توسعه و شاخص توسعه انسانی در ج.ا.ایران و عربستان سعودی
محورهای موضوعی : روابط بین الملل
محمد پورقربان
1
,
رضا شیرزادی
2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
2 - دانشگاه آزاد
کلید واژه: توسعه, توسعه انساني, جمعیت, درآمد ملی سرانه, بهداشت, ایران, عربستان سعودی.,
چکیده مقاله :
نظریه توسعه انسانی یکی از نظریه¬های جدید توسعه است که از دهه 1990 به بعد مورد توجه قرار گرفته است. در این نظریه، برخورداري انسان از زندگي طولاني، سالم و خلاق، هدف نهايي توسعه است و توسعه انساني با نقش مؤثر دولت تحقق مي‌يابد. امروزه یکی از شاخص¬های سنجش سطح توسعه کشورها، گزارش¬های ملی و بین¬المللی توسعه انسانی است. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، دو کشور عمده در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه به شمار می¬روند. هدف در اين پژوهش، بررسي وضعيت دو کشور از نظر شاخص توسعه انسانی و نیز چرایی آن است. از این رو، درصددیم تا جایگاه توسعه انسانی ایران و عربستان سعودی را به صورت مقایسه¬ای مورد بررسی قرار دهد. در گزارش سال 2020 این سازمان، ایران با کسب امتیاز 783/. رتبه 70 را کسب کرده، و عربستان سعودی با کسب امتیاز 854/. رتبه 40 را به خود اختصاص داده است. با توجه به رتبه¬بندی این دو کشور، این سؤال مطرح می¬شود که چه عواملی بیشترین تاثیر را بر توسعه انسانی این دو کشور داشته است؟ در این میان، عوامل جمعیت، درآمد ملی سرانه، بهداشت و امید به زندگی، وجه تمایز و عوامل تاثیر گذار بر شاخص توسعه انسانی دو کشور را تشکیل می دهند.
The theory of human development is one of the new theories of development that has received attention since the 1990s. In this theory, human being enjoying a long, healthy and creative life is the ultimate goal of development, and human development is realized with the effective role of the government. Today, one of the indicators for measuring the level of development of countries is the national and international human development reports. The Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia are two major countries in the Persian Gulf region and the Middle East. The purpose of this research is to investigate the situation of two countries in terms of human development index and also why. Therefore, we are trying to compare the status of human development of Iran and Saudi Arabia. In the 2020 report of this organization, Iran scored 783/. ranked 70, and Saudi Arabia with a score of 854/. It has been assigned the 40th rank. According to the ranking of these two countries, the question arises as to what factors have had the greatest impact on the human development of these two countries? Meanwhile, factors of population, national income per capita, health and life expectancy constitute the difference and influencing factors on the human development index of the two countries.
- آشتی، نصرت الله(1366). ساختار حکومت در عربستان، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
- امیری، نعمت‌الله. روش محاسبه‌ی شاخص توسعه‌ی انسانی، ماهنامه‌ی بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره‌ی 12، اسفند 1390.
- اوانز، پيتر.توسعه يا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتي، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، (تهران: طرح نو،1380).
- برادران شرکاء، حميدرضا؛ (1388)، چشم¬انداز استراتژيک کشورهاي مسلمان(پژوهشنامه 12)، تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مرکز تحقيقات استراتژيک.
- توسلي، غلامعباس(1373). جامعيت مفهوم توسعه، مجموعه مقاله‌هاي سمينار جامعه‌شناسي و توسعه، جلد دوم، تهران: سمت.
- جعفری، عباس(1382). گیتاشناسی کشورها، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
- خاکپور، براتعلی و علیرضا باوان پوری(1389). بررسی شاخص توسعه انسانی در کشورهای اسلامی، چهارمین کنگره بین¬المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- خواجه پور، غلامرضا. استراتژی توسعه‌ی انسانی، تعاون، (شماره‌ی 67)،(1376).
- رحیمی‌نسب، مهدی(1396). سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان: واقعیت یا ابزاری برای قدرت.
- زاكس، ولفگانگ(1377). نگاهي نو به مفاهيم توسعه، ترجمه فريده فرهي و وحيد بزرگي، تهران: نشر مركز.
- ساعی ارسی، ایرج(1389). پرسمان¬های اقتصادی- اجتماعی جمعیت ایران: یک جستار نظری، فصلنامه تخصصی جامعه شناسی.
- سن، آمارتیا(1394). توسعه به مثابه آزادی، ترجمه وحید محمودی، تهران: دانشگاه تهران.
- شریف خطیبی، لیلا. شاخص توسعه‌ی انسانی، ماهنامه‌ی کار و جامعه، شماره‌ی 103، دی ماه 1387.
- شيرزادي رضا(1393). نوسازي، توسعه، جهاني¬شدن: مفاهيم، مكاتب و نظريه‌ها، تهران: آگه.
- صالحی، محمدجواد(1381). اثرات سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی ایران، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 48 -78.
- عربی، زهرا و کاظمی، ابوطالب(1393). ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ اﻳﺮان، فصلنامه ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، ﺷﻤﺎره ﻫﻔﺪﻫﻢ.
- فطرس، محمد حسن و ترکمنی، اسماعیل(1391). توسعه‌ی انسانی تعدیل شده و پایداری رشد اقتصادی: مقایسه‌ی تطبیقی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، فصلنامه‌ی پژوهش¬های رشد و توسعه‌ی اقتصادی، سال دوم، شماره‌ی هفتم.
- قاضيان، حسين(1371). درباره تعريف توسعه، ماهنامه اطلاعات سياسي - اقتصادي، سال هفتم، شماره سوم و چهارم، آذر و دي.
- گريفين، كيت و نايت، جان(1376). توسعه انساني: تاكيد مجدد، ترجمه علي ديني و معصومه سادات صالحي امين، مجله برنامه و بودجه، شماره 19 و 20، آبان و آذر.
- گريفين، كيث و مك‌كنلي، تري(1375). تحقق استراتژي توسعه انساني، ترجمه غلامرضا خواجه‌پور، تهران: موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي.
- گودوین، ویلیام(1383). عربستان سعودی، ترجمه فاطمه شاداب، تهران: شمشاد.
- لفت¬ویچ آدریان(1385 ). دموکراسی و توسعه، ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.
- لیس، رابرت(1367). سرزمین سلاطین، ترجمه فیروزة خلعت‌بری، تهران: شباویز.
- محمّدی آشتیانی، علی(1381). شناخت عربستان، تهران: مشعر.
- محمودی، وحید(1387). رابطه‌ی رشد اقتصادی و توسعه‌ی انسانی، فصلنامه‌ی اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره های 251-252، مرداد و شهریور.
- منصوري، عيسي(1379). توسعه انساني زمينه‌ساز توسعه سياسي و اقتصادي، ماهنامه اطلاعات سياسي –اقتصادي، سال پانزدهم، شماره سوم و چهارم، آذر و دي.
- هینز، جفری(1393). مطالعات توسعه، ترجمه رضا شیرزادی و جواد قبادی، تهران: آگه.
2- منابع انگلیسی:
-Evans, Peter B. (1995), Embeded Autonomy: States and Industrial Transformation, Princeton University Press.
- Evans Peter & James Rauch (1999), "Bureaucracy and Growth: A Gross-National Analysis of the Effects of Weberian State Structures on Economic Growth", American Sociological Review, V.64, N.5, (October 1999).
- Gordon White, "Constructing a Democratic Developmental State", in Mark Robinson and Gordon White. (ed.), The Democratic Developmental State: Politics and Institutional Design (New York: Oxford University Press Inc, 1998).
UNDP(2020). Human Development Report 2020: The next frontier: Human development and the Anthropocenes, New York.
3- منابع اینترنتی:
-https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- http://www.ers.usda.gov/topics/international-markets-trade/countries-regions/japan/basic-information.aspx
- http://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-worldenergy/2014-in-review.html
- https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- http://www.worldometers.info/world-population/
- https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- http://www.ers.usda.gov/topics/international-markets-trade/countries-regions/japan/basic-information.aspx
- https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- www.trade.gove/topmarket
- www.donya-e-eqtesad.com/news/409512/#ixzz3pblYvJDu
www.isrjournals.ir/fa/essay/141-essay-farsi-8.html.-
- - http://khabaronline.ir/detail/268728/
- www.mashreghnews.ir/fa/news/570082
- www.iribnews.ir/fa/news/1333149
- http://www.csr.ir/fa/news/247/%D8%B4
- http://rasekhoon.net/article/show/1062906/B2-2025-
- http://www.mehrnews.com/news/2407913
- http://www.persian-n-oriental-rugs.com/serapi-rugs.html
- http://www.mehrnews.com/news/3827840
- http://www.iribnews.ir/fa/news/1178677D9%8
- http://www.bartarinha.ir/fa/news/31988/%D8
- http://www.irna.ir/sb/fa/News/82289216
- http://www.irna.ir/sb/fa/News/82488748
- http://www.tabnak.ir/fa/news/264313