اولویت‌بندی عوامل استراتژیک رشد پویای تجارت گاز ایران در تعاملات منطقه‌ای

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

نادره عزیززاده ¹ , رضا آقاموسی ² , ناصر ازاد ³

1 - دانشجوی دکتری مدیریت بازاریابی دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب، تهران، ایران.
2 - عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب، تهران، ایران.
3 - عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/04/07 تاریخ پذیرش : 1400/06/06 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: رشد پویا, تجارت گاز ایران, تعاملات منطقه‌ای, روش دیمتل فازی, عوامل استراتژیک,

چکیده مقاله :

امروزه انرژی به یکی از مولفه‌های اصلی قدرت در روابط بین الملل تبدیل شده و نقش یک پیشران موثر را در پیوند دادن عرصه‌های مختلف سیاست و اقتصاد، اعم از ملی و فراملی بازی می‌کند. مطالعه حاضر با هدف الویت بندی عوامل استراتژیک رشد پویای تجارت گاز ایران در تعاملات منطقه‌ای انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف یک پژوهش کاربردی و از منظر روش و بازه زمانی گردآوری داده‌ها در دسته پژوهش‌ پیمایشی-مقطعی قرار دارد. ابزار اصلی گردآوری داده‌ها، پرسشنامه خبره می‌باشد. قلمرو مکانی شرکت ملی گاز ایران است. جامعه آماری منتخب از خبرگان دانشگاهی و مدیران شرکت گاز ایران به تعداد 15 نفر است که با استفاده از روش‌ نمونه‌گیری غیراحتمالی و هدفمند انتخاب شده‌اند. جهت شناسایی الگوی روابط و الویت‌بندی عوامل استراتژیک رشد پویای تجارت گاز ایران در تعاملات منطقه‌ای از روش ترکیبی DEMATEL-ANP استفاده شده است. این پرسش که مهمترین عوامل استراتژیک رشد پویای سهم تجارت گاز ایران در تعاملات منطقه‌ای کدامند؟ روابط علّی میان عوامل استراتژیک رشد پویای سهم تجارت گاز ایران در تعاملات منطقه‌ای چگونه است؟ محور اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد. نتایج نشان داد شاخص اهمیت مسئله دیپلماتیک و عوامل سیاسی از بیشترین اهمیت در میان تمامی شاخص‌ها برخوردار است. همچنین انرژی و خطوط انتقال انرژی با فراهم کردن بستری مناسب جهت تعاملات منطقه‌ای، نماد پایداری از یک همکاری و وابستگی متقابل بوده و فضای مناسبی را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم می‌کند. درواقع انرژی به ابزار کارآمدی در دیپلماسی تبدیل شده که می‌تواند تعاملات منطقه‌ای را به ارمغان بیاورد.

چکیده انگلیسی:

AbstractToday energy has become one of the main components of power in international relations and plays the role of an effective driver in linking various areas of politics and economics, both national and transnational. The present study aims to prioritize the strategic factors of the dynamic growth of Iran's gas trade in regional interactions. This research is in the category of survey-cross-sectional research in terms of the purpose of an applied research and in terms of method and time period of data collection.The main tool for data collection is an expert questionnaire. The location is the National Iranian Gas Company. The statistical population is selected from 15 university experts and managers of Iran Gas Company who have been selected using non-probability and purposeful sampling method. The DEMATEL-ANP combined method has been used to identify the pattern of relationships and prioritize strategic factors for the dynamic growth of Iran's gas trade in regional interactions. The question is what are the most important strategic factors? What are the causal relationships between the strategic factors? The main focus of this research is.The results showed that the importance of diplomatic issues and political factors is the most important among all indicators. Also, energy and energy transmission lines, by providing a suitable platform for regional interactions, are a symbol of sustainability of a cooperation and interdependence and provide a suitable space for attracting foreign investment. In fact, energy has become an effective tool in diplomacy that can bring about regional interactions.

منابع و مأخذ:

• امیری، مقصود، احمد دارستانی‌فراهانی، مهسا محبوب‌قدسی و حمیده محمدعلیها (1395). تصمیم‌گیری چندمعیاره، دانشگاهی کیان.


• بهبودی، داود؛ حسین اصغرپور، کامران نیکی اسکویی (1397). «طراحی مدل عامل بنیان برای تعیین استراتژی ایران در تجارت بین المللی گاز»، پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی . 67-97.


• چرم‌دوز، مریم (1399). حقوق طرفین قرارداد در قراردادهای نفتی. آرمان دانش.


• حسنی، علیرضا؛ محمد غلامی‌بهنمیری و رضا بیک‌پور (1399). مجموعه قوانین کاربردی حاکم بر صادرات و واردات و امور گمرکی. مجمع علمی و فرهنگی مجد.


• ساورایی، پرویز؛ محمدجعفر قنبری جهرمی و میثم سعیدی (1399). تأمین مالی بین المللی پروژه محور پروژهای نفت و گاز با استفاده از وام های سندیکایی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق.


• شفیعی، محمدسعید؛ خداداد خدادادی‌دشتکی، کامران خلیل‌زاده، زینب پورخاقان‌شاهرضایی (1399). حقوق صنعت نفت و گاز (قراردادهای اکتشاف و تولید). اراک: جهاد دانشگاهی، واحد استان مرکزی.


• عالم تبریز، اکبر؛ احمدرضا قاسمی، مریم اسماعیل زاده (1395). تدوین و اولویت بندی استراتژی های موثر بر قابلیت چابکی سازمان با استفاده از مدل برایسون و ANP فازی(مورد مطالعه: شرکت انتقال گاز ایران). غیر دولتی - مؤسسه‌های آموزش عالی غیردولتی‌ـ‌غیرانتفاعی، موسسه آموزش عالی ارشاد دماوند، دانشکده مدیریت و حسابداری.


• عالی، صمد؛ جوانی، علی؛ بافنده، علی (1398). «مدل سازی جذابیت سرمایه گذاری در صنعت گاز ایران از دیدگاه برندسازی مکان؛ بارویکرد فراترکیب و پویایی شناسی سیستم»، فصلنامه تحقیقات بازاریابی نوین، دوره 9، شماره 32، صص 49-66.


• عباسپور چهارده، علیرضا؛ مجید دلاوری، مسعود باباخانی (1398). «بررسی تاثیر تولید گاز شیل در پیش بینی درآمد ارزی صادرات گاز ایران با استفاده از روش اقتصادسنجی و سیستم پویا»، مطالعات اقتصاد انرژی، صص 129-162.


• متقی، سمیرا؛ ابوالحسنی، اصغر. (1397)، شاخص‌سازی الگوی اقتصاد مقاومتی با تاکید بر رشد اقتصادی پویا، دومین کنفرانس ملی تحقیق و توسعه در مدیریت و اقتصاد مقاومتی، مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیمای تهران.


• محمدی، تیمور؛ حجت الله غنیمی فرد، عاطفه تکلیف، افشین جوان (1395). «شبیه سازی قیمت نقدی فوب برای صادرات گاز طبیعی ایران از هاب فرضی شمال غرب با استفاده از روش شوارتز – اسمیت»، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، صص 1-31.


• محمدی، تیمور؛ عبدالرسول قاسمی، امیر نکونام (1397). «واکنش قیمت گاز طبیعی نسبت به تغییرات قیمت نفت خام در بازار منطقه ای اروپا و آسیا: رهیافت انتقال رژیم مارکف برداری»، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، صص 1-30.


• منظور، داود؛ اسدی، حمید (1395). تحلیل هزینه - فایده صادرات گاز ایران به اروپا با استفاده از خط لوله. انرژی ایران، تهران: نشر علمی.


• مهدوی عادلی، محمد حسین؛ محمد علی فلاحی، قهرمان عبدلی، جلال دهنوی (1392). بررسی نقش مجمع کشورهای صادرکننده گاز در بازار گاز و تدوین استراتژی حضور ایران در این بازار: تحلیل مبتنی بر نظریه بازی‌ها. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده اقتصاد و علوم اداری.


• مهدوی عادلی، محمد حسین؛ محمد علی فلاحی، قهرمان عبدلی، جلال دهنوی (1393). «ارائه الگویی برای تعیین سهمیه صادرات گاز کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکنند گاز»، تحقیقات مدلسازی اقتصادی 15، صص 209-232.


• نجارزاده، رضا؛ حیدر محمودی (1397). «رقابت ایران، روسیه و قطر برای دستیابی به بازار گاز هندوستان»، پژوهشهای اقتصادی (پژوهشهای رشد و توسعه پایدار)، صص 211-237.


• نجومی، علیرضا؛ گیوه، سعید؛ امامی، منوچهر (1399). «ارایه مدلی راهبردی برای مدیریت بحران های فناوری در مجتمع گاز پارس جنوبی»، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 20، شماره 5، صص 205-221.


• ورهرامی، ویدا؛ عرب، عباس، رئوف، ژاله (1398). «بررسی اثر الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) بر وضعیت صادرات گاز طبیعی ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، دوره 26، شماره 99، صص 277-302.


• Brison, J. F., Buffat, M., Jeandel, D., & Serres, E. (1985). Finite element simulation of turbulent flows, using a two-equation model. In IN: Numerical methods in laminar and turbulent flow; Proceedings of the Fourth International Conference, Swansea, Wales, July 9-12, 1985. Part 1 (A86-46976 22-34). Swansea, Wales, Pineridge Press, 1985, p. 563-573. Research supported by the Electricite de France. (pp. 563-573).


• Ensor, J., & Daly, M. (2019). Environmental Concerns in Race to Approve ‘Second Wave’of LNG Export Facilities. Natural Gas & Electricity, 35(9), 9-18.


• Fontela, E; Gabus, A; 1974. DEMATEL, Innovative Methods, Report No. 2 Structural Analysis of the World Problematique. Battelle Geneva Research Institute.


• Kilic, H., & Yalcin, A. S. (2020). Comparison of municipalities considering environmental sustainability via neutrosophic DEMATEL based TOPSIS. Socio-Economic Planning Sciences, 100827.


• Kutcherov, V. G., Morgunova, M., Bessel, V., & Lopatin, A. (2020). Russian Natural Gas Exports: An Analysis of Challenges and Opportunities.


• Pamucar, D., Mihajlović, M., Obradović, R., & Atanasković, P. (2017). Novel approach to group multi-criteria decision making based on interval rough numbers: Hybrid DEMATEL-ANP-MAIRCA model. Expert Systems with Applications, 88, 58-80.


• Papadopoulos, T., Yusuf, Y., Gunasekaran, A., Auchterlounie, W., Hollomah, D., & Menhat, M. (2018). Performance measurement in the natural gas industry. Benchmarking: An International Journal, 38(3), 720-736.


• Pulhan, A., Yorucu, V., & Evcan, N. S. (2020). Global energy market dynamics and natural gas development in the Eastern Mediterranean region. Utilities Policy, 64, 101040.


• Ratner, S. V., Khrustalev, E. Y., Larin, S. N., & Khrustalev, O. E. (2020). Does the development of renewable energy and smart grids pose risks for Russian gas projects? Scenario forecast for partner countries. International Journal of Energy Economics and Policy, 10(1), 286.


• Saaty, T. L. (1990). How to make a decision: the analytic hierarchy process. European journal of operational research, 48(1), 9-26.


• Salameh, R., & Chedid, R. (2020). Economic and geopolitical implications of natural gas export from the East Mediterranean: The case of Lebanon. Energy Policy, 140, 111-169.


• Wang, J., Chi, H. L., Shou, W., Chong, H. Y., & Wang, X. (2018). A coordinated approach for supply-chain tracking in the liquefied natural gas industry. Sustainability, 10(12), 22-48.


• Wu, W. W. (2008). Choosing knowledge management strategies by using a combined ANP and DEMATEL approach. Expert Systems with Applications, 35(3), 828-835.