ارزیابی تنوع فنوتیپی گیاه زالزالک ( .Crataegus spp ) با بکاربری فناوری رنگ سنجی دیجیتالی مدل (RGB) و روش بررسی صفات ظاهری میوه در منطقه حفاظت شده سهند در استان آذربایجان شرقی

محورهای موضوعی : سیستماتیک گیاهی

سیدمحمدعلی خواجه الدینی ¹

1 - هیات علمی تمام وقت( مربی پایه هشت) / دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

تاریخ دریافت : 1401/08/26 تاریخ پذیرش : 1401/11/23 تاریخ انتشار : 1401/11/23

کلید واژه: "تنوع فنوتیپی", "زالزالک", "رنگ سنجی",

چکیده مقاله :

مقدمه: زالزالک با نام علمی .Crataegus spp از تیره گلسرخیان بوده که شکل میوه کروی تا بیضوی به رنگ های زرد، نارنجی، قرمز، ارغوانی و سیاه می باشد. از مراکز اصلی تنوع ژنتیکی این جنس از ترکیه تا ایران می باشد. از جنس زالزالک بیش از هزار گونه در دنیا ، 22 گونه در ایران و 9 گونه در آذربایجان شرقی شناسائی شده است. هدف: ارزیابی و راستی آزمایی فناوری رنگ سنجی دیجیتالی (مدل RGB) به عنوان روشی نوین در بررسی تنوع فنوتیپی گیاه زالزالک و تعمیم این فناوری در بررسی تنوع فنوتیپی سایر جوامع گیاهی در ایران.مواد و روشها: فناوری رنگ سنجی دیجیتالی شاخه‌ای از علم زیست‌شناسی است که از روش های کمی و آماری برای ارزیابی اختلافات رنگی در یک گیاه استفاده می کند. مطالعات کیفی یک تصویر شرحی جزئی تولید می‌کند ولی فناوری رنگ سنجی جداولی را با لیستی از اعداد تجزیه شده تولید می‌کند که این اعداد به قدری دقیق اند که چشم انسان قادر به تصویرسازی تفاوت‌های رنگی نیست. این پژوهش توسط فناوری رنگ سنجی دیجیتالی از مجموع ده هزار داده عددی مستخرج از سیصد عدد میوه (با نهصد نمونه تصویری) از شصت جمعیت درختان زالزالک بوسیله نرم افزار رایانه ای Image pro plus (مدل RGB) و به استناد نمودارهای پراکندگی و خوشه بندی سلسله مراتبی با تنوع فنوتیپی بالا و قابل استناد در شصت جمعیت مورد مطالعه بدست آمد. روش دوم توسط بررسی صفات ظاهری با تصویر برداری از سه بخش جانبی، گلگاه و محل اتصال دم میوه در نهصد عدد میوه (با دو هزار و هفتصد نمونه تصویری) انجام گرفت.نتایج: ارزیابی چشمی شکل و رنگ تصویر میوه های گرفته شده تنوع فنوتیپی نسبتا کم و با دقت پایین نسبت به روش قبلی در شصت جمعیت مورد مطالعه زالزالک بدست آورد.نتیجه گیری: ارزیابی تنوع فنوتیپی توسط فناوری رنگ سنجی دیجیتالی در مقایسه با روش مارکرهای مولکولی با کم هزینه بودن و صرفه جویی در وقت توام با نتایج دقیق و قابل استناد می تواند جایگزین مناسبی باشد، این فناوری رنگ سنجی دیجیتالی را جهت آمایش سرزمینی تنوع فنوتیپی گیاه زالزالک برای پیش برد اهداف گیاه شناختی در ایران تعمیم داد و توصیه نمود.

چکیده انگلیسی:

Abstract Introduction: Hawthorn whose scientific name is Crataegus spp. belongs to the genus Rosacea and the shape of its fruit is spherical to oval in yellow, orange, red, purple and black colors. One of the main centers in which the genetic diversity of this genus can be found is from Turkey to Iran. More than one thousand species of hawthorn have been identified in the world, including 22 species in Iran from which 9 species can be found in East Azerbaijan.Aim: Evaluation and verification of digital colorimetric technology (RGB model) as a new method in studying hawthorn plant phenotypic diversity and the generalization of this technology in studying the phenotypic diversity of other plant communities in Iran.Material and Methods: Digital colorimetric technology is a branch of biology that uses quantitative and statistical methods to evaluate color differences in a plant. Qualitative studies produce a detailed descriptive image; however, colorimetric technology produces tables with a list of analytic data so precise that the naked eye is unable to visualize the color differences. This research was performed by digital colorimetric technology from a total of ten thousand numerical data extracted from 300 fruits (with 900 image samples) from 60 populations of hawthorn trees by computer software Image pro plus (RGB model) and based on the scatter diagrams and hierarchical clustering, high and reliable phenotypic diversity was obtained in the sixty studied populations. The second method was carried out by examining the external characteristics by photographing the three lateral parts, the gill and the junction of the fruit tail in 900 fruits (with 2700 image samples). Results: The Visual evaluation of the shape and color of the photographed fruits obtained a relatively low phenotypic variation and with low accuracy compared to the previous method in the sixty studied hawthorn populations.Conclusion: Evaluation of phenotypic diversity by digital colorimetric technology can be a suitable alternative in comparison with the method of molecular markers with low cost and saving time with accurate and reliable results. This digital colorimetric technology was generalized and recommended for the field study of phenotypic diversity of hawthorn plant to advance botanical goals in Iran.