عاشق کامل از دیدگاه ریچارد رول و احمد غزّالی با تأکید بر کتاب‏های آتش عشق و سوانح ‏العشاق

محورهای موضوعی : مسیحیت

زهره همت ¹ (دانشجوی دکتری ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
فاطمه لاجوردی ² (استادیار گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/09/28 تاریخ پذیرش : 1399/09/28 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: ریچارد رول, احمد غزّالی, آتش عشق, سوانح‏العشاق, عشق عرفانی, عاشق کامل,

چکیده مقاله :

ریچارد رول (1300-1349م)، عارف، عزلت گزین، نویسنده و مفسر انگلیسی کتاب مقدّس واحمد غزّالی (452-520ق)، عارف، نویسنده و واعظ ایرانی، در مهم ترین آثار خود، آتش عشق و سوانح العشاق، شرح مبسوطی از موضوع عشق به دست داده‌ و از ماهیّتِ عشق، متعلقِ عشق، ویژگی های عاشق و اسباب و نتایج عشق ورزی با مخاطبان خویش سخن گفته اند. نوشتار پیش رو با رویکرد تحلیلی- تطبیقی، نشان می دهد که اگرچه اندیشه‌های غزّالی و رول در بحث ماهیت عشق هم‌پوشانی بسیار دارد، در مباحثی چون ویژگی‎های عاشق، اسباب، موانع و نتایج عشق‎ورزی تفاوت معناداری می یابد؛ از دیدگاه رول، عشق و تبلور آن در وجود عاشق جز از رهگذر بستر دین و اخلاقیات مسیحی تحقّق نمی یابد و تنها در ارتباط با خداوند، مسیح و تثلیث است که معنا و مفهوم پیدا می کند، حال ‌آن‌که از نگاه غزّالی، جنبۀ وجودشناختی و روان‎شناختی عشق در وجود عاشق پررنگ تر است و جز در رابطه با خداوند، در ارتباط با جمال و صنع الهی نیز از قابلیت تجربه برخوردار است. در مقالۀ حاضر دیدگاه‌های رول و احمد غزّالی دربارۀ ویژگی های عاشق کامل به‌تفصیل معرّفی و با یکدیگر مقایسه شده است.

چکیده انگلیسی:

This article compares the views of Richard Rolle (ca. 1300- 1349), an English hermit, mystic, writer and Bible interpreter and Aḥmad Ghazālī (ca. 1060- 1126), an Iranian mystic, writer and preacher on love. These mystics have spoken of love in detail in their works, Fire of Love and Sawāniḥ al -ushshāq. This paper, shows that topics on love in these two books include: The essence of love, The beloved, Characteristics of a lover, Essentials of love and Results of love. Re-examining these categories illustrates the differences and similarities between the two mystics' views of the concept of love and lovers. The ideas of Rolle and Ghazālī are overlapping in the nature of love, but their views differ significantly on other topics. From Rolle's point of view, love cannot be realized except through the religious context and Christian ethics, and it only makes sense in relation to God, Christ and the Trinity. However, in Ghazālī's view, the ontological and psychological aspects of love and lover are more intense, and it is capable of being experienced in relation to God and his creatures. The present study compares the view of this two mystics on the Characteristics of lover in detail. 

منابع و مأخذ:

• آبراهموف، بنیامین، عشق الهی در عرفان اسلامی، ترجمۀ حمیرا ارسنجانی، تهران، نگاه معاصر، 1388ش.


• پورجوادی، نصرالله، «تشیّع و تصوّف»، هفت آسمان، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، ش8، 1379 ش.


• همو، «حکمت دینی و تقدّس زبان فارسی»، نشر دانش، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ش66، 1366ش.


• همو، «رساله‏ای دربارۀ عشق»، معارف، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ش3، 1368ش.


• همو، سلطان طریقت، تهران، آگاه، 1358ش.


• همو، «سوانح»، دانشنامۀ جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره‏المعارف اسلامی، ج 25، 1397ش.


• همو، «کرشمۀ حسن و کرشمۀ معشوقی»، بویِ جان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1372ش.


• همو، «مقدّمه بر کتاب داستان مرغان»، متن فارسی رساله‏الطّیر احمد غزّالی، تهران، انجمن شاهنشاهی فلسفۀ ایران، 1396ق.


• غزّالی، احمد، سوانح، به کوشش هلموت ریتر، تجدید چاپ زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1368ش.


• Carsley, Catherine, “Devotion to the Holy Name, Late Medieval Piety in England”, The Princeton University Library Chronicle, Princeton, Princeton University Library, vol.53, no.2, 1992.


• Powel, Raymond, “Margery Kempe: An Exemplar of Late Medieval English Piety”, The Catholic Historical Review, United States, Catholic University of America Press, vol.89, no.1, 2003.


• Allen, Hope Emily, English Writings of Richard Rolle Hermit of Hampole, Oxford, Clarendon Press, 1931.


• Boeing, Robert, “The God- as- Mother in Richard Rolle’s Bibilical Commentaries”, Mystics Quarterly, Pennsylvania, Penn State University Press, vol.10, no.4, 1984.


• Celeve, Gunnel, “Some Remarks on Richard Rolle’s Prose Style”, Neuphilologische Mitteilungen, Wiley, Modern Language Society, vol.85, no.1, 1984.


• Robertson, Elizabeth, Early English Devotional Prose and the Female Audience, Knoxville, University of Tennessee Press, 1990.


• Herbert McAvoy, Liz, Authority and female Body in the Writings of Julian of Norwich and Margery Kempe, Cambridge, D. Brewer, 2004.


• Higgs, Laquita, “Richard Rolle and His Concern for ‘Even Christian’”, Mystics Quarterly, Pennsylvania, penn state university Press, vol.2, no.4, 1988.


• MacIlory, Claire Elizabeth, The English Prose Treaties of Richard Rolle, Cambridge, D.S. Brewer, 2004.


• Pepler, Conrad, “The New Light”, Life of the Spirit, Wiley, vol.2, no.18, 1947.


• Idem, “Entry into the Night of the Senses”, Life of the Spirit, Wiley, vol.2, no.20, 1948.


• Idem, “Prayer from God”, Life of the Spirit, Wiley, vol.2, no.22, 1948.


• Peters, Brad, “Rolle’s Eroticized Language in The Fire of Love”, Mystics Quarterly, Pennsylvania, Penn State University Press, vol. 12, no. 2, 1995.


• Rolle, Richard, Fire of love, Trans. Clifton Wolters, London, Penguin Books, 1972.


• Idem, Fire of Love, Trans. Richard Misyn, London, Aeterna Press, 2015.


• Watson, Nicholas, Richard Rolle and Invention of Authority, Cambridge: Cambridge University Press, 1991.