شناسایی و تحلیل پیشران های مؤثر بر صنعت توزیع دارو در ایران با رویکرد تحلیل تأثیر متقابل (موردمطالعه: شرکت های زیرمجموعه تأمین اجتماعی)
محورهای موضوعی : پژوهش های مدیریت راهبردیسید روح ا... موسوی 1 , اصغر مشبکی 2 * , امیر محمد کلابی 3
1 - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس
2 - استاد مدیریت بازرگانی ، دانشکده مدیریت و اقتصاد ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 - استادیار، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
کلید واژه: آینده پژوهی, پیشران ها, تحلیل اثرات متقابل, توزیع دارو, میک مک,
چکیده مقاله :
هدف از این مطلعه، شناسایی و تحلیل پیشران های موثر بر آینده صنعت توزیع داروی ایران بود. این مطالعه به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت، اکتشافی و توصیفی با رویکرد تحلیل تأثیر متقابل است که یافته‌ها از ترکیب تکنیک‌های کیفی (شامل پانل خبرگان و مصاحبه) و تکنیک‌های کمی (شامل پرسشنامه و ماتریس تحلیل اثرات متقابل با نرم افزار میک مک) حاصل شده است. نمونه گیری به روش گلوله برفی از بین خبرگان شرکت های توزیع کننده دارو زیرمجموعه سازمان تأمین اجتماعی، صورت گرفت. بدین منظور، پس از شناسایی 48 عامل ابتدایی از طریق ادبیات پژوهش و مصاحبه، جهت نهایی کردن و ارزیابی عوامل مؤثر، همه عوامل شناسایی شده بر اساس دلفی فازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و 31 عامل کلیدی جهت تحلیل اثرات متقابل، وارد نرم افزار میک مک شدند. در نهایت، با توجه به نتایج مطالعه و ارزیابی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم، پیشران های کلیدی مؤثر بر آینده صنعت توزیع دارو شناسایی شدند. براساس نتایج کسب شده، 4 پیشران به عنوان تأثیرگذار، 11 پیشران به عنوان تأثیرپذیر و 16 پیشران نیز به عنوان مستقل(مستثنی) در قالب دو دسته عوامل گسسته و عوامل اهرمی ثانویه تأیید شدند.
- پنجه کوبی، راحله؛ فیروزی جهان تیغ، فرزاد .(1400). شناسایی و ارزیابی عوامل خطر در زنجیره تأمین صنایع دارویی با استفاده از هوش مصنوعی، فصلنامه بیمارستان، سال بیستم، شماره 4 : 51-43
- عابدینی، علی، ایرانی، حمیدرضا، یزدانی، حمیدرضا. (1398). شناسایی و اولویت بندی عوامل حیاتی موفقیت در زنجیره تأمین و توزیع دارو با استفاده از تکنیک دیمتل، مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت)، 13(1): 59-45.
- شهابی، الهه؛ کردناییج، اسدالله و خداداد حسینی، سید حمید. (1400). تبیین عوامل حیاتی موفقیت در نجیره تأمین شرکت های برتر توزیع دارویی ایران با استفاده از رویکرد ترکیبی، پژوهش¬های مدیریت در ایران، دوره 25، شماره 4: 180-159.
- مرکز پژوهش¬های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اجتماعی.(1400). ارزیابی وضعیت صنعت تولید مواد اولیه دارویی در ایران از منظر میزان تأمین بازار، ارزبری، عمق تولید، سطح فناوری و قیمت محصولات
- وکیل یزدی، ابراهیم؛ ثانوی فرد، رسول و عیوضی حشمت، علی اصغر. (1399). الگوی شناسایی فرصت های صادراتی صنعت داروهای انسانی ایران با کمک تعیین کننده¬های مختص مدل پشتیبان تصمیم، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 97: 132-99.
- Abha, W. (2018). Evaluating the Effect of Digitalization on the Sales Force of Pharmaceutical Industry. Economics and Applied Informatics, 2, 21-29. https://doi.org/10.26397/eai158404093.
- Achuora, J.O., Arasa, R.M., Nzioki, W. Ochiri, G. & Muangangi, P. (2012). Factors Affecting distribution performance for pharmaceutical products in Kenya public sector, International Journal of Research in Social Sciences, 1(118), 49-2496. http://ir.mksu.ac.ke/handle/123456780/4852
- Asnawi, R., Arifin, B., Zakaria, W. A. and Banuwa, I. (2020) Analysis of Key Variables for Rice Farming Sustainability in the Downstream of Sekampung Watershed an Application of Micmac Method. Plant Archives (International Journal of Plant Research), 20 (2). pp. 7895-7904. ISSN 2581-6063 http://plantarchives.org/20-2/7895-7904%20(6473).
- Association of Iranian Distribution Company Industry, Research and development committee,2023.
- Balakrishnan Kokilam, M., Ganesh Joshi H., & Ganesh Kamath, V. (2015), Assessment of Public Pharmaceutical Supply Management System at Rural Primary Health Centers in Udupi District, Karnataka, Indian Journal of Pharmacy Practice, 8, (4), 148-165. Doi: 10.5530/ijopp.8.4.3
- Bashir, H., Ojiako, U., & Mota, C. (2019). Modeling and Analyzing Factors Affecting Project Delays Using an Integrated Social Network-Fuzzy MICMAC Approach. Engineering Management Journal, 1–11. doi:10.1080/10429247.2019.1656595
- Bastani P, Ahmadzadeh M., Dorosti, H. Abadi, S.J., & Sarikhani, Y. (2019). Challenges of the pharmaceutical supply chain in a developing country: A qualitative study. TJPS.43(3),179-85. http://www.tjps.pharm.chula.ac.th
- Cheraghali, A.M. (2013). Impacts of international sanctions on Iranian pharmaceutical market, Journal of Pharmaceutical Sciences, 21(64), 1-3. https://doi.org/10.1186/2008-2231-21-64.
- Dierks, R. Bruyère, O. Register, J.Y., & Richy, F.F. (2016). Macro-economic factors influencing the architectural business model shift in the pharmaceutical industry. Expert Rev Pharmacoeconomic Outcomes Res 16(5),571–578. DOI: 10.1080/14737167.2016.1239534
- Esmaeillou, Y., Asl, I. M., Tabibi, S. J., & Cheraghali, A. M. (2017). Identifying Factors Affecting the Pharmaceutical Supply Chain Management in Iran. Galen Medical Journal, 6(4), 346-355. https://doi.org/10.22086/gmj.v6i4.869. DOI: 10.22086/gmj. v6i4.869.
- Grujić, J., Morača, S., & Fajsi, A. (2020). Analysis of Risk Factors in the Channels of Drug Distribution: Professional Perspectives. Sustainability, 12(11), 47-87. doi:10.3390/su12114787
- Hasson, F., Keeney, S., & McKenna, H. (2014). Research guidelines for the Delphi survey technique. Journal of Advanced Nursing, 32(4), 1008–1015. doi:10.1046/j.1365-2648. 2000.t01-1-01567.x
- Hristova, S., Stevcevska-Srbinoska, D.S., Mileva, I., & Zafirova, A. (2019). Trade-off between liquidity and profitability: an empirical study of pharmaceutical sector in the Republic of North Macedonia, Timisoara Journal of Economics and Business 12(2),127-148. DOI:10.2478/tjeb-2019-0007
- Liu, L. , Wu,Y., & Liu. J. (2023). Research on Corporate Social Responsibility Evaluation Based on Improved CRITIC-TOPSIS—A Case Study of Listed Companies in China’s Pharmaceutical Distribution Industry, Open Journal of Applied Sciences, 13, 704-719, DOI: 10.4236/ojapps.2023.135056
- Majumdar, R., P.K. Kapur and S.K. Khatri (2016). Assessment of environmental factors affecting software development process using ISM & MICMAC analysis. International Journal of Systems Assurance Engineering and Management., 7(4): 435-441. https://doi.org/10.1007/s13198-016-0477-4
- NAFDAC (National Agency for Food and Drug Administration and Control), 2022, https://www.nafdac.gov.ng/
- Nouhi, M., Baltussen, R., Razavi, S. S., Bijlmakers, L., Sahraian M. A., Goudarzi, Z., Farokhian, P.a, (2019). The Use of Evidence-Informed Deliberative Processes for Health Insurance Benefit Package Revision in Iran, 11(11), 2719–2726. doi:10.34172/ijhpm.2022.6485
- Odek, R. Elmad, O. (2019). Analysis of Factors Affecting Performance of Distribution Logistics Among Manufacturing Firms in Kenya: A Case Study of Kibos Sugar Company Limited and Allied Industries, International Journal of Scientific and Research Publications,9(9):334-342. DOI: 10.29322/IJSRP.9.09. 2019.p9343
- Paul, D. Sanap, G, Shenoy, S.Kalyane, D. Kalia, K. Tekade, R.K. (2021). Artificial intelligence in drug discovery and development. Drug Discov Today 26,80–93. doi: 10.1016/j.drudis.2020.10.010
- Ramanathan, U. (2014) Performance of Supply Chain Collaboration—A Simulation Study. Expert Systems with Applications, 41, 210-220. http://dx.doi.org/10.1016/j.eswa.2013.07.022.
- Rome, B. N., Avorn J., (2020). Drug Evaluation during the Covid-19 Pandemic, The New England Journal of Medicine, 382(24), 2282-2284. DOI: 10.1056/NEJMp2009457.
- Shabaninejad, H., Mehralian, G., Rashidian, A. (2014). Identifying and prioritizing industry-level competitiveness factors: evidence from pharmaceutical market. DARU J Pharm Sci 22(35), 1-7. doi.org/10.1186/2008-2231-22-35
- Sofien Nouri, M., & Boujelbene, Y. (2022). Determinants of the Export Performance of Tunisian SMEs: Analysis Trough the MICMAC Method. South Asian Research Journal of Business and Management 4(1), 1-10. DOI: 10.36346/sarjbm. 2022.v04i01.001
- Statista, 2023. https://www.statista.com/
- Tyagi, S. & Nauriyal, D.K. (2017), Firm level profitability determinants in Indian drugs and pharmaceutical industry, International Journal of Pharmaceutical and Healthcare Marketing, 11 ( 3), :271-290. https://doi.org/10.1108/IJPHM-03-2016-0016.
- Van Assche K, Nebot Giralt A, Caudron JM, et al. pharmaceutical quality assurance of local private distributors: a secondary analysis in 13 low-income and middle-income countries. BMJ Glob Health 2018; 3: e000771. Doi: 10.1136/bmjgh-2018-000771
- Wu, Ch. H .,& Fang, W. Ch. (2011). Combining the Fuzzy Analytic Hierarchy Process and the fuzzy Delphi method for developing critical competences of electronic commerce professional managers, Quality & Quantity, 45:751–768. DOI:10.1007/s11135-010-9425-6
- Yadav, P. & Smith. L. (2014). Pharmaceutical Company Strategies and Distribution Systems in Emerging Markets, Encyclopedia of Health Economics, 3,1-8. doi:10.1016/B978-0-12-375678-7.01218-9.
- Yu, X., Li, C., Shi, Y., & Yu, M. (2020). Pharmaceutical supply chain in China: Current issues and implications for health system reform. Health Policy, 97(1), 8–15. Doi: 10.1016/j.hea
- Zeben, G. (2021). Factor Affecting the Effectiveness of Pharmaceutical Delivery the Case of Ethiopia pharmaceuticals Supply Agency Jima Town. Jima University, College of Business & Economics School of Postgranduate Studies. https://repository.ju.edu.et//handle/123456789/6705