مشارکت سیاسی و نهادمندی احزاب توده گرا در کشورهای جهان سوم

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

سید علی مرتضویان ¹ (استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)
رضا پریزاد ² (دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و عضو ﻫﻴﺄت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/12/28 تاریخ پذیرش : 1395/12/28 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: مشارکت سیاسی, احزاب سیاسی, احزاب توده‌گرا, نهادمندی,

چکیده مقاله :

چکیده در دوران بعد از جنگ جهانی دوم شمار کثیری از مستعمرات سابق به استقلال دست یافتند و به عنوان کشورهای جدید در صحنه سیاست بین الملل قد علم کردند. مشارکت سیاسی فزاینده توده ها از یک سو و ضرورت ﺗﺄسیس ساختارها و نهادهای سیاسی مردمی برای جذب توده های خواستار مشارکت از سوی دیگر، مورد توجه همه کشورهای نو استقلال یافته واقع شد. احزاب سیاسی توده گرا یکی از مهم ترین نهادهایی به حساب می آیند که می توانند جریان های مشارکتی گسترده را به گونه ای سامان مند تداوم بخشند و از درافتادن نظام های سیاسی به ورطه سقوط جلوگیری کنند. پرسش اصلی این است که چگونه می توان در جوامع جهان سوم، احزاب سیاسی استوار برای حمایت از ارزش ها و آرمان های ملی، پیشبرد هدف های نوسازی و ملی و حفظ انسجام و همگرایی در بین گروه های مختلف سیاسی و اجتماعی به وجود آورد؟ فرضیه مقاله براساس نظر ساموئل هانتینگتون شکل گرفته به طوری که سطح نهادمندی احزاب را با توجه به معیارهای اساسی تطبیق پذیری، پیچیدگی، خودمختاری و انسجام مورد سنجش قرار داده تا احزاب سیاسی استوار برای حمایت از ارزش ها و آرمان های ملی تحقق یابند. در این مقاله، ضمن بررسی نقش نوسازی در ایجاد جریان های مشارکتی توده گرا، و اشاره به تجربه شماری از کشورهای جهان سوم، کوشیدیم ساختار و عملکرد احزاب توده وار را با بهره گیری از چهارچوب نظری هانتینگتون مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده و نشان دهیم که چگونه حزب جمهوری اسلامی به عنوان مطالعه موردی در سال های نخست تاسیس نقش مهمی در تحقق کارکردهای حیاتی اش در جهت حمایت از انقلاب اسلامی ایران ایفا کرد، اما به سبب ضعف در نهادمندی دچار بی ثباتی شد و از ادامه فعالیت بازماند و در مقابل حزب گنگره هند توانست با نهاد مندی تا سال ها به فعالیت خود ادامه دهد.

چکیده انگلیسی:

Abstract Studying political parties’ roles and functions in shaping the civil institutions and their impact on the political structure of the society as well as the causes of their instability and failure is essential to understanding the political life in modern societies. Jumhurieh Islami Party is one of such all-embracing political parties which played an active role in the political life of Iran for a decade. After the establishment of the new political elite in the post-revolutionary Iran, Jumhurieh Islami Party played a major role in the formation of the Constitution, forming civil institutions and establishment of the state’s main institutions through the participation of its members within them. Moreover, within the first few years of its political life, Jumhurieh Islami Party succeeded in organizing nine important and decisive elections such as Islamic Republic Referendum, election for the final review of the Islamic Republic of Iran Assembly, three rounds of presidential elections and three rounds of Islamic Consultative Assembly, besides resolving various problems and crises the country faced after the Islamic Revolution.

منابع و مأخذ:

منابع:

-      آبراهامیان ، یرواند. (1381). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی.

-      باربیه، موریس. (1383). مورنتیته سیاسی. ترجمه عبدالوهاب احمدی ، تهران، نشرآگاه.

-      جاسبی، عبدالله. (1379). تشکیل فراگیر، مروری بر یک دهه فعالیت حزب جمهوری اسلامی (زمینه های تشکیل حزب جمهوری اسلامی) جلد اول. تهران، دفتر پژوهش و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی.

-      جاسبی، عبدالله. (1386). تشکیل فراگیر، حزب جمهوری اسلامی تولدی در انقلاب اسلامی (ریشه ها، ساختار و رابطه با احزاب سیاسی). ج سوم، تهران، دفتر پژوهش و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی.

-      جاسبی، عبدالله. (1386). تشکیل فراگیر مروری بریک دهه فعالیت حزب جمهوری اسلامی. ج اول، ویراست دوم، تهران، دفترپژوهش وتدوین تاریخ انقلاب اسلامی.

-      جاسبی، عبدالله. (1389).  احزاب سیاسی در کشورهای غربی و اسلامی. تهران:  دفتر پژوهش و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی.

-      دوورژه. موریس. (1376). جامعه شناسی سیاسی؛ ترجمه ابوالفضل قاضی، چاپ چهارم، تهران، ناشر مؤسسه انتشارات وچاپ دانشگاه.

-      ساعی ،احمد. (1388). توسعه نیافتگی در دوران پسا استعماری. تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

-      ساعی ،احمد. (1383). مسایل سیاسی ­_اقتصادی جهان سوم. تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت).

-      ساموئل، هانتینگتون. (1370). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر علم.

-      ظریفی نیا، حمیدرضا. (1378). کالبد شکافی جناح های سیاسی ایران( 78- 1358). تهران، آزادی اندیشه.

-      کمالی، مسعود. (1381). جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر. ترجمه کمال پولادی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.

-      گیدنز، آنتونی. (1379). جامعه شناسی. ترجمه منوچهر صبوری، چاپ ششم، تهران، نشر نی.

-      لغت نامه دهخدا. (1377). جلد6، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه.

-      معین، محمد. (1364). فرهنگ فارسی. جلد 1 ، تهران، امیرکبیر. 

-      نقیب زاده، احمد. (1378). احزاب سیاسی و عملکرد آن در جوامع امروزی. تهران، نشر دادگستر.

-      نوذری،حسینعلی. (1381). احزاب سیاسی و نظام های حزبی. تهران، نشرگسترده.

-      جاسبی، عبدالله. (1388). روزشمار جمهوری اسلامی ایران. جلد اول، تهران: دفتر پژوهش و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی.

-      ویژه نامه یاد. (1378). «احزاب سیاسی در ایران، مجموعه مقالات و مصاحبه ها». سال چهاردهم، شماره های 56- 53.

 

-       Dahl R. (1971). Oligarchy. New haven, Yale University Press.

-       Lipset S. M. (March 1959).“Some Social Requisites of Democracy:Economic Development and Political Legitimacy”. American Political Review, Vol. 53, No. 1.

-       Pellizzo, Riccardo. (2003).Cartel Parties and Cartel Party Systems”. Unpublished Ph.D. Dissertation, Johns Hopking University, Baltimore, MD.