تاثیر کاربرد روی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک لاین های امیدتخش کلزا در رژیم های مختلف رطوبتی
اشکان اشکیانی
1
(
دانشجوی دکترای زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، تاکستان، ایران
)
سعید سیف زاده
2
(
عضو هیئت علمی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، تاکستان، ایران
)
امیرحسین شیرانی راد
3
(
استاد پژوهش، موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
)
سید علیرضا ولدآبادی
4
(
عضو هیئت علمی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، تاکستان، ایران
)
اسماعیل حدیدی ماسوله
5
(
عضو هیئت علمی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، تاکستان، ایران
)
کلید واژه: روی, عملکرد دانه, کلزا, تنش کم آبی,
چکیده مقاله :
به منظور ارزیابی کاربرد روی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک لاین های امیدبخش جدید کلزا در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (94-1393 و 95-1394) در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید. عامل آبیاری و روی به صورت فاکتوریل در کرت های اصلی و عامل لاین در کرت های فرعی اجرا گردید. در این تحقیق، آبیاری در سه سطح شامل آبیاری معمول یا شاهد، قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد، روی در دو سطح شامل آب معمول(عدم کاربرد روی) و محلول پاشی با روی به میزان 30 گرم در لیتر روی و لاین های امیدبخش کلزا شامل Danob ,HW113 ,KR2 ,L155 ,HL2012 در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر آبیاری، روی و لاین بر اکثر صفات مورد بررسی معنیدار بود. مقایسه میانگینهای اثر آبیاری، روی و لاین بر اکثر صفات نشان داد که بیشترین مقدار از تیمار آبیاری نرمال، کاربرد روی و لاین L155 بدست آمد. نتایج مقایسه میانگینهای اثر سه گانه بر اکثر صفات بیانگر این بود که بیشترین مقدار مربوط به لاین L155 در تیمار کاربرد روی و آبیاری نرمال بود. با توجه به نتایج به دست آمده مناسبترین ژنوتیپ برای منطقه، L155 می باشد.
چکیده انگلیسی :
In order to evaluate the application of zinc on some agronomic and physiologic traits of rapeseed promising lines under drought stress conditions, a factorial split plot experiment in a randomized complete block design with three replications for two years (2014-2015 and 2015-2015) in the institute farm Research on breeding and preparation of seedlings and seeds of Karaj was carried out. Irrigation factor and zinc were applied factorially in main plots and promising lines factor in sub-plots. In this study, irrigation at three levels including normal or control irrigation, cessation of irrigation from flowering stage onwards and cessation of irrigation from pod stage onwards, zinc in two levels including normal water (no zinc application) and foliar application with zinc 30 g / l zinc and rapeseed promising lines including Danob, HW113, KR2, L155, HL2012 were placed in subplots. The results of analysis of variance showed that the effect of irrigation, zinc and line on most of the studied traits was significant. Comparison of the mean effects of irrigation, zinc and line on most traits showed that the highest amount of normal irrigation treatment, application of zinc and L155 line was obtained. The results of comparing the means of the triple effect on most of the traits showed that the highest value was related to the L155 line in the treatment of zinc application and normal irrigation. According to the obtained results, the most suitable genotype for the region is L155.
تاثیر کاربرد روی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک لاین های امیدبخش جدید کلزا در رژیم های مختلف رطوبتی
چکیده
به منظور ارزیابی کاربرد روی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک لاین های امیدبخش جدید کلزا در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (94-1393 و 95-1394) در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید. عامل آبیاری و روی به صورت فاکتوریل در کرت های اصلی و عامل لاین در کرت های فرعی اجرا گردید. در این تحقیق، آبیاری در سه سطح شامل آبياري معمول یا شاهد، قطع آبياري از مرحله گل دهی به بعد و قطع آبياري از مرحله خورجین دهی به بعد، روی در دو سطح شامل آب معمول(عدم کاربرد روی) و محلول پاشی با روی به میزان 30 گرم در لیتر روی و لاین های امیدبخش کلزا شامل Danob ,HW113 ,KR2 ,L155 ,HL2012 در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر آبیاری، روی و لاین بر اکثر صفات مورد بررسی معنیدار بود. مقایسه میانگینهای اثر آبیاری، روی و لاین بر اکثر صفات نشان داد که بیشترین مقدار از تیمار آبیاری نرمال، کاربرد روی و لاین L155 بدست آمد. نتایج مقایسه میانگینهای اثر سه گانه بر اکثر صفات بیانگر این بود که بیشترین مقدار مربوط به لاین L155 در تیمار کاربرد روی و آبیاری نرمال بود. با توجه به نتايج به دست آمده مناسبترين ژنوتيپ براي منطقه، L155 می باشد.
کلمات کلیدی: روی، تنش کم آبی، کلزا، عملکرد دانه
مقدمه
کمبود آب به طور فزاینده ای مهم ترین موضوع در بسیاری از نقاط جهان به شمار می رود(Zwart et al., 2004) و محدودیت در دسترسی به آب برای آبیاری نیازمند تغییرات اساسی در مدیریت آبیاری و یا کاربرد شیوه هایی که در آن منابع آبی بهتر حفظ گردند (Dagdelen et al., 2006). ایران یکی از کشورهایی است که دارای آب و هوایی گرم و خشک است واز نظر دسترسی به آب در تمامی طول دوران رشد گياه دارای کمبود می باشد. کلزا با نام علمی Brassica napus L. یکی از گیاهان دانه روغنی مهم در دنیا به شمار رفته (Eyni-Nargeseh et al., 2019) و پس از نخل روغنی و سویا سومین محصول زراعی دانه روغنی در دنیا است. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده از طرف سازمان جهاد کشاورزی (MAJ. 2017) کل سطح زیر کشت کلزا در کشور معادل 102 هزار هکتار می باشد که تولیدی معادل 181 هزار تن داشته است. این در حالی است که طبق آخرین گزارش سازمان خواربار و کشاورزی جهانی کل تولید کلزا در دنیا 2/76 میلیون تن می باشد که از سطحی معادل 7/34 میلیون هکتار به دست آمده است (FAO. 2017). این گیاه دانه روغنی با توجه به خصوصیات زراعی مناسب خود می تواند به عنوان یک محصول زراعی جایگزین برای تناوب های زراعی مبتنی بر غلات مخصوصا در مناطقی با اقلیم های خشک و نیمه خشک بکار برده شود (Hamzei et al., 2012). کلزا عمدتا به دلیل محتوای زیاد روغن (45-40 درصد) مورد توجه کشاورزان قرار می گیرد و یکی از روغن های خوارکی و سالم به دلیل محتوای کم اسیدهای چرب اشباع شده (7 درصد)، محتوای بالای اسیدهای چرب تک اشباع نشده (60 درصد) و محتوای کافی از اسیدهای چرب چند اشباع نشده (12 درصد) به شمار می رود (Starner et al., 1999).
يکی از عناصر ضروری برای رشد گياه و توليد آنزيمهای آنتی اکسيدانت برای مقابله با تنش ها روی می باشد.نقش روی در حفظ سلامت و بی عیبی غشاها و مقاومت گیاهچه به بیماری ها مورد تائید قرار گرفته است. تحت شرایط کمبود روی تولید ماده خشک کل قسمت هوایی گیاه کاهش می یابد که این به ویژه در ژنوتیپ های حساس به علت آسیب فتو اکسیداسیون ایجاد شده در اثر کمبود روی است. گلدهی و تولید بذر در هنگام کمبود روی به شدت دچار اختلال می شود، زیرا لقاح گلچه ها در مرحله خوشه دهی تحت تاثیر قرار می گیرد و در نتیجه تعداد دانه ها کاهش می یابد(Siavashi et al., 2004). از آنجایی که واکنش ارقام جدید کانولا به شدت های مختلف تنش کم آبی در شرایط مختلف تغذیه ای متفاوت است، بنابراین لازم است تأثیر عنصر روی بر جلوگیری از افت شدید کمیت و کیفیت لاین های کانولا در رژیم های مختلف رطوبتی مورد ارزیابی قرار گیرد. تحقیق حاضر نیز در این راستا می باشد.
مواد و روش ها
به منظور ارزیابی اکوفیزیولوژیک پاسخ لاین های جدید کلزا به تنش خشکی آخر فصل در شرایط کاربرد روی، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (94-1393 و 95-1394) در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید.
در این تحقیق، آبیاری در سه سطح شامل آبياري معمول یا شاهد، قطع آبياري از مرحله گل دهی به بعد و قطع آبياري از مرحله خورجین دهی به بعد، روی در دو سطح شامل آب معمول(عدم کاربرد روی) و محلول پاشی با روی به میزان 30 گرم در لیتر روی و لاین های کلزا شامل Danob ,HW113 ,KR2 ,L155 ,HL2012 در کرت های فرعی قرار گرفتند. بر اساس نتایج آزمون خاک کوددهی انجام شد، سپس کرتهای آزمایش بصورت 6 خط 6 متری با فاصله خطوط 30 سانتیمتر و فاصله بوته روی خط 4 سانتیمتر در نظر گرفته شد. دو خط کناری به عنوان حاشیه و 4 خط میانی آن برای نمونه برداری و بررسی صفات مختلف، مورد استفاده قرار گرفت. بين بلوكها براي جلوگيري از اختلاط تيمارهاي مختلف موجود، 7 متر فاصله در نظر گرفته شد و براي هر بلوك سرآب و فازآب جداگانه طراحي گرديد. بین کرتهای اصلی در هر بلوک 4/2 متر فاصله منظور گردید. کاشت در تاریخ 15مهر و با دست صورت پذیرفت. آبیاری براساس نیاز گیاه و با سیفون انجام شد.
عملیات کاشت با دست انجام شد. هر شش ردیف کاشت به عنوان یک کرت در نظر گرفته شد. دو ردیف کناری(6 و1) و 5/0 متر از ابتداء و انتهای کرت به عنوان حاشیه در نظر گرفته شد. سپس 4 خط مرکزی هر کرت و با در نظر گرفتن 5/0 متر حاشیه و مقدار 10 سانتی متر بر روی ردیف 6 مرحله (به فواصل زمانی حدوداً 15 روز) و از مرحله روزت با کف بر نمودن 10 بوته (به صورت تصادفی) از هر کرت اقدام به نمونه برداری تخریبی گردید. نمونه ها سریعاً به آزمایشگاه انتقال داده شد و سپس به صورت جداگانه به اجزاء برگ و سایر اندام های گیاه تفکیک گردید. برای اندازه گیری صفات کمی، نظیر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه در بوته ، تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه ها، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین بوته، طول خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، طول خورجین در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، از هر کرت آزمایش، 10 بوته به طور تصادفی انتخاب و صفات مذکور در آنها اندازه گیری شدند. بعد از تعیین عملکرد و اجزای عملکرد دانه، بخشی از محصول بذری جهت تعیین کیفیت دانه مورد استفاده قرار گرفت. به منظور تعیین میزان روغن دانه، مقداری از بذور هر کرت آزمایشی به آزمایشگاه منتقل شدند و استخراج روغن توسط دستگاه NMR صورت گرفت. میزان کل گلوکوزینولات موجود در دانه های کلزا با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع اندازه گیری شد(Kaushik and Agnihorti. 1999). ميزان پرولين برگ به روش بيتز استخراج (Bates et al., 1973) و غلظت كربوهيدراتهای محلول برگ، به روش احمدی و سی و سه مرده تعيين گرديد (Ahmadi and Sio-Se Mardeh, 2004). تجزیه واریانس داده ها براساس آزمایش فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و مقایسه میانگین ها با آزمون چند دامنه اي دانکن (در سطح 5 %) توسط نرم افزار SAS انجام گرفت. همچنین کلیه نمودارها با استفاده از نرم افزار Excel رسم گردید.
نتایج و بحث
ارتفاع بوته
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر ساده سال، آبیاری، روی و لاین و اثر متقابل آبیاری×لاین در سطح یک درصد و اثر سه گانه و آبیاری×روی ×لاین در سطح پنج درصد بر ارتفاع بوته معنی دار شد. سایر تیمارها تاثیر معنی داری بر ارتفاع بوته نگذاشت (جدول4-1). ارتفاع بوته به طور معنيداري تحت تأثير سالهاي آزمايش قرار گرفت. در این بررسی نتایج مقایسه میانگینها نشان داد بیشترین میانگین ارتفاع بوته در آبیاری نرمال (شاهد) بود و با قطع آب ارتفاع بوته افت شدیدی پیدا کرد. این نتایج نشان می دهند که آبیاری مناسب یک عامل بسیار مهم در جهت دستیابی به بیشترین رشد گیاه و ارتفاع بوته است. کاهش ارتفاع گیاه به موازات کاهش رطوبت موجود در خاک را میتوان به اختلال در فتوسنتز به واسطه تنش کم آبی و کاهش تولید مواد فتوسنتزی جهت ارائه به بخشهای در حال رشد گیاه و نهایتاً عدم دستیابی گیاه به پتانسیل ژنتیکی از نظر ارتفاع نسبت داد. كرلند و جانسون (2000) اظهار داشتند كه توليد كلزا در كانادا اغلب توسط گرما و خشكي آخر فصل به دليل كوتاه شدن طول دوره رشد محدود مي شود. لاین ها نیز بر اساس نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس دارای اثر معنی داری در سطح یک درصد بر ارتفاع بوته بودند. نتایج بدست آمده از مقایسه میانگین اثر متقابل آبیاری×روی×لاین نشان داد که لاین L155 در شرایط آبیاری نرمال و عدم کاربرد روی، بیشترین ارتفاع بوته را به خود اختصاص داد و کمترین رتبه را لاین Danob در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد کسب نمود (جدول 4-6). مقایسه نتایج بدست آمده نشان می دهد که مصرف روی تاثیر جندانی روی تعدیل شرایط تنش کم آبی نداشته است. تحت تنشهای شدید خشکی که موجب کمبود شدید آب در گیاهان میشود بخاطر مختل شدن جریان آب از آوندهای چوبی با سلولهای مجاور بزرگ شدن سولها متوقف میشود (کومار و سینگ، 1996).
تعداد خورجین در ساقه اصلی، شاخه ها و بوته
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تیمارهای آبیاری، روی و لاین و اثر متقابل آبیاری× لاین و آبیاری×روی× لاین دارای اثر معنیداری بر تعداد خورجین در ساقه اصلی، شاخه ها و بوته بود (جدول 4-1). از نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×روی×لاین به روش برشدهی مشخص شد که بیشترین تعداد خورجین در ساقه اصلی، شاخه و بوته در لاین L155 در آبیاری نرمال و کاربرد روی و کمترین آن در لاین Danob در تیمار قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد و عدم کاربرد روی مشاهده شد (جدول4-6). تداوم تنش در مراحل گل دهی و نمو خورجین باعث عدم تلقیح و تشکیل خورجین و تا حدودی افزایش درصد خورجین سقط شده و ریزش آنها می گردد. کاهش تعداد خورجین در تیمار قطع آبیاری نسبت به آبیاری نرمال بیانگر این موضوع است که مراحل گل دهی و نمو خورجین ها بیشتر تحت تاثیر محدودیت آب قرار می گیرد (سینکی و همکاران، 2007).
تعداد دانه در خورجین اصلی و فرعی
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس نشان داد که تیمار سال، آبیاری، روی و لاین بر تعداد دانه در خورجین اصلی و فرعی اثر معنیداری داشت. همچنین در بین اثرات متقابل، اثر آبیاری×لاین بر هر دو صفت و اثر سه گانه آبیاری×روی× لاین در صفت تعداد دانه در خورجین اصلی معنی دار شد (جدول 4-1). در این بررسی نتایج مقایسه میانگین نشان داد بیشترین تعداد دانه در خورجین اصلی و فرعی در آبیاری نرمال و کمترین آن در تیمار قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد. مقایسات میانگین ها نشان داد که بیشترین میانگین تعداد دانه در خورجین اصلی و فرعی در شرایط کاربرد روی بدست آمد. مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×لاین نشان داد که لاین L155 در آبیاری نرمال بیشترین و در لاین Danob ، در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد با کمترین تعداد دانه در خورجین اصلی و فرعی را دارا بود(جدول 4-5). همچنین در مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×روی×لاین به روش برشدهی نشان داد که میانگین این صفت در لاین L155 با میانگین 3/32 در آبیاری نرمال و کاربرد روی بیشترین و در لاین Danob ، در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد و عدم کاربرد روی با میانگین 2/18 کمترین تعداد دانه در خورجین اصلی مشاهده شد (جدول 4-6). بين ژنوتيپ هاي رايج كلزا تنوع ژنتيكي مناسبي از نظر تحمل به سرما وجود دارد براي مثال نتايج حاصل از بررسي سازگاري و پايداري عملكرد ارقام و لاين هاي كلزا نشان دادند كه SLM046ژنوتيپ پايدار و مناسب براي مناطق سرد و معتدل سرد مي باشد و ژنوتيپ Sari Gol نيز از پايداري عملكرد و سازگاري خوبي در زنجان، كرج و همدان برخوردار بود(علیزاده و همکاران، 1398).
وزن هزار دانه
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس نشان داد که تیمار سال، آبیاری، روی و لاین بر وزن هزار دانه در سطح یک درصد اثر معنیداری داشت. همچنین در بین اثرات متقابل، اثر آبیاری×لاین در سطح یک درصد معنی دار شد (جدول 4-7). سال اثر معني داري بر وزن هزار دانه داشت (جدول 4-7) و بيشترين ميزان وزن هزار دانه مربوط به سال دوم آزمايش بود. مقایسه میانگینها نشان داد که بیشترین وزن هزار دانه در آبیاری نرمال و کمترین آن در تیمار قطع آب از مرحله گلدهی به بعد بود. نتایج نشان داد که آبیاری مناسب و به موقع در دستیابی به بیشترین وزن هزار دانه در گیاهان تاثیر گذار بوده به طوریکه تاخیر در کاشت منجر به کاهش وزن هزاردانه در گیاه و دستیابی به کمترین میزان وزن هزار دانه شد. روی دارای اثر معنی داری در سطح یک درصد بر وزن هزار دانه بود به طوریکه مقایسات میانگین نشان داد که بیشترین وزن هزار دانه از اثر تیمار کاربرد روی و کمترین آن از اثر تیمار عدم کاربرد روی به دست آمد (شکل 4-6). لاین ها نیز بر اساس نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس دارای اثر معنیداری در سطح یک درصد بر وزن هزار دانه بود(جدول 4-7). در اختلاف موجود بین لاین ها علاوه بر عوامل ژنتیکی، شرایط محیطی حاکم در مراحل آخر رشد نیز می تواند مؤثر باشد. نصری(2008) نیز طی بررسی ارقام مختلف کلزا تحت شرایط مطلوب و نامطلوب محیطی به این نتیجه رسیدند. در مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×لاین نتایج نشان داد در شرایط آبیاری مختلف تفاوت معنیداری بین لاین ها وجود داشت و لاین L155 با میانگین 1/5 گرم در آبیاری نرمال بیشترین وزن هزار دانه و کمترین آن در لاین ها KR2، HW113 و Danob و در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد با میانگین 6/2 گرم مشاهده شد (جدول 4-9). جنسن و همکاران(1996) با بررسي اثر تنش خشكي بر روي كلزا اظهار داشتند كه كمبود آب باعث كاهش ماده خشك كل، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن دانه و در نتيجه عملكرد دانه ميشود.
عملکرد بیولوژیکی
نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تیمار سال، آبیاری، روی و لاین دارای اثر معنی داری در سطح یک درصد بر عملکرد بیولوژیکی بود و در بین اثرات متقابل نیز اثر متقابل آبیاری×لاین در سطح یک درصد و اثر متقابل آبیاری×روی×لاین در سطح پنج درصد معنی دار شد و سایر اثرات متقابل نیز معنیدار نگردید (جدول 4-7). ميانگين دو ساله عملكرد دانه نشان داد که بالاترين عملكرد بیولوژیک در سال دوم بدست آمد. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد بیشترین عملکرد بیولوژیکی در آبیاری نرمال و کمترین آن در تیمار قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد. محدودیت آب به واسطه کاهش رشد، کوتاه نمودن مراحل رشدی و اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک را کاهش داد. رايت و همكاران (1996) نيز مشاهده نمودند كه كمبود آب در دسترس، موجب كاهش شديد عملكرد بيولوژيك كلزا گردید. مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×روی×لاین به روش برشدهی، نشان داد که بیشترین عملکرد بیولوژیکی در شرایط کاربرد روی از لاین L155 با میانگین 0/23278 کیلوگرم در هکتار در آبیاری نرمال و کمترین در تیمار عدم کاربرد روی از لاین Danob با میانگین 0/9445 کیلوگرم در هکتار در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد (جدول 4- 10). نتایج امیدیان و همکاران (1391) نشان داد که عملكرد بيولوژيكي با مصرف سولفات روي به طور قابل ملاحظه اي افزايش يافت اين امر از آنجا ناشي مي شود كه مصرف روي سبب انتقال بهتر آب از خاك به گياه شده و باعث افزايش ماده خشك كل مي شود.
عملکرد دانه
نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تیمار سال، آبیاری، روی و لاین دارای اثر معنی داری در سطح یک درصد بر عملکرد دانه بود و در بین اثرات متقابل نیز اثر متقابل آبیاری×لاین و اثر متقابل آبیاری×روی ×لاین در سطح یک درصد معنی دار شد (جدول 4-7). نتایج مقایسه میانگینها نشان داد بیشترین عملکرد دانه در آبیاری نرمال و کمترین آن در تیمار قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد. كاهش عملكرد دانه به ميزان زيادي به سبب كاهش وزن دانه نسبت به شرايط عدم تنش بود. نتایج بدست آمده از این تحقیق با نتایج آل بارک (2006) و سینکی و همکاران (2007) که کاهش عملکرد دانه را تحت شرایط تنش گزارش کردند، مطابقت دارد. نتایج مقایسه میانگینهای صفت عملکرد دانه در سطوح مختلف روی نشان داد که کمترین و بیشترین میزان صفت مذکور به ترتیب در شرایط عدم کاربرد و در شرایط کاربرد آن مشاهده گردید. نخستین گمانهزنیها در مورد تأثیر مثبت روی بر رشد گیاه توسط سینگ و همکاران (1980) مطرح شد، که نشان داد مصرف روی موجب بهبود رشد و عملکرد ماده خشک در خردل هندی گردید. بعدها مشخص شد که مصرف روی و سلنیوم در مقادیر پایین، موجب بهبود رشد و ظرفیت آنتیاکسیدانی در هر دو گروه گیاهان تکلپه و دولپه میگردد (هارتیکاینن و همکاران، 1999). همچنین در نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×روی×لاین به روش برشدهی، نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در شرایط کاربرد روی از لاین L155 با میانگین 6310 کیلوگرم در هکتار در آبیاری نرمال و کمترین آن در شرایط عدم کاربرد روی از Danob با میانگین 2484 کیلوگرم در هکتار در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد (جدول 4- 10).
جدول 4-1- تجزيه واريانس مركب صفات مورد مطالعه لاین های کلزا تحت تأثير روی و آبیاری در آزمايش دو ساله
میانگین مربعات | درجه آزادی | منابع تغییرات | ||||||||
عملکرد دانه | عملکرد بیولوژیکی | وزن هزار دانه | تعداد دانه در خورجین فرعی | تعداد دانه در خورجین اصلی | تعداد خورجین در بوته | تعداد خورجین در شاخه | تعداد خورجین در ساقه اصلی | ارتفاع بوته | ||
**26775294 | **222920547 | **708/59 | **213/339 | **76/461 | *3/7135 | ns 7/142 | **8/5249 | **8/7586 | 1 | سال |
987397 | 1452389 | 471/0 | 893/3 | 08/3 | 1/377 | 0/204 | 3/37 | 3/45 | 4 | تکرار× سال |
**102669177 | **1171503661 | **982/52 | **521/571 | **83/1400 | **0/220307 | **4/81404 | **1/33972 | **8/48724 | 2 | آبیاری |
ns 152827 | ns 376218 | **678/4 | ns 911/0 | *97/14 | ns8/284 | ns 4/31 | **1/480 | ns3/1 | 2 | سال× آبیاری |
**5194183 | **73850931 | **785/2 | *040/29 | **68/64 | **6/12928 | **3/4783 | **6/1984 | **3/3217 | 1 | روی |
ns 1590 | ns 1780 | ns 253/0 | ns 024/0 | ns 15/0 | ns 7/8 | ns 1/6 | ns 1/0 | ns 8/10 | 1 | سال× روی |
ns 24280 | ns 1483329 | ns 021/0 | ns 223/0 | ns 43/0 | ns 2/410 | ns 0/242 | ns 0/22 | ns 9/64 | 2 | آبیاری × روی |
ns 677 | ns 617880 | ns 003/0 | ns 004/0 | ns 46/0 | ns 2/58 | ns 2/93 | ns 3/4 | ns 9/4 | 2 | سال× آبیاری × روی |
356201 | 812898 | 167/0 | 691/3 | 50/3 | 1/155 | 7/86 | 1/47 | 3/28 | 20 | خطای اول |
**3087881 | **40806892 | **560/1 | **434/20 | **97/41 | **3/6080 | **0/2094 | **1/1043 | **2/1289 | 4 | لاین |
ns 20382 | ns 313962 | ns 060/0 | ns 130/0 | ns 53/0 | ns 6/62 | ns 4/64 | ns 1/24 | ns3/20 | 4 | سال×لاین |
**831878 | **12546882 | **463/0 | *426/5 | **49/11 | **0/2034 | **1/808 | **5/284 | **2/356 | 8 | آبیاری×لاین |
ns 16112 | ns 141137 | ns 063/0 | ns 045/0 | ns 19/0 | ns 0/27 | ns 5/38 | ns 2/7 | ns2/19 | 8 | سال×آبیاری×لاین |
ns 26950 | ns 243752 | ns 005/0 | ns 149/0 | ns 36/0 | ns 1/82 | ns 8/40 | ns 7/7 | ns3/25 | 4 | روی×لاین |
ns 15121 | ns 237152 | ns 009/0 | ns 112/0 | ns 20/0 | ns 9/15 | ns 3/8 | ns 4/2 | ns1/22 | 4 | سال×روی×لاین |
**54004 | *717737 | ns 032/0 | ns 145/0 | *56/0 | **6/119 | *6/42 | **0/22 | *0/33 | 8 | آبیاری×روی×لاین |
ns 8256 | ns 183815 | ns 020/0 | ns 058/0 | ns 09/0 | ns 4/16 | ns 5/8 | ns 3/2 | ns4/6 | 8 | سال×آبیاری×روی×لاین |
279641 | 941715 | 123/0 | 228/2 | 46/3 | 1/112 | 5/71 | 5/36 | 3/42 | 96 | خطای دوم |
10/12 | 23/6 | 19/9 | 94/8 | 56/7 | 59/6 | 82/8 | 34/9 | 34/4 | ضریب تغییرات (درصد) | |
ns: غیر معنی دار، * و ** به ترتیب معنی دار در سطح احتمال پنج و یک درصد
جدول 4-5- نتایج مقایسه میانگینهای اثر متقابل آبیاری× لاین بر برخی صفات مورد مطالعه
آبیاری | لاین | تعداد دانه در خورجین فرعی | وزن هزار دانه (گرم) |
شاهد | HL2012 | b9/18 | a5/4 |
L155 | a2/21 | b1/5 | |
KR2 | b2/19 | a6/4 | |
HW113 | ab6/19 | a7/4 | |
Danob | b3/19 | a6/4 | |
قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد | HL2012 | a8/17 | b1/4 |
L155 | ab4/17 | b0/4 | |
KR2 | b2/16 | a6/3 | |
HW113 | b3/16 | a7/3 | |
Danob | b2/16 | a6/3 | |
قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد | HL2012 | a8/14 | a2/3 |
L155 | a5/14 | a1/3 | |
KR2 | b8/12 | b6/2 | |
HW113 | b7/12 | b6/2 | |
Danob | b6/12 | b6/2 |
میانگینهای دارای حداقل یک حرف مشترک در هر ستون فاقد اختلاف معنیدار آماری در سطح احتمال پنج درصد هستند
جدول 4-6- نتایج مقایسه میانگینهای اثر متقابل روی × آبیاری×لاین بر برخی صفات مورد مطالعه
روی | آبیاری | لاین | ارتفاع بوته (سانتی متر) | تعداد خورجین در ساقه اصلی | تعداد خورجین در شاخه ها | تعداد خورجین در بوته | تعداد دانه در خورجین اصلی | عملکرد بیولوژیکی (در هکتار) | عملکرد دانه (کیلوگرم در هکتار) | |||||||||
عدم کاربرد روی | معمول | HL2012 | b5/165 | b3/78 | c7/114 | c1/193 | a7/27 | b17835 | b5134 | |||||||||
L155 | a1/188 | a2/98 | a9/150 | a1/249 | a9/30 | a22237 | a6109 | |||||||||||
KR2 | b1/167 | b1/80 | c9/117 | bc1/198 | a0/28 | b18382 | b5268 | |||||||||||
HW113 | b8/174 | b8/84 | b6/128 | b4/213 | a8/28 | b19121 | ab5470 | |||||||||||
Danob | b4/172 | b6/81 | bc0/123 | bc7/204 | a5/28 | b18690 | ab5384 | |||||||||||
قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی به بعد | HL2012 | a9/153 | a3/70 | a6/101 | a9/171 | a 8/25 | a16523 | a4717 | ||||||||||
L155 | ab4/151 | ab9/65 | a1/95 | a0/161 | ab7/24 | ab15831 | ab4553 | |||||||||||
KR2 | c5/136 | c3/54 | b2/78 | b5/132 | b3/22 | c13702 | b3856 | |||||||||||
HW113 | c8/138 | bc2/56 | b1/80 | b3/136 | b8/22 | bc13995 | ab3980 | |||||||||||
Danob | bc3/141 | bc0/59 | b3/82 | b4/141 | ab2/23 | bc14272 | ab4104 | |||||||||||
قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد | HL2012 | a2/126 | a7/45 | a1/67 | a9/112 | a7/20 | a12199 | a3434 | ||||||||||
L155 | ab9/123 | a3/44 | a7/64 | a0/109 | a4/20 | a11760 | ab3204 | |||||||||||
KR2 | abc5/116 | b6/35 | b2/54 | b8/89 | ab8/18 | b10105 | bc2690 | |||||||||||
HW113 | bc1/114 | b9/33 | b6/51 | b6/85 | b4/18 | b9887 | bc2602 | |||||||||||
Danob | c6/112 | b6/31 | b0/50 | b6/81 | b2/18 | b9445 | c2484 | |||||||||||
کاربرد روی | معمول | HL2012 | b2/179 | b3/87 | b1/131 | b5/218 | a 1/29 | b19487 | a 5579 | |||||||||
L155 | a0/195 | a1/102 | a6/156 | a7/258 | a 3/32 | a23278 | a 6310 | |||||||||||
KR2 | b0/181 | ab8/89 | b1/138 | b9/227 | a 6/29 | b20403 | a 5776 | |||||||||||
HW113 | ab5/184 | ab0/94 | ab0/144 | b0/238 | a 2/30 | b21183 | a 5886 | |||||||||||
Danob | b1/182 | ab7/89 | b3/139 | b0/229 | a 5/29 | b20131 | a 5730 | |||||||||||
قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی به بعد | HL2012 | a0/164 | a6/76 | a8/110 | a4/187 | a3/27 | a17517 | a5032 | ||||||||||
L155 | ab7/158 | ab6/72 | a5/104 | a1/177 | ab2/26 | ab16948 | a4826 | |||||||||||
KR2 | bc7/148 | bc6/64 | b2/92 | b9/156 | ab2/24 | bc15479 | a4370 | |||||||||||
HW113 | c6/146 | bc6/62 | b8/88 | b5/151 | b8/23 | c15117 | a4310 | |||||||||||
Danob | 9/142 | c2/61 | b7/86 | b9/147 | b5/23 | c14595 | a4190 | |||||||||||
قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد | HL2012 | a5/134 | a6/52 | a9/74 | a5/127 | a9/21 | a13345 | a3679 | ||||||||||
L155 | a4/132 | a1/50 | a9/71 | a0/122 | ab5/21 | ab12945 | ab3606 | |||||||||||
KR2 | b4/119 | b5/38 | b6/59 | b1/98 | b3/19 | c10778 | b2935 | |||||||||||
HW113 | b0/120 | b6/38 | b5/58 | b0/97 | ab4/19 | c10914 | b2932 | |||||||||||
Danob | b8/120 | b2/39 | b9/57 | b1/97 | 4/19 | bc11046 | b2921 | |||||||||||
میانگینهای دارای حداقل یک حرف مشترک در هر ستون فاقد اختلاف معنیدار آماری در سطح احتمال پنج درصد هستند
درصد روغن دانه
نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که از بین تیمارها تیمار سال در سطح پنج درصد و تیمارهای آبیاری، روی و لاین در سطح یک درصد معنیدار بود و تنها اثر متقابل آبیاری×لاین معنیدار شد (جدول 4-7). نتایج مقایسه میانگینها نشان داد بیشترین میزان روغن دانه در آبیاری نرمال و کمترین آن در تیمار قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد. تنش خشكي موجب بالا رفتن دماي اندام هاي گياه مي شود، چون دما مهمترين عامل در كاهش درصد روغن مي باشد، لذا درصد روغن در افزايش دما دچار افت مي شود (باقری و همکاران، 1386). نتایج مقایسه میانگینهای صفت عملکرد دانه در سطوح مختلف روی نشان داد که کمترین و بیشترین میزان صفت مذکور به ترتیب در شرایط عدم کاربرد و در شرایط کاربرد آن مشاهده گردید(شکل 4-7). مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×لاین نتایج نشان داد در شرایط آبیاری مختلف تفاوت معنیداری بین لاین ها وجود داشت و لاین L155 با میانگین 7/45 درصد در آبیاری نرمال بیشترین درصد روغن دانه و کمترین آن در لاین Danob و در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد با میانگین 9/41 درصد مشاهده شد. فلاجلا و همكاران (2002) مراحل گلدهي و پر شدن دانه در آفتابگردان بيشترين حساسيت به تنش خشكي را نشان مي دهند. كه در اين مراحل كيفيت روغن تا حد زيادي تحت تاثير خشكي قرار مي گيرد.
میزان گلیکوزینولات دانه
نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر آبیاری، روی و لاین بر میزان گلیکوزینولات دانه همچنین اثر متقابل آبیاری×لاین و آبیاری×روی×لاین در سطح یک درصد معنیدار بود (جدول 4-7). در این بررسی نتایج مقایسه میانگینها نشان داد کمترین میانگین گلیکوزینولات دانه در آبیاری نرمال و بیشترین آن در تیمار قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد. گزارش های زیادی، افزایش در میزان گلوکوزینولات دانه را در شرایط خشکی اعلام نموده اند(جنسون و همکاران،1996، نصری و همکاران، 2008). نتایج مقایسه میانگینها نشان داد سطوح مختلف روی اثر معنیداری در سطح یک درصد بر میزان گلیکوزینولات دانه داشت بطوریکه در شرایط کاربرد روی کمترین و در شرایط عدم کاربرد روی بیشترین میزان گلیکوزینولات دانه مشاهده گردید. همچنین نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری ×روی× لاین به روش برشدهی، نشان داد که بیشترین میزان گلیکوزینولات دانه در تیمار عدم کاربرد روی از لاین Danob با میانگین 1/17 میلی گرم در گرم وزن خشک، در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد و کمترین آن در تیمار کاربرد روی از لاین L155 با میانگین 0/8 میلی گرم در گرم وزن خشک، در آبیاری نرمال مشاهده گردید.
میزان پرولین برگ
نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تیمار سال، آبیاری، روی و لاین همچنین اثر متقابل آبیاری × لاین بر میزان پرولین برگ در سطح یک درصد معنیدار بود (جدول 4-7). نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری × لاین به روش برشدهی، نشان داد که کمترین میزان پرولین برگ در لاین L155 با میانگین 1/10 ، در آبیاری نرمال مشاهده و بیشترین آن در لاین Danob با میانگین 7/21 میکرومول در گرم وزن تر، در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد (جدول 4- 8). اشرف و فولاد (2007 )گزارش دادند که دمای پایین باعث القاء تغییرات در ترکیبات پروتیینی، پرولین و کربوهیدراتها می شود مولکولهای پیک که در سیستم های انتقال سیگنال نقش دارند، آنزیم های ویژه ای را برای فعال کردن مسیر تولید پرولین ایجاد می کنند تا باعث تشکیل یا تنظیم فعالیت ترکیبات دفاعی مانند پرولین شود. همچنین پرولین در تنظیم فشار اسمزی، حفظ یکپارچگی غشا، تعادل بین آنزیم ها و پاکسازی رادیکال های آزاد نقش دارد.
میزان کربوهیدرات محلول برگ
نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تیمار سال در سطح پنج درصد، آبیاری، روی و لاین همچنین اثرات متقابل آبیاری×لاین و آبیاری×روی×لاین بر میزان کربوهیدرات محلول برگ در سطح یک درصد معنیدار بود. سایر اثرات متقابل نیز معنیدار نگردید (جدول 4-7). نتایج مقایسه میانگینها نشان داد کمترین میزان کربوهیدرات محلول برگ در آبیاری نرمال و بیشترین آن در تیمار قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد. تحت تنش خشکی، افزایش فعالیت آنزیم آمیلاز موجب تجزیه نشاسته و تبدیل آن به واحد های کوچک تر به هنگام تنش کمبود آب می گردد و این عمل برای تحمل تنش از طریق تنظیم اسمزی صورت می گیرد. افزایش قندهای محلول در واکنش به تنش خشکی، به انتقال آهسته ترآن از برگ به ساقه و مصرف کندتر آن به سبب کاهش در رشد و سایر تغییرات نظیر هیدرولیز نشاسته نسبت داده شده است(اینگرام و بارتلز، 1996). همچنین نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری×روی×لاین نشان داد که کمترین میزان کربوهیدرات محلول برگ در تیمار کاربرد روی از لاین L155 با میانگین 1/22 ، در آبیاری نرمال مشاهده و بیشترین آن در تیمار عدم کاربرد روی از لاین Danob با میانگین 4/52 میلیگرم در گرم وزنتر، در شرایط قطع آب از مرحله گلدهی به بعد مشاهده شد (جدول 4- 8). كمتر بودن ميزان كربوهيدرات محلول در برگ در شرايط عدم تنش تا حد زيادي به تداوم داشتن مصرف كربوهيدرات توليدي در نقاط رشدي گياه ربط دارد و تجمع يافتن آن در برگ تحت تنش مي تواند به اين دليل باشد كه مصرف و انتقال آن تحت تنش رطوبتي جلوگيري مي شود. چنين استدلال هايي به وسيله شارما و کوهاد، 2006، یوردانو و همکاران ،2003) گزارش گرديده است.
جدول 4-7- تجزيه واريانس مركب صفات مورد مطالعه لاین ها کلزا تحت تأثير روی و آبیاری در آزمايش دو ساله
میانگین مربعات | درجه آزادی | منابع تغییرات | |||
کربوهیدارت محلول در برگ | پرولین برگ | گلوکوزینولات دانه | درصد روغن دانه | ||
*7/921 | **740/951 | ns 73/8 | *256/7 | 1 | سال |
4/49 | 650/16 | 38/11 | 459/0 | 4 | تکرار× سال |
**9/6979 | **612/1191 | **81/625 | **141/111 | 2 | آبیاری |
ns 1/2 | **522/22 | ns 22/2 | ns 181/0 | 2 | سال× آبیاری |
**1/367 | **460/57 | **38/32 | **040/7 | 1 | روی |
ns 9/0 | ns 256/0 | ns 12/0 | ns 023/0 | 1 | سال× روی |
ns 3/0 | ns 090/0 | ns 28/0 | ns074/0 | 2 | آبیاری × روی |
ns 4/1 | ns 003/2 | ns 03/0 | ns 012/0 | 2 | سال× آبیاری × روی |
6/5 | 769/1 | 07/1 | 220/0 | 20 | خطای اول |
**7/210 | **229/36 | **90/17 | **126/4 | 4 | لاین |
ns 0/1 | ns 248/0 | ns 15/0 | ns 021/0 | 4 | سال×لاین |
**6/55 | **196/9 | **21/5 | **022/1 | 8 | آبیاری×لاین |
ns 9/0 | **946/1 | ns 13/0 | ns 017/0 | 8 | سال×آبیاری×لاین |
ns 4/2 | ns 160/0 | ns 22/0 | ns 004/0 | 4 | روی×لاین |
ns 5/1 | ns433/0 | ns 05/0 | ns 034/0 | 4 | سال×روی×لاین |
**6/3 | ns 735/0 | **31/0 | ns 060/0 | 8 | آبیاری×روی×لاین |
ns 5/0 | ns 300/0 | ns 03/0 | ns 056/0 | 8 | سال×آبیاری×روی×لاین |
5/4 | 585/0 | 45/0 | 158/0 | 96 | خطای دوم |
76/5 | 76/4 | 23/5 | 91/0 | ضریب تغییرات (درصد) | |
ns: غیر معنی دار، * و ** به ترتیب معنی دار در سطح احتمال پنج و یک درصد
جدول 4-8- مقایسه میانگین اثر ساده روی بر برخی صفات مورد مطالعه در سال های زراعی 96-1394
روغن دانه (درصد) | پرولین برگ ( میکرومول بر گرم وزن تر برگ ) | تیمار روی |
b5/43 | a6/16 | عدم کاربرد روی |
a9/43 | b4/15 | کاربرد روی |
14/0 | 41/0 | Lsd (0.05) |
میانگینهای دارای حداقل یک حرف مشترک در هر ستون فاقد اختلاف معنیدار آماری در سطح احتمال پنج درصد هستند.
جدول 4-9- نتایج مقایسه میانگینهای اثر متقابل آبیاری× لاین بر برخی صفات مورد مطالعه
آبیاری | لاین | روغن دانه (درصد) | پرولین برگ ( میکرومول بر گرم وزن تر برگ ) | |||
شاهد | HL2012 | c7/44 | a5/12 | |||
L155 | a7/45 | b1/10 | ||||
KR2 | bc9/44 | a1/12 | ||||
HW113 | b0/45 | ab5/11 | ||||
Danob | bc9/44 | a9/11 | ||||
قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد | HL2012 | a2/44 | a2/14 | |||
L155 | a0/44 | a9/14 | ||||
KR2 | b4/43 | a8/16 | ||||
HW113 | b4/43 | a7/16 | ||||
Danob | b4/43 | a7/16 | ||||
قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد | HL2012 | a9/42 | c7/18 | |||
L155 | a8/42 | bc1/19 | ||||
KR2 | b1/42 | ab5/21 | ||||
HW113 | b0/42 | a6/21 | ||||
Danob | b9/41 | a7/21 | ||||
میانگینهای دارای حداقل یک حرف مشترک در هر ستون فاقد اختلاف معنیدار آماری در سطح احتمال پنج درصد هستند.
جدول 4-10- نتایج مقایسه میانگینهای اثر متقابل روی × آبیاری×لاین بر برخی صفات مورد مطالعه
روی | آبیاری | لاین | گلوکوزینولات دانه (میکرو مول بر گرم کنجاله) | کربوهیدارت محلول در برگ (میلیگرم بر گرم وزن تر برگ) |
عدم کاربرد روی | معمول | HL2012 | a1/11 | a2/30 |
L155 | b5/8 | b4/23 | ||
KR2 | a7/10 | a2/29 | ||
HW113 | a2/10 | a4/27 | ||
Danob | a4/10 | a3/28 | ||
قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی به بعد | HL2012 | c1/12 | c6/33 | |
L155 | bc6/12 | bc6/35 | ||
KR2 | a3/14 | a4/41 | ||
HW113 | a0/14 | a4/40 | ||
Danob | ab7/13 | ab5/39 | ||
قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد | HL2012 | c4/15 | b2/45 | |
L155 | bc8/15 | b2/46 | ||
KR2 | ab9/16 | a8/50 | ||
HW113 | ab0/17 | a7/51 | ||
Danob | a1/17 | a4/52 | ||
کاربرد روی | معمول | HL2012 | a9/9 | a5/26 |
L155 | b0/8 | b1/22 | ||
KR2 | a5/9 | ab3/25 | ||
HW113 | a0/9 | ab5/24 | ||
Danob | a5/9 | ab4/25 | ||
قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی به بعد | HL2012 | b3/11 | c8/30 | |
L155 | b8/11 | bc0/33 | ||
KR2 | a9/12 | ab0/37 | ||
HW113 | a2/13 | ab5/37 | ||
Danob | a4/13 | a8/38 | ||
قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد | HL2012 | b5/14 | b0/42 | |
L155 | b8/14 | b2/43 | ||
KR2 | a4/16 | a9/48 | ||
HW113 | a5/16 | a7/48 | ||
Danob | a5/16 | a0/49 |
میانگینهای دارای حداقل یک حرف مشترک در هر ستون فاقد اختلاف معنیدار آماری در سطح احتمال پنج درصد هستند
منابع
امیدیان، ا.، س. ع. سیادت، ر. ناصري و م. مرادي. 1391 . اثر محلولپاشی سولفات روي بر عملکرد، میزان روغن و پروتئین دانه چهار رقم کلزا . مجله علوم زراعی ایران (1): 28-16.
باقري، ح.، ا.ح. شيراني راد، م. ج. مير هادي و ب. دلخوش. 1386 . بررسي اثر تنش كم آبي بر صفات كمي و كيفي كلزا. فصلنامه دانش كشاورزي ايران. 4(1). 280 -265 .
عليزاده، ب.، يزداندوست همداني، م.، رضايي زاد، ع.، عزيزي نيا، ش.، خياوي، م.، شيراني راد، ا. ح.، جاويدفر، ف.، پاسبان اسلام، ب.، مصطفوي راد، م.، شريعتي، ف.، رحمانپور اوزان، س.، عالم خومرام، م. ح.، مجدنصيري، ب.، اميري اوغان، ح. و زارعي سياه بيدي، ا. 1398 . نيما، رقم جديد كلزاي زمستانه براي كشت در مناطق سرد و معتدل سرد ايران. نشريه علمي يافته هاي تحقيقاتي در گياهان زراعي و باغي. 8 (1): 76-61.
نبیپور، ع.، ب. یزدی صمدی، ا. صرافی، ع. زالی، ع. طالعی و ع. ا. شاهنجات بوشهری. 1384. بررسی ژنتیکی صفات مهم زراعی و تعیین روابط بین آنها در آفتابگردان به کمک رگههای اینبرد نوترکیب. مجله علوم کشاورزی ایران 36 (3): 658-647.
Al-Barrak, Kh. M. 2006. Irrigation interval and nitrogen level effects on growth and yield of canola(Brassica napus L.). Scientific Journal of King Faisal University. Al-Hassa, Saudi Arabia. 71:87-102.
Ashraf, M., and Foolad, M.R. 2007. Role of glycine betaine and proline in improving plant abiotic stress resistance. Environ. Exp. Bot., 59: 206-216.
Ahmadi, A. and A. Sio-Se Mardeh. 2004. The effect of water stress on soluble carbohydrates, chlorophyll and proline contents of four Iranian wheat cultivars under different moisture regims. Iranian Journal of Agricultural Science. 35(3): 753-763 (in Persian).
Bates, L., R. P. Waldren., and I. D. Teare. 1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant and Soil. 39: 205-207.
Dagdelen, N., E. Yılmaz, F. Sezgin and T. Gurbuz. 2006. Water-yield relation and water use efficiency of cotton (Gossypium hirsutum L.) and second crop corn (Zea mays L.) in western Turkey. Agric. Water Manage. 82: 63-85.
Eyni-Nargeseh H, Aghaalikhani M, Shirani Rad AH, Mokhtassi-Bidgoli A and Modares Sanavy S.A.M. 2019. Late Season Deficit Irrigation for Water-Saving: Selection of Rapeseed (Brassica napus) Genotypes Based On Quantitative and Qualitative Features. Archives Agronomy and Soil Science, doi.org/10.1080/03650340.2019.1602866
(FAO) Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2017. FAOSTAT Data. www.faostat.fao.org.
(MAJ) Ministry of Agriculture Jahad, 2017. Agricultural statistics, 2013-2014, volume 1. Available at: http://www.maj.ir/Portal/Home/.pdf.
FAO, 2013. Food outlook . Global Market Analysis. http://www.fao.foodoutlook.com
Flagella, Z., Rotunnon, T., Tarantino, E., Di-Caterina, R., and Decaro, A. 2002. Changes in seed yield and oil fatty acid composition of high oleic sunflower (Helianthus annus L.) hybrids in relation to sowing date and water regime. Europ J. Agron. 17: 3. 221-230.
Hashem, A., Majumdar, M. N. A., Hamid, A. and Hossaom, M. M. (1998) Drought stess effects on seed yield attibutes, growth, cell membrance stability and gas exchange of synthesized Brassica napus. Journal of Agronory and crop.Science. 180(3):129-136.
Hartikainen, H. and Xue, I. 1999. The promotive effect of selenium on plant growth as triggered by ultraviolet radiation. Journal of Environmental Quality, 28: 1372-1375.
Hamzei J and Soltani J. 2012. Deficit Irrigation of Rapeseed for Water-Saving: Effects on Biomass Accumulation, Light Interception and Radiation Use Efficiency under Different N Rates. Agriculture, Ecosystems and Environment, 155: 153-160.
Ingram, J., and Bartels, D. 1996. The molecular basis of dehydration tolerance in plants. Ann. Rev. Plant Physiol. and Molecu. Bio. 47: 377-403.
Jensen, C. R., V. O. Mogensen, G. Mortensen, J. K. Fieldsen and G. H. Thage. 1996. Seed glucosinolate oil and protein content of field grown rape (Brassica napus L.) affected by soil drying and evaporative demand. Field Crops Res. 47:93-105.
Kirland, K. and E. N. Johnson. 2000. Alternative seeding dates (fall and April) affect (Brassica napus) Canola yield and quality. Can. J. plant Sci., 80
Kumar, A. and Singh, D. P. (1996) Profiles of leaf conductance and transpiration in Brassica species and influences by water stress a different plant growth stages. Annals of biology. Ludhian . 12(2):255-263.
Kaushik, N., and Agnihorti, A. 1999. High performance liquid chromatographic method for separation and quantification of intact glucosinolates. Chromatographia. 49: 4. 281-284.
Nasri, M., H. Zahedi and H. R. Tohidi Moghadam. 2008. Investigation of Water Stress on macro elements in Rapeseed genotypes Leaf (Brassica napus). Am. J. of Agric and Bio Sci. 3 (4): 669-672.
Sinaki, J. M., E. Majidi Heravan, A. H. Shirani Rad, G. Noormohamadi and G. Zarei. 2007. The effects of water deficit during growth stages of canola (B.napus L.). Amer-Eurasian J. Agric.Environ. Sci. 2(4):417-422.
Singh, M., Singh, H. and Bhandari, D. K. 1980. Interaction of selenium and sulphur on the growth and chemical composition of raya. Soil Science, 129: 238-244.
Sharma KD and Kuhad MSMS. 2006. Influence of Potassium level and soil moisture regime on biochemical metabolites of Brassica Species. Brassica J. 8:71-74.
Starner D.E, Hamama A.A and Bhardwaj L. 1999. Canola Oil Yield and Quality As Affected by Production Practices in Virginia. In: Janick J, editor. Perspectives on new crops and new uses. Alexandria (VA): ASHS Press; p. 254–256.
Siavashi, K., R. Soleimani and M. J. Malakouti. 2004. Effect of zinc sulfate application times and methods on grain yield and protein content of chickpea in rainfed conditions. Iran. J. Soil Water. 18(1): 42-49
Wright, P. R., J. M. Morgan, R. S. Jossop and A. Cass. 1996. Comparative adaptation of canola (Brassica napus L.) and indian mustard (Brassica Juncea) to soil water deficit. Field Crops Res. 42: 1-13.
Yordanov V and Tsonev T, 2002. Plant responses to drought, acclimation and stress tolerance. Photosynthica 38(1): 171-186.
Zwart, S.J. and Bastiaanssen, G.M. 2004. Review of measured crop water productivity values for irrigated wheat, rice, cotton and maize. Agric. Water Manage. 69:115-133.
The effect of zinc application on some agronomic and physiologic traits of rapeseed promising lines in different irrigation regimes
Abstract
In order to evaluate the application of zinc on some agronomic and physiologic traits of rapeseed promising lines under drought stress conditions, a factorial split plot experiment in a randomized complete block design with three replications for two years (2014-2015 and 2015-2015) in the institute farm Research on breeding and preparation of seedlings and seeds of Karaj was carried out. Irrigation factor and zinc were applied factorially in main plots and promising lines factor in sub-plots. In this study, irrigation at three levels including normal or control irrigation, cessation of irrigation from flowering stage onwards and cessation of irrigation from pod stage onwards, zinc in two levels including normal water (no zinc application) and foliar application with zinc 30 g / l zinc and rapeseed promising lines including Danob, HW113, KR2, L155, HL2012 were placed in subplots. The results of analysis of variance showed that the effect of irrigation, zinc and line on most of the studied traits was significant. Comparison of the mean effects of irrigation, zinc and line on most traits showed that the highest amount of normal irrigation treatment, application of zinc and L155 line was obtained. The results of comparing the means of the triple effect on most of the traits showed that the highest value was related to the L155 line in the treatment of zinc application and normal irrigation. According to the obtained results, the most suitable genotype for the region is L155.