقه،پتانسیل وقوع این آلودگی بسیار بالا است. اندازه گیری مقدار فلوئور در نمونه های خاک برداشت شده، مقدار این یون را در دامنه مجاز نشانداد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - Valuation of Groundwater Resources in Agricultural uses: Bijar,Iran
سمیه ذوالفقاری احمد قیدی

The agricultural sector is of particular importance in the city of Bijar. Thus, the economic value perunit of water applid to the side effects of excessive groundwater resources in this area has a utmostimportance. Payment for estimation of water on a suitable productio أکثر

The agricultural sector is of particular importance in the city of Bijar. Thus, the economic value perunit of water applid to the side effects of excessive groundwater resources in this area has a utmostimportance. Payment for estimation of water on a suitable production function was estimated revenueproducers. Therefore in this study to estimate the economic value of water resources in agriculture,contingent valuation method (CVM) was used. Due to the lack of a clear market for agricultural waterin and input results Hmchnn the willingness to pay for water used to estimate the share of incomeproducers Estimated production function properly .Required data from a random sample of 110farmers were included.Well as consumer surplus under normal and drought, respectively, 594/16 and3553/23 reduced to Rs. (It is worth noting that the figures and results, economic data in 1390 is). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - مدلسازی کیفی تغییرات پارامترهای فیزیکی و شیمیایی چاه های آب شرب بااستفاده از سامانه اطلاعات جغرافیاییGIS (مطالعه موردی : جنوب شهرستان ری)
فایزه فرج اله یی امیرحسام حسنی علی ترابیان

توسعه انسانی و رشد فزاینده صنعت و کشاورزی و به تبع آن افزایش روز افزون نیاز به آب و از طرفی برداشت مضاعف و بی رویه از منابع آب و عدم اجرای اقدامات کنترلی وحفاظتی کافی در خصوص اینگونه منابع، موجب تأثیرات متفاوت و زیادی بر روی کیفیت و کمیت منابع آبی به ویژه منابع آب زیر ز أکثر

توسعه انسانی و رشد فزاینده صنعت و کشاورزی و به تبع آن افزایش روز افزون نیاز به آب و از طرفی برداشت مضاعف و بی رویه از منابع آب و عدم اجرای اقدامات کنترلی وحفاظتی کافی در خصوص اینگونه منابع، موجب تأثیرات متفاوت و زیادی بر روی کیفیت و کمیت منابع آبی به ویژه منابع آب زیر زمینی و دسترسی به آنها شده است. باتوجهبهاهمیتاینمنابعواقلیمکشور و از جمله استان تهران و شهرستانهای توابع آنکه در زمره مناطقخشکونیمه خشک محسوب می شوند،بررسی و تحقیق بر روی کیفیت منابع آب و آلودگیهای آنها و نیز مدلسازی در محیطهای نرم افزاری مانند GIS بستر مناسبی را برای تأمین آب شرب سالم و بهداشتی از دیدگاه کیفی و پیشگیری از آلودگیهای احتمالی آنها فراهم خواهد آورد و از سویی نیز موجب صرفه جویی در هزینه های اجرایی حفر چاههای جدید قبل از هر گونه عملیات و شناسایی مناطق مستعد برای احداث چاههای آب شرب می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - بررسی تاثیرات خشکسالی بر کمیت و کیفیت آبهای زیر زمینی دشت زرقان فارس طی سالهای 1390 تا 1395
فاطمه تمدن هانیه نوذری

ایران به علت قرار گرفتن در منطقه خشک و نیمه خشک از نظر منابع آب دارای وضعیت نامطلوبتری نسبت به متوسط دنیا است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر خشکسالی بر وضعیت کمی و کیفی آبهای زیر زمینی دشت زرقان در استان فارس بوده است. بدین منظور از داده های هواشناسی، سطح تراز آب زیرزمینی و أکثر

ایران به علت قرار گرفتن در منطقه خشک و نیمه خشک از نظر منابع آب دارای وضعیت نامطلوبتری نسبت به متوسط دنیا است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر خشکسالی بر وضعیت کمی و کیفی آبهای زیر زمینی دشت زرقان در استان فارس بوده است. بدین منظور از داده های هواشناسی، سطح تراز آب زیرزمینی و نتایج آزمایشات فیزیکوشیمیایی 10 حلقه چاه شرب منطقه روستایی زرقان در استان فارس طی سالهای 1390 تا 1395 استفاده شده است. داده های موجود توسط آزمون همبستگی پیرسون و اسپیرمن توسط نرم افزارSPSSتجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت معنی دار بین کاهش میزان بارندگی با پایین آمدن سطح تراز آب زیرزمینی با تاخیر 3 ماهه وجود دارد و طی 5 سال میزان کاهش تراز آب زیر زمینی منطقه 11/1 متر بوده است. همچنین با پایین آمدن میزان تراز آب زیرزمینی در دوره ی مطالعه میزان یون سدیم، نیترات، سولفات، کربنات و سختی کل در تعدادی از چاهها افزایش داشته است که به تبع آن شوری آب افزایش یافته است که دلیل آن کاهش حجم آب سفره زیر زمینی در اثر خشکسالی و افزایش غلظت املاح در آبهای زیر زمینی می باشد. درصورتی بیلانآبسفرهزیرزمینیحفظمی شودکهمیزانورودیو خروجیبهآنبرابرباشد. اما با توجه به نتایج این تحقیق واضح است افزون بر اینکه میزان بارشها نتوانسته است کمبود را جبران کند، برداشت بی رویه از سفره ها نیز بر کاهش سطح تراز آب زیر زمینی منطقه و افزایش املاح آب نیز موثر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از روش منطق فازی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز داراب فارس)
حمیدرضا امیری یوسف شفیعی آوا فخرایی راد حجت اله کشاورز

محدودیت و کمبود منابع آب زیرزمینی در دشت داراب فارس سبب شده این دشت در وضعیت بحرانی و در گروه ممنوعه قرار گیرد. با مدیریت صحیح می‌توان ظرفیت منابع آب‌های موجود سطحی و زیرزمینی به‌خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری درست از آنها انجام شود. است أکثر

محدودیت و کمبود منابع آب زیرزمینی در دشت داراب فارس سبب شده این دشت در وضعیت بحرانی و در گروه ممنوعه قرار گیرد. با مدیریت صحیح می‌توان ظرفیت منابع آب‌های موجود سطحی و زیرزمینی به‌خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری درست از آنها انجام شود. استفاده از GIS در کنار داده‌های مشاهده‌ای منجر برآورد آسان و سیستمی مناطق مستعد تغذیه آب‌های زیرزمینی می‌گردد. هدف این پژوهش پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل AHP و توابع فازی در محیط GIS می‌باشد. برای ارزیابی پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی 10 معیار زمین‌شناسی، تراکم گسل، ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، خاک‌، ژئومورفولوژی، بارش، تراکم زهکشی و فاصله از رودخانه‌ها، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. لایه‌هادر محیط GIS آماده‌سازی شده و سپس با استفاده از توابع منطق فازی، پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی مدل‌سازی شده است. نتایج نشان‌ داد که استفاده از گامای 98/0 نتایج مطلوب‌تری نسبت به دیگر اعداد مشخص کرد. مناطق با پتانسیل بالای آب زیرزمینی با دقت بالا تعیین شد. برای اعتبارسنجی مدل از چاه‌های بهره‌برداری در منطقه استفاده شده است. حدود 62/63 درصد از این نوع چاه‌ها در پهنه‌های با پتانسیل خوب و خیلی‌خوب قرار دارند. پهنه‌های دارای پتانسیل خوب و خیلی‌خوب منطبق بر ذخایر تراسی، آبرفت‌ها و رسوبات دوران چهارم و دارای شیب کم (5-0 درجه) است. حدود 31 درصد از حوزه آبخیز در دو طبقه‌ی پتانسیل خوب و خیلی‌خوب قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - تاثیر سیاستگذاری کشاورزی بر ناپایداری منابع آب زیرزمینی در جمهوری اسلامی
منیر حضوری

حفظ امنیت غذایی یکی از الزامات توسعه می‌باشد اما سیاست توسعه کشاورزی در ایران منجر به توسعه ناپایدار شده است. هدف مقاله حاضر، شناسایی تاثیر‌ توسعه‌ کشاورزی بر ناپایداری منابع آب زیرزمینی است. اکثر مطالعات به مدیریت سخت افزاری دولت در بخش کشاورزی و مزمت این حوزه تاکید کر أکثر

حفظ امنیت غذایی یکی از الزامات توسعه می‌باشد اما سیاست توسعه کشاورزی در ایران منجر به توسعه ناپایدار شده است. هدف مقاله حاضر، شناسایی تاثیر‌ توسعه‌ کشاورزی بر ناپایداری منابع آب زیرزمینی است. اکثر مطالعات به مدیریت سخت افزاری دولت در بخش کشاورزی و مزمت این حوزه تاکید کرده‌اند اما این مقاله با مطالعه جامعه پژوهشی ضمن بررسی نقش یکجانبه دولت به توصیه سیاستی و بررسی روش‌های پایدار توسعه کشاورزی جهت حفظ منابع آب زیرزمینی پرداخته است. پژوهش حاضر با کمک روش تحلیلی مورد آسیب شناسی قرار گرفته است. رشد اقتصادی و ترویج کشاورزی در کنار استفاده پایدار آب را از میان اهداف توسعه‌پایدار به عنوان سند سازمان ملل برگزیدیم. مقاله حاضر با بررسی برنامه‌های توسعه کشور به عنوان سند بالادستی، نتیجه می‌گیرد ازآنجاکه در عمل شاهد بر هم خوردن توازن تولید و مصرف بوده‌ایم، سیاست‌ توسعه کشاورزی از سوی دولت با کم‌توجهی به مشارکت ذینفعان در حفظ موجودی آب، موازین توسعه پایدار را زیر پاگذاشته است. با توجه به اینکه لازمه توسعه‌پایدار، درک اهمیت چرخه آب است، درآخر پیشنهاد می‌شود با تکیه بر حکمرانی خوب و مدیریت به هم پیوسته می‌توان از بازیگران محلی و پژوهش‌های صورت گرفته برای دستیابی به توسعه کشاورزی پایدار بهره برد. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات منابع آب زیرزمینی

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية