بررسی وجوه اشتراک جبرعرفانی و جبر اشعری در کلیات سعدی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

انور ضیائی ¹ , ایوب کوشان ² , علی دهقان ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/03/25 تاریخ پذیرش : 1399/03/25 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: سعدی, Saadi, کلیات, جبرعرفانی, جبر اشعری, Koliyat Saadi (Complete Works of Saadi), Mystical compulsion, Al-Ash'ari Compulsion,

چکیده مقاله :

یکی از مسائل بسیار مهمّی که از دیرباز ذهن آدمیان را به خود مشغول کرده و به تأمل فراخوانده، مسأله جبر و اختیار است. سعدی سال‌ها در نظامیّه بغداد به درس و بحث مشغول بوده، در نظامیّه ادرار و مستمری می‌گرفته، گرایش‌های عمیق عرفانی داشته و تحت تأثیر اندیشه‌های طریقت سهروردیه بوده است. همین امر باعث شده که در اعتقادات سعدی، نسبت به جبر تغییراتی ایجاد شود و زاویه دید او به جبر عرفانی گرایش پیدا کند تا جبر کلامی. سؤال این پژوهش عبارت است از این که آیا بین وجوه بارز جبر برخاسته از عرفان سعدی و همچنین جبری که برخاسته از مشرب کلامی اشعری سعدی است وجوه اشتراکی وجود دارد؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده که از یافته‌ها و نتایج به دست آمده به طور عمده می‌توان به بسامد بالای اشتراکات در موضوع جبر عرفانی و جبر اشعریانه در کلیات سعدی اشاره کرد.

چکیده انگلیسی:

One of the most important issues that has occupied people's minds is the issue of determinism. Saadi, who spent many years studying and getting pensions in Al-Nizamiyya of Baghdad, had deep mystical orientation and was impressed by the ideas of the Suhrawardiyah doctrine. This led to a change in Saadi's beliefs about compulsion and his point of view tended more toward mystical compulsion rather than verbal compulsion. The question of this research is whether there are any commonalities between the obvious aspects compulsion arising from Saadi's mysticism and the compulsion arising from Sa'adi's verbal disposition. The research method used in this research was descriptive-analytical. The results showed high frequency of commonalities in the subjects of mystical compulsion and Ash'arist compulsion in Koliyat Saadi (Complete Works of Saadi).