بررسی و تحلیل نقش ساخت و ساز مسکن در رشد شهرها (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری

مهدی عباسی ^{1 *} , دکتر بهروز بادکو ² , دکتر محمد قاسمی سیانی ³

1 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، آموزش عالی جهاددانشگاهی، کرمانشاه، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، آموزش عالی جهاددانشگاهی، کرمانشاه، ایران
3 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، آموزش عالی جهاددانشگاهی، کرمانشاه، ایران

تاریخ دریافت : 1402/07/22 تاریخ پذیرش : 1402/10/30 تاریخ انتشار : 1402/11/07

کلید واژه: رشد شهر, ساخت و ساز, کرمانشاه, مسکن,

چکیده مقاله :

در دهه‌های اخیر رشد و گسترش جمعیت شهرنشین نیاز به ساخت و ساز مسکن برای تامین سرپناه در شهرها را با سرعت قابل توجهی روبه رو کرده است سیاست‌های ساخت و ساز مسکن در دوره‌های مختلف، گاه با رونق و گاه با رکود، تداوم داشته است. این مساله باعث افزایش مساحت و رشد و پراکندرویی در شهرها شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل نقش ساخت و ساز مسکن در رشد شهر کرمانشاه است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل مدیران، کارشناسان شهرداری و بنگاه‌داران مناطق هشت گانه شهر کرمانشاه به تعداد 2980 نفر می‌باشد که بر اساس فرمول کوکران تعداد 340 نفر برآورد گردید و با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده پرسشنامه‌ها توزیع گردید. دوره مورد مطالعه، ساخت و سازهای شهر کرمانشاه در طول سال‌های 1390 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی این موضوع، پرسشنامه‌ای با چهار بعد (سیاست‌ها، خدمات و منابع، بازار زمین و مسکن و مهاجرت) در نظر گرفته شده است. روایی پرسشنامه به شیوه صوری و محتوایی تایید شده است و پایایی نیز بر اساس آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه به میزان 83/0 تایید شده است. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از نرم افزار 25 SPSS و آزمون تحلیل عاملی اکتشافی انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که مهمترین عوامل تاثیرگذار در رشد شهر کرمانشاه در بعد سیاستی، دخالت‌های دولت در بازار زمین با بار عاملی 0.851، در خدمات و منابع،‌ بهبود دسترسی‌ها و ارائه خدمات با بارعاملی 0.683، در بعد بازار زمین و مسکن، رشد خانه‌های دوم و ویلاسازی با بارعاملی 0.824،‌ و در بعد مهاجرت، مهاجرت‌های روستا - شهری با کمترین بارعاملی 0.364 تاثیرگذاری بیشتری بر رشد شهر کرمانشاه داشته‌اند.

چکیده انگلیسی:

The growth and expansion of urban population in recent decades has faced the need for housing construction to provide shelter in cities at a significant speed. Housing construction policies have continued in different periods, sometimes with strong prosperity and sometimes with stagnation. This problem has consequently increased the area , growth, and dispersion in cities. The purpose of this research is to investigate and analyze the role of housing construction in the growth of Kermanshah city. The research method is descriptive-analytical. The statistical population includes managers, municipal experts and business owners of the eight regions of Kermanshah city in the number of 2980 people. Based on the Cochran formula, the number of 340 people was estimated and the questionnaires were distributed by simple random sampling method. The studied period, the constructions of Kermanshah city during the years 1390 to 1400 were investigated. To investigate this issue, a questionnaire with four dimensions (policies, services and resources, land and housing market and immigration) has been considered. The validity of the questionnaire has been confirmed in form and content, and the reliability has been confirmed based on Cronbach's alpha for the entire questionnaire at the rate of 0.83. The method of data analysis was done using SPSS 25 software and exploratory factor analysis test. The results showed that the most important factors affecting the growth of Kermanshah city in the political dimension are the government's interventions in the land market with a factor of 0.851, in services and resources, improving access and providing services with a factor of 0.683, in the dimension of the land and housing market, the growth of second homes. and villa construction with a factor of 0.824, and in the dimension of migration, rural-urban migrations with the lowest factor of 0.364 have had a greater impact on the growth of Kermanshah city.

منابع و مأخذ:

1) آپروديسيوا، لاكويان. (1363). خانه‌سازي در جهان سوم، ترجمه مينو رفيعي - سازمان برنامه و بودجه.
2) آزادخانی، پاکزاد، سلیمانی، سمیه و امیدی، مهدی (1396). بررسی الگوی توسعه کالبدی- فضایی شهر ایلام با مدل آنتروپی شانون و هلدرن، فصلنامه مطالعات عمران شهری، دوره 3، 4-27.
3) حاجی زاده بیگدلی، علی، افضلی، کوروش، وزیاری، کرامت‌اله (1401). ارزیابی و سنجش نقش شاخص‌‌های محیط طبیعی در توسعه کالبدی شهرها مطالعه موردی (شهرهای کشور ایران). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(42 )، 72-91.
4) حسین‌زاده دلیر، محمدمهدی، ثروتی، محمدرضا، صرافی، مظفر، اسماعیلی، رضا و پناهی، رویا(1393). بررسی محدودیت‌های ژئومورفولوژیک برای توسعه‌ی فیزیکی شهر کرمانشاه. آمایش محیط، 7(26)، 18-38.
5) رحیمی، محمود و نظریان، اصغر(1387). عوامل موثر در مدیریت ساخت و ساز مسکن شهری،‌ فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال پنجم،‌ شماره 17.
6) رحیمی، محمود و نظریان، اصغر(1387). عوامل مؤثر در مديريت و ساخت مسكن شهري. فصلنامه جغرافيايي سرزمين، 17، 17-46.
7) ‌شکویی، حسین (1376). جغرافیای شهری، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه پیام نور.
8) شیخ بیگلو، رعنا و نگهبان، سعید(1396). تعیین محورهای مناسب برای توسعة فیزیکی شهر با تأکید بر عامل‌های ژئومورفولوژیک (مطالعه موردی: شهر دزفول). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری،5(4)، 565-583.
9) فردوسی، بهرام (1384). امکان‌سنجی و کاربرد سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری در توسعۀ فیزیکی شهر، نمونۀ موردی: سنندج، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
10) فرید، یداله(1373). نگرش‌های نوین در بستر جغرافیای شهری، تحقیقات جغرافیایی، شماره 33.
11) قاسم زاده عقیانی، امید، سلطانی، علیرضا، و جلایی، سیدعبدالمجید(1400). تاثیر حوزه مسکن و سیاستهای مسکن مهر بر رشد اقتصادی ایران (1396: 1356). خط مشی گذاری عمومی در مدیریت (رسالت مدیریت دولتی)، 12(43 )، 147-160.
12) کریم زاده دلیر،‌ کریم، بابایی اقدام،‌ فریدون وصدر موسوی، میرستار(1397). اکولوژی ازدحام شهری در حواشی شهر تبریز، فصلنامه جغرافیا و توسعه،5(9).
13) کمانرودی، موسی(1384). مسکن شهری سیاست‌های توسعه در ایران، جزوه کلاس کارشناسی ارشد، دانشکده علوم جغرافیایی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری.
14) محمدزاده، رحمت(1386). بررسی اثرات زیست محیطی توسعه شهری منطقه 5 شهرداری تهران، جلد دوم، معاونت شهرسازی و معماری، 1-21.
15) نظری قنبری، سارا و علی¬پور، سارا(1396). رشد و توسعه شهری. پنجمین کنفرانس افق نوین.
16) نظريان، اصغر(1380). شهرهاي آينده كانون فاجعه انساني يا بستر تعامل فرهنگي، فضاي جغرافيايي،1(3)، 1-21.
17) Brueckner, J.K., & Hyun, K. (2003). Urban Sprawl and the Property Tax.International Tax and Public Finance.
18) Brueckner, J.K., & Hyun, K. (2003). Urban Sprawl and the Property Tax.International Tax and Public Finance.
19) Cadwallader, M. (1985). Analytical urban geography: spatial patterns and theories.englewood cliffs: prentice-Hall.
20) Cadwallader, M. (1985). Analytical urban geography: spatial patterns and theories.englewood cliffs: prentice-Hall.
21) Cheng, J., & Masser, I. (2003). Urban growth pattern modeling: a case study of Wuhan city, PR China, andscape and Urban Planning, 62, 199-217.
22) Cheng, J., & Masser, I. (2003). Urban growth pattern modeling: a case study of Wuhan city, PR China, andscape and Urban Planning, 62, 199-217.
23) Dubovyk, O. (2010). Spatio-temporal analysis of ISs development, A case study of Istanbul, Turkey, MSc thesis, Faculty of Geo-information science and earth observation, ITC.
24) Dubovyk, O. (2010). Spatio-temporal analysis of ISs development, A case study of Istanbul, Turkey, MSc thesis, Faculty of Geo-information science and earth observation, ITC.
25) Huang, B., Zhang, L., & Wu, B. (2009). Spatiotemporal analysis of rural-urban land coversion, international journal of Geographic Information Science, 23(3), 379-398.
26) Huang, B., Zhang, L., & Wu, B. (2009). Spatiotemporal analysis of rural-urban land coversion, international journal of Geographic Information Science, 23(3), 379-398.
27) Kaya, S. & Curran, P.J. (2006), Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area, International journal of applied earth observation, 74-85.
28) Kaya, S., & Curran, P.J. (2006). Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area, International journal of applied earth observation, 74-85.
29) Liu.Yaolin and et al (2020), The spatial integration and coordinated industrial development of urban agglomerations in the Yangtze River Economic Belt, China, Cities 104 (2020) 102801.
30) Overman, H. (2006). Fat City: The Relationship Between Urban Sprawl and Obesity. center for economic performance.
31) Overman, H. (2006). Fat City: The Relationship Between Urban Sprawl and Obesity. center for economic performance.
32) Shukla, S., Gedam, S., (2022). Evaluating hydrological responses to urbanization in a tropical river basin: a water resources management perspective. Nat. Resour. Res. 28, 327e347.