بیان رمزی عطار نیشابوری در شرح نکات و دقائق عرفانی داستان رابعه و بکتاش
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
1 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران
کلید واژه: بکتاش, عطار نیشابوری, روح, رابعه, رمز, نفس,
چکیده مقاله :
داستان دلدادگی «رابعه و بکتاش» در «الهی نامه» یکی از شورانگیزترین داستان های منظوم عاشقانه و عارفانۀ کهن ادب پارسی است که نغمه گر نوای دلنشین و جان افزای آن، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، شاعرنامی و پر آوازۀ قرن ششم هجری قمری است. او از مفاخر و نامآوران بزرگ ادبیات عرفانی و مثنوی های عاشقانه است که نه تنها در بحرمعانی فرید؛ بلکه در خلق داستان های ناب و دلنواز عاشقانه و عارفانه نیز بس بی بدیل است. در میان آثار عطار، مثنوی هایش به سبب وسعت دامنۀ معانی و داشتن مفاهیم گوناگون و سبک داستانی و در عین حال رمزی، در بیان نکات و دقایق عرفانی، جاذبه ایی بس شگرف دارد و از آنجایی که در سخنان عطار همواره احوال روح را باید جستجو کرد، پس به همین سبب نیزاو در مثنوی «الهی نامه» راوی داستان عارفانه و عاشقانه ایی می شود با نام «رابعه و بکتاش» که تماماً تفسیر و تصویر روح است. رابعه، قهرمان اصلی این داستان که نقش دختری عاشق و دلباخته را ایفاء میکند، نمادی از «روح» و معشوق او، «بکتاش»، رمزی از «نفس» آدمی است که شوریدۀ روزگار از آغاز تا پایان این داستان را به توصیف سیر رستگاری رابعۀ «روح» و سیر تکامل بکتاشِ «نفس» اختصاص داده است.
The story of the passion between “Rabe’e and Baktash”, in Ellahi Nameh, has been one of the most aspiring stories in love prose and mystical stories in Persian literature which has been illustrated brilliantly and magnificently by Sheik Farid Aldin Attar Neyshaboori, the famous poet of the 6th century. He is one of the highly applauded mystical and affectionate poets. He has not only won the reputation of conceptual literature, but also created unique and distinctive narrations. Of all his works, his Masnavis have extensive perceptions and various concepts can be driven, they are also mysterious in notifying mystical connotations, and they all have made absolute attraction. Since the state of soul has been considered as the core of Attar’s words, he narrates a mystical and spiritual tale, called “Rabe’e and Baktash” in Ellahi Nameh in which he tries to interpret soul. Rabe’e, the heroin of this story, plays an affectionate role and is the symbol of “soul” and her lover, Baktash, is a secret of “self” in mankind. The poet has devoted the whole story to the salvation process of Rabe’e’s soul and the evolution process of Baktash’s self.