تاثیر سازوکار یو. پی. آر سازمان ملل بر عملکرد جمهوری .ا.ایران

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

رحمت حاجی مینه ^{1 *} , محسن قانعی ²

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد شرق تهران
2 -

تاریخ دریافت : 1403/02/13 تاریخ پذیرش : 1403/05/16 تاریخ انتشار : 1404/03/14

کلید واژه: سازوکار یو. پی. آر, سازمان ملل , جمهوری اسلامی ایران, نهادهای معاهداتی حقوق بشری, شورای حقوق بشر,

چکیده مقاله :

سازوکار یو. پی. آر، نهادی مبتنی بر منشور سازمان ملل و یکی از ارکان اصلی شورای حقوق بشر است که بر اساس یک رفتار عینی، شفاف، غیر گزینشی، ، غیر متخاصمانه و غیر سیاسی با هدف تضمین رفتار برابر با همه کشورهای عضو سازمان ملل بههنگام ارزیابی وضعیت حقوق بشر آنها عمل می کند. هدف مقاله شناخت و تجزیه و تحلیل تاثیر سازوکار یو. پی. آر بر عملکرد جمهوری اسالمی ایران از بعد حقوق بشری بویژه بهبود وضعیت آن و حمایت از حقوق ذاتی و بنیادین بشر می باشد. سوال مقاله این است که سازوکار یو. پی.آر سازمان ملل، بعنوان نهادی مبتنی بر تعامل و همکاری با دولت های عضو سازمان ملل از جمله جمهوری اسالمی ایران ضمن ارائه توصیه های حقوق بشری به جمهوری اسالمی ایران، بستر مناسب را جهت بهبود همکاری این کشور با سایر سازوکار های حقوق بشری بین المللی از جمله با شورای حقو ق بشر، نهادهای معاهداتی و رویه های ویژه فراهم کرده و بر عملکرد این کشور از منظر حقوق بشری تاثیر گذار بوده است. مقاله در صدد است تا با استفاده از روش تبینی- تحلیلی و چارچوب نظری مبتنی بر نهادگرایی نئو لیبرال و اهمیتی که نظریه مذکور برای موضوع همکاری های بین المللی و سازمان های بین المللی قائل است، تاثیر سازوکار یو. پی. آر بر عملکرد جمهوری اسالمی ایران را در بعد حقوق بشری آن از طریق پاسخگویی و بهبود در وضعیت حقوق بشر با توجه به طیف وسیع توصیه های دریافتی این کشور از سوی دولتهای مختلف بررسی کند.

چکیده انگلیسی:

The Universal Periodic Review (UPR) is the UN Charter-Based Body and one of the main pillars of the Human Rights Council with an objective, transparent, non-selective, constructive, and non-political behavior with the aim of ensuring equal treatment with all the United Nations member states which it works when assessing their human rights situation. The UPR was created based on the resolution 60/251 .Therefore, the current article is an attempt which has been made to investigate the impacts of the abovementioned mechanism on the function of the Islamic Republic of Iran from its human rights perspective. Having said that, the main purpose of this article is to identify and analyze the impact of the Universal Periodic Review mechanism on the functioning of the Islamic Republic of Iran from its human rights outlook, especially to improve its situation and support of the inherent and fundamental human rights. The hypothesis of this article is founded on that, the United Nations UPR mechanism, as a body based on interaction and cooperation with the United Nations member states, including the Islamic Republic of Iran, whereas providing human rights recommendations to the Islamic Republic of Iran, provides a conducive platform for improving the interaction and cooperation of this country with human rights treaty bodies, Special Procedures and other international human rights organizations including the Human Rights Council, and has impacted the country’s function from its human rights perspective. The article uses the descriptive-analytical method and the theoretical framework based on neoliberal institutionalism.

منابع و مأخذ:

کتب فارسی : 1 ستاد حقوق بشر جمهوری اسالمی ایران ) 1394(، پیشرفت حقوق بشری در پرتو توصیه های یو. پی.آر) در جمهوری اسلامی 11 ایران(، تهران: دانشگاه علوم قضایی و خدمات ادارای.
-2 قانعی: محسن، )1389(، بررسی دوره ای جهانی حقوق بشر ) یو. پی.آر (، تهران : اداره حقوق بشر وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارت وزارت امور خارجه.
-3 قانعی: محسن، )۱۳۹۵(، نهادهای نظارتی بینالمللی حقوق بشر، تهران، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری.
-4 قانعی: محسن، )1396(، سازوکار بررسی دوره ای جهانی حقوق بشر) یو. پی.آر ( سازمان ملل و دومین نشست یو. پی. آر جمهوری اسالمی ایران، تهران، مرکز آموزش ها و پژوهش های بین المللی وزارت امور خارجه.
مقالات فارسی: -1 پاسخ جمهوری اسالمی ایران به گزارش های دبیرکل و گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر جمهوری اسالمی ایران در 1400 و 1401و 1402
-2 تقی زاده انصاری، مصطفی، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، اندیشه های حقوق خصوصی، ،1387 شماره ،13 ص 117 تا 141
-3 تومشات، کریستین، بررسی دوره ای جهانی حقوق بشر: یک نظام جدید حقوق بین الملل با قوانین معین، اکسفورد اکادمیک، 2011
-4 چالز ورث، هیالری و الرکینگ، اما، حقوق بشر و بررسی دوره ای جهانی: قدرت نظارتی بررسی دوره ای جهانی حقوق بشر )یو. پی.آر(، دانشگاه کمبریج، 2015
5 -حبیبی اردکانی، احمدرضا و همت، مسعود، تأثیر ویژگیهای آیین ارزیابی ادواری شورای حقوق بشر، بر ارتقای احترام به حقوق
بشر توسط دولتها، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرضا، 1397 ، شماره ،35 ص 163-186 -6 خسروی، حسن، رضوانی، سید حسین ) ۱۳۹۷( ، تحلیل رویههای ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل و بررسی رویکرد گزارشگران ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران، دوفصلنامه حقوق اساسی، سال پانزدهم، پاییز و زمستان، صص ۳۱
-7 شریفی طرازکوهی، حسین و امید زمانی، محسن، افزایش احترام به حقوق بشر در پرتو مکانیسم بررسی ادواری جهانی، مجله روابط خارجی، تابستان ،1392 شماره 18
18 -8 گزارش های ادواری اول تا سوم جمهوری اسالمی ایران به سازوکار یو. پی.آر به ترتیب در سال های ،2010 2014 و 2019
-9 مسکیتا، ژودیت بونه، یو. پی.آر: آیا یو. پی.آر یک رویه نوین ارزشمند برای حق سالمت است؟ بهداشت و حقوق بشر دانشگاه اکس انگلیس، 2019 ، 27
-10 مصفا، نسرین، ارزیابی سازوکارهای ملل متحد در حمایت از حقوق بشر: ارکان مبتنی بر منشور و معاهدات، نشریه مدرس علوم انسانی ،1382، دوره ،7 شماره ،4 ص
15