-
حرية الوصول المقاله
1 - چالش های پیش روی تمدن اسلامی با تاکید بر آراء ریچارد اسلاتر
منیره بصیرتی عبدالحسین کلانتریتمدن ها در طول تاریخ همواره سه دوران ظهور ، رشد و شکوفایی و افول را تجربه کرده اند. تمدن اسلامی نیز در برهه های مختلف، این دوران ها را سپری نموده است. برای شناخت عوامل افول و چالش های پیش روی هر تمدنی باید گفتمان غالب آن عصر را شناخت. از آن جایی که هم اکنون در دوران مدر أکثرتمدن ها در طول تاریخ همواره سه دوران ظهور ، رشد و شکوفایی و افول را تجربه کرده اند. تمدن اسلامی نیز در برهه های مختلف، این دوران ها را سپری نموده است. برای شناخت عوامل افول و چالش های پیش روی هر تمدنی باید گفتمان غالب آن عصر را شناخت. از آن جایی که هم اکنون در دوران مدرن بسر می بریم و گفتمان غالب، مدرنیته است ؛ لذا باید چالش های تمدنی دوران مدرن را فهم نمود تا بتوان علاوه بر تصور آینده های ممکن برای رسیدن به آینده ی مطلوب برنامه ریزی کرد؛ بنابراین در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی بعد از تعریف تمدن و بیان اهمیت آینده نگری و تدبیر امور در آیات و روایات، پنج مورد از چالش های تمدنی با استفاده از نظریات آینده پژوه معاصر ، ریچارد اسلاتر ، احصا شده است؛ از جمله این چالش ها عبارتند از: دنیای دو بعدی صنعتی یا فلوتر، ایدئولوژی رشد اقتصادی، آینده مقهور تکنولوژی، تاثیر بر نظام جهانی و تفکر کوتاه مدت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - خلفای نخستین عباسی و فلسفه و کلام
محبوب مهدویانقدرت یافتن عباسیان تحولاتی بنیادین در ساختار حکومت پدید آورد و مشارکت اقوامو ملل مختلف در امور جای انحصارطلبی اعرا ب را گرفت . این دگرگونی ها، به ویژه نفوذایرانیان بر دستگاه خلافت، به رویکرد نخستین خلفا به اخذ و نشر علوم انجامید که درنهضت ترجمه متجلی گردید و از این رهگذ أکثرقدرت یافتن عباسیان تحولاتی بنیادین در ساختار حکومت پدید آورد و مشارکت اقوامو ملل مختلف در امور جای انحصارطلبی اعرا ب را گرفت . این دگرگونی ها، به ویژه نفوذایرانیان بر دستگاه خلافت، به رویکرد نخستین خلفا به اخذ و نشر علوم انجامید که درنهضت ترجمه متجلی گردید و از این رهگذر زمینۀ گسترش اندیشه های فلسفی وکلامی فراهم شد؛ از سوی دیگر این خلفا، خاصّه مأمون، با انگیزۀ کسب و جمع اقتدارسیاسی و مرجعیّت دینی در نهاد خلافت به حمایت از معتزله برخاست و در زیر لوایصیانت از دین به سرکوب مخالفان پرداخت؛ امّا این حرکت که در توسعه اندیشه هایفلسفی و کلامی بسیار مؤثر افتاد، به دلیل حمایت ها و فشارهای حکومتی از آن باعکس العمل اهل حدیث و عامّه مردم روبرو شد و با ظهور کلام اشعری و سلطۀ اهلسنّت و جماعت متوقف گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - کارکردهای نسبشناسی در مطالعات تاریخ اسلام
مهدی بیگدلی سیدابوالفضل رضوی رضا شعبانیبنا بر علل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، اهتمام به نسب در میان بسیاری از ملل جایگاه و اعتبار ویژهای داشت. نیاز اعراب به شناخت تبار خود و بسترهای فکری و فرهنگی موجود در سنتهای رایج در قلمرو اسلامی زمینه رونق نسبنامه نگاری را، به ویژه از قرن سوم هجری، در میان مسلمانان فراه أکثربنا بر علل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، اهتمام به نسب در میان بسیاری از ملل جایگاه و اعتبار ویژهای داشت. نیاز اعراب به شناخت تبار خود و بسترهای فکری و فرهنگی موجود در سنتهای رایج در قلمرو اسلامی زمینه رونق نسبنامه نگاری را، به ویژه از قرن سوم هجری، در میان مسلمانان فراهم کرد و دانشی مستقل موسوم به علم الانساب در تمدن اسلامی پدید آورد که در قرون متمادی از پویایی و اهمیت چشمگیری برخوردار بود. نسبشناسی و ارتباط آن با تاریخ میتواند محمل پژوهشهای مفیدی در حوزه فعالیتهای میانرشتهای باشد. نوشتار حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی این پرسش اصلی را درافکنده است که نسبشناسی چه جایگاه و کارکردی در مطالعات تاریخی دارد. بر این اساس، با تبیین جایگاه تاریخی نسبشناسی، کارکردهای این دانش در تاریخ اسلام بررسی و تحلیل میگردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - نسبت دوره فاطمیان و تاریخ تمدن اسلامی: تأملی نظری
زینب فضلیدوره فاطمیان (297-567ه‍) در تاریخ تمدن اسلامی چه جایگاهی دارد؟ با آنکه در تاریخ سیاسی و مذهبی اسلام این دوره کموبیش دورهای مهم محسوب میگردد، در مطالعات تمدن اسلامی جایگاه چندان روشن و برجستهای برای آن در نظر گرفته نمیشود. در واقع، تمرکز بر دوره و سرزمینی خاص د أکثردوره فاطمیان (297-567ه‍) در تاریخ تمدن اسلامی چه جایگاهی دارد؟ با آنکه در تاریخ سیاسی و مذهبی اسلام این دوره کموبیش دورهای مهم محسوب میگردد، در مطالعات تمدن اسلامی جایگاه چندان روشن و برجستهای برای آن در نظر گرفته نمیشود. در واقع، تمرکز بر دوره و سرزمینی خاص در مطالعات تمدنی و به صورت مشخص عراق عصر عباسی مانع از ترسیم جایگاه تمدنی مراکز دیگر همعصر با آن یا تمدنوارههای مهم ذیل تمدن اسلامی از جمله تمدن دوره فاطمیان شدهاست. ازاین روی شایسته است نسبت این دوره با تاریخ تمدن اسلامی بازخوانی و تبیین شود. برای انجام این مهم در این مطالعه از روش تبیین تاریخی با رویکرد نظری-مفهومیِ تکثرگرایی مراکز تمدنی استفاده شدهاست. با توجه به تطبیق روزگار فاطمیان با اهم الزامات یک دوره تمدنی به مانند استقرار دولتی قدرتمند بهعنوان اداره کننده و حافظ امنیت جامعه، قلمرو سیاسی و تمدنی گسترده از مغرب تا شام، بهانضمام حجاز و یمن با مرکزیت و محوریت مصر بهعنوان بستر جغرافیایی مطلوب و نیز جامعه انسانی فعال و مولد ثروت مادی و معنوی میتوان از دورهای موسوم به تمدن اسلامی در دوره فاطمیان سخن گفت. همچنین بهواسطه کوششهای حاکمان فاطمی در عرصه تمدنسازی و ارتقاء جایگاه مصر بهعالیترین جایگاه از نظر فرهنگی و تمدنی در دوره اسلامی حتی میتوان از تمدن عصر فاطمی یا تمدن فاطمیان نیز یاد کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - مقدمه ای بر دیدگاه ابن خلدون در باب انحطاط تمدن اسلامی
یوسف جعفرزادهبرخلاف تمام نظرگاه های 2 وجودشناسانه و معر فت شناسانه که ذات و صفات خداوند رامتعالی از این عالم می دانند و در نتیجه معرفت خود را متوجه ماوراء می کنند،ابن خلدون فیلسوف و حکیم مسلمان تونسی در قرن هشتم هجری قمری، تفسیری ازدین اسلام ارائه می دهد که بر اساس آن به رغم تعالی ذ أکثربرخلاف تمام نظرگاه های 2 وجودشناسانه و معر فت شناسانه که ذات و صفات خداوند رامتعالی از این عالم می دانند و در نتیجه معرفت خود را متوجه ماوراء می کنند،ابن خلدون فیلسوف و حکیم مسلمان تونسی در قرن هشتم هجری قمری، تفسیری ازدین اسلام ارائه می دهد که بر اساس آن به رغم تعالی ذات خداوند، صفات او در مفهو مبه قدرت و علم در جامعه و تاریخ صیرورت می یابد و از این رو نزد او عمران عنوان نماد و اسطورۀ حقیقت در سطح جامعه تلقی می گردد. بر همین اساس او نظرگاهبنا می کند که به اعتبار حضور و خلق دایم خداوند علم عمران جدیدی تحت عنوان3 است و میدان ذات پسینی در جامعه و تاریخ ، از طریق علت ها و معلول ها، مبتنی برفعالیت عقل در آن نه ماد ۀ صرف و نه ماورای مطلق و انتزاعی، بلکه سیالیت و اعتدالبین ماده و ماوراء در تاریخ می باشد. از نظر ابن خلدون به دلیل خروج عقلانیت و فلسفهدر ماوراء، ذوات روحانی ادراک ناپذیر اسلامی از حوزۀ تاریخ و توجه صرف آن بهتمدن اسلامی از سیّالیت و اعتدال خارج شده و دچار جمود و انحطاط شده است . از اینرو، برای پیشرفت مجدد مادی و معنوی مسلمانان، توجه معرفتی آن ها به جامعه و تاریخ،در عین حفظ شکاف متعادل بین جامعۀ حقیقت بخش (در مفهوم فعلیت و کمالبخشی) با عصبیت هویت بخش قبیله ای، ضروری است . از دیدگاه ابن خلدون دردولت های اسلامی، دین عامل اصلی ایجاد این شکاف و ساختار اجتماعی معتدل است . باوجود این، در سیر فکری او عاملیت ارادۀ شخصی حاکم در اجرای نقش دین در سطحجامعه جای خود را به قانونمبتنی بر شرع و عقل داد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - نقد و بررسی کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی نوشته علی اکبر ولایتی 1
اسماعیل چنگیزی اردهاییکتاب فرهنگ و تمدن اسلامی نوشتۀ دکتر علی اکبر ولایتی که برای تدریس در مقطع کارشناسی تألیف شده است، به سبب گستردگی دامنۀ موضوع و عدم تخصّص کافی مؤلف در مباحث متعدّد و متنوع آن و اتّکا و اعتماد بسیار وی بر ماخذ دست دوم و ترجمۀ منابع - نه اصل آنها - دارای اشکالات عمدۀ ساختا أکثرکتاب فرهنگ و تمدن اسلامی نوشتۀ دکتر علی اکبر ولایتی که برای تدریس در مقطع کارشناسی تألیف شده است، به سبب گستردگی دامنۀ موضوع و عدم تخصّص کافی مؤلف در مباحث متعدّد و متنوع آن و اتّکا و اعتماد بسیار وی بر ماخذ دست دوم و ترجمۀ منابع - نه اصل آنها - دارای اشکالات عمدۀ ساختاری، روشی، محتوائی و شکلی ونگارشی، همچنین تناقض ها، تحلیل ها و استنتاجات نادرست و نااستواری است که دراین مقاله به برخی از آن ها با ذکر شواهد اشاره شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - دو تأویل از یک تمدن: بازخوانی دو اثر عبدالحسین زرینکوب؛ دو قرن سکوت و کارنامه اسلام
سیاوش شوهانیتاریخ نگاری اسلامی فراز و نشیب بسیاری داشته و از شرایط و ویژگی های اجتماعی و تاریخی بسیاری تأثیر پذیرفته است، تا آنجا که می توان از مؤلفه هایی یاد کرد که به مثابه مجموعه یک گفتمانِ تاریخی، تاریخ نگاری یک دوره را رقم می زند.آثار دکتر عبدالحسین زرین کوب درباره تاریخ ا أکثرتاریخ نگاری اسلامی فراز و نشیب بسیاری داشته و از شرایط و ویژگی های اجتماعی و تاریخی بسیاری تأثیر پذیرفته است، تا آنجا که می توان از مؤلفه هایی یاد کرد که به مثابه مجموعه یک گفتمانِ تاریخی، تاریخ نگاری یک دوره را رقم می زند.آثار دکتر عبدالحسین زرین کوب درباره تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، طی نیم قرن گذشته در حوزه دانشگاهی از مقام و مرجعیت شایانی برخوردار بوده است. دو قرن سکوت، محصول دهه سی خورشیدی، اثری که بیش از آثار دیگر وی زبانزد عام و خاص است، روایتی متفاوت با روایت کارنامه اسلام، محصول دهه پنجاه خورشیدی، ارائه می دهد. در روایت نخست بر دستاورد تمدن اسلامی در قرون نخست می تازد و ورود اعرابِ مسلمان را منشأ نگون بختی ایرانیان می نامد و در روایت دیگر به آن می بالد و این تلاقی را موجب باروری و شکوفایی دو تمدن می داند. مقاله پیش رو سعی دارد به مقایسه این دو روایت از تمدن اسلامی و واکاوی تناقض پیش آمده از منظر هرمنوتیک بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - رهیافتی بر تمدن و تمدن اسلامی از دیدگاه سید حسین نصر
سید علیرضا عالمیدیدگاه نصر در مورد تمدن ، حکایت از پارادایم جدیدی در تعریف تمدن دارد؛ اوبرخلاف طیف قدیم یتر نظریه پردازان عرصه تمدن، فرهنگ درون تمدنی و هویتمستقل فرهنگی را شاخصه و مبنای شکل گیری تمدنها و مرزبندی های تمدنی به شمارمی آورد؛ بر این اساس وی تمدن ها را مبتنی بر جوهرۀ فرهنگی أکثردیدگاه نصر در مورد تمدن ، حکایت از پارادایم جدیدی در تعریف تمدن دارد؛ اوبرخلاف طیف قدیم یتر نظریه پردازان عرصه تمدن، فرهنگ درون تمدنی و هویتمستقل فرهنگی را شاخصه و مبنای شکل گیری تمدنها و مرزبندی های تمدنی به شمارمی آورد؛ بر این اساس وی تمدن ها را مبتنی بر جوهرۀ فرهنگی آنها، به تمدن سنتی وتمدن مدرن تقسیم بندی می کند؛ از این منظر، هر امری در تمدن های سنتی مبتنی برنوعی ارتباط با ماوراء الطبیعه و معنویت قدسی است، در حالی که در تمدن مدرن انسانخاکی فارغ از هر چیزی، منشاء و معیار تمام امور به شمار م یآید. با این رویکرد تمدناسلامی در ردیف تمدنهای سنتی قرار م یگیرد. در دیدگاه او، اسلام مُوجد تمدناسلامی است، از این رو ارکان آن نظیر قرآن، پیامبر(ص) و مسلمانِ مؤمن مبانی تمدناسلامی به شمار می آیند. وفادار بودن او به نظریات سنت گرایی باعث شده تا بیشتر بهکلیت و کمتر به اجزاء تمدن اسلامی بپردازد، این اعتقاد باعث نشده وی به تحولاتدرونی تمدن اسلامی علاقه نشان ندهد. دیدگاه سنت گرایانۀ او باعث شده تا بحث هایتطبیقی بسیار مفیدی در آثار او یافت شود که ما را در شناخت دنیای کنونی و به تَبَعآن، فهم صحیح و کامل تر تمدن اسلامی یاری می رساند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - دشواره مشروعیت در تمدن اسلامی
محمدهادی احمدیمدعای این نوشتار آن است که فراز و فرود تمدن اسلامی بیش از هر امری بسته منازعات قدرت و مسئله مشروعیت سیاسی دولتهای اسلامی بوده است. در حالی که اوج تمدن اسلامی در دولت عباسیان ظهور مییابد، در همان دولت نیز فرود عصر زرین تمدن اسلامی نمود مییابد. اما ریشههای این فراز و أکثرمدعای این نوشتار آن است که فراز و فرود تمدن اسلامی بیش از هر امری بسته منازعات قدرت و مسئله مشروعیت سیاسی دولتهای اسلامی بوده است. در حالی که اوج تمدن اسلامی در دولت عباسیان ظهور مییابد، در همان دولت نیز فرود عصر زرین تمدن اسلامی نمود مییابد. اما ریشههای این فراز و فرود در فرهنگ سیاسی و تحولات سیاسی ـ اجتماعی دولتهای نبوی و اموی پیشین شکل میگیرد. دولت عباسیان بیش از هر چیز با در اختیارگرفتن دانش فقه و کلام، در سپهر منازعات قدرت سیاسی به پیروزی رسیده و در ادامه نیز با تحول در دانشهای مشروعیت بخش قدرت، با رقبای اصلی خود یعنی شیعیان و خوارج به برتری میرسند. در نتیجه اساس تمدن اسلامی بسته به قوت و ضعف دولتهای اسلامی بوده و این قوت و ضعف نیز ریشه در صورتبندی مسئله مشروعیت سیاسی دارد. این مقاله برای بررسی این مدعا ابتدا چارچوب نظری مشروعیت دولت مبتنی بر عدالت سیاسی را توضیح میدهد؛ سپس به پیگیری قبض و بسط دشواره مشروعیت در دولت امویان و بعد از آن در دولت عباسیان میپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - بازاندیشی مفهوم توسعه سیاسی در گفتمان اصولگرای محمود احمدینژاد
رضا محمدیان حسین تفضلی سید اسمعیل حسینی گلیدولت محمود احمدینژاد، نهمین و دهمین دولت در جمهوری اسلامی ایران است که با رویکرد احیای اصول و آرمانهای انقلاب اسلامی بر سر کار میآید. هدف تحقیق حاضر ارائه تحلیلی متفاوت از مفهوم توسعه سیاسی در گفتمان احمدینژاد است که در تقابل با مفهوم توسعه سیاسی به معنای غربی آن، ا أکثردولت محمود احمدینژاد، نهمین و دهمین دولت در جمهوری اسلامی ایران است که با رویکرد احیای اصول و آرمانهای انقلاب اسلامی بر سر کار میآید. هدف تحقیق حاضر ارائه تحلیلی متفاوت از مفهوم توسعه سیاسی در گفتمان احمدینژاد است که در تقابل با مفهوم توسعه سیاسی به معنای غربی آن، الزاماتی چون تشکیل تمدن اسلامی با محوریت نظام جمهوری اسلامی و اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی در سطح نظام بینالمللی را به همراه دارد. این تحقیق با روش توصیفی – تحلیلی، به این پرسش اساسی میپردازد که مفهوم توسعه سیاسی در اندیشه اصولگرای احمدینژاد به چه معنا میباشد. این تحقیق با تشریح گفتمان اصولگرایی بر احزاب و سازمانهای مردمنهاد و توجه به نقش مردم در رسیدن به اهداف انقلاب، به تبیین جدیدی از مفهوم توسعه سیاسی میپردازد. تبیینی که تشکیل تمدن اسلامی به محوریت نظام جمهوری اسلامی و برقراری عدل اسلامی در سراسر جهان هستی را نقطه محوری این مفهوم در گفتمان فکری احمدینژاد میداند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - نقش علم و فناوری در تکوین تمدن اسلامی در عصر جهانی شدن
حسین مرزبانی علی شیرخانیهدف پژوهش حاضر بررسی نقش علم و فناوری در تکوین تمدن اسلامی در عصر جهانی شدن است. این پژوهش از نظر هدف، توسعهای- کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این راستا، از روش آمیخته و تکنیک دلفی، که رویکردی برتر برای مطالعات مدیریتی و کاوش و شناخت بیشتر و درک بهتر و أکثرهدف پژوهش حاضر بررسی نقش علم و فناوری در تکوین تمدن اسلامی در عصر جهانی شدن است. این پژوهش از نظر هدف، توسعهای- کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این راستا، از روش آمیخته و تکنیک دلفی، که رویکردی برتر برای مطالعات مدیریتی و کاوش و شناخت بیشتر و درک بهتر و عمیقتر پدیدهها است، استفاده شده و به منظور گردآوری اطلاعات، روشهای میدانی مصاحبه با صاحبنظران و مطالعه اسنادی و کتابخانهای بکار رفته است. براساس یافتههای پژوهش، در عصر جهانی شدن، تمدن اسلامی با استفاده از ظرفیت علم و بکارگیری فناوری در جامعه، مسیر صحیح رشد و ترقی را به بهترین شکل ممکن طی نموده و علم و فناوری ایجادکننده اقتدار در تمدن اسلامی میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی(ره)
محمد صادقیدین اسلام پس از استقرار، بهسرعت توانست بنیانگذار تمدن شگرفی در جهان شود؛ بهگونهای که تمدنهای دیگر، ازجمله تمدن غربی را وامدار خود نماید. امام خمینی، ضمن توجه به ابعاد مادی و معنوی تمدنها، با نقد تمدن غربی و تأکید بر مادی و تک بعدی بودن آن، تمدن اسلامی را جامعتر أکثردین اسلام پس از استقرار، بهسرعت توانست بنیانگذار تمدن شگرفی در جهان شود؛ بهگونهای که تمدنهای دیگر، ازجمله تمدن غربی را وامدار خود نماید. امام خمینی، ضمن توجه به ابعاد مادی و معنوی تمدنها، با نقد تمدن غربی و تأکید بر مادی و تک بعدی بودن آن، تمدن اسلامی را جامعترین تمدنها دانسته که دارای روحی سرشار از ایمان است و این روح در تمامی ارکان آن جریان دارد. امام، ازسوی دیگر بر وجه معنوی و توان انسانسازی تمدن اسلامی بهعنوان مهمترین عنصر آن تأکید میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - عرفان و تمدن؛ کاوشی در مشارکت سیاسی عرفا و متصوفه با تکیهبر نقد قدرت
محمد نصیری باقر مختاری رمضان رضایی علیرضا خواجهگیر سیدمحمدرضا موسویفرازبهرغم وجود برخی گزارشها در خصوص دوری نهاد عرفان و تصوف از سیاست از یک سو و وجود برخی گزارش ها بر مدیحهگویی عارفان و صوفیان نسبت به حکومت و قدرت از دیگر سو و تعمیم این دو از سوی برخی به میراث اصلی این جریان، به نظرمی رسد کنشگری فعال متصوفه در شئون مختلف اجتماعی و تازی أکثربهرغم وجود برخی گزارشها در خصوص دوری نهاد عرفان و تصوف از سیاست از یک سو و وجود برخی گزارش ها بر مدیحهگویی عارفان و صوفیان نسبت به حکومت و قدرت از دیگر سو و تعمیم این دو از سوی برخی به میراث اصلی این جریان، به نظرمی رسد کنشگری فعال متصوفه در شئون مختلف اجتماعی و تازیدن آنها به حکومت و نقد قدرت، افقهای جدیدی از میراث تصوف و نقش تمدنی آن ها را پیش نهد. این پژوهش با بهرهگیری از الگوی تحلیل پیام، سعی دارد از خلال گزارههای تاریخی و ادبی ، نقشآفرینی صوفیان صافیضمیر را در بطن رخدادهای سیاسی موردبررسی و تحلیل قراردهد. به نظرمی رسد، عارفان بهعنوان قشری تأثیرگذار و در برخی مقاطع رهبران معنوی جامعه به لحاظ روش و ابزار، پیام خود را، مستقیم، غیرمستقیم، شفاهی و مکتوب و در قالب های دیگر به ارکان قدرت رسانده اند چنانکه به لحاظ مخاطبان نقد، خلفا، پادشاهان وزرا، امرای محلی، حکومتگرانیاند که موردنقد عرفا بودهاند. به لحاظ محتوای نقد نیز عارفان در قلمروهایی چند ازجمله استبداد، بیعدالتی، ظلم و ستم صاحبان قدرت، گماردن افراد نالایق به پستهای حکومتی، زبان به انتقاد گشودهاند، واقعیتی که از دستاوردهای آن، اثبات حضور اخلاق ، شریعت و عرفان در سیاست و نقش آفرینی عرفا در نظام سیاسی تمدن اسلامی بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - بررسی و تحلیل هستیشناسی در فرهنگ و تمدن نوین اسلامی
روح اله پورآسیاب دیزج سید حسین واعظی محمد رضا شمشیریفرهنگ و تمدن اسلامی به دلیل اتصال به عالم وحیانی و قرآنی و روایی، دارای غنای محتوایی بیبدیلی است که میتواند تمامی انسانها را در هر زمان و هر مکان و با هر شرایطی تا قیامت هدایت نموده و سعادت دنیا و آخرت ایشان را تضمین نماید. از سوی دیگر نقش بینظیر فلسفه اسلامی به عنو أکثرفرهنگ و تمدن اسلامی به دلیل اتصال به عالم وحیانی و قرآنی و روایی، دارای غنای محتوایی بیبدیلی است که میتواند تمامی انسانها را در هر زمان و هر مکان و با هر شرایطی تا قیامت هدایت نموده و سعادت دنیا و آخرت ایشان را تضمین نماید. از سوی دیگر نقش بینظیر فلسفه اسلامی به عنوان پشتوانه عقلانی و معرفتی فرهنگ و تمدن اسلامی دارای اهمیت فوقالعادهای است. حال بایستی توجه نمود که در آینده، نقش هستیشناسی فلسفه اسلامی در طراحی مبانی نظری فرهنگ و تمدن نوین اسلامی که بارها مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی است، چگونه است؟ فلسفه اسلامی با رویکرد هستیشناسانه خود به مبانی نظری فرهنگ و تمدن نوین اسلامی ورود نموده و بصورت کامل و دقیق تبیین مینماید و بر این اساس، شاکله حیات طیبه بشری را طرحریزی میکند. به عبارت دیگر حل این مهم، باعث رفع همه مشکلات کاربردی فرهنگی و تمدنی نوین اسلامی میگردد، چرا که مباحث رفتاری و عملی رابطه مستقیم و تنگاتنگی با مباحث نظری دارد و از آن متأثر است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل هستیشناسی فلسفه اسلامی در فرهنگ و تمدن نوین اسلامی و با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال نشان دادن نقش مهم و حیاتی هستیشناسی فلسفه اسلامی به عنوان مباحث نظری فرهنگ و تمدن نوین اسلامی است. یافتههای پژوهش عبارتند از عملیاتی نمودن مباحث نظری دقیق و عمیق هستیشناسی فلسفه اسلامی در فرهنگ و تمدن نوین اسلامی. فلسفه با ورود خود به عالم اسلام، دستخوش تغییر و تحوّل و تکامل گردید و پس از آن، بر عرصههای گوناگون فرهنگ و تمدن اسلامی تأثیر گذاشت. ازجمله نقشهای فلسفه در تمدن اسلامی را میتوان نیازمندی تمدن به فلسفه در تمییز حقیقت از غیر حقیقت، تأثیر فلسفه در دین، تأثیر فلسفه در اخلاق، تأثیر فلسفه در عرفان، تأثیر فلسفه بر سیاست و تبیین مدینة فاضله و تأثیر فلسفه در کلام دانست. حیات تعقلی و فلسفی مسلمانان مقارن با ظهور اسلام و تشکیل حکومت اسلامی است. قرآن کریم توجه بسیاری به حیات طیبه عقلانی دارد و سراسر قرآن مملو از استدلالات فلسفی است. از طرفی دیگر سیره معصومین (علیمالسلام) نیز مؤید این مطلب است و ایشان در حیات نورانی خود بارها و بارها براهین عقلانی متفاوتی ارائه نموده اند. مسلمین با هنر خود توانستند فلسفه یونان را بومی سازی نموده و از نورانیت قرآن و عترت استفاده نموده و پایهگذار فلسفه اسلامی باشند که درخشش کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - بررسی تاریخی جایگاه امام صادق (ع) در مهندسی فرهنگ و تمدن اسلامی
عباس رهبری حسین خسروی سهراب اسلامیپژوهش حاضر، به بررسی تاریخی جایگاه امام صادق(ع) در مهندسی فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخته است. روش پژوهش، مطالعه اسنادی، کتابخانه ای و از نوع توصیف و تحلیل است که کتب و اسناد تاریخی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان می دهد ائمه اهلبیت(ع) بهعنوان پیشگ أکثرپژوهش حاضر، به بررسی تاریخی جایگاه امام صادق(ع) در مهندسی فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخته است. روش پژوهش، مطالعه اسنادی، کتابخانه ای و از نوع توصیف و تحلیل است که کتب و اسناد تاریخی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان می دهد ائمه اهلبیت(ع) بهعنوان پیشگامان حرکت اسلامی و داعیهداران فرهنگ اصیل دینی، به دلیل درک عمیق و دقیق از ارکان فرهنگ اسلامی و با تفسیر صحیح آنها، علاوه بر تقویت پایههای فرهنگ اسلامی، آنرا از تحریف و انحراف مصون داشتهاند و امام صادق(ع) در این مورد نقش مهمی را ایفا کرده اند.بررسیهای بهعملآمده نشاندهنده این است که امام صادق علاوه بر پیشرفت در مباحث علمی درزمینههای مختلف اقدام به مهندسی آنان برای رشد و توسعه در فرهنگ و تمدن اسلامی نمودهاند که در عصر حاضر نیز می توان از نقشه راه ایشان استفاده کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - نقش تمدن اسلامی در تحولات فکری اروپا در سده های میانه
ابراهیم باوفا دلیوندمسلمانان به یمن دین اسلام در طول تاریخ ، تمدنی را در ممالک اسلامی به وجود آوردند که به تمدن اسلامی نام بردار شده است .این تمدن در برهه ای از تاریخ،و در طول مدتی کوتاه،ضمن تسلط برپهنه ی وسیعی از ممالک جهان آن روز،مرزهای علم وفرهنگ را چنان توسعه داد که ،تحولی شگرف در جهان أکثرمسلمانان به یمن دین اسلام در طول تاریخ ، تمدنی را در ممالک اسلامی به وجود آوردند که به تمدن اسلامی نام بردار شده است .این تمدن در برهه ای از تاریخ،و در طول مدتی کوتاه،ضمن تسلط برپهنه ی وسیعی از ممالک جهان آن روز،مرزهای علم وفرهنگ را چنان توسعه داد که ،تحولی شگرف در جهان بوجود آوردکه نمی توان عظمت وتاثیر آن را در تمدن های دیگر نادیده گرفت.در این مقاله ، بیان می کنیم اسباب و علل نقش آفرینی تمدن اسلامی در بیداری اروپا چه بود ؟ فلسفه اسلامی چه تاثیری بر فلسفه اروپا طی قرون وسطی گذارد و چگونه زمینه را برای رنسانس عقلی اروپا و گذار آن از سده های میانه به سوی عصر جدید فراهم کرد؟ سوال های فرعی تحقیق از این قرارند: - چه عواملی باعث رشد و شکوفایی تمدن اسلامی در آن دوران شد؟ - وضعیت علمی اروپا در سده های میانه چگونه بوده است ؟ - چگونه نهضت ترجمه در اروپا توانست آنان را با آثار و دستاوردهای متفکران اسلامی آشنا کند؟ به نظر می رسد و فرض بر این است که طی جنگ های صلیبی و سفرهای تجاری و علمی مسلمانان و اروپاییان زمینه تبادل فرهنگی و عرضه اطلاعات و دستاوردهای علمی میان این دو تمدن فراهم آمد. روش این تحقیق به اعتبار جمع آوری اطلاعات ، کتاب خانه ای و به اعتبار نوع هدف بنیادی و به اعتبار ماهیت و روش ، علی – تاریخی و نیز تحلیلی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - رنگ و نقش مایههای پارچههای ایرانی در هفت قرن اول تمدن اسلامی
افسانه حیدری امین مفتاحی سیامک ناظمینساجی از مهمترین هنر-صنعتهای راهبردی در میان فعالیتهای فرهنگی-اقتصادی اسلامی است. در طی دورانهای مختلف ترکیب زیبای هنر و صنعت سبب بافت و تولید منسوجات با کاربردهای مختلفی بوده و با ورود دین اسلام، تغییر و تحول فراوانی در شاخصههای منسوجات ایرانی اعم از رنگ و نقش مشا أکثرنساجی از مهمترین هنر-صنعتهای راهبردی در میان فعالیتهای فرهنگی-اقتصادی اسلامی است. در طی دورانهای مختلف ترکیب زیبای هنر و صنعت سبب بافت و تولید منسوجات با کاربردهای مختلفی بوده و با ورود دین اسلام، تغییر و تحول فراوانی در شاخصههای منسوجات ایرانی اعم از رنگ و نقش مشاهده میشود و بر همین اساس منسوجات هفت قرن اول قمری از جایگاه ویژهای برخوردار هستند. منسوجات ایرانی این دوران، تحت تأثیر مذاهب، عقاید و شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از خصوصیات و شاخصههایی بهره مند شدهاند که آنها را منحصر به فرد کرده است. بر همین اساس استخراج و بررسی این شاخصهها در حوزههای رنگ و نقش میتواند ظرفیت بالایی را برای شناخت بهتر و عمیقتر از منسوجات ایرانی- اسلامی برای توسعه صنعت پوشاک و نساجی کشور فراهم آورد. بدین منظور این تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است به بررسی و تحلیل رنگ و نقشمایههای پارچههای ایرانی از زمان ورود اسلام تا آخر قرن هفتم هجری قمری پرداخته تا مبانی نظری لازم از منظر عقاید اسلامی جهت طراحی و تولید منسوجات نوین ایرانی را فراهم نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - کتاب و کتابخانه در تمدن اسلامی و جایگاه آن در ایران
رسول عباسی بابک علیا دونیقیبا توجه به اهمیت کتاب و کتابخانه در جهان اسلام ، که ناشی از تعالیم این مکتب آسمانی است، و وجود احادیث و روایات بیشماری از رسول اکرم ص و ائمه ع درباره دانش و پژوهش ، جایگاه کتاب و کتابخانه درتمدن اسلام به وضوح آشکار میشود. در دوران تمدن اسلامی دو دوره کلی و بارز وجود د أکثربا توجه به اهمیت کتاب و کتابخانه در جهان اسلام ، که ناشی از تعالیم این مکتب آسمانی است، و وجود احادیث و روایات بیشماری از رسول اکرم ص و ائمه ع درباره دانش و پژوهش ، جایگاه کتاب و کتابخانه درتمدن اسلام به وضوح آشکار میشود. در دوران تمدن اسلامی دو دوره کلی و بارز وجود دارد، دوران رشد و شکوفایی علم و دانش در این تمدن، که باعث به وجود آمدن کتابخانههای بسیار بزرگ و کاملی شد که به کمک دانشمندان و محققان آن زمان به وجود آمدند و دیگر دوره افول که در این دوره به دلایل مختلفی از جمله عوامل درونی و بیرونی، افول علم و دانش و در کنار آن کمرنگ شدن نقش کتابخانهها در جهان اسلام را شاهد میباشیم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - تاثیر تمدن اسلامی در تحولات فکری اروپا در سده های میانه
ابراهیم باوفای دلیوندمسلمانان به یمن دین اسلام در طول تاریخ ، تمدنی را در ممالک اسلامی به وجود آوردند که به تمدن اسلامی نام بردار شده است. این تمدن در برهه ای از تاریخ،و در طول مدتی کوتاه،ضمن تسلط بر پهنه ی وسیعی از ممالک جهان آن روز، مرزهای علم و فرهنگ را چنان توسعه داد که، تحولی شگرف در ج أکثرمسلمانان به یمن دین اسلام در طول تاریخ ، تمدنی را در ممالک اسلامی به وجود آوردند که به تمدن اسلامی نام بردار شده است. این تمدن در برهه ای از تاریخ،و در طول مدتی کوتاه،ضمن تسلط بر پهنه ی وسیعی از ممالک جهان آن روز، مرزهای علم و فرهنگ را چنان توسعه داد که، تحولی شگرف در جهان بوجود آوردکه نمی توان عظمت وتاثیر آن را در تمدن های دیگر نادیده گرفت. این مقاله به دنبال آن است که اسباب و علل نقش آفرینی تمدن اسلامی در بیداری اروپا چه بود ؟ فلسفه اسلامی چه تاثیری بر فلسفه اروپا طی قرون وسطی گذارد و چگونه زمینه را برای رنسانس عقلی اروپا و گذار آن از سده های میانه به سوی عصر جدید فراهم کرد؟ سوال های فرعی تحقیق از این قرارند: - چه عواملی باعث رشد و شکوفایی تمدن اسلامی در آن دوران شد؟ - وضعیت علمی اروپا در سده های میانه چگونه بوده است ؟ - چگونه نهضت ترجمه در اروپا توانست آنان را با آثار و دستاوردهای متفکران اسلامی آشنا کند؟ به نظر می رسد و فرض بر این است که طی جنگ های صلیبی و سفرهای تجاری و علمی مسلمانان و اروپاییان زمینه تبادل فرهنگی و عرضه اطلاعات و دستاوردهای علمی میان این دو تمدن فراهم آمد. روش این تحقیق به اعتبار جمع آوری اطلاعات ، کتاب خانه ای و به اعتبار نوع هدف بنیادی و به اعتبار ماهیت و روش ، علی – تاریخی و نیز تحلیلی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - بررسی تطبیقی رابطه دانش و قدرت در اندیشه فلاسفه غرب تمدن اسلامی: (ابن باجه، ابن طفیل، ابن رشد)
گارینه کشیشیان سیرکی مهدی احمدیگارینه کشیشیان سیرکی[1]- مهدی احمدی[2] تاریخ دریافت: 20/12/1398- تاریخ پذیرش: 22/2/1399 چکیده: نقشآفرینی اندیشمندان و فلاسفه سیاسی غرب تمدن اسلامی در خاستگاه سیاسی اجتماعی خود علیرغم نابسامانیهای آن دوران از اعتباری خاصی در شکل گیری دانش سیاسی برخوردار است. فلسفه سی أکثرگارینه کشیشیان سیرکی[1]- مهدی احمدی[2] تاریخ دریافت: 20/12/1398- تاریخ پذیرش: 22/2/1399 چکیده: نقشآفرینی اندیشمندان و فلاسفه سیاسی غرب تمدن اسلامی در خاستگاه سیاسی اجتماعی خود علیرغم نابسامانیهای آن دوران از اعتباری خاصی در شکل گیری دانش سیاسی برخوردار است. فلسفه سیاسی و نقش و ارتباط آن با تولید فکر، دانش، اثرگذاری و اثرپذیری آن بر ساخت سیاسی جوامع مسلمان غرب تمدن اسلامی را باید در نوع نگاه خاص ابن باجه در اثرش تدبیر المتوحد، ابن طفیل در نمونه حی بن یقظان و ابن رشد با نوع روششناسی خاص خود در فلسفه جستجو کرد. در این مقاله با بهره گیری از روش تطبیقی به بررسی رابطه دانش و قدرت در اندیشه این اندیشمندان پرداخته ایم، نتایج حاصله این مقاله مبنی بر تقدم دانش بر قدرت در اندیشه های ابن باجه و ابن طفیل بود. اما ابن رشد با تکمیل نواقص موجود در مفاهیم فلسفی آنها با تأیید انطباق شریعت و فلسفه، بر جایگاه خاص فیلسوف در ساختار سیاسی مورد نظر خود و ارجح دانستن فیلسوف بر فقیه در این ساختار تأکید می ورزد. [1]- استادیار و عضو هیئت علمی ،گروه علوم سیاسی، واحد تهران جنوب ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران: نویسنده مسئول g.keshishyan71@gmail.com [2]- دانش آموخته کارشناسی ارشد، علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران mahdi.5885@chmail.ir تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - جایگاه مسجد جامع کوفه در تمدن اسلامی
عیاسعلی فراهتی محبوبه ساترمساجد جامع برخی شهرها، از زمان صدر اسلام و پس از آن، نه تنها در بعد عبادی بلکه در تمامی ابعاد آموزشی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی واقتصادی، بسیار فعال بودهاند. تمامی این ابعاد و کارکردها زمینهای شد تا تمدن اسلامی از درون مساجد مسلمین آغاز گشته و مساجد، خصوصاً مساجد جامع، ن أکثرمساجد جامع برخی شهرها، از زمان صدر اسلام و پس از آن، نه تنها در بعد عبادی بلکه در تمامی ابعاد آموزشی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی واقتصادی، بسیار فعال بودهاند. تمامی این ابعاد و کارکردها زمینهای شد تا تمدن اسلامی از درون مساجد مسلمین آغاز گشته و مساجد، خصوصاً مساجد جامع، نخستین پایگاه برای رشد و بالندگی این تمدن فراگیر محسوب شوند. مهمترین کارکرد مسجد، به عنوان مهمترین رکن زایش و اعتلای یک تمدن اصیل، کارکرد علمی و آموزشی آن است و در این مقاله بدان بیشتر از سایر کارکردها پرداخته میشود. مسجد، ابتدایی ترین و مهمترین مرکز اشاعهی علوم مختلف بوده و نقش مهمی در شکل گیری تمدن اسلامی داشتهاند. در این میان، مسجد جامع کوفه نیز، به دلیل جامعیت علمی و درک حضور اساتیدی همچون امیرالمؤمنین امام علی، امام باقر و امام صادق و به تبع آنان صحابی و شاگردان این ائمهی همام، مرکز نشر علوم و تعلیم و تعلم بوده و نقشی بیبدیل در رونق علوم و شکوفایی تمدن اسلامی داشته است و در تأثیرگذاری و اهمیت آن، همین بس که شهر کوفه را، بعد از مکه و مدینه، به عنوان سومین مرکز علمی-اسلامی مطرح نموده است.پژوهش حاضر بر آن است که جایگاه مسجد جامع کوفه و نقش کلیدی آن را در تمدن اسلامی بر اساس شواهد تاریخی و مطالعات کتابخانهای اثبات نماید. بدین منظور ابتدا به تبیین مفاهیم مسجد و تمدن و به دنبال آن تمدن اسلامی پرداخته و جایگاه علم و دانش را در اسلام مطرح کرده تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - آرای اندیشهگران ایرانی معاصر درباره انحطاط تمدن اسلامی
جهانبخش ثواقبمقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کردهاند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جستوجو کردهاند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلا أکثرمقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کردهاند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جستوجو کردهاند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلامی بر آن تأثیر منفی گذاشت؛ و برخی به عوامل برون-ساختاری توجه کردهاند؛ یعنی حوادثی که از بیرون بر تمدن اسلامی وارد شد و باعث زوال آن گشت. در این مقاله، بهشیوة توصیفی- تحلیلی، با طرح این پرسش که اندیشهگران ایرانی دوران معاصر چه عواملی را بر انحطاط تمدن اسلامی تأثیرگذار دانستهاند؟ دیدگاههای برخی از این اندیشهگران را در پاسخ به این پرسش مطرح کرده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این اندیشهگران، انحطاط را به اسلام منتسب نکردهاند؛ بلکه آن را به انحرافات گوناگون اعتقادی، رفتاری و اخلاقی که در جامعه اسلامی در زمامداران و مسلمانان رخ داد مربوط کردهاند. همچنین عوامل بیرونی را نیز در این انحطاط مؤثر دانستهاند که بهدلیل مساعدبودن شرایط درونی جامعه اسلامی بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - نقش مدارس موقوفه در توسعه فرهنگ و تمدن اسلامی
مصطفی فقیه اسفندیاریچکیده: یکی از مسایل مهم تاریخ تمدن اسلامی پرداختن به امر پژوهش و فراهم کردن امکانات تحصیل برای دانشمندان و دانش پژوهان بوده است.این امکان، بیشتر از طریق درآمد حاصله از موقوفات مدارس و اماکن آموزشی ایجاد می شده است. اوقاف، بهترین و مهمترین منبع درآمد برای تعلیم و تر أکثرچکیده: یکی از مسایل مهم تاریخ تمدن اسلامی پرداختن به امر پژوهش و فراهم کردن امکانات تحصیل برای دانشمندان و دانش پژوهان بوده است.این امکان، بیشتر از طریق درآمد حاصله از موقوفات مدارس و اماکن آموزشی ایجاد می شده است. اوقاف، بهترین و مهمترین منبع درآمد برای تعلیم و تربیت در جوامع اسلامی بوده و استمرار آموزش و فعالیت علمی در دولت های اسلامی طی قرن های متمادی به این منبع مالی بستگی داشته است. موضوع وقف، از همان آغاز ظهور اسلام وجود داشته و پیشوایان دینبه وقف اموال خود جهت این گونه امور همت گماشته اند. نگاهی گذرا به وقف نامه ها، گویای این حقیقت است که مدارس، موسسات فرهنگی-آموزشی بسیاری از سنت پسندیده وقف به یادگار مانده است. واقفان برای بالابردن سطح فرهنگی جامعه به تاسیس مدارس توجه می کردند. بیشتر مدارس قدیم و برخی از مدارس جدید، با درآمد موقوفات اداره می شدند. پژوهش حاضر، ضمن بررسی دو مکان آموزشی مهم در جهان اسلام(مدارس اصفهان و یزد در ایرانو مدارسنظامیه و مستنصریه در عراق)، به اهمیت نقش وقف و واقفان در ایجاد مدارس اسلامی اشاره دارد. واژگان کلیدی: تمدن اسلامی، وقف، مدارس ایران و عراق، اصفهانو یزد، نظامیه و مستنصریه. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - جایگاه و نقش مکتب کوفه در بنیانگذاری و شکوفایی علمی در تمدن اسلامی ( از ورود امام علی (ع) تا تاسیس حوزه علمی بغداد )
احمد رضا بهنیافرچکیده: در شکوفایی علمی در تمدن اسلامی، ملل، مکاتب و شخصیتهای مختلف تأثیرگذار بودند. از جمله مکتب علمی کوفه و اندیشمندان آن که با توجه به ساختار جمعیتی ایرانی ـ عربی (یمنی ـ نزاری) و حضور حضرت علی(ع) و امام صادق(ع) در این شهر موجب تحرک علمی و پیدایش و شکوفایی علوم أکثرچکیده: در شکوفایی علمی در تمدن اسلامی، ملل، مکاتب و شخصیتهای مختلف تأثیرگذار بودند. از جمله مکتب علمی کوفه و اندیشمندان آن که با توجه به ساختار جمعیتی ایرانی ـ عربی (یمنی ـ نزاری) و حضور حضرت علی(ع) و امام صادق(ع) در این شهر موجب تحرک علمی و پیدایش و شکوفایی علوم مختلف گردید. در مقالهی حاضر با استفاده از روش کتابخانهای به پیدایش مکتب علمی کوفه و نقش دانشمندان آن در تمدن اسلامی از ورود امام علی (ع) تا تاسیس حوزه علمی بغداد پرداخته شده و نتیجهی حاصله آن است که آغاز تدوین در علومی مانند تفسیر، کلام، فقه مربوط به کوفه و حوزهی علمی آن است و در مدون کردن سایر علوم و انتشار و شکوفایی آن نیز نقش بسزایی داشت. میراث کوفه بعدها به سایر حوزههای علمی ا ز جمله بغداد انتقال یافت. واژگان کلیدی :مکتب کوفه– تمدن اسلامی – شکوفایی علمی- امام علی (ع) – حوزه بغداد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - بررسی تأثیرات جهاد چهل روزه زینب (علیهاالسلام) در تمدن سازی
مریم رضایی اکرم خلیلی نوش آبادیجریان عاشورا و متعاقب آن، گردهمایی اربعین از مهم ترین و تأثیرگذارترین رخدادهای تاریخ اسلام و تاریخ شیعه است، به گونه ای که تمدن اسلامی که عن قریب به قدرتمندترین حریف تمدن غربی بدل خواهدشد، متأثر از این دو واقعه بوده و بلکه ریشه های عمیقی در تاریخ این تحولات اسلامی و شیع أکثرجریان عاشورا و متعاقب آن، گردهمایی اربعین از مهم ترین و تأثیرگذارترین رخدادهای تاریخ اسلام و تاریخ شیعه است، به گونه ای که تمدن اسلامی که عن قریب به قدرتمندترین حریف تمدن غربی بدل خواهدشد، متأثر از این دو واقعه بوده و بلکه ریشه های عمیقی در تاریخ این تحولات اسلامی و شیعی دارد. در این پژوهش به جهاد تبیینی چهل روزه خانواده اباعبدالله (ع) خاصه حضرت زینب (س) پس از واقعه کربلا، خواهیم پرداخت که جریانی معنادار را در تاریخ بشریت رقم زده است. زینب (س) در این جهاد چهل روزه رسالت تبیینی و روایتگری خویش را در نهایت کمال انجام داد و سبب شد برای همه مردم آن عصر و پس از آن تا به امروز، اربعین تجلی گر پیروزی حقیقی خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام بر ظلم و استکبار تلقی شود . زینب با مجاهدت خود ماهیت تاریخ را که همانا ابتلاء برای یاوران حق است تبیین کرد و با طرح مسئله ولایت اهل بیت علیهم السلام، ایشان را به جهانیان معرفی نمود. مطالعه پیش رو به شیوه کتابخانه ای به جمع آوری داده های مرتبط با موضوع حاضر پرداخته است. توصیف و تحلیل داده ها نتیجه میدهد که عظمت تمدن اسلامی مرهون کنشگری زینب (س) و جهاد چهل روزه ی او پس از واقعه کربلاست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - نوسازی تمدناسلامی در عرصه بینالملل ، برمبنای آراء واندیشههای عرفانی امامخمینی (ره) در شکلگیری انقلاباسلامیایران
محمدرضا شمشیری منصور شفیع زادهامام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار بزرگترین انقلاب معنوی و مردمی قرن اخیر کوشید با تکیه برآراء و اندیشههای عرفانی خود به ارائه الگویی از اسلام وحاکمیت اسلامی، مکتبی ظلم ستیز، حماسی وعدالت گستر عرضه بدارد. انقلاب اسلامی ایران تنها یک انقلاب سیاسی صرف نبود بلکه انقلابی أکثرامام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار بزرگترین انقلاب معنوی و مردمی قرن اخیر کوشید با تکیه برآراء و اندیشههای عرفانی خود به ارائه الگویی از اسلام وحاکمیت اسلامی، مکتبی ظلم ستیز، حماسی وعدالت گستر عرضه بدارد. انقلاب اسلامی ایران تنها یک انقلاب سیاسی صرف نبود بلکه انقلابی ایدئولوژیک بودکه درآن دیانت عین سیاست تلقی گردید. این تحول ایدئولوژیک آغاز راه امام برای رسیدن به جهانی سراسر نور و پاکی و زدودن عالم از لوث پلیدیها وظلمت ها است. این جستار کوشیده است تا با روش توصیفی تحلیلی ضمن توجه به مبانی عرفانی امام در شکل گیری انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت اسلامی به این مساله نیز بپردازد که نقش آراء واندیشه های عرفانی امام خمینی (ره) در نوسازی تمدن اسلامی در ابعاد جهانی چگونه است؟ در این راه با استناد به دیدگاه های ایشان در خصوص تمدن اسلامی و نگاه جهانشمول اسلام در برپایی حاکمیت و الزامات اندیشه تمدن ساز اسلامی به اینجا برسدکه انقلاب اسلامی ایران در اندیشه بلند امام راحل(ره) مقدمه ای بر احیای تمدن نوین اسلامی بوده، در صورت تحقق الزامات مطرح، توان و ظرفیت عرضه فراملی را دارد و می تواند زمینه ساز حکومت جهانی حضرت ولی عصر (عج) قرارگیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - تروریسم از دیدگاه اسلام
محمدرضا حاتمیهمواره درحوزه ی علم سیاست و به ویژه در مناسبات و روابط بین الملل به تروریسم موضوع عنوان موضوع مهم و در خور توجه مطرح بوده است؛ تا اینکه بعد از حادثه ی تروریستی یازده سپتامبر توجه به پدیده ی تروریسم در اولویت قرار گرفت و این موضوع به اصلی ترین بحث کنفرانس های سیاسی و ر أکثرهمواره درحوزه ی علم سیاست و به ویژه در مناسبات و روابط بین الملل به تروریسم موضوع عنوان موضوع مهم و در خور توجه مطرح بوده است؛ تا اینکه بعد از حادثه ی تروریستی یازده سپتامبر توجه به پدیده ی تروریسم در اولویت قرار گرفت و این موضوع به اصلی ترین بحث کنفرانس های سیاسی و رسانه های گروهی جهان واقع شد. این حادثه ی تاریخی و فراموش نشدنی، به عنوان نقطه ی عطفی در نظام بین الملل، مفهومی جدید و نگرشی نو به موضوع تروریسم بخشید. و از آنجا که تروریست های 11 سپتامبر همگی مسلمان و از کشورهای عربی بودند؛ رسانه های گروهی غرب که بیشترتحت تأثیر بنگاه ها و محافل یهودی و صهیونیستی قرار دارند، تلاشهای خود را برای اثبات ماهیت تروریستی دین اسلام و دست داشتن مسلمان ها و از جمله اعراب در این حملات انتحاری مصروف داشته اند. در بیشتر تفاسیر و تحلیلهای خود نیز جهاد اسلامی را مترادف با تروریسم معرفی می کنند؛ به گونه ای که بسیاری از غربی ها ضمن مرتبط دانستن تمدن اسلامی با تروریسم، عقبه ی حوادث و رویدادهای تروریستی معاصر را تفکرات و اندیشه های اسلامی می دانند. لذا در این مقاله تلاش می شود ضمن ارائه ی تعریفی از تروریسم و اشاره ی مختصر به سابقه ی تاریخی آن، از منظر دینی و اسلام این موضوع مورد بحث و تدقیق قرار گیرد و ضمن تعریف و تحدید آن با توجه به ایات قرآن، احادیث، روایات و سنت و سیره ی نبوی، نهایتاً برائت اسلام از اندیشه های تروریستی، تفاوت و تمایز آن با مقاومت مشروع مشخص و معین گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - دانش ژنتیک و نسبشناسی در تمدن اسلامی ؛ فرصتها و چالشها
مهدی بیگدلی سید ابوالفضل رضوی رضا شعبانی صمغ آبادییکی از علومی که تأثیر عمیقی بر باستانشناسی، تاریخ، انسانشناسی و مردمشناسی، دارد و نسبشناسی را با فرصتها، زمینهها یا چالشهای جدی مواجه میسازد، ژنتیک است. دانش ژنتیک و کشف DNA آغاز تحولی بزرگ در زمینههای علوم زیستی و علوم مرتبط است.مقاله رویکردها و فرصتهای پیشر أکثریکی از علومی که تأثیر عمیقی بر باستانشناسی، تاریخ، انسانشناسی و مردمشناسی، دارد و نسبشناسی را با فرصتها، زمینهها یا چالشهای جدی مواجه میسازد، ژنتیک است. دانش ژنتیک و کشف DNA آغاز تحولی بزرگ در زمینههای علوم زیستی و علوم مرتبط است.مقاله رویکردها و فرصتهای پیشروی نسبشناسی در مواجهه با ژنتیک را مورد ارزیابی قرار میدهد، با طرح این مسأله که ژنتیک چه میزان میتواند در تحقیقات نسبشناسی راهگشا و سودمند باشد. استفاده از روشهای تجربی آزمایشگاهی تعیین هویت مانند DNA کروموزوم y و میتوکندری در تعیین اصل و نسب با شیوههای نوین در شناخت هویتهای مبتنی بر نیاشناسی با تکمیل و تصحیح دادهها برای فهم بهتر تاریخ ما را یاری رساند و یا جابجاییهای جوامع را دقیقتر نشان دهد. دستاورد تحقیق حاکی از آن است در آینده ژنتیک میتواند در این زمینه بکار آید و مناسبات نوینی در فهم دقیق تاریخ با اتکا به دانش نسبشناسایی درتمدن اسلامی شکل میگیرد. کلید واژهها: ژنتیک، نسبشناسی، کروموزومY، دی. ان. ای(DNA)، باستانشناسی تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - پیامدهای مذهبی ـ فرهنگی مهاجرت دیوانسالاران شیعه ایرانی به شبه جزیره دکن با تاکید بر نقش زبان فارسی (حکومت بهمنیان با تاکید بر نقش خواجه محمود گاوان)
رمضان حسنوند محمود سید سینا فروزشبهمنیان نحستین حکومت مستقل مسلمان در جنوب هند بودند که از سال 748 تا 932 ق بر این منطقه حکومت کردند. بنیانگذار این خاندان اصل و نسبی ایرانی داشت. به همین دلیل وی و جانشینانش توجه فراوانی به فرهنگ و تمدن ایرانی و به کارگیری ایرانیان در مناصب مختلف سیاسی و اجتماعی از قبیل أکثربهمنیان نحستین حکومت مستقل مسلمان در جنوب هند بودند که از سال 748 تا 932 ق بر این منطقه حکومت کردند. بنیانگذار این خاندان اصل و نسبی ایرانی داشت. به همین دلیل وی و جانشینانش توجه فراوانی به فرهنگ و تمدن ایرانی و به کارگیری ایرانیان در مناصب مختلف سیاسی و اجتماعی از قبیل وزارت و صدارت نشان دادند. مهاجرت شیعیان ایرانی به دکن از نیمه قرن هشتم هجری افزایش چشمگیری داشت و در قرن دهم و یازدهم به اوج خود رسید. شمار زیادی از نخبگان و اشراف به دربار بهمنیان در دکن کوچیدند. شاهان بهمنی نیز مشوق این مهاجرت بودند. مهاجرت این عالمان، مردان سیاست، شاعران و اطباء پیامدهای بسیاری در زمینههای مذهبی و فرهنگی دکن داشت. یافتههای پژوهش حاضر که با استفاده از منابع کتابخانهای و با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. نشان میدهد که این مهاجرتها باعث گسترش مذهب تشیع و موجب رواج فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی در دکن شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
30 - اخلاق جنگ در متون ادبی و حماسی فارسی
محمد جعفر محلاتیمقاله ای که ملاحظه می فرمایید، گزیده ای مختصر از فصل پنجم کتابی است که تحت عنوان اخلاق جنگ در فرهنگهای اسلامی با نگرشی تطبیقی و منتقدانه: Ethics of war in muslim culture: A critical and comparatives perspective به قلم دکتر محمدجعفر محلاتی تنظیم شده است و کتاب آن توسط دا أکثرمقاله ای که ملاحظه می فرمایید، گزیده ای مختصر از فصل پنجم کتابی است که تحت عنوان اخلاق جنگ در فرهنگهای اسلامی با نگرشی تطبیقی و منتقدانه: Ethics of war in muslim culture: A critical and comparatives perspective به قلم دکتر محمدجعفر محلاتی تنظیم شده است و کتاب آن توسط دانشگاه هاروارد در دست انتشار است. این مقاله ضمن کاوش در فرهنگ ایرانی – اسلامی در جستجوی ریشه های فکری مبانی است که امروزه به صورت مقررات بین المللیِ انسان دوستانه در عرصه جنگ به عنوان یک دستاوردِ حقوق بشری مورد پذیرش عموم قرار گرفته است. نویسنده تلاش می کند ضمن اشاره به نوشته هایی حقوقی در اولین قرون اسلامی و سپس تمرکز بر فرهنگ پیش از اسلام، اوستا و نیز شاهکار فردوسی – شاهنامه – همچنین مثنوی مولوی نشان دهد که فرهنگ ایرانی در بنیاد، مفهوم اخلاق در عرصة جنگ را – اعم از دلایل شروع، کیفیت اداره و ادامه – با ظرافتی خاصّ مورد توجه قرار داده و آموزه هایی را در جهت تمایلات انسان دوستانه و ارج نهادن بر کرامت های انسانی به یمان آورده است. تفاصيل المقالة