سنجش‌پذیرش اجتماعی معماری خاک مبنا و حکمت آن در اقلیم‌ شهر یزد

محورهای موضوعی : حکمت و معماری

امیررضا صادقیان ¹ , رکسانا عبدالهی ² , علی اکبری ³ , مهرداد جاویدی نژاد ⁴

1 - گروه معماری، واحد پروفسور حسابی، دانشگاه آزاد اسلامی، تفرش، ایران.
2 - استاد یار، گروه معماری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
3 - استاد یار، گروه معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استاد یار، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/10/19 تاریخ پذیرش : 1402/12/23 تاریخ انتشار : 1402/12/09

کلید واژه: پذیرش اجتماعی, مدل‌های پذیرش عمومی, معماری, معماری خاک مبنا,

چکیده مقاله :

معماری خاک مبنا، یکی از فنون ساخت‌وساز کهن و بخشی از اصالت‌های ارزشمند معماری و مبانی حکمی آن است که تجارب استفاده از آن در طول زمان دستخوش تحولات مختلفی گردیده است. این پژوهش به شناخت میزان‌ پذیرشِ عمومیِ کنونی و استفاده از معماری خاک مبنا در بستر شهر یزد و شناخت مجموعه عوامل مختلف مؤثر بر آن می‌پردازد. رویکرد پژوهش ،کمّی و ماهیت آن کاربردی و با استفاده از منطق استدلال قیاسی و مدل‌های متداول سنجش‌پذیرش اجتماعی، همانند «مدل یوتات» و «نظریه رفتار برنامه‌ریزی ‌شده»، مدون شده و روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به شکل کمّی و شامل مجموعه‌ای از آزمون‌های آماری توصیفی و استنباطی همانند آزمون تفاوت میانگین و رگرسیون خطی است. ابزار جمع‌آوری داده‌های پژوهش، یک پرسش‌نامه¬ی محقق ساخته با جامعه آماری 400 نفری و به روش نمونه‌گیری تصادفی است. بر اساس یافته‌های توصیفی؛ متغیر آگاهی‌ دارای پایین‌ترین امتیاز (75/1) و متغیر سودمندی ادراکی محیط زیستی (90/3) بالاترین امتیاز و همچنین، متغیر رفتاری میزان استفاده از معماری خاک در شهر یزد، دارای میانگین امتیازی (71/2) پایین‌تر از حد میانی طیف لیکرت است؛ به‌علاوه، شانزده متغیر مستقل با متغیر وابسته رفتار، دارای ضریب همبستگی و شش متغیر مستقل نیز دارای ضریب تأثیر معنادار (625/0) بر متغیر وابسته می‌باشند. سهولت درک شده، ویژگی‌های فردی، نگرش‌های رفتاری، تجربه و سودمندی درک شده در بُعد سازه‌ای بیشترین ضریب تأثیر را در این مجموعه متغیرها داشته‌اند. درمجموع، شناخت میزان پذیرش عمومی معماری خاک مبنا¬ در شهر یزد فراهم ‌شده است.

چکیده انگلیسی:

Soil-based architecture is one of the ancient construction techniques and a part of the valuable originality of architecture, engaged with its wisdom, whose experience of its usage has undergone various changes over time. The purpose of this research is to understand the current public acceptability of using soil-based architecture in Yazd city and the set of different factors affecting it. The research approach is quantitative, and its nature is applied, along with the use of deductive reasoning logic and popular public acceptability measurement models such as the 'UTAUT' model and the 'theory of planned behavior'. The method of data analysis is quantitative and includes a set of descriptive and inferential statistical tests such as the mean difference test and linear regression. The research data collection tool is a researcher-made questionnaire with a statistical population of 400 people, using the random sampling method. Based on the descriptive findings of the research, the variable of awareness has the lowest score (1.75), and the variable of perceived usefulness of the environment (3.90) has obtained the highest score. Additionally, the behavioral index of the use of soil architecture in the city of Yazd has an average score lower than the middle limit of the Likert scale (2.71). Moreover, sixteen independent variables have a correlation coefficient with the dependent variable of behavior, and six independent variables have a statistically significant influence coefficient (r2 = 0.625) on the dependent variable. 'Perceived ease,' 'individual characteristics,' 'behavioral attitudes,' 'experience,' and 'perceived usefulness' in the 'structural engineering dimension' had the highest impact coefficient among this set of variables. In summary, the introduced model for the public acceptability of using soil-based architecture provides measurement of this index for the city of Yazd

منابع و مأخذ:

اسلامی، سید غلامرضا، کامل نیا، حامد (1393). معماری جمعی از نظریه تا عمل، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
آلپاگونووّلو، آدریانو (۱۳۸۴). «نوشیدن از چاه خویش، معرفی مسائل بومی، معنا و چشم‌اندازهای کنونی آن»، ترجمه علی‌محمد سادات افسری، در معماری بومی، گروه نویسندگان، تهران، نشر فضا، چاپ دوم، صص 22-49.
افشاری، نورمحمد، کلهر نیا، بیژن، نوری، سید علی (1399). تحلیل کیفی بناهای عمومی معماری معاصر ایران در دورۀ پهلوی دوم با رویکرد تکتونیک معماری، باغ نظر، 17 (90): 93-110.
خلیلی، نادر (1399). تنها دویدن، تهران: نشر چشمه، چاپ نهم.
دوتیه، ژان (۱۳۹۲). معماری خاک یا آینده سنتی هزاران ساله، ترجمه محمد احمدی‌نژاد، اصفهان: نشر خاک، چاپ دوم.
شایان، حمیدرضا، معمار دزفولی، سجاد (1393). بررسی تطبیقی رویکردهای معماری معاصر ایران (بازشناسی نظریه در آثار سه نسل از معماران)، نقش‌جهان، 4 (2): 7-16.
صادقیان، امیررضا (۱۳۹۷). مسکن با سازه‌های خشتی، تهران: ارشدان، چاپ اول.
عسکری، محسن (1390). بررسی نظری مفهوم پذیرش اجتماعی به کمک نظریه‌های تحلیل رفتار، اولین همایش بین‌المللی دوچرخه شهری، تهران.
عسکری، محسن، رحیمی، محمود (1396). بررسی میزان‌پذیرش اجتماعی استفاده از دوچرخه در سطح کلان‌شهرها، مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران، جامعه‌شناسی کاربردی، 28 (1): 185-206.
فتحی، حسن (۱۳۸۲). ساختمان‌سازی با مردم، ترجمه علی‌اشرفی، تهران: انتشارات دانشگاه هنر، چاپ دوم.
فرح‌زا، نریمان (۱۳۸۸). بازرویش معماری گلین در عرصه تولید جمعی، رساله دکتری منتشرنشده، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه معماری.
فلامکی، محمد منصور (۱۳۸۴). «معماری بومی در ایران»، در معماری بومی، گروه نویسندگان، تهران، نشر فضا، چاپ دوم، صص 73-94.
قبادیان، وحید (۱۴۰۰). تحلیل اقلیمی ساختمان‌های پایدار سنتی در ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ یازدهم.
معماریان، غلامحسین (1397). سیری در مبانی نظری معماری، تهران: نشر گلجام، چاپ یازدهم.
مفاخر، فرشاد (۱۳۹۵). معماری خاک، فناوری نوین ساخت با خاک محل، تهران: نشر آقای کتاب، چاپ اول.
مولانده، ژاک (۱۳۹۲). «ستایش خاک» در معماری خاک یا آینده سنتی هزاران ساله، ترجمه محمد احمدی‌نژاد، اصفهان: نشر خاک، چاپ دوم.
مینکه، گرنوت (۱۳۹۵). معماری خاک، طراحی و فنّاوری ساخت ابنیه بر اساس معماری پایدار، ترجمه شهرزاد رمضانی، تهران: انتشارات پارت، چاپ اول.
Ajzen, I. (1991). The Theory of Planned Behavior, Organizational Behavior and Human Decision Processes (50):2 , 1991, pp. 179-211.
Ajzen, I. (2006) Constructing a TPB questionnaire: Conceptual and methodological Considerations from University of Massachusetts, Icek Ajzen Theory of Planned Behavior, Web Site:
https://people.umass.edu/aizen/pdf/tpb.measurement.pdf.
Bosman, G., & Pittaway, D. (2019). New Perspectives Towards Social Acceptability Of Earth-Constructed Buildings. International Journal of Architecture and Urban Studies, 4 (2), 77-84.
Cialdini, R. B. (2007). Descriptive social norms as underappreciated sources of social control. Psychometrika, 72 (2) , 263.
Creswell, J. W. (2014), Research Design Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, 4th Ed, Thousand Oaks, CA: SAGE Publications
Davis, F. D. (1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology, MIS Quarterly 13(3):319-339.
Fishbein, M., Ajzen, I. (1975). Belief, Attitude, Intention and Behavior: An Introduction to Theory and Research, Addison-Wesley, Reading, MA.
Foruzanmehr, A. (2012). Residents’ perception of earthen dwellings in Iran. International Journal of Urban Sustainable Development, http://dx.doi.org/10.1080/19463138.2012.71827.
Johnson, A., Windapo, A., & Pomponi, F. (2022).Barrier to the use of Sandbag Material Technologies as a Sustainable Affordable Housing Solution: Perspectives from South Africa, . EPiC Series in Built Environment, 3, 722-730.
Leary, M.R. (2010). Affiliation, acceptance, and belonging. In S.T. Fiske, D.T. Gilbert & G. Lindzey (Eds.) , Handbook of Social Psychology (5th Ed., Vol. 2, pp. 864–897). New York, NY: Wiley.
Marsh, A. T., & Kulshreshtha, Y. (2022). The state of earthen housing worldwide: how development affects attitudes and adoption. Building Research & Information, 50(5), 485-501.
Moore, G. C., Benbasat, I. (1991). Development of an Instrument to Measure the Perceptions of Adopting an Information Technology Innovation, Information Systems Research, 2 (3):192-222.
Onyegiri, I., & Ugochukwu, I. B. (2016). Traditional building materials as a sustainable resource and material for low cost housing in Nigeria: Advantages, challenges and the way forward. International Journal of Research in Chemical, Metallurgical and Civil Engineering, 3 (2) , 247-252.
Rogers, E. (1995). Diffusion of Innovations, Free Press, New York.
Schade, J. & Schlag, B. (2000). Acceptability of urban transport pricing. VATT Research Report No 72. Helsinki.
Shahabadi, S. Z., Harofteh, M. A., & Shahabadi, A. Z. (2019). Relationship of economic and environmental factors with the acceptance of earthen architecture technology: A case study of young educated couples in Yazd, Iran. Technology in Society, 59, 101152.
Thompson, R. L., Higgins, C. A., Howell, J. M. (1991). Personal Computing: Toward a Conceptual Model of Utilization, M IS Quarterly, 15(1):124-143.
Uhde, A., & Hassenzahl, M. (2021, May). Towards a better understanding of social acceptability. In Extended Abstracts of the 2021 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-6).
Venkatesh, V., Davis, F. D. (2000). A Theoretical Extension of the Technology Acceptance Model: Four Longitudinal field Studies, Management Science, 45(2):186-204.
Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B., & Davis, F. D. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS quarterly, 425-478.
Venkatesh, V., Thong, J. Y., & Xu, X. (2016). Unified theory of acceptance and use of technology: A synthesis and the road ahead. Journal of the association for Information Systems, 17(5) , 328-376.
Wolsink, M. (2018). Social acceptance revisited: gaps, questionable trends, and an auspicious perspective. Energy research & social science, 46, 287-295.
Zare shahabadi, S., Harofteh, M. A., & Zare Shahabadi, A. (2019). Relationship of economic and environmental factors with the acceptance of earthen architecture technology: A case study of young educated couples in Yazd, Iran. Technology in Society, 59, 101152.