تبیین نقش جامعۀ نمایشی در شکل‌گیری معماری ساختمان‌های مسکونی معاصر منطقۀ (1)؛ شهر تهران (از سال 1387 تا سال 1397)
محورهای موضوعی : حکمت و معماری
مهدیه شاه‌پروری
1
(دانش‌پژوه دکتری معماری گروه معماری، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی.)
بهروز منصوری
2
(استادیار گروه معماری، دانشکدۀ هنرومعماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
ایرج اعتصام
3
(استاد گروه معماری، واحد علوم‌وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: جامعۀ نمایشی, ساختمان‌های مسکونی, شهر تهران, معماری معاصر ایران.,
چکیده مقاله :
مصرف‌گرایی افراطی موجب نمایشی‌شدن یک اثر معمارانه می‌شود که گاهاً گمراه‌کننده است و باعث فراموشی اهمیت ساختارها و زمینه‌های تحقق یک اثر یا رونق جریان فرهنگی و هنری یک جامعه می‌شود. ازاین‌رو هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین نقش جامعۀ نمایشی در شکل‌گیری معماری ساختمان‌های مسکونی منطقۀ (1)، شهر تهران (از سال ۱۳8۷ تا سال ۱۳۹۷)، است. روش‌تحقیق پژوهش حاضر کیفی-کمی است. راهبرد پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. شیوۀ گردآوری اطلاعات به‌صورت مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی موردواکاوی قرار گرفته شده است. نمایشی‌شدن معماری که ازطریق عناصر، نوع طراحی، سیمای بنا، تزئینات و به‌طورکلی ازطریق کالبد بنا نمود پیدا می‌کند؛ در بناهای مسکونی منطقۀ (1)، شهر تهران نیز ازطریق الحاقات تزئینی برروی نما، پنجره‌های بزرگ و یکسره، نوع نورپردازی‌ها و ترکیبات رنگی به‌کاررفته همراه با فرم‌های منحنی و مهمترازهمه بلندمرتبه‌سازی تجلی یافته است. چراکه این عوامل درکنار یکدیگر در ساختمان‌های مسکونی منطقۀ (1)، شهر تهران، این مناطق را به‌یکی از مرفه‌ترین مناطق تبدیل کرده‌اند و ارزش ملک دراین منطقه به‌شدت بالا رفته است. نتایج پژوهش نشان داد که ساختمان‌های مسکونی در منطقۀ (1)، شهر تهران، در دوران معاصر بالاخص طی سال‌های 1390 تا به‌امروز، جلوۀ تجمل‌گرایانه یافته‌اند و بی‌آنکه با هویت و فرهنگ ایرانی هم‌خوانی داشته باشند، بااستفاده ازعواملی همچون تزئینات، فرم‌های مدرن و غیره، هویتی دگرگون به این مناطق بخشیده‌اند و به‌شدت مصرف‌گرا هستند، اصلی که تنها با سلایق کارفرما و معمار هم‌خوانی دارد و ازاین‌رو ساختمان‌های مسکونی این منطقه به‌شدت مصرف‌گرا هستند و به‌نوعی تنها به‌دلیل مصرف‌گرایی شکل‌گرفته‌اند.
Excessive consumerism leads to the manifestation of architectural works that can be confusing, often diverting attention from the importance of structures and the context of realizing a work or the vitality of a cultural and artistic movement in society. Therefore, the main aim of the present research is to elucidate the role of the display-oriented society in shaping the architecture of residential buildings in Region 1 of Tehran (from 2008 to 2018). The research methodology is qualitative-quantitative, and the research strategy is descriptive-analytical. Data collection is conducted through library and field studies. The display of architecture manifested through elements, design types, building facades, decorations, and overall structures, is apparent in the residential buildings of Region 1 in Tehran. This is evident through decorative additions on facades, large and unidirectional windows, lighting types, and color combinations, accompanied by curved forms, and most importantly, high-rise constructions. These factors, together, have transformed the residential buildings in Region 1 of Tehran into one of the most affluent areas, significantly elevating property values in this area. The results of the research indicate that contemporary residential buildings in Region 1 of Tehran, particularly during the years from 2011 to the present, have adopted a prominent ornamental aspect. Without alignment with Iranian identity and culture, these buildings have transformed these areas, heavily relying on elements such as decorations and modern forms. They are highly consumer-oriented, aligning mainly with the tastes of the client and the architect. Therefore, residential buildings in this area are intensely consumer-oriented and have, to some extent, taken shape solely due to consumerism.
احمدی، بابک. (1388). حقیقت و زیبایی: درس‌های فلسفۀ هنر. چاپ‌هفدهم. تهران: مرکز.
باکاک، رابرت. (1381). مصرف، ترجمۀ: خسرو صبری. چاپ‌اول، تهران: شیرازه.
بودریار، ژان. (1389). جامعۀ مصرفی: اسطوره‌ها وساختارها. ترجمۀ پرویز ایزدی، چاپ‌دوم. تهران: ثالث.
بوردیو. پیتر. (1395). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ چاوشیان، چاپ‌چهارم. تهران: ثالث.
تغابنی، علیرضا. فرآورده، فربد. (1393). ساختمان فارسی. دوماهنامۀ معمار، شمارۀ پیاپی 84، 52.
تیموتی، دالن‌جی. (1388). جامعه‌شناسی مصرف (گردشگری و خرید)، ترجمۀ: علی‌اصغر سعیدي، مهدی حسین‌آبادي، تهران: جامعه شناسان.
دبدبه، محمد. (1399)الف. وجودیت‌فضا، اولین کنفرانس ملی عمران، معماری و فناوری‌اطلاعات در زندگی شهری، مشهد-ایران، 10-1.
دبدبه، محمد. (1399)ب. وجودیت‌مکان، اولین کنفرانس ملی عمران، معماری و فناوری‌اطلاعات در زندگی شهری، مشهد-ایران، 14-1.
دبدبه، محمد. (1400). طراحی براساس ادراک و رفتارانسانی، چاپ‌اول، تهران: انتشارات طحان‌گستر.
دبدبه، محمد. رضوان‌پناه، مجید. (1400). «فلسفه و معماری»، کنفرانس ملی معماری، عمران، شهرسازی و افق‌های هنراسلامی در بیانیۀ گام دوم انقلاب، تبریز-ایران، 10-1.
دبدبه، محمد. صدیق، مرتضی. رضوان‌پناه، مجید. (1401). نقد و بررسی کتاب «طراحی براساس ادراک و رفتارانسانی»؛ از مجموعه آثار معمار دبدبه، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-معماری و شهرسازی؛ معمار شهر، دورۀ 1، شمارۀ 4، 117-98.
دوبور، گی. (1392). جامعۀ نمایشی، تفسیرهایی درباب جامعۀ نمایشی. ترجمۀ بهروز صفدری، چاپ‌دوم. تهران: آگه.
سیدی‌نیا، سیداکبر. (1388). مصرف و مصرف‌گرایی ازمنظر اسلام و جامعۀ شناسی اقتصادی. فصلنامۀ اقتصاد اسلامی، سال‌نهم، شمارۀ 34، 171-182.
شاه‌پروری، مهدیه، منصوری، بهروز، اعتصام، ایرج. (1400). رویکردی تحلیلی به کیفیت معماری مسکن منطقۀ 1تا3 شهر تهران طی سال‌های (1357-1397). فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای. سال 11، شمارۀ 3، 209-218.
عسگري، علی. نصيرسلامي، سیدمحمدرضا. سلطان‌زاده. حسین، هاشم‌نژاد شيرازي، هاشم. (1396). معماری مصرفی، تحلیلی معناشناختی بر پدیدۀ مصرف در مراکز بزرگ خرید شهری، باغ‌نظر، شمارۀ 59، دورۀ 15، 80-97.
کلارک، دیویدا. (1396). جامعۀ مصرفی و شهر پسامدرن، ترجمۀ: حمید پورنگ، چاپ‌دوم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کوریگان. پیتر. (1397). درآمدی‌بر جامعۀ شناسی مصرف، ترجمۀ: شایسته مدنی لواسانی، چاپ‌اول. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ادبیات.
Boschetti, A. (2016), “Bourdieu’s work on literature: contexts, stakes and perspectives”, Theory, Culture & Society.
Katz-Gerro, Tally and Sullivan, Oriel (2020). ‘Voracious Cultural Consumption: The Intertwining of Gender and Social Status’, Time and Society, Vol. 19, No. 2.56-71.
Ollion, E. (2012), Pierre Bourdieu, Oxford University Press, Last Reviewes: 18 July 2014, Last Modified: 21 November 2012.
Ozbilgin, M., Tatli, A., & Nord, W. R. (2015), “Book review essay: Understanding Bourdieu's contribution to organization and management studies”, Academy of Management Review.
Quaye, J. (2014), “Exploring academic achievement in mathematics and attitudes towards mathematics: The role of Bourdieu’s elusive habitus”, Proceedings of the British Society for Research into Learning Mathematics.
Ritzer, Georg (2000), Sociological Theory , McGraw hill , fifth edition.