XML
-
-
فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تجدید و نوگرایی در شعر شاعران نِؤُکلاسیک مصر
محمود شکیب عبدالاحد غیبیشاعران نِؤُکلاسیک مصر نخستین شاعرانی بودند که توانستند در دورة نهضت ادب عربی شعر را از آفاتی که در عصر انحطاط گریبان گیر آن بود رهایی بخشیده و آن را در مسیر اصلی حرکت خود قرار دهند. در این مقاله سعی برآن شده است تا سه شاعر مشهور نؤُکلاسیک (بارودی و شوقی و حافظ ابراهیم) چکیده کاملشاعران نِؤُکلاسیک مصر نخستین شاعرانی بودند که توانستند در دورة نهضت ادب عربی شعر را از آفاتی که در عصر انحطاط گریبان گیر آن بود رهایی بخشیده و آن را در مسیر اصلی حرکت خود قرار دهند. در این مقاله سعی برآن شده است تا سه شاعر مشهور نؤُکلاسیک (بارودی و شوقی و حافظ ابراهیم) که نشانه های نوگرایی و تجدید در شعر ایشان بیش از دیگر شاعرانِ این مکتب نمود پیدا کرده است مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. این شاعران راه را بر آرایه های متکلفانة بدیعی بستند و از دیگر سوی، مجال را برای جولان ابزارهای بیانی، باز نگاه داشتند و در عین اهتمام به متانت الفاظ و قوالب به پیروی از ادبای بزرگ دوره های شکوفایی و زرّین ادب عربی، از دست یازیدن به تجربة سبکی نوین و یا پرداختن به اغراضی تازه و نوپدید پروایی به خود راه ندادند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بیدل در عرصة غزل عرفانی
مهدی ماحوزیبیدل دهلوی از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره است که سبک هندی را از تنگنای صورت، به فراخنای معرفت رسانید. شعر میرزا عبدالقادر بیدل در عرصه غزل، ادامه تفکر مولانا جلال الدین محمد بلخی در عرصة شمسیات اوست. هدف از نگارش این مقاله معرفی بیدل در عرصة غزل عرفانی است. در چکیده کاملبیدل دهلوی از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره است که سبک هندی را از تنگنای صورت، به فراخنای معرفت رسانید. شعر میرزا عبدالقادر بیدل در عرصه غزل، ادامه تفکر مولانا جلال الدین محمد بلخی در عرصة شمسیات اوست. هدف از نگارش این مقاله معرفی بیدل در عرصة غزل عرفانی است. در نظر بیدل، همه تعینات و کثرت ها، در سیر رجوعی و عروجی انسان به وحدت باز می گردد و در سیر نزولی او یعنی سفر از حق به خلق، همه کثرت ها و تعین ها را امری اعتباری می شناسد که مجلای صفات آفریننده هستی است. غزل های عرفانی بیدل چون حماسه ای است روحانی که از عشق ورزی به معشوق ازلی حکایت می کند. این غزل ها غالباً با تفکری سوررالیستی هم راه است، از این رو اصطلاحات عرفانی غزل های بیدل که در قالب سبک هندی است، غالباً بر فهم عاصی است و نمی توان ما بازایی یا معادلی روشن برای آنها یافت، با این همه در این غزل ها شوری نهفته است که قالب های عروضی و ردیف های فعلی نیز بدان شور و حرکت مدد رسانیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - طرحی در هندسه تراژدی با تکیه بر تراژدی سیاوش در شاه‌نامة فردوسی
محمدنوید بازرگانارسطو دربارة فن شعر، انواع آن و اهدافی که از هر یک انتظار می رود سخنانی دقیق ابراز کرده است که امروزه علیرغم باورهای متنوع و متفاوت در این قلمرو، هم چنان از اهمیت و ارزشی والا برخوردار است. یکی از مباحثی که او با تکیه و تمرکز بسیار بدان پرداخته است، مقولة تراژدی است. د چکیده کاملارسطو دربارة فن شعر، انواع آن و اهدافی که از هر یک انتظار می رود سخنانی دقیق ابراز کرده است که امروزه علیرغم باورهای متنوع و متفاوت در این قلمرو، هم چنان از اهمیت و ارزشی والا برخوردار است. یکی از مباحثی که او با تکیه و تمرکز بسیار بدان پرداخته است، مقولة تراژدی است. در نگاه او تراژدی در فضایی سرشار از هم دردی و هراس که حاصلش پالایش از احساسات منفی و تزکیة نفس است بانجام می رسد. در این مقاله در مورد سایر دستاوردهای داستان با تکیه بر داستان سیاوش در شاه نامه سخن به میان خواهد آمد و نیز ساختاری سه گانه که در بسیاری از تراژدی های مشهور جهان به تکرار آمده است معرفی خواهد شد. در پایان نیز نتایج بدست آمده از ساختار و هندسة متداول در تراژدی ها مورد بحث قرار خواهد گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - عید عارفان مواجهة آدمی با بی نهایت
علی صنایعیدر این نوشتة کوتاه، قصد دارم یکی از مهم‌ترین آموزه های مولانـا جلال الدّین محمّد بلخی را در حدّ توان خویش بازگو کنم؛ و آن، تلقّی وی از عید است. شاید بتوان گفت؛ مفهوم عید نزد مولانا، با تلقّی آن نزد سایر مکاتب و عرفا، تفاوتی گوهرین دارد و همین تفاوت است که مرا برانگی چکیده کاملدر این نوشتة کوتاه، قصد دارم یکی از مهم‌ترین آموزه های مولانـا جلال الدّین محمّد بلخی را در حدّ توان خویش بازگو کنم؛ و آن، تلقّی وی از عید است. شاید بتوان گفت؛ مفهوم عید نزد مولانا، با تلقّی آن نزد سایر مکاتب و عرفا، تفاوتی گوهرین دارد و همین تفاوت است که مرا برانگیخت تـا بـه رسم ادب شاگردی نزد وی و شاگردانش، اندکی سخن بگویم. همچنین یکی از عللی که اهمیت توضیح دربارة این مفهوم را نشـان می‌دهد، آن است که صاحب این مکتب، خود را عید خوانده، و عید شدن در او، به مثابة امری جاری و طبیعی است؛ باز آمدم چون عید نو، تـا قفل زنــدان بشکنم وین چرخ مردم خوار را چنگال و دندان بشکنم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نردبان سلوک
شهین اوجاقعلیزادهسخن نو دربارة اندیشه کهن حماسه های عرفانی و سفرنامه های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان های معراج و چه در قالب حکایت های تمثیلی رمزی پرواز م چکیده کاملسخن نو دربارة اندیشه کهن حماسه های عرفانی و سفرنامه های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان های معراج و چه در قالب حکایت های تمثیلی رمزی پرواز مرغان روح. سخن از حکایت سفرنامه روح آدمی است؛ یعنی معراج. موضوع معراج نامه ها سفر است. مسافران معراج نامه ها، شارحان سفرنامة روح خویشند. آنان حکایتِ سفرِ خویش از عالم خاک به افلاک را بازگو می کنند. مسافران این سفر زائرانی هستند که پله های نردبان سلوک را می پیمایند و موانع و منازل و افلاک را در می نوردند، تا به معرفت، حقیقت و زیارت حق نائل شوند. نقل سفرنامه های روحانی ـ معنوی اگرچه با زبان معیار هنجار قابل بیان نیست، اما این مسافران محاکات اندوه خویش را در حیطة فرازمانی، در شرایط فرامکانی و با بیانی فرازبانی بازگو می کنند. همین ویژگی های فراهنجار است که اصالت نو شدن این آثار را با پیشینه سنت، ریشه دار می گرداند و قرون متمادی توجه شاعران و نویسندگان را به خود معطوف می دارد. این مقاله سعی دارد تا از میان آثار مکتوب موجود ادبی ایران و جهان، پیش گامانی را که به بیان سفر معنوی خویش ـ معراج ـ پرداخته اند، برجسته ترین آن ها را بر شمارد. بویژه متعالی ترین آن ها یعنی معراج مقدس حضرت رسول (ص) که تأثیرگذارترین آن ها بر سایر معراج ها نیز بوده است، تا شیوة بیان هر یک را در معراج روحانی، عقلانی و انفسی آنان در طریق پیمودن مدارج نردبان سلوک، از زبان ایشان بازگوید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - شعر در کرانه‌های جنوبی خلیج فارس «کشور امارات»
سید ابراهیم آرمنقلمروشعر وشاعری درکشورامارات بسیارگسترده وپهناوراست.شعرنه تنها دراین کشوربلکه در دیگرکشورهای عرب زبان به دو گونه نبطی(عامیانه)وفصیح تقسیم می گردد.هم اکنون درکشورامارات گروه های مختلف مردم به ادبیات،مخصوصا به دو گونه شعرمذکور توجه بسیار دارند وروزنامه ها ومجله هایی بسیار چکیده کاملقلمروشعر وشاعری درکشورامارات بسیارگسترده وپهناوراست.شعرنه تنها دراین کشوربلکه در دیگرکشورهای عرب زبان به دو گونه نبطی(عامیانه)وفصیح تقسیم می گردد.هم اکنون درکشورامارات گروه های مختلف مردم به ادبیات،مخصوصا به دو گونه شعرمذکور توجه بسیار دارند وروزنامه ها ومجله هایی بسیار به بررسی ونقدشعرشاعران این کشور می پردازند.به دلیل توجه گروه فرهیخته وباسواد کشورامارات به شعر فصیح ،آنچه در این گفتار به آن خواهیم پرداخت ،بررسی خط سیر این گونه شعر، ازآغاز تا کنون در این کشور است و خواننده در این رهگذر با سه نسلِ:شاعران پیشاهنگ ، شاعران مخضرم و شاعران جوان روبه رو می گردد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - علل برجسته شدن ایزد اَناهیتا در زمان اردشیر دوم هخامنشی (405-359 پ.م)
آتوسا احمدیاین مقاله با در نظر گرفتن چه گونگی آب و هوای فلات ایران و نیز با بررسی کتیبه های دوران هخامنشی و آبان یشت اوستا و همچنین با استناد به نوشته های مورخان یونانی، سعی دارد تا خشک سالی را که محتملاً در زمان اردشیر دوم هخامنشی رخ داده و باعث شده تا ایزد اَناهیتا در آن مقطع از چکیده کاملاین مقاله با در نظر گرفتن چه گونگی آب و هوای فلات ایران و نیز با بررسی کتیبه های دوران هخامنشی و آبان یشت اوستا و همچنین با استناد به نوشته های مورخان یونانی، سعی دارد تا خشک سالی را که محتملاً در زمان اردشیر دوم هخامنشی رخ داده و باعث شده تا ایزد اَناهیتا در آن مقطع از زمان برجسته شود مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - درآمدی بر نیماپژوهی و کتاب‌شناسی نیما
ایرج مهرکینیما یوشیج در انواع مختلف ادبی طبع آزمایی کرده اما آنچه وی به آن نام بردار شده است شعرهای نو اوست که باعث شده او را به عنوان پدر شعر نو فارسی بشناسند. از همان زمان نیما، کتاب ها و مقاله هایی بسیار دربارة شعر او نوشته شد و پس از او نیز این روند با سرعت بیش تری ادامه یافت چکیده کاملنیما یوشیج در انواع مختلف ادبی طبع آزمایی کرده اما آنچه وی به آن نام بردار شده است شعرهای نو اوست که باعث شده او را به عنوان پدر شعر نو فارسی بشناسند. از همان زمان نیما، کتاب ها و مقاله هایی بسیار دربارة شعر او نوشته شد و پس از او نیز این روند با سرعت بیش تری ادامه یافت. این آثار شامل مقاله هایی دربارة شعر نیما و ویژگی های آن، کتاب هایی که اختصاصاً دربارة شعر او نوشته شده، کتاب هایی که درباره شعر نو یا تحولات و انواع آن است و طبعاً فصل یا فصل هایی از آن به نیما اختصاص یافته، کتاب هایی که دربارة دانش های ادبی است و در آن ها بحثی نیز از شعر نیما شده است، گلچین های شعری که آثار وی در آن ها چاپ شده و نیز مجموعه مقاله ها و یادنامه هاست. در این مقاله جریان حرکت تاریخی تألیف این گونه آثار و انواع آن مورد بررسی قرارگرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - نقد روان‌شناختی شخصیت ضحاک در شاه‌نامه
سپیده یزدان پناهدر شاه نامه داستان هایی بی شمار می توان یافت که از بن مایه های ژرف اساطیری برخوردار است. داستان ضحاک از جمله این داستان هاست. ضحاک با درونی بسیار تاریک و روانی آشفته، موجودی هراس انگیز در میان اسطوره های ایرانی است. داستان ضحاک به دلیل برخوردار بودن از بن مایه های اساطی چکیده کاملدر شاه نامه داستان هایی بی شمار می توان یافت که از بن مایه های ژرف اساطیری برخوردار است. داستان ضحاک از جمله این داستان هاست. ضحاک با درونی بسیار تاریک و روانی آشفته، موجودی هراس انگیز در میان اسطوره های ایرانی است. داستان ضحاک به دلیل برخوردار بودن از بن مایه های اساطیری در اوستا، بارها مورد نقد و بررسی واقع شده است. در این مقاله سعی شده است، این داستان از دیدگاه نقد روان شناسی مورد بررسی قرار گیرد. به این ترتیب که شخصیت ضحاک و ارتباط او با عناصر اطرافش از دیدگاه روان شناسی (بیش تر برپایه نظریه های یونگ و فروید) مورد توجه قرار گرفته است. از آن جا که نقد اسطوره گرا و نقد روان کاوانه پیوندی نزدیک با یکدیگر دارند، نگارنده در این مقاله کوشیده است به مفاهیمی چون توتم و تابو که عناصر کلیدی در نظریه فروید بوده توجهی ویژه نماید. هم چنین با پرداختن به انواع عقده ها نظیر پدرکشی و طغیان بر پدر که ریشه در ناخودآگاه جمعی دارد و از عمده ترین نظریات یونگ است به لایه های درونی شخصیت ضحاک نفوذ کرده تا توجیهی برای پاره ای از کنش ها، واکنش ها، تنش ها و کشمکش های روانی او بیابد و به بسیاری از پرسش ها در مورد شخصیت ضحاک و روان تاریک او پاسخ گوید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - «یادگار زریران، برگی دیگر از افتخارات ایرانیان»
مریم خادمهدف این مقاله، شناساندن حماسه ملّی یادگار زریران است؛ به همین جهت در آن از مواردی هم چون وجه تسمیه یادگار زریران، خلاصة داستان، منشأ داستان، نقش گوسانان در حفظ آن، روند به کتابت درآمدن این حماسه، وزن اشعار پهلوی و کشف بنونیست در این زمینه، نشانه‌های نمایشی این اثر، ذکر چکیده کاملهدف این مقاله، شناساندن حماسه ملّی یادگار زریران است؛ به همین جهت در آن از مواردی هم چون وجه تسمیه یادگار زریران، خلاصة داستان، منشأ داستان، نقش گوسانان در حفظ آن، روند به کتابت درآمدن این حماسه، وزن اشعار پهلوی و کشف بنونیست در این زمینه، نشانه‌های نمایشی این اثر، ذکر این داستان در منابع دیگر با توجه به شباهت‌ها و تفاوت‌های آن، دقیقی و یادگار زریران و همین طور ترجمه‌هایی که تا به حال از این اثر صورت گرفته، سخن رفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - نقد و تحلیل نمایش‌نامة سرگذشت مرد خسیس
شیرین پاریاباین مقاله در پی آن بوده است تا به تحلیل داستانی و محتوایی نمایش نامة سرگذشت مرد خسیس اثر میرزا فتحعلی آخوندزاده که در حقیقت آغازگر نمایشنامه نویسی به شیوة مدرن در خاورمیانه بوده است بپردازد. نخست طرح (پلات) نمایش نامه که شامل گره افکنی ها و گره گشایی های اصلی و فرعی، کش چکیده کاملاین مقاله در پی آن بوده است تا به تحلیل داستانی و محتوایی نمایش نامة سرگذشت مرد خسیس اثر میرزا فتحعلی آخوندزاده که در حقیقت آغازگر نمایشنامه نویسی به شیوة مدرن در خاورمیانه بوده است بپردازد. نخست طرح (پلات) نمایش نامه که شامل گره افکنی ها و گره گشایی های اصلی و فرعی، کشمکش، تعلیق، بحران، نقطة اوج و پایان بندی است به دقت بررسی شده؛ سپس چگونگی شخصیت پردازی مورد تحلیل قرار گرفته است. بدین گونه که نویسنده در پرداخت شخصیت ها که از طریق چند روش، کنش و گفتار، صورت ظاهری و نام گذاری افراد صورت می گیرد تا چه اندازه موفق بوده است. هم چنین لحن و گفت وگوی نمایش، تحلیل درون مایه و در انجام نتیجه گیری بررسی ها آمده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - بررسی عناصر موسیقایی در غزل سعدی
پگاه خدیشزبان شعری سعدی، که به سهل ممتنع معروف است، با در کنار هم قرار گرفتن عناصری بسیار شکل گرفته است. یکی از مهم ترین این عناصر در غزلیات سعدی، توازن موسیقایی است. این نظام موسیقایی، عواملی شناخته شده از قبیل وزن، قافیه، ردیف و هماهنگی های صوتی و آوایی دارد و برخی از مباحث چکیده کاملزبان شعری سعدی، که به سهل ممتنع معروف است، با در کنار هم قرار گرفتن عناصری بسیار شکل گرفته است. یکی از مهم ترین این عناصر در غزلیات سعدی، توازن موسیقایی است. این نظام موسیقایی، عواملی شناخته شده از قبیل وزن، قافیه، ردیف و هماهنگی های صوتی و آوایی دارد و برخی از مباحث بدیع لفظی و معنوی مانند جناس و سجع و تضاد هم در شکل گیری آن موثر است. شناخت این عوامل، پژوهندگان را در دست یابی به رابطه های پیدا و پنهان کلامی و دریافت رازهای سخن سعدی یاری خواهد داد. در این مقاله با بسامدگیری این عوامل در دویست غزل انتخابی، برای رسیدن به نظام مذکور تلاش شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - «معرّی» شاعر است یا فیلسوف ؟
محمد هادی مرادیابوالعلاء معرّی (363ـ 449 هـ) شاعر، فیلسوف، ادیب و زبان شناس یکی از نوابغ فکر بشری است. شخصیت ذو اَبعاد او درده قرن گذشته پیوسته یکی از موضوعات بحث برانگیز و دل نشین درمیان صاحب نظران حوزه های فوق بوده است، اما درباره شخصیت فلسفی او اتفاق نظر وجود ندارد. بعضی او را حکیم چکیده کاملابوالعلاء معرّی (363ـ 449 هـ) شاعر، فیلسوف، ادیب و زبان شناس یکی از نوابغ فکر بشری است. شخصیت ذو اَبعاد او درده قرن گذشته پیوسته یکی از موضوعات بحث برانگیز و دل نشین درمیان صاحب نظران حوزه های فوق بوده است، اما درباره شخصیت فلسفی او اتفاق نظر وجود ندارد. بعضی او را حکیم و بعضی فیلسوف می دانند. استاد برجسته طه حسین دراین مقاله کوشیده است تا از معرّی به عنوان یک فیلسوف دفاع کند. او دربحث خود از رشته ای ظریف سخن بمیان می آورد که فلسفه و هنر را به هم پیوند می دهد. از این رو فیلسوفان را هنرمند و هنرمندان را فیلسوف دانسته و درنهایت لقب شاعر فیلسوفان و فیلسوف شاعران را به معرّی ارزانی داشته است. پرونده مقاله
-
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400