-
حرية الوصول المقاله
1 - بررسی جایگاه انسان قبل از دنیا در نظام معنایی سبک زندگی توحیدی با تاکید بر اندیشههای امام خمینی و علامه طباطبایی
سیدمحمدتقی موسوی فر محمدهادی مفتحتبیین نظام معنایی سبک زندگی توحیدی پروژهای بزرگ و ضروری است. این مقاله بر آن است که به تبیین جایگاه انسان قبل از دنیا بپردازد در این راستا به حکایتهای قرآن کریم از زندگی قبل از دنیای انسان پرداخته نظیر خلیفه خدا بودن، معلم به اسماء الهی بودن، مسجود ملائکه بودن، متحمل أکثرتبیین نظام معنایی سبک زندگی توحیدی پروژهای بزرگ و ضروری است. این مقاله بر آن است که به تبیین جایگاه انسان قبل از دنیا بپردازد در این راستا به حکایتهای قرآن کریم از زندگی قبل از دنیای انسان پرداخته نظیر خلیفه خدا بودن، معلم به اسماء الهی بودن، مسجود ملائکه بودن، متحمل امانت الهی شدن و مفطور به فطرت الهی بودن؛ که هر یک از این موارد قطعه مهمی از نظام معنایی سبک زندگی را تشکیل میدهد که این شناخت نیز مطمئنترین راه رسیدن به اهداف سبک زندگی توحیدی است. این پژوهش با روش تحلیلی کتابخانهای و با تکیه بر آراء امام خمینی و علامه طباطبایی به بررسی آیات این حوزه پرداخته و بر نقش بنیادین این معانی در سبک زندگی توحیدی استدلال نموده است و داستان هبوط را برنامهای الهی و ظلوم و جهول بودن را برترین وصف انسانی دانسته و مطابق برخی روایات شجره منهیه را مقامات اهل بیت معرفی کرده که آدم برای رسیدن به آن، مشقت زندگی در دنیا را پذیرفته است. فطرت الهی را فطرت معرفت، توحید و ولایت دانسته که دستیابی به کمال مطلق و ظهور همه اسما و صفات الهی را میخواهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - زبان و اسلوبهای بیانی در داستانهای قرآنی
یوسف مقدسی جمال طالبی قرهقشلاقی عسگر بابازاده اقدماگر زبان دین و اسلوبهای بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. این مقاله با دادههای قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جستوجوی ژرفای ماندگاری اسلوبهای قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از اس أکثراگر زبان دین و اسلوبهای بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. این مقاله با دادههای قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جستوجوی ژرفای ماندگاری اسلوبهای قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از اسلوبهای مکشوف از قرآن در متون امروزی است. روش به کار گرفته شده مطالعه کتابخانهای و استفاده از آیات قرآن و متون اصیل دینی به شیوه توصیفی و کیفی است. آموزههای شناخت زبان قرآن به طور عام میتواند نقش کلیدی در مبانی معناشناسی و زبانشناسی وحیانی داشته باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - بیداری اسلامی از منظر قرآن کریم
سعیده میرحقجو لنگرودی فاطمه علینژاد چمازکتیاین پژوهش کوشیده است با روش توصیفی و تحلیلی و به مدد قرآن به عنوان نخستین و مهمترین منبع در این حوزه به بررسی و تبیین درباره اهداف بیداری اسلامی بپردازد. نتیجه پژوهش دستیابی به یک هدف غایی، یعنی قرب الهی و با استمداد از آیات وحی الهی برای استحکام دولت اسلامی، ثبات و بق أکثراین پژوهش کوشیده است با روش توصیفی و تحلیلی و به مدد قرآن به عنوان نخستین و مهمترین منبع در این حوزه به بررسی و تبیین درباره اهداف بیداری اسلامی بپردازد. نتیجه پژوهش دستیابی به یک هدف غایی، یعنی قرب الهی و با استمداد از آیات وحی الهی برای استحکام دولت اسلامی، ثبات و بقای نظام اسلامی و ایجاد نظام عادلانه اسلامی است که امت مسلمان باید آنها را تحقق بخشد و آثار شرک در تمام این جنبهها را بزداید و روح توحیدجویی و قرب به خدا را در تمام ارکان سیاسی و کارگزاران نظام، قانونمند و اجرایی سازد. شناخت حق از باطل نخستین جنبش و حرکت در بیداری اسلامی است که تنها وسیله شناسایی آن همان قرآن و عترت است که میزان است و ثقل اکبر و ثقل اصغر نامیده میشود. بیداری اسلامی هدفش حرکت با موازین اسلامی است؛ موازینی که قوانینش را قرآن و عترت مهیا میسازد. هدف غایی و مطلوب بیداری اسلامی در نظر قرآن، رسیدن به قرب الهی و انسان کامل شدن است. لازمه این کار نیز تکوین نظامی است که در آن، مکتب الوهیت و ایده توحید تحقق یابد و انسان در آن نظام بتواند به تکامل برسد؛ از بند دنیا و نقایص خود خارج شود و زمینه برای حیات حقیقی و مستمر او ذیل ایده توحید فراهم شود. پس برای رسیدن به این منظور اهداف بلند بیداری اسلامی در قرآن را باید جستوجو کرد تا هدف و مقصد نهایی مشخص گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - نفس، فطرت و اخلاق در سوره مبارکه شمس
محمدرضا بهزادپوردر این مقاله تلاش میشود که بنیانهای معرفتی و فطری اخلاق با تکیه بر آیات قرآن، بهویژه سوره مبارکه شمس روشن شود. برای فهم فطرت و اخلاق لازم است نفس را بهعنوان موجودیتی باقی و ابدی بشناسیم. این پژوهش با هدف شناخت بنیانهای اخلاق بر اساس فطرتشناسی و نفسشناسی طرحشد أکثردر این مقاله تلاش میشود که بنیانهای معرفتی و فطری اخلاق با تکیه بر آیات قرآن، بهویژه سوره مبارکه شمس روشن شود. برای فهم فطرت و اخلاق لازم است نفس را بهعنوان موجودیتی باقی و ابدی بشناسیم. این پژوهش با هدف شناخت بنیانهای اخلاق بر اساس فطرتشناسی و نفسشناسی طرحشده در سوره مبارکه شمس انجام شده است. سوره مبارکه شمس تزکیه نفس را به عنوان مهمترین رسالت بشر معرفی و با توجه به فطرت انسان اخلاق را تنها راه تزکیه نفس معرفی میفرماید. بررسی نظریات مربوط به نفس و فطرت از سوی فلاسفه و در نهایت آنچه در آیات متعدد قرآن کریم و سوره مبارکه شمس آمده است و لزوم اخلاقی بودن افعال انسان در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - نقش معرفتی درد و رنج از دیدگاه قرآن کریم و روایات
رمضان مهدوی آزادبنی سیده مریم علیزادهدر مقاله حاضر نویسنده تلاش میکند با استناد به آیات قرآن کریم و نیز احادیث اهل بیت نقش معرفتی سختیها در زندگی انسان را بیان نماید. فرضیهای که در پژوهش حاضر مورد تحقیق قرار خواهد گرفت عبارت است از اینکه جهلی که انسان نسبت به خالق خود گرفتار میشود محصول غفلت از فطرت و أکثردر مقاله حاضر نویسنده تلاش میکند با استناد به آیات قرآن کریم و نیز احادیث اهل بیت نقش معرفتی سختیها در زندگی انسان را بیان نماید. فرضیهای که در پژوهش حاضر مورد تحقیق قرار خواهد گرفت عبارت است از اینکه جهلی که انسان نسبت به خالق خود گرفتار میشود محصول غفلت از فطرت و صیانت آن است. نقش معرفتی شرور جهت احیاء شناخت فطری انسان نسبت به خداوند یکی از نتایج و کارکردهای شرور در زندگی انسان است. بر اساس این نظریه انسانها علیرغم اینکه فطرت الهی دارند ولی به واسطه نوع رفتارها و شرایط اجتماعی ممکن است بر ذات الهی خود یعنی فطرت آسیب وارد نمایند، و سنت الهی از طریق وارد نمودن درد و رنج شرایط برای بیداری ذات آدمی را با رعایت حریم اختیار انسان مورد هدف قرار میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - نقش سیاسی«رِفق» و «خُرق» در اندیشه سیاسی امام خمینی
رشید رکابیان همایون رهبران حسن رضا آریایی رادهدف پژوهش حاضر بررسی نقش سیاسی رِفق و خُرق در اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و الگوی مورد بحث، بر اساس نظریه دو فطرت امام خمینی و با تاکید بر چارچوب نظری علل اربعه ارائه شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که از آنجا که رفق مربوط به فطرت م أکثرهدف پژوهش حاضر بررسی نقش سیاسی رِفق و خُرق در اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و الگوی مورد بحث، بر اساس نظریه دو فطرت امام خمینی و با تاکید بر چارچوب نظری علل اربعه ارائه شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که از آنجا که رفق مربوط به فطرت مخموره و از جنود عقل و متعلق به مکتب فلسفی متعالیه است؛ و خرق که از فطرت محجوبه و از جنود جهل و متعلق به مکتب فلسفی متدانی میباشد، میتواند موجب شکلگیری یک جامعه مشروعیتساز متعالی و یا متُدانی گردد. نتایج نشان داد که بر اساس دیدگاه امام خمینی، عملی کردن سیاست اخلاقی به معنای فتح قلوب است و نیاز حکومتها و جوامع، عملی کردن مدارا و دوری از خشونت میباشد. لذا، این حکومت قدرت را برای خدمت کردن و به سعادت رساندن جامعه، وسیله میداند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - انسان و عمومیت عرفان از منظر شاهآبادی(ره)
سید نادر محمدزادهآراء آیت الله شاه آبادی(رة) در زمینههای گوناگون با نگاهی عرفانی بیان شده است. از منظر ایشان انسان از دو بعد ظاهری و باطنی تشکیل شده است؛ جنبة باطنی انسان مراتب هفتگانه دارد که در طول هماند و در فطرت انسان باالقوهاند. همة معارف الهی در آن سرشته است که معصوم و فراگیر ا أکثرآراء آیت الله شاه آبادی(رة) در زمینههای گوناگون با نگاهی عرفانی بیان شده است. از منظر ایشان انسان از دو بعد ظاهری و باطنی تشکیل شده است؛ جنبة باطنی انسان مراتب هفتگانه دارد که در طول هماند و در فطرت انسان باالقوهاند. همة معارف الهی در آن سرشته است که معصوم و فراگیر است؛ اما با حجابهایی پوشیده میشوند و با التزام به شریعت و خردورزی میتوان به آن فطرت اولیه بازگشت. عرفان نیز سیر در این موانع به همین فطرت و حقیقت وجود انسان و تحقق آنهاست که انسان را آیینة تمام عوالم هستی و به تعبیر دقیقتر آیینة تمامنمای خدا میکند. شاهآبادی با اعتقاد خود در مورد فطرت اولیه انسان به بیان عرفان برای همة گرایش داشت، تا هر کس به اندازة خود از آن استفاده کند. راه رسیدن به همة مراتب عرفانی تهذیب نفس با شریعت است. از مباحث این پژوهش این نتیجه حاصل میشود که دین ابعاد گوناگونی دارد که در بطن هم هستند و حقیقت آنها عرفان است. ضرورت معرفی جنبة باطنی دین از اینجاست که تشنگی معرفت و حق امری حقیقی و درونی انسان است و این امر موجب رجوع تشنگان به آن و پویایی و زنده بودن نیز میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - مقایسه تطبیقی فطرت و سلوک عرفانی در آراء تحلیلی امام خمینی(ره) و آیتالله شاهآبادی(ره)
فیروزه ابراهیمی فرج الله براتی مریم بختیار علیاکبر افراسیابپورفطرت و عرفان از مباحثی است که دارای سازه های گوناگونی هستند و میتوان آن را با صورتبندیهای متفاوت مورد مداقه قرارداد. در این پژوهش میکوشیم آراء تحلیلی فطرت و سلوک عرفانی را در منظومههای فکری و معرفتی امام خمینی (ره) و آیتالله شاهآبادی (ره) مورد واکاوی قرار دهیم. ب أکثرفطرت و عرفان از مباحثی است که دارای سازه های گوناگونی هستند و میتوان آن را با صورتبندیهای متفاوت مورد مداقه قرارداد. در این پژوهش میکوشیم آراء تحلیلی فطرت و سلوک عرفانی را در منظومههای فکری و معرفتی امام خمینی (ره) و آیتالله شاهآبادی (ره) مورد واکاوی قرار دهیم. بهمنظور شناسایی منظومه فکری و معرفتی آنان بایستی ابتدا، مبانی عرفانی هستی شناسانه و انسان شناسانه فطرت را شناسایی کرده و سپس، شاخصههای فطرت و سیر و سلوک عرفانی، ابعاد فطرت، رابطه معرفت فکری با معرفت شهودی (سلوک عرفانی) و فطرت و عشق از منظر امام خمینی (ره) و آیتالله شاهآبادی (ره) را مورد تحلیل قراردادیم و در نهایت مبانی فکری معرفتی آنها مقایسه شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که آیتالله شاهآبادی (ره)، نقطه عطفی در سیر تطورات تاریخی نظریه فطرت است. نوآوری شگرف ایشان در ارتباط با فطرت نشان از برجستگی کار ایشان است زیرا نظریه فطرت را به مباحث نفس شناسی و حکمت عملی پیوند زد و برای تجرد نفس و ارائه راهکار عملی برای سیر و سلوک، به مقتضیات فطرت تمسک کرده است. امام خمینی (ره) درخصوص فطرت و سلوک عرفانی نظریه نظاممند را صورت بندی کرد. ایشان فطرت را با مقام ولایت مطلقه پیوند زده است. روش پژوهش بهصورت توصیفی – تحلیلی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - خداشناسی و آخرتشناسی عرفانی از منظر آیت الله شاهآبادی(ره)
سید نادر محمدزادهدر دیدگاه های آیت الله شاه آبادی (ره) دید عرفانی بر نگاه فقهی، کلامی غلبه دارد. مبنای همۀ اندیشه های او از آموزۀ فطرت گرفته شده است. خداوند عاشق خود و کمالش و عالم، تابش و محضر خداست. خودنمایی و اظهار کمال انگیزۀ افعالش است. حق دو ظهور علمی و فعلی دارد که موجب ظهور عوال أکثردر دیدگاه های آیت الله شاه آبادی (ره) دید عرفانی بر نگاه فقهی، کلامی غلبه دارد. مبنای همۀ اندیشه های او از آموزۀ فطرت گرفته شده است. خداوند عاشق خود و کمالش و عالم، تابش و محضر خداست. خودنمایی و اظهار کمال انگیزۀ افعالش است. حق دو ظهور علمی و فعلی دارد که موجب ظهور عوالم گوناگون در قوس نزولی میشود و آنها در طول هم اند. غایت و هدف فعل حق خود اوست. از دید ایشان به حکم فطرت انسان، عالم دیگری وجود دارد که در آن راحتی کامل و حیات جاودانی است. مرگ انتقال از نشئۀ دنیوی به حیات برزخی و اخروی است. برزخ ویژگی های عالم ماده و عوالم بالاتر را با هم دارد و انسان صورت ملکوتی اعمالش را در آخرت مییابد. در پایان این نتیجه حاصل میشود ایشان با آموزۀ محوری خود؛ یعنی فطرت علاوه بر نگاه عرفانی در باب خدا و آخرت، شبهات بسیاری را در مورد مسأله شرور، شیطان، جسم انگاری خدا و رجعت و... پاسخ میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - بررسی مفهوم موفقیتشناسی در ادبیات اسلامی با محوریت رفاه شهروندان
محمدعلی نژادیانهدف: یکی از مشکلات جهان امروز این است که هر نسل با توجه به شرایط فعلی خود و پیشرفت علم و فناوری ادبیات جدیدی را برای موفقیت تعریف مینماید. همچنین بهدلیل اینکه انسان موجود پیچیدهای است پس نمیتوان صرفا با علم روانشناسی به شناخت و بررسی انسان و موفقیت او پرداخت. ازای أکثرهدف: یکی از مشکلات جهان امروز این است که هر نسل با توجه به شرایط فعلی خود و پیشرفت علم و فناوری ادبیات جدیدی را برای موفقیت تعریف مینماید. همچنین بهدلیل اینکه انسان موجود پیچیدهای است پس نمیتوان صرفا با علم روانشناسی به شناخت و بررسی انسان و موفقیت او پرداخت. ازاینرو، برای موفقیتشناسی نیاز است، معارف مختلفی از جمله معرفتهای دینی و فلسفی بررسی شوند. بنابراین، هدف از این مقاله این است که با در نظر گرفتن فطرت مشترک انسان از موفقیت تعریفی صحیح، کامل و مطلق شود تا تمامی نسلها بتوانند آن را ملاک عمل و تشخیص خود قرار دهند.روش: مقاله مروری تحلیلی حاضر، از روش کتابخانهای برای گردآوری دادههای کیفی و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای متون، انجام گرفته است.یافتهها:با استفاده از منابع مکتوب، اطلاعات مورد نیاز برای بررسی مفهوم موفقیتشناسی در ادبیات اسلامی جمعآوری شدند و بهمنظور تعریف و تعیین ابعاد آن، تحلیل محتوا انجام شد و در نهایت موفقیتشناسی بر اساس ادبیات اسلامی بهصورت جامع و دقیق شناسایی و تعریف شد. همچنین بخشهای موفقیت شناسی از لحاظ هدف، موضوع و روش مشخص شدند.نتیجهگیری: پژوهش حاضر با درنظر گرفتن نکات مطرح شده در دین اسلام، موضوع موفقیتشناسی را در سه سطح مبانی، نظریه و فلسفه آن مطرح کرده تا شناخت درستی از موفقیت حاصل شود. در نهایت با ارائه یک پیشنهاد باعنوان پرونده اجتماعی شهروندان بر اساس حسنپیشینه و سوءپیشینه توسط سامانه فدا (فعالیتهای داوطلبانه اجتماعی) راهکاری را برای رفاه و سعادتمندی مردم ارائه میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - بررسی تطبیقی پایگاه تکوینی عبودیت در غزلیات حافظ واندیشۀ افلاطون
دکتر اعظم اعتمادی فرددر میان آثار ماندگار ملل مختلف، مباحث و موضوعاتی بیان شده که اگر درون مایههای آن بررسی شود در تعامل و گفتگوی میان آنها به امکانهایی دست خواهیم یافت که تطبیق آنها را معقول مینماید. موضوع عبودیت و پایگاه تکوینی آن نیز از موضوعاتی است که در دیوان غزلیات حافظ أکثردر میان آثار ماندگار ملل مختلف، مباحث و موضوعاتی بیان شده که اگر درون مایههای آن بررسی شود در تعامل و گفتگوی میان آنها به امکانهایی دست خواهیم یافت که تطبیق آنها را معقول مینماید. موضوع عبودیت و پایگاه تکوینی آن نیز از موضوعاتی است که در دیوان غزلیات حافظ و آثار افلاطون از نظر دور نمانده است. موضوعی که با توجه به سنخیت آن با فطرت و عهد الست به تعبیر حافظ ( البته بر مبنای اعتقاد به قرآن) و با مشاهدۀ ایدهها قبل از هبوط روح در جسم انسان به تعبیر سقراط آثار افلاطون (البته بر مبنای تفکر فلسفی)، ریشه در نوع خلقت و سرشت آدمی دارد و با عشق نسبتی دیرینه دارد. بنابر اهمیت این دو اثر در ادبیات ایران و فلسفه و ادبیات غرب و نیز ضرورت تبیین موضوع مورد بحث که جایگاه اساسی در رساندن انسان به سعادت ابدی دارد پژوهش حاضر سعی کرده تا با رویکرد تحلیلی- تطبیقی به واکاوی این دو اثر بپردازد. از نتایج تحقیق بر میآید که شباهتها و همداستانی و همزبانی حافظ و سقراط آثار افلاطون با وجود فاصلۀ طولانی بین زمان بودن آنها، به این بر میگردد که به زبان فطرت پاسخ سعادت طلبی فطری انسان را دادند و عشق را با سرشت انسان عجین و برای سیر مراتب انسان تا قرب الهی جاودان ترسیم کردند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - هویت سازی سیاسی بر مبنای سیاست مطلوب در دیوان حافظ
محمدحسین جمشیدی محمدحسن جمشیدی داود سبزیهویت احساس بودن، شدن و عنایت ذاتی آدمی به حقیقت وجودی خویش به منزله انسان است و تعیین کننده روح جمعی است که نمادی از تاریخ انسانی است و کوشش برای کشف، یا احیای هویت؛ یعنی تلاش برای یافتن آنچه در فطرت انسانی مندرج است، در مفهومی خاص مورد توجه جدی اندیشمند بزرگ ایرانی حاف أکثرهویت احساس بودن، شدن و عنایت ذاتی آدمی به حقیقت وجودی خویش به منزله انسان است و تعیین کننده روح جمعی است که نمادی از تاریخ انسانی است و کوشش برای کشف، یا احیای هویت؛ یعنی تلاش برای یافتن آنچه در فطرت انسانی مندرج است، در مفهومی خاص مورد توجه جدی اندیشمند بزرگ ایرانی حافظ شیرازی قرار گرفته است. او با توجه به جایگاه معرفتی و اندیشهای والایش و با عنایت به درکی که از زمانه بحرانی جامعه ایرانی بدست آورده، نگرشی را در باب ایجاد هویت جمعی ارایه میدهد که بر بنیان حقجویی، سعادتطلبی، اعتدالگرایی، فطرت، خرد و اندیشه حکیمانه و عشق وعرفان استوار است و برای تحقق آن به روشننگری، عشق، سلوک عارفانه، اصلاحطلبی و انقلابی رفتار کردن و در یک کلام بازگشت به خویشتن حقیقی خویش و به طور کلی تحقق سیاست رندی یا سیاست برتر که در نگاه او جامع همه است رو میآورد. بر این اساس به ارایه هویتی جمعی از انسان میپردازد که برنگرش معنوی دین اسلام(قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص) و خاندان او) و فرهنگ ایرانی و عرفان راستین، ابتناء یافته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - تبیین قانون مندانۀ هویت انسان به عنوان متغیّر اجتماعی
محمدعلی آذرشب زهرا گوهریچکیدهاین مقاله با موضوع تبیین قانونمندانۀ هویّت انسان به عنوان متغیّر اجتماعی به تفاوت نگاه به قوای انسان در تمدّن اسلامی در مقایسه با تمدّن مادی با رویکرد توصیفی، تحلیلی و مبتنی بر روش کتابخانه ای ـ اسنادی، میپردازد. توجه به جایگاه انسان در تمدّن اسلامی، با در نظر گر أکثرچکیدهاین مقاله با موضوع تبیین قانونمندانۀ هویّت انسان به عنوان متغیّر اجتماعی به تفاوت نگاه به قوای انسان در تمدّن اسلامی در مقایسه با تمدّن مادی با رویکرد توصیفی، تحلیلی و مبتنی بر روش کتابخانه ای ـ اسنادی، میپردازد. توجه به جایگاه انسان در تمدّن اسلامی، با در نظر گرفتن قوای پنج گانۀ حس، خیال، وهم، عقل و فوق عقل و کمالاتی متناسب با این قوا شامل: کمالات جمادی، نباتی، حیوانی، عقلانی و فوق عقلانی که انسان، میتواند به آن ها دست یابد، تفاوت عملکرد بسیار بین دو تمدّن اسلامی و مادّی را توجیه مینماید. نتیجۀ بررسی تحقیق آن است که خداوند به انسان مقامات خلافت، اختیار، کرامت، عقل و امانت، به همراه فطرتی مجهّز به روح الهی و استعداد صیرورت و تغییر و تحول عطا کرد؛ که مجموع آنها در مخلوقات دیگر موجود نیست؛ تا با علم و عمل بتواند به هدف خلقت که عبادت پروردگار است، رسیده و شایستۀ دریافت پاداش شود. استعداد تغییر در انسان به گونه ای است که با قوای دیگری که در انسان به ودیعت گذاشته شده، می تواند احوالات خود و جامعه را تغییر دهد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - مقایسه حقوق زنان در اسلام و کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان
معصومه اخلاق پسند مریم ابن تراب سید حسین سجادیتدوین کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان یکی از نتایج مطالعات دنیای غرب پیرامون مسالهی زنان است. عمدهترین ابزار تدوینکنندگان کنوانسیون، رفع تبعیض در جهت محو کلیشه های جنسیتی سنتی موجود و انکار تفاوتهای میان زن و مرد و در نتیجه ایجاد حقوق یک سان است. در این صورت مفاد این أکثرتدوین کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان یکی از نتایج مطالعات دنیای غرب پیرامون مسالهی زنان است. عمدهترین ابزار تدوینکنندگان کنوانسیون، رفع تبعیض در جهت محو کلیشه های جنسیتی سنتی موجود و انکار تفاوتهای میان زن و مرد و در نتیجه ایجاد حقوق یک سان است. در این صورت مفاد این کنوانسیون با حقوق اسلامی انطباق کامل ندارد و این خود موجب چالش هایی در زمینه های مختلف اجتماعی حقوقی و فرهنگی شده است. این پژوهش به هدف مقایسه حقوقی میان حقوق برخاسته از مواد کنوانسیون و حقوق اسلامی صورت گرفته است، تا پاسخی درخور برای رفع چالش های موجود در این زمینه باشد. بر اساس بررسی های به عمل آمده به روش تحلیلی توصیفی این نتیجه به دست آمد که در کنار اشتراک ماهوی انسانی زن و مرد، این دو به صورت ذاتی و تکوینی تفاوتهای متعددی با هم دارند، از این رو طبیعی است از نظر اجتماعی و در حوزهی تنظیم قواعد حقوقی نیز نباید توقع همانندی آنها را داشت.حقوق اسلام در بسیاری از قواعد و قوانین خود، با بندهای کنوانسیون مطروحه همخوانی دارد. حق حیات، حق آزادی، کرامت انسانی، حق اشتغال و حقوق سیاسی نظیر حق شرکت در انتخابات ، حقوق اجتماعی، حق بر آموزش و سلامت از مواردی هستند که از دیر باز در دین مبین اسلام مورد توجه بوده است. اما در برخی موارد بر اساس ویژگی های آفرینش زنان و مردان و مسئولیت های مبتنی بر آن، حقوق و قواعد ایشان، متفاوت است. بنابراین تساوی در کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان بر خلاف حقوق اسلام ، بر مبنای عدالت و فطرت پایه گذاری نشده است و این خود به نوعی تبعیض است . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - تواتر معنوی روایات عالم ذر
معصومه آذرخش مهدی ایزدی مهریار شبابی جواد علاء المحدثینمساله اخذ میثاق و پیمان از انسانها مبنی بر پذیرش ربوبیت یگانه خدای متعال پیش از آفرینش دنیوی ایشان یکی از مباحث مهم قرآنی است که در آیه ۱۷۲ از سوره اعراف- معروف به آیه پیمان الست- مطرح گردیده است. روایاتی که در جوامع روایی به " روایات عالم ذر" مشهور است به نوعی موید وجو أکثرمساله اخذ میثاق و پیمان از انسانها مبنی بر پذیرش ربوبیت یگانه خدای متعال پیش از آفرینش دنیوی ایشان یکی از مباحث مهم قرآنی است که در آیه ۱۷۲ از سوره اعراف- معروف به آیه پیمان الست- مطرح گردیده است. روایاتی که در جوامع روایی به " روایات عالم ذر" مشهور است به نوعی موید وجود عالم ذر در آیه مذکور است. مسئله این است که برخی از اندیشمندان این روایات را در عداد اخبار آخبار آحاد و برخی در زمره اخبار متواتر قلمداد کرده اند. با گرداوری احادیث عالم ذر که گاه به طور پراکنده و گاه منسجم در منابع روایی نقل شده و حذف مکررات و موارد همپوشانی، روشن شد اگرچه نمی توان این احادیث را متواتر لفظی دانست لیکن قدر جامع معنوی آنها را می توان در حد تواتر معنوی قلمداد نمود. به این ترتیب اشکال کسانی که پذیرش احادیث در حوزه اعتقادات را منوط به تواتر آنها دانسته اند پاسخ داده می شود. روش انجام این مقاله کتابخانهای است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - بازتاب اندیشة آفرینش بنی در شاهنامة فردوسی و مثنوی مولوی
رضا ساریخانی قدمعلی سرّامی عبدالحسین فرزاداز کلیدیترین مباحث در ادب حماسی و عرفانی بهویژه در شاهنامه و مثنوی، جلوههای نوع دوستی انسان است. در این آثار، خاستگاه متفاوت آفرینش و خلقت، تصاویر متفاوتی از انسان و جلوههای نوع دوستیش پدید آورده است که بر ضروری بودن این کاوش صحّه میگذارد. پژوهش حاضر به روش تحلیلی أکثراز کلیدیترین مباحث در ادب حماسی و عرفانی بهویژه در شاهنامه و مثنوی، جلوههای نوع دوستی انسان است. در این آثار، خاستگاه متفاوت آفرینش و خلقت، تصاویر متفاوتی از انسان و جلوههای نوع دوستیش پدید آورده است که بر ضروری بودن این کاوش صحّه میگذارد. پژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ توصیفی میکوشد به بازتاب اندیشة آفرینش بنی در شاهنامه و مثنوی بپردازد. در تصویر آفرینش، بنی از آمیزشِ نیروهای مخفی در یک بن، گیتی و انسان پدید میآید.یافتههای پژوهش نشان میدهد که مهر و پیوند، هدف نهایی زندگی انسانهایی است که خود را آفریدهء مهر و آمیزش میدانند. فردوسی و مولوی نیز با چنین مهری در اشعارشان، سعی در آفرینش ایرانی تازه دارند؛ ایرانی که گوهرش مردمی و جهانی است. این مردمی بودن، به فرد و جامعه، بی آن که شخصیّتشان را بگیرد و یا بزداید، معنا و جان میدهد و مردمی بودن جهانی، تنوّع و هماهنگی همگان را میپسندد و میپرورد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - بررسی ارزش معرفتشناختی خداشناسی فطری
سید جابر موسوی رادیافتن بنیانی معرفتشناسانه برای خداشناسی فطری، مسئلهای مهم است که نظریات مختلفی پیرامون آن مطرح شده است. مهمترین نظریات مطرح شده در رابطه با ماهیت و مبنای معرفتشناسانهی این خداشناسی فطری عبارتند از: الف: معرفت فطری به معنای وضوح استدلال نظری بر وجود خدا است. ب: رابط أکثریافتن بنیانی معرفتشناسانه برای خداشناسی فطری، مسئلهای مهم است که نظریات مختلفی پیرامون آن مطرح شده است. مهمترین نظریات مطرح شده در رابطه با ماهیت و مبنای معرفتشناسانهی این خداشناسی فطری عبارتند از: الف: معرفت فطری به معنای وضوح استدلال نظری بر وجود خدا است. ب: رابطهی تضایف بین میل به خدا و وجود عینی خداوند برقرار است. ج: مفهوم خدا از جملهی تصورات فطری است. د: خداشناسی فطری از سنخ اولیات منطقی است. ه: خداشناسی فطری تصدیقی بدیهی است که ناشی از کیفیت خلقت انسان است؛ و: خداشناسی فطری به معنای علم حضوری به وجود خداوند است. در این مقاله، این نظریات بررسی شده و نهایتا اثبات میشود که تنها بر مبنای علم حضوری میتوان مبنایی معرفت شناسانه برای خداشناسی فطری یافت و بقیهی نظریات و مبانی، دارای اشکالات مخصوص به خود میباشد. مبنای حضوری دانستن خداشناسی فطری این است همان طور که انسان، وجود خود، صفات و حالات نفسانیاش را مییابد، به همان نحو وجود خداوند را هم به نحو شهودی درک میکند. البته این مبنای معرفتشناختی را نیز تنها در صورتی میتوان پذیرفت که بگوییم علم حضوری انسان به خداوند، مستلزم اتحاد بین عالم (انسان) و معلوم (خداوند) نیست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - نقش فطرت در معرفت بخشی از دیدگاه دکارت و ایت الله جوادی املی
ابراهیم ابرسجیوجود فطرت در انسان و نقش آن در معرفت بخشی و رفتاری مورد گفتگو قرار گرفته است. برخی دانشمندان وجود آن را مسلم گرفته و درباره گستره و چگونگی آن سخن گفتهاند در برابر برخی به انکار آن پرداخته اند. در میان دانشمندان اسلامی وجود فطرت تقریباً قطعی تلقی شده است و سخن به سوی حو أکثروجود فطرت در انسان و نقش آن در معرفت بخشی و رفتاری مورد گفتگو قرار گرفته است. برخی دانشمندان وجود آن را مسلم گرفته و درباره گستره و چگونگی آن سخن گفتهاند در برابر برخی به انکار آن پرداخته اند. در میان دانشمندان اسلامی وجود فطرت تقریباً قطعی تلقی شده است و سخن به سوی حوزه نفوذ و چگونگی تاثیرگذاری آن نشانه رفته است. در میان دانشمندان غربی دکارت بر جایگاه و نقش مفاهیم فطری در معرفت بخشی و گستره آن تاکید تام دارد. در یک مقایسه اجمالی میان آنچه این دو فیلسوف گفته اند به تفاوت ها و احیاناً اشتراکات آنها پی می بریم. از نگاه دکارت انسان وجود خداوند و انسان و طبیعت را به گونه ای روشن و متمایز که ویژگی مفاهیم فطری است درک میکند. از نظر آیت الله جوادی نیزفطرت انسان وجود خداوند و صفاتش همچون توحید و نبوت و معاد و به طور کلی اصول اعتقادی و اخلاقی و حتی رفتاری را می شناسد. به هر دو فیلسوف اعتراض شده که ما این مفاهیم فطری را در آغاز حیات خویش نمییابیم. جوادی با پذیرش فقدان مفاهیم فطری در آغاز آفرینش انسان این نوع معرفت را بر اساس وجود فطرت و نفس مجرد انسان به گونه شهودی میدانند اما دکارت بدون تاکید بر معرفت شهودی و صرفا یاد کردن از شهود عقلی این مفاهیم فطری را در آغاز آفرینش انسان موجود می دانند ولی به صورت نهفته که با پیدایش زمینه ظهور آشکار شده و عقل آنها را کشف میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - بررسی الزامات معرفتشناختی فطرت در تبیین گزارههای اخلاقی
عین الله خادمی علی حیدریفطرت، مبنای انسانشناسی دینی است. بر اساس مبانی حکمت متعالیه میتوان تبیینی قابل دفاع از فطرت ارائه نمود. فطرت بهمعنای خاص، بینش ها و گرایش های رتبه خاص هستی انسان است. به فطرت از دو حیث وجودشناختی و معرفت شناختی میتوان نگریست. فطرت در معرفتشناسی عام، مبنایی قابل دفا أکثرفطرت، مبنای انسانشناسی دینی است. بر اساس مبانی حکمت متعالیه میتوان تبیینی قابل دفاع از فطرت ارائه نمود. فطرت بهمعنای خاص، بینش ها و گرایش های رتبه خاص هستی انسان است. به فطرت از دو حیث وجودشناختی و معرفت شناختی میتوان نگریست. فطرت در معرفتشناسی عام، مبنایی قابل دفاع برای دیدگاه مبناگروی درباره ابتنای گزارههای نظری بر گزاره های پایه و بدیهی ارائه مینماید و بر مبنای آن میتوان از تئوری مطابقت، که نظریهای واقعگرایانه در باب صدق است، دفاع نمود. فطرت در مباحث معرفتشناسی اخلاق نیز لوازم مهمی در پی دارد. بر پایه آن میتوان از نوعی مبناگروی در اخلاق (فطری بودن اصول اخلاقیات) دفاع کرد. همچنین، چون اخلاق مبتنی بر فطرت ریشهای تکوینی دارد، می توان از نوعی واقعگرایی اخلاقی حمایت نمود که ثمرات آن، شناختگرایی اخلاقی، صدق و کذب پذیری، استدلالپذیری، مطلقگرایی و پذیرش داوری اخلاقی است. مکاتب اخلاقی از منظری به دو دسته وظیفهگرا و غایتگرا تقسیم میشوند. اما با تکیه بر پیوند عقل و شهود فطری میتوان به نوعی نظامسازی اخلاقی پرداخت که جامع مزایای وظیفهگرایی و غایتگرایی باشد. در غایتگرایی، از بررسی نتایج افعال اختیاری انسان با غایت مدنظر، اخلاقی بودن فعل توجیه میشود ولی اثبات اخلاقی بودن غایت مدنظر، که شکافی ترمیمنشدنی در طبیعتگرایی اخلاقی جلوه میکرد، در اخلاق مبتنی بر فطرت، از طریق جهتگیری الزامات فطری بهخوبی تبیین شده و طراوت و پویایی زبان اخلاق نیز بهلحاظ درگیری وجودی عامل اخلاقی با الزامات فطری تأمین میگردد.فطری بودن مبنای دین و اخلاق، ارتباط موجهی بین این دو مقوله برقرار نموده است؛ حکم اخلاقی ضروری حقانیت دین (صادق بودن خدا) را تأمین میکند و زمینه حضور گزارههای ارزشی دین در حوزه اخلاق هنجاری، غنای محتوایی این حوزه را فراهم میسازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - بررسی آراء و دیدگاههای سلوک عرفانی آیت الله شاه آبادی (ره) با تاکید بر فطرت
فیروزه ابراهیمی فرج الله براتی مریم بختیار علی اکبر افراسیاب پورموضوع فطرت یکی از مباحث اساسی و مهم بین علما و اندیشمندان است. هدف پژوهش حاضر نیز بررسی آراء و دیدگاههای سلوک عرفانی آیت الله شاه آبادی(ره) با تاکید بر فطرت است. روش پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان میدهد شاه آبادی با استناد أکثرموضوع فطرت یکی از مباحث اساسی و مهم بین علما و اندیشمندان است. هدف پژوهش حاضر نیز بررسی آراء و دیدگاههای سلوک عرفانی آیت الله شاه آبادی(ره) با تاکید بر فطرت است. روش پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان میدهد شاه آبادی با استناد به هفت امر فطری و مجموعا در قالب ده برهان، به اثبات واجب پرداخته است. وی از دو طریق، با استناد به فطرت، به اثبات نبوت و امامت عامه می پردازد که این هم از نوآوریهای اوست. شاه آبادی پای نظریه فطرت را به مباحث نفس شناسی و حکمت عملی نیز گشوده و برای تجرد نفس و ارائه راهکار عملی برای سیر و سلوک، به مقتضیات فطرت تمسک کرده است. در مجموع رهیافت آیت الله شاه آبادی در مسئله فطرت بیشتر دورن دینی و احیانا آمیخته با رویکرد ذوقی و عرفانی است و به همین دلیل بیشتر بر مویدات قرآنی تمسک جسته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - استخراج ویژگیهای توسعه مطلوب از دیدگاه امام خمینی (ره) بر مبنای تعریف عدالت نزد ایشان
حسن شفیعی بهرام زاهدیامروزه در ادبیات علوم اجتماعی، واژه توسعه دارای بار معنایی ویژه ای است که در تلازم با پاره ای از پیش فرضهای فلسفی و فرهنگی بوده و حاکی از نگاه خاصی به حیات فردی و اجتماعی انسان می باشد.معمار نظام جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی (ره) منادی پیمودن مسیر دیگری غیر از نسخه ه أکثرامروزه در ادبیات علوم اجتماعی، واژه توسعه دارای بار معنایی ویژه ای است که در تلازم با پاره ای از پیش فرضهای فلسفی و فرهنگی بوده و حاکی از نگاه خاصی به حیات فردی و اجتماعی انسان می باشد.معمار نظام جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی (ره) منادی پیمودن مسیر دیگری غیر از نسخه های شناخته شده شرقی و غربی جهان معاصر، در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و بنای کار ایشان بر پاسخ گویی همه جانبه دین اسلام به تمام نیاز های فرد و جامعه استوار است و لذا توسعه مطلوب از دیدگاه ایشان دارای ویژگی هایی خواهد بود که با تعریف توسعه در نگرش های دیگر متفاوت است.فرضیه ما این است که با توجه به نقش تعیین کننده مبانی فلسفی بر نظریه پردازی های سیاسی،اقتصادی و اجتماعی، تعریف مفهوم عدالت نزد امام خمینی (ره)، تعیین کننده ویژگی های توسعه مطلوب در اندیشه ایشان میباشد.در واقع درصدد پاسخ گویی به این سوال هستیم که تعریف مفهوم عدالت چه تاثیری بر تعیین ویژگی های توسعه مطلوب در اندیشه امام خمینی (ره) داشته است؟روش این پژوهش مبتنی بر رهیافت تفسیرگرایی و روش تحلیل کیفی است.داده ها به صورت کتابخانه ای گردآوری شده اند و با تکنیک دور هرمنوتیکی (ضمن پیش فرضی متفاوت) مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته های این تحقیق که با مراجعه به کلام و نوشته های امام خمینی (ره) گردآوری شده است نشان میدهد که توسعه مطلوب از منظر امام خمینی (ره) دارای ویژگی های خاصی خواهد بود که در ذیل دیدگاه اسلامی ایشان از هستی، انسان و سعادت او شکل گرفته است. پنج ویژگی اصلی: جهت گیری کلی به سمت سعادت نهایی، استقلال و خودکفایی، توانمندی، قانونگرایی و تحقق عدالت اجتماعی در نگاه امام خمینی (ره) لازمه یک توسعه مطلوب میباشد. عنصر کلیدی در تعیین ویژگی های توسعه مطلوب در اندیشه امام (ره) مفهوم عدالت است که هم ناظر به قرار گرفتن انسان در مسیر تعالی روحانی است و هم تضمین کننده عدالت اجتماعی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - مطالعه دیدگاه استاد مطهری در نسبت عقل و ایمان، با تأکید بر نظریه فطرت
محسن حاکمی انشاءالله رحمتیمطالعه نسبت عقل و ایمان هماره مورد نظر اندیشمندان ادیان مختلف بوده است و نوع خوانش از نسبت عقل و ایمان موجب پدیدار شدن جهان های فکری مختلفی در میان پیروان ادیان توحیدی شده است. در دین توحیدی اسلام نیز اندیشمندان مختلف به این مسئله مهم پرداخته و از ایمان گرایی تا عقل گ أکثرمطالعه نسبت عقل و ایمان هماره مورد نظر اندیشمندان ادیان مختلف بوده است و نوع خوانش از نسبت عقل و ایمان موجب پدیدار شدن جهان های فکری مختلفی در میان پیروان ادیان توحیدی شده است. در دین توحیدی اسلام نیز اندیشمندان مختلف به این مسئله مهم پرداخته و از ایمان گرایی تا عقل گرایی در قالب نظام های فکری اشاعره، معتزله، اهل حدیث، اخباریون و شیعی و خوانشِ عرفانی و فلسفی و قشری از نسبت عقل و ایمان امتداد داشته است. مرتضی مطهری بعنوان اندیشمند صاحب سبک در جهان اسلام، برآمده از نظام فکری اسلامی هر چند مستقلاً به این مسئله نپرداخته، اما پرداختن وی به تعریف و تقسیم و بیان حقیقت ایمان و عقل؛ و کاربست این دو وادی در ماهیت دین؛ می تواند راهنمای محققین برای تبیین نسبت عقل و ایمان باشد. در این پژوهش با مراجعه به آثار دست اول از مرتضی مطهری، پس از فیش برداری و بیان ماهیت عقل و ماهیت ایمان به نسبت عقل و ایمان در اندیشه استاد مطهری پرداخته شده است. در اندیشه مطهری ثبوت اهلیت عقل برای کشف واقعیت، برآمده از نصوص دینی از طریق استشهاد به نصوص دینی است وی معتقد است نه تنها ایمان، مانع عقل نیست بلکه عقل گروی به ایمان دینی در درک باورها بسیار کمک می کند. مطهری در تعارض ایمان و عقل جانب عقل را دارد.همچنین طبق دستگاه معرفتی مطهری در بیان نظریه فطرت، ایشان با اثبات و دفاع از این نظریه، ایمان را عقلانی و عقل را ایمانی قلمداد می کند. تفاصيل المقالة