حدیث «گذشته شدن» در تاریخ بیهقی

محورهای موضوعی : حماسه

مریم السادات اسعدی ¹

1 - استادیار دانش‌گاه پیام نور ـ مرکز مهریز، استان یزد، ایران

تاریخ دریافت : 1389/12/23 تاریخ پذیرش : 1391/02/05 تاریخ انتشار : 1390/12/01

کلید واژه: مرگ ـ تاریخ ـ بیهقی ـ شخصیت‌ها ـ تاریخ بیهقی,

چکیده مقاله :

این نوشتار، به بررسی و تحلیل درگذشت شخصیت‌های تاریخ بیهقی و بحث درباره مسائل پیرامون آن اختصاص دارد. همان‌گونه که نقش آفرینان این تاریخ از لحاظ شخصیتی با یک‌دیگر متفاوتند، مرگ و درگذشت آنان نیز از جهات مختلف چون حسّاسیّت، کیفیّت و پیامدهایی که به دنبال دارد، از یک‌دیگر متمایز است. در بخش نخست تحت عناوین: مرگ‌های ویژه و حساس، مرگ‌های معمولی، مرگ‌های حماسی و مرگ‌های سیاسی ـ مذهبی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بخش دوم از شیوه‌های مرگ اشخاص در تاریخ بیهقی سخن می‌رود. قتل، مرگ طبیعی، مرگ مفاجات و مرگ نامعلوم، عناوین قسمت‌های مختلف این بخش است: بخش سوم دربرگیرندة دو مرحله است: شخصیت‌ها پیش از مرگ و شخصیت‌ها پس از مرگ. بخش چهارم به ذکر و شرح ملزومات مرگ چون وصیت، تدفین و تعزیت و بخش پنجم به موضوع مرثیه اختصاص یافته است.

چکیده انگلیسی:

This article is concerned with the analysis of manner of death regarding the characters in Tarikh Bayhaghi and discussion of its relevant issues.  As the role players of this book are quite distinct in their characters, their deaths are also quite unique from different aspects such as sensitivity, quality, and consequences it entails.  In the first part the following deaths under the titles “particular and sensitive deaths”, “ordinary deaths”, “epic deaths”, “political-religious deaths” are analyzed.  In the second part, methods of death of persons are discussed under the title of murder, natural death, sudden death, and unknown death.  Part three is divided into two sections, characters before and after death.  Part four deals with such issues as will, funeral procession and mourning, and finally part five is concerned with elegy.

منابع و مأخذ:

1. امیرالمؤمنین علی(ع)، نهج‌البلاغه، ترجمه دکتر سید جعفر شهیدی، چاپ نوزدهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1379.


2. بهار، محمد تقی، سبک‌شناسی، ج 2، چاپ پنجم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1369.


3. بیهقی، ابوالحسن علی بن زید، تاریخ بیهق، تصحیح احمد بهمنیار، چاپ سوم، تهران، کتاب‌فروشی فروغی، چاپ افست مروی، 1361.


4. بیهقی، ابوالفضل محمدبن حسین، تاریخ بیهقی، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ دوم، تهران، انتشارات مهتاب، 1371.


5. بیهقی، ابوالفضل محمدبن حسین، تاریخ بیهقی، تصحیح دکتر علی اکبر فیاض، چاپ دوم، مشهد، انتشارات دانش‌گاه فردوسی مشهد، 1356.


6. خانلری، زهرا، حسنک وزیر از تاریخ بیهقی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات امبیرکبیر، 1349.


7. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه.


8. رزم‌جو، حسین، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چاپ سوم، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1374.


9. رستگار فسایی، منصور، انواع شعر فارسی، چاپ دوم، شیراز، نوید شیراز، 1380.


10. شمیسا، سیروس، سبک‌شناسی نثر، چاپ ششم، تهران، دانش‌گاه پیام نور، 1381.


11. صفا، ذبیح‌ا...، تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، چاپ دهم، تهران، انتشارات فردوس، 1369.


12. معین، محمد، فرهنگ فارسی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1371.


13. مکارم شیرازی، ناصر، رسالة توضیح المسائل، چاپ بیستم، قم، انتشارات قدس، 1382.


14. یوسفی، غلام‌حسین، دیداری با اهل قلم، ج 1، چاپ چهارم، تهران، انتشارات علمی، 1372.


15. یادنامة بیهقی، مشهد، انتشارات دانش‌گاه مشهد، 1350.