تبیینی از جبرگراییِ روان شناختی و اختیارگراییِ جامعه شناختی نزد مولانا

محورهای موضوعی : حماسه

حسن جعفری تبار ¹

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران شمال.

تاریخ دریافت : 1389/08/08 تاریخ پذیرش : 1389/08/08 تاریخ انتشار : 1389/06/01

کلید واژه: جبر ـ اختیار ـ مولانا ـ مسؤولیت ـ جبّاری ـ اضطراب ـ سببیت ـ مُقضی ـ صُدفه ـ فاتالیسم ـ هگل ـ قدرت ـ ابتهال ـ زاری ـ ولتر,

چکیده مقاله :

بزرگ‌ترین دشواری اختیار، تردید و اضطرابِ ماست، اما آفتِ بزرگِ جبر، بی‌مسؤولیتی است. مولانا با جمعِ اختیار و جبر، نظریه‌ای را بنیان می‌نهد که خود آن را جبّاری می‌نامد. معنیِ جبّاری نزد مولانا، پذیرش جبر است از منظرِ روان‌شناختی و قبول اختیار از نظرگاه جامعه شناختی؛ نزد خود بپذیر که هر آن‌چه رخ داده باید می‌بوده و بدین‌سان نه از خود متنفّر باش، نه از دیگری. لیکن هم مسؤولیتِ رفتارِخود را آگاهانه بپذیر و هم مسؤولیتِ دیگری را از او بخواه.

چکیده انگلیسی:

The biggest problem of free will is our anxiety and uncertainty,but the worst drawback of determinism, is irresponsibility.    By uniting free will and determinism, Moulana sets forth a theory which he designates Jabbari.  According to him Jabbari means the acceptance of determinism from the psychological point of view and acceptance of free will from the sociological point of view; that is to say accept whatever happens sinceit was meant to be hence neither hate yourself nor hate the other, at the same time both accept the responsibility of your conduct consciously and also demand the responsibility of the other.

منابع و مأخذ:

-         برلین، آیزایا، چهارمقاله دربارة آزادی، ترجمه محمد علی موحد، خوارزمی، 1368.

-         بقلی، روزبهان، شرح شطحیات، به کوشش هانری کوربن، طهوری، 1995.

-         وال، ژان، بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی، خوارزمی، 1370.

-          Eilstein, Helena, Life contemplative, Life practical, Rodopi, 1997.

-          Cuillen, Matthew, Reading America: text as cultural force, academica Press, 2007.