استخراج ویژگی‌های توسعه مطلوب از دیدگاه امام خمینی (ره) بر مبنای تعریف عدالت نزد ایشان

الموضوعات :

حسن شفیعی ¹ ( دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران )
بهرام زاهدی ² ( دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه شهید مدرس )

تاريخ الإرسال : 24 الأحد , شعبان, 1435 تاريخ التأكيد : 05 الأحد , ذو القعدة, 1435 تاريخ الإصدار : 13 الخميس , محرم, 1436

الکلمات المفتاحية: توسعه, وحدت وجود, عدالت, سعادت, عدالت اجتماعی, فطرت,

ملخص المقالة :

امروزه در ادبیات علوم اجتماعی، واژه توسعه دارای بار معنایی ویژه ای است که در تلازم با پاره ای از پیش فرضهای فلسفی و فرهنگی بوده و حاکی از نگاه خاصی به حیات فردی و اجتماعی انسان می باشد.معمار نظام جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی (ره) منادی پیمودن مسیر دیگری غیر از نسخه های شناخته شده شرقی و غربی جهان معاصر، در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و بنای کار ایشان بر پاسخ گویی همه جانبه دین اسلام به تمام نیاز های فرد و جامعه استوار است و لذا توسعه مطلوب از دیدگاه ایشان دارای ویژگی هایی خواهد بود که با تعریف توسعه در نگرش های دیگر متفاوت است.فرضیه ما این است که با توجه به نقش تعیین کننده مبانی فلسفی بر نظریه پردازی های سیاسی،اقتصادی و اجتماعی، تعریف مفهوم عدالت نزد امام خمینی (ره)، تعیین کننده ویژگی های توسعه مطلوب در اندیشه ایشان می‌باشد.در واقع درصدد پاسخ گویی به این سوال هستیم که تعریف مفهوم عدالت چه تاثیری بر تعیین ویژگی های توسعه مطلوب در اندیشه امام خمینی (ره) داشته است؟روش این پژوهش مبتنی بر رهیافت تفسیرگرایی و روش تحلیل کیفی است.داده ها به صورت کتابخانه ای گردآوری شده اند و با تکنیک دور هرمنوتیکی (ضمن پیش فرضی متفاوت) مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته های این تحقیق که با مراجعه به کلام و نوشته های امام خمینی (ره) گردآوری شده است نشان می‌دهد که توسعه مطلوب از منظر امام خمینی (ره) دارای ویژگی های خاصی خواهد بود که در ذیل دیدگاه اسلامی ایشان از هستی، انسان و سعادت او شکل گرفته است. پنج ویژگی اصلی: جهت گیری کلی به سمت سعادت نهایی، استقلال و خودکفایی، توانمندی، قانونگرایی و تحقق عدالت اجتماعی در نگاه امام خمینی (ره) لازمه یک توسعه مطلوب می‌باشد. عنصر کلیدی در تعیین ویژگی های توسعه مطلوب در اندیشه امام (ره) مفهوم عدالت است که هم ناظر به قرار گرفتن انسان در مسیر تعالی روحانی است و هم تضمین کننده عدالت اجتماعی.

المصادر:

منابع فارسی

- قرآن کریم.

- علی بن ابی طالب(ع) (1326) ، ترجمه و شرح نهج البلاغه، حاج سید علینقی فیض الاسلام، تهران: بنگاه گراورسازی آذربادگان چاپ آفتاب.

- خمینی، روح الله (1386) ، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ یازدهم.

- خمینی، روح الله (1378)، صحیفه امام خمینی (ره)، 22جلد، تهران:موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).

- خمینی، روح الله (1388)، تفسیر سوره حمد، تهران:موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ یازدهم.

- خمینی، روح الله (1368)، آداب الصلوه، تهران: پیام آزادی.

- خمینی، روح الله (1359)، شرح دعای سحر سید احمد فهری، تهران: نهضت زنان مسلمان.

- خمینی، روح الله (1385)، دیوان امام: مجموعه اشعار امام خمینی (ره)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) ، چاپ چهل و ششم.

- خمینی، روح الله (1388)، شرح چهل حدیث، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) ، چاپ چهل و هفتم.

- خمینی، روح الله (1362)، طلب و اراده، سید احمد فهری، ت‍ه‍ران‌: وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و آم‍وزش‌ ع‍ال‍ی‌، م‍رک‍ز ان‍ت‍ش‍ارات‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و ف‍ره‍ن‍گی.

- افلاطون (1335)، جمهور، ترجمه فواد روحانی، تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب.

- بنیاد دایره المعارف اسلامی (1375)، دانشنامه جهان اسلام، جلد1، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.

- قادری، حاتم (1391)، اندیشه های سیاسی در قرن بیستم، تهران: سمت، چاپ سیزدهم.

- قطب، سید (1352)، عدالت اجتماعی در اسلام، سیدهادی خسروشاهی و محمدعلی گرامی، تهران: شرکت سهامی انتشار.

- قطب، سید (1390)، آینده در قلمرو اسلام، ترجمه سید علی خامنه‌ای، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هفتم.

- کاشانی، عبدالرزاق (1391)، اصطلاحات الصوفیه، محمد خواجوی، تهران: مولی، چاپ چهارم.

- لاهوری، اقبال (1387)، دلبسته معنی، ترجمه سیدعبدالجواد موسوی (گردآوری)، تهران: امیرکبیر.

- مارکوزه، هربرت (1378)، انسان تک ساحتی، ترجمه محسن مویدی، تهران: امیرکبیر.

- مطهری، مرتضی (1358)، بیست گفتار، تهران: صدرا، چاپ پنجم.

- مطهری، مرتضی (1377)، یادداشت‎های استاد مطهری، تهران: صدرا.

- منوچهری، عباس (1390)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: سمت ،چاپ سوم.

- نوری، محمد حسین (1408)، مستدرک الوسائل، قم: موسسه آل البیت لاحیاءالتراث.

- هال، استوارت و برم گیبن (1390)، درآمدی بر فهم جامعه مدرن، ترجمه محمود متحد و دیگران، تهران: نشر آگه.

- بی‌نا (1367)، «گزارشی از فعالیت‌های جهاد سازندگی در تانزانیا»، جهاد، 107 ، خرداد ماه ، 19-16.

- شیرازی، سیدرضی (تاریخ انتشار: 12/4/1388)، امکان فقر، در: www.sayyedrazishirazi.irhttp://

- صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (1392)، مستند Bitter Seeds، شبکه 4 ، 15/11.