شناسایی ارزشهای حکمی عناصر باغ ایرانی در تحقق پایداری اجتماعی براساس هرم مازلو

محورهای موضوعی : حکمت و معماری

پریسا زارعان دولت آبادی ¹ , عبدالله جبل عاملی ^{2 *}

1 - دانشجوی کارشناس ارشد، گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران / مرکز تحقیقات گردشگری، معماری و شهرسازی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - استادیار، گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران /مرکز تحقیقات گردشگری، معماری و شهرسازی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1403/02/19 تاریخ پذیرش : 1403/08/21 تاریخ انتشار : 1403/10/04

کلید واژه: باغ ایرانی, پایداری اجتماعی, حکمت, قابلیت¬های محیطی, نیازهای انسان, هرم مازلو,

چکیده مقاله :

در بحث پایداری اجتماعی، توجه به موضوعاتی چون فرهنگ، نیازهای انسان و قابلیت­های محیط برای دستیابی به اهدافی چون آسایش، هویت، امنیت، خودشکوفایی و­ نظایر آن که از نیازهای عالی و برتر انسان طبق هرم مازلو می­­باشد، از اهمیت بسزایی برخوردار می­باشد؛ از طرف دیگر، حکمت عناصر باغ ایرانی را می­توان در چنان نظم‌بندیِ محکمی دانست که بتواند محیطی آرامش­بخش ایجاد کرده و انسان را به سعادت، رهنمون سازد؛ لذا با عنایت به این موضوع، مقاله در پی آن است که به پایداری اجتماعی و اهداف و شاخصه­های دستیابی به آن، براساس هرم مازلو و تبیین حکمت عناصر باغ ایرانی، در دستیابی به پایداری اجتماعی بپردازد؛ پس باتوجه به آنکه این پژوهش در پی بررسی معیارهای کیفی و آنالیز و نتیجه­گیری است، در قالب روش تحقیق کیفی و از نوع تحلیلی-توصیفی صورت گرفته  و ابتدا به پایداری اجتماعی و شاخصه­های دستیابی به آن و سپس به حکمت عناصر در باغ ایرانی در راستای دستیابی به پایداری اجتماعی می­پردازد، که نشان می­دهد باغ ایرانی با حضور حکیمانه‌ی عناصر و اجزا و فراهم آوردن یک ارتباط مناسب بین انسان و محیط ،سعی در پاسخگویی به نیازهای انسانی دارد و با قابلیت­هایی که ارائه می­دهد، می­تواند سبب افزایش کیفیت محیط شود و تجربه‌ی موفقی از ایجاد پایداری اجتماعی و الگوی مناسبی برای طراحان باشد و پیامدهای اجتماعی مناسبی در پی داشته‌باشد و با ارتقای کیفیت محیط، در تعادل­بخشی به زندگی امروز کمک کند..

چکیده انگلیسی:

In the discussion of social sustainability, paying attention to issues such as culture, human needs, and the capabilities of the environment to achieve goals such as comfort, identity, security, self-actualization, etc., which are among the highest and highest human needs according to Maslow's pyramid, is of great importance. On the other hand, the wisdom of the elements of the Iranian garden can be seen in such a strong order that it can create a relaxing environment and lead a person to happiness, therefore, considering this issue, the article seeks to achieve social sustainability and goals, and the indicators of achieving it based on Maslow's pyramid and explaining the wisdom of elements of the Iranian garden in achieving social sustainability. Therefore, since this research seeks to examine qualitative criteria and analyze and draw conclusions from it, it has been carried out in the form of a qualitative research method and of analytical-descriptive type, and first to social sustainability and the indicators of achieving it, and then to wisdom. The elements in the Iranian garden are aimed at achieving social sustainability, which shows that the Iranian garden tries to respond to human needs with the wise presence of elements and components and providing a proper relationship between man and the environment and with the capabilities it offers. It can increase the quality of the environment and be a successful experience of creating social sustainability and a good model for designers and have good social consequences and contribute to today's life by improving the quality of the environment in a balanced way.

منابع و مأخذ:

احمدی، فرهاد (1382)، معماری پایدار، فصلنامه آبادی، سال سیزدهم، ش 40 و 41.
بدری بنام، نسیبه، موسوی، میرسعید، اکبری نامدار، شبنم و ایران‌زاده، سلیمان (1398)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر پایداری اجتماعی مکان در فضای آموزشی (نمونه‌ی موردی: دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز ). شهر ایمن، 2(5).
بمانیان، محمدرضا، انصاری، مجتبی، نقره‌کار، عبدالحمید، و وثیق، بهزاد (1390)، حکمت عناصر معماری منظر در بهشت قرآنی با تاکید بر سوره‌ی مبارکه الرحمن. صفه، 21(52)، 5-14.
بمانیان، محمدرضا، تقوایی، علی‌اکبر، و شهیدی، محمدشریف (1387)، بررسی بنیادهای فرهنگی- محیطی در عناصر کالبدی باغ‌های ایرانی (قبل و بعد از اسلام). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 10(1 (مسلسل 36))، 103-112.
پاکزاد، جهانشاه و بزرگ ، حمیده (1393)، الفبای روانشناسی محیط برای طراحا ، انتشارات آرمانشه ، تهران.
پورمند، حسنعلی؛ اسدی جعفری، ندا (1395)، بررسی تطبیقی ارزش‌های پایدار هویت حکمت و هنر اسلامی در خلق آثار تعالی بخش معماری، حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 7(2)، 119-151.
پورمند، حسنعلی؛ کشتکار قلاتی، احمدرضا (1390)، تحلیل ساختارهای وجودی ساخت باغ ایرانی، نشریه‌ی هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، 3(47)، 62-51.
پورجعفر، محمدرضا؛ وثیق، بهزاد) 1387)، تصویر باغ و عناصر منظر در قرآن با تأکید بر سوره الرحمن. باغ نظر، 5(9)، 34-23.
خاکپور، مژگان؛ شیخ مهدی، علی (1390)، بررسی تاثیر فرهنگ و تغییرات اجتماعی بر مسکن روستایی گیلان، مدیریت شهری، 9(27)، 245-229.
دانشگر مقدم، گلرخ، و اسلامپور، مرمر (1391)، تحلیل نظریه قابلیت محیط از دیدگاه گیبسون و بازخورد آن در مطالعات انسان و محیط انسان ساخت، معماری و شهرسازی آرمانشهر، 5(9)، 86-73.
راجرز، ریچارد (1384)، معماران بزرگ و طراحی پایدار، (حمید‌حسینمردی، مترجم). آبادی، 114-110، 42.
رحیمی¬نژاد، شادی و ستاری¬ساربانقلی، حسن (1402)، تجلی فلسفه حکمت و هنر و معناگرایی در باغ ایرانی، سومین کنفرانس بین‌المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط زیست و افق¬های هنر اسلامی در بیانیه‌ی گام دوم انقلاب، تبریز.
رئیسی، ایمان، عباس زادگان، مصطفی؛ حبیبی، ابوالفضل(1386)، نوشتاری بر پایداری اجتماعی در مسکن. فصلنامه آبادی، 55، 6-12.
زارعان دولت‌آبادی، پریسا، و خدابخشیان، مقدی (1395)، معماری پاسخگو راه حلی جهت دستیابی به پایداری اجتماعی، چهارمین کنگره بین‌المللی عمران ، معماری و توسعه.
شاطری¬؛ ایقان، امید (۱۳۹۹)، بررسی ساختار باغ‌های ایرانی، معماری سبز، سال ششم، شماره1(پیاپی 19)، جلددوم.
شاهچراغی، آزاده (1390)، پارادایم‌های پردیس در آمدی بر بازشناسی و باز آفرینی باغ ایران ، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران.
صمیمی‌فر، فاطمه؛ حمزه‌نژاد، مهدی. (1392)، اعتبارسنجی اصول نوین پایداری اجتماعی با تکیه بر اخلاق اسلامی (در محلات مسکونی). پژوهش‌های معماری اسلامی، 1(1)، 121-137.
طوسی، معصومه؛ امامی فر، سیدنظام الدین (1390)، نمادشناسی و نشانه‌شناسی عناصر باغ های ایرانی با توجه به عناصر باغ فین کاشان. نگره، 6(17)، 59-71.
عبادپور، مهسا؛ ستاری ساربانقلی، حسن (1401)، تجلی عرفان در معماری باغ های ایرانی-اسلامی (باغ دولت آباد یزد). مطالعات میان رشته‌ای معماری ایران، 1(2 )، 105-120.
فاطمی، مهدی (1401)، انعطاف‌پذیری، ویژگی بارز باغ ایرانی برای بهره گیری از آن در دوره معاصر. منظر، 14(58)، 6-19.
لنگ، جان (1391)، آفرینش نظریه‌ی معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه ع عینی‌فر، چاپ ششم، تهران: دانشگاه تهران.
مثنوی، محمدرضا؛ وحیدزادگان، فریبا (1393)، بازآفرینی نظام مفهوم و معنای باغ ایرانی در باغشهر ایرانی- اسلامی. نقش جهان، 4(1)، 35- 27.
مدقالچی، لیلا، انصاری، مجتبی؛ بمانیان، محمدرضا (1393)، روح مکان در باغ ایرانی. باغ نظر، 11(28)، 25-38.
مطلبی، قاسم (1380)، روانشناسی محیطی دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری. هنرهای زیبا، 10، 67- 52.
مطلبی، قاسم (1385)، بازشناسی نسبت فرم و عملکرد در معماری. نشریه‌ی هنرهای زیبا، 25، 64- 55.
مهدویان، سیده سعیده، و نبوتی فومنی، سیدهادی (1394)، بررسی ریشه‌ها وگرایش‌های مفهوم پایداری اجتماعی در معماری، سومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین‌طوسی.
مهدوی‌نژاد، محمدجواد (1383). حکمت معماری اسلامی, جستجو در ژرف ساخت‌های معنوی معماری اسلامی ایران. هنرهای زیبا، (19)، 57-66.
نقی‌زاده، محمد (1385)، باغ هستی الگوئی ایرانی، برای طراحی یک فضای شهری، محیط‌شناسی، 32(40)، 76-63.
نیلی، رعنا، نیلی، ریحانه، و سلطانزاده، حسین (1391)، چگونگی بازتاب شاخصه‌های مناظر شفابخش در الگوی منظر باغ ایرانی. باغ نظر، 9(23)، 74- 65.
نوری، فاطمه، و مهروان، عباس(1395)، سنجش ابعاد پایداری اجتماعی در فضای فرهنگی نگارخانه (نمونه موردی: نگارخانه کلهر شهر کرمانشاه. مطالعات محیطی هفت‌حصار. ۵ (۱۷)، ۲۵-۳۴.
هاشمین، سیدابوالفضل؛ بمانیان، محمدرضا (1401)، تحلیل تطبیقی باغ‌های شفابخش با باغ‌های ایرانی. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 24(1 (پیاپی 116) )، 173-183.
همتی، مرتضی. (1396)، زیبایی‌شناسی پایداری، نسبت زیبایی با پایداری محیط. منظر. 8(35).89-82.

Heredook, Klaus. 1990. Shape in Islamic Architecture of Iran and Turkestan. Translated by Traslate and Research Department of Banian Consulting Engineers. Translated by Mohammad Taghizade. Edited by MohammadrezaNasrin.Tehran: Boom Publications
Marcus ,C.C.1995 . & M. Barnes .Gardens in Health Care Facilities : Uses , The rapeutic Benefits , and Design Considerations: Martinez, CA : The Center of Health Design.
Moore, Charles and Mitchell, William (1985), On Gardens, Mimar & Architecture in Development, Concept Media, LTD, Singapore
www.wikimedia.org