مولانا و مفهوم «من»
محورهای موضوعی : حماسه
1 - استادیار مدعوّ دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن.
کلید واژه: مولانا ـ من ـ فرامن ـ هویت ـ خودشیفتگی ـ مثنوی ـ کلیات شمس,
چکیده مقاله :
با غور در شعر مولانا به طور مشخص به دو نوع "من"بر می‌خوریم: یک من دروغین که تنها تصویر و سایه ای از من حقیقی است ؛در برابر منی دیگرکه حقیقی است ومفهوم واقعی هستی انسان را تشکیل می‌دهد. در این مقاله بر آنیم تا ویژگی‌های این دو نوع "من"را برشماریم،شباهت ها و تفاوت‌های آن دو را باز یابیم و در نهایت چگونگی گذر از من کاذب به من حقیقی را نشان دهیم.در این رهگذر از روان شناسی نیز بهره برده‌ایم.چه،تجلی آن من دروغین بویژه در نوعی اختلال شخصیت به نام اختلال شخصیت خود شیفته دیده می‌شود. مولانا در برابر چنین روی‌کردی به جهان ایستادگی می‌کند و تمرکز اصلی خویش را بیش از هر موضوعی دیگر بر مبارزه با این حس خودبزرگ بینی سراب‌گونه می‌نهد. او به انسان برای نیازش به تمجید هشدار می‌دهد و از طریق نشان دادن ارزش واقعی انسان به او – از طریق عشق- حس حقارت بشر را که منجر به خودبزرگ بینی می‌شود از او می‌ستاند. او عشق را در جهان بی ثبات عاطفی درمان دردها می‌خواند. از سوی دیگر او با رسیدن به حقیقت اصلی خویش، در شوری از وجد و عاطفه، حالتی خداگونه می‌پذیرد که تفکیک آن از ادعایی حاکی از خودشیفتگی محض و تصویر دروغین آن، ضروری است و گاهی دشوار. او در اوج تجربیات وجدآسای خویش در سطح فرامن، قدرت، دانایی و حضور مطلق می‌یابد و آسیب ناپذیر و بی نظیر است. نشان دادن تفاوت این دو عرصه و دو گونه از حالات شخصیتی که ظاهری یک‌سان دارد و بیان حساسیت مولانا در نمودن این تفاوت مورد توجه این مقاله قرار گرفته است.
On exploring Moulana’s poetry one encounters two distinct type of selves; one is the false self which is merely an image and a shadow of the self in contrast with the other self which is a true one and constitutes the true concept of man’s being. The purpose of this article is to enumerate the features of the two kinds of selves, find similarities and differences between them and finally show the transition from the false self to the true self. In view of the fact that the manifestation of the false self is seen specifically in a kind of personality disorder called Narcissism the role of psychologyin this regard, has been significant. Moulana strongly resists to such approach towards the world and mainly bases his concentration more than any other subject on the fight with the egoisticfeeling which is nothing but a mirage like effect. Moulana warns man for his need to be praised and by showing man’s true value to him through love takes away the inferiority feeling of man which leads him to egotism. He regards love the remedy for all the maladies and a secret to conquer egoism in a world which is unstable in terms of affection. On the other hand arriving at his true self, in a rapture of ecstasy and compassionMoulana achieves a godlike state whose differentiation from a claim based on sheer narcissism and its false image is absolutely essential and often difficult. In the peak of his ecstatic experiences at the unconscious level, Moulana finds strength, wisdom and absolute presence, and becomes indestructible and unchallenging. The difference between these two realms and the two personality types which have the same appearance is illustrated and alsoMoulana’s deliberate insistence on distinguishingthis difference are dealt with in this article.
الف ـ فارسی
- آراسته، رضا(1380). زایش دوباره در آفرینش و عشق. ترجمه محمود هاتف. تهران: انتشارات عطایی
- افلاکی، شمس الدین احمد(1976)، مناقب العارفین، تصحیح یازیجی، آنکارا.
- پاینده، حسین(1382). کریستوفر لش در فرهنگ خودشیفتگی. از گفتمان نقد، مقالاتی در نقد ادبی. تهران: نشر روزگار.
- پروین،لارنس ای(1381).روان شناسی شخصیت.مترجمان.محمد جعفر جوادی وپروین کدیور. تهران:موسسه رسا
- پورنامداریان،تقی(1380). در سایۀ آفتاب، تهران: انتشارات سخن.
- زرین‌کوب، عبدالحسین(1357). جستجو در تصوف ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
- ............................(1364). سر نی. تهران: انتشارات علمی.
- ............................(1368). بحر در کوزه. تهران: انتشارات علمی.
- شمس الدین محمد تبریزی(1377). مقالات شمس، تصحیح محمد علی موحد، تهران: انتشارات خوارزمی.
- شیمل، آن ماری(1382). شکوه شمس. ترجمه حسن لاهوتی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ...................( 1374). ابعاد عرفانی اسلام. ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
- فروید، زیگموند (1382). پیش درآمدی بر خودشیفتگی. ترجمه حسین پاینده. از مجله ارغنون، شماره 21. انتشارات وزارت فرهنگ.
- کاپلان، هرولد و سادوک، ویرجینیا(1382/2003). خلاصۀ روان پزشکی. ترجمه نصرت الله پورافکاری. تهران: انتشارت شهرآب.
- گریمال،پیر(1378).فرهنگ اساطیر یونان و رم.ترجمه احمد بهمنش.تهران:انتشارات امیرکبیر.
- مایر، فریتس(1382). بهاءولد. ترجمه مهرآفاق بایبوردی . تهران: انتشارات سروش.
- موللی، کرامت(1383). مبانی روان کاوی فروید و لکان. تهران : نشر نی.
- مولوی، جلال الدین محمد(1365). مثنوی. تصحیح رینولد.ا. نیکلسون. تهران: انتشارات مولی.
- ........................(1363). کلیات شمس(دیوان کبیر). تصحیح بدیع الزمان فروزان فر. تهران: انتشارات امیرکبیر.
- نیکلسون، رینولد. 1. (1374). تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا. ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: انتشارات سخن.
- یونگ، کارل گوستاو(1383). روان شناسی و شرق. ترجمه لطیف صدقیانی. تهران: انتشارات جامی.
ب ـ انگلیسی
- Kernberg, O. (1975). Borderline conditions and pathological narcissism. New York: Jason Aronson.
- Kohut,H(1971). The analysis of the self. New York, International universities press.
- Lasch, Christofer.(1979). The culture of Narcissism: American life in an age of diminishing expectations. New York, Norton.
- Lewis, D Franklin (2001). Rumi east and west, one world Oxford.
- Ricoeur, Paul (1970). Freud and philosophy, Translated by Denis Savage, YaleUniversity.
- Vaknin,Sam(2003) . Malignant Self love, Narcissus publication, Prague & Skopje.
- Utopian Idealism:http://dawndreamer.co.uk.
_||_