راهبرد‌های توسعه سامانههای آبیاری تحت فشار در مناطق بیابانی ایران با نگرش توسعه پایدار کشاورزی و استقرار جمعیت
محورهای موضوعی : پژوهش های زراعی در حاشیه کویرمرتضی دلفان آذری 1 , حدیقه محمدی 2 , افشین یوسف گمرکچی 3 , محمد عامل صادقی 4
1 - دانشجوی دکترای سازه‌‌های آبی دانشگاه تهران، تهران- ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران، تهران- ایران
3 - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین- قزوین- ایران
4 - دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان، تاکستان- ایران
کلید واژه: GIS, استقرار جمعیت, مکان‌‌یابی, مدل بولین, سامانههای آبیاری,
چکیده مقاله :
ایران دارای منابع آب محدود همراه با تبخیر و تعرق زیاد است، از طرفی ازدیاد جمعیت و نیاز روز افزون جامعه به مواد غذایی و در نتیجه کمبود محصـولات کشاورزی، زنگ خطری است که همـواره به صدا در می آید. از این رو می توان با توسعه منابع آب و یا صرفه جویی در مصرف آب، سطح اراضی تحت کشت آبی و نهایتاً میزان تولیدات کشاورزی را بالا برد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از اطلاعات موجود از منابع آب و خاک در مناطق خشک کشور شامل استان های خراسان رضوی و جنوبی، سمنان، اصفهـان، قم، یزد، هرمزگان، کرمان، سیستـان و بلوچستان و با به کارگیری منطق بولین و نرم افزار GIS، مناطق مناسب و مستعد جهت اجرای سامانه های نوین آبیاری شناسایی شد، سپس بر اساس نتایج پرسشنامه هایی، عوامل موثردر عدم پذیرش سیستم های آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان در مناطق کویری با استفاده نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت با استفاده از شاخص های توسعه پایدار کشاورزی و استقرار جمعیتی، میزان جمعیت قابل استقرار پایدار تخمین زده شد. نتایج نشان می دهد که با استفاده صحیح از منابع آب و خاک، نه تنها می توان شاخص تولید در واحد سطح را نسبت به سطح کشور و دنیا افزایش داد بلکه می توان با افزایش سطح کشت و میزان تولید محصولات در دامنه چهار تا 42 درصد، میزان استقرار جمعیت را نیز بر اساس شاخص های مختلف 11 تا 34 درصد افزایش داد و این در حالی است که عامل اقتصادی- اداری به عنوان چالش اصلی در اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار در مناطق بیابانی شناسایی شد.
Iran has limited water resources combined with high evapotranspiration. The overpopulation and the increasing need of food and thus the lack of agricultural products always rings the alarm. Thus with development of water resources and saving water, we can raise surface water irrigated fields and finally raise agricultural productivity. In this project, by using existing data from soil and water resources in the Central Desert, including provincesKhorasanRazavi and Jonoobi, Semnan, Isfahan, Qom, Yazd, Hormozgan, Kerman, Sistan and Baluchestan and by using Boolean logic and GIS software, suitable and talented areas, identified for the implementation of modern irrigation systems, And then based on the results of questionnaires, affecting factors of rejection the pressurized irrigation systems by farmers in desert areas were analyzed with SPSS software And finally by using sustainable agricultural development indicators of population, the population sustainable settlement, it was estimated. The results show that, with the proper use of water and soil resources and avoid wasting this valuable resource not only can be increase production per unit area index over the country and world but also by increasing acreage can be increase products in the range of 4 to 42 percent and establishment of population based on various indices in the range of 11 to 34 percent. While economic-administrative agent as the main challenge in the implementation of pressurized irrigation systems in desert areas were identified.
_||_