بررسی تطبیقی حاکمیت مردم در آرای مطهری و سروش
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسیسید محمد احمدی 1 , حسن شمسینی غیاثوند 2 , نفیسه سادات قادری 3
1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار علوم سیاسی-دانشکده حقوق و علوم سیاسی. تاکستان. قزوین ایران
3 - استادیار علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: ایران, روشنفکر دینی, حاکمیت مردم, دموکراسی,
چکیده مقاله :
رابطه دین و سیاست مهمترین سوال و چالش متفکران و روشنفکران دینی در تاریخ معاصر ایران بوده است. در این راستا موضوعاتی همچون مشروعیت، حاکمیت مردم، حقوق شهروندی، آزادی های سیاسی-اجتماعی بعنوان سوال محوری متفکران مطرح بوده است. سوال و هدف اصلی این پژوهش این است که تلقی نحله‌های مختلف روشنفکری دینی بخصوص در آرای مطهری و سروش از دموکراسی در ایران مبتنی بر چه مؤلفه هایی بوده است. با اتخاذ روش تحلیلی می توان گفت که روشنفکری دینی قرائت واحدی از رابطه جمهوریت و اسلامیت ندارد. تلقی بخشی از روشنفکری دینی از جمهوریت، پیوند میان این دو به عنوان حقیقت واحده تفکیکناپذیر و تلقی بخشی دیگر از جریان روشنفکری دینی امکان پذیر نبودن تعریف مردم «جمهور» با معیارهای «اسلامی» است. یافته های این پژوهش بر اساس تحلیل تطبیقی بیانگر این است که رویکرد کلی متفکران ایران از نحله های مختلف سنتی همچون رویکرد تجددگرایانه دینی هچون شهید مطهری و سروش و بیانگر این است که در اصل وجود چالش و لزوم تعامل دین و جمهوریت و جاکمیت مردم اشتراک نظر دارند ولی درباره گزاره هایی همچون چگونگی تطبیق، ماهیت دموکراسی، تشکیل حکومت، ضرورت حکومت و انتظار بشر از دین و پلورالیسم اختلاف بنیادین دارند. به عبارت دیگر نحله های فگری ضمن پذیرش توجه به حضور تعامل دین و دموکراسی و حاکمیت مردم در هزاره سوم، در گفتمان سازی دین سیاسی بخصوص درباره حاکمیت مردم و هدف از دموکراسی دینی اختلاف بنیادین دارند.
The relationship between religion and politics has been the most important question and challenge of religious thinkers and intellectuals in the contemporary history of Iran. In this regard, issues such as legitimacy, people's sovereignty, citizenship rights, political-social freedoms have been raised as central questions of thinkers. The main question and purpose of this research is that the perception of various religious intellectuals, especially in Motahari and Soroush's views on democracy in Iran, was based on what components. By adopting the analytical method, it can be said that religious intellectuals do not have a single interpretation of the relationship between republicanism and Islamism. The findings of this research, based on comparative analysis, show that the general approach of Iranian thinkers from different traditional approaches, such as the religious modernist approach, such as Shahid Motahari and Soroush, and shows that, in principle, there is a challenge and the necessity of interaction between religion and the republic, and the integrity of the people. They have, but they have fundamental differences about propositions such as how to implement, the nature of democracy, the formation of government, the necessity of government, and human expectations from religion and pluralism. In other words, while accepting the importance of the interaction of religion and democracy and the sovereignty of the people in the third millennium, Fagri's methods have fundamental differences in the discourse of political religion, especially about the sovereignty of the people and the goal of religious democracy.
-.آربلاستر، آنتوني (١٣٩١)، ظهور و سـقراط ليبـراليسم غرب ، تـرجمۀ عـباس مـخبر، نشر مرکز.
-.بروجردي، مهرزاد (١٣٨٧)، روشنفکران ايراني و غرب ، ترجمۀ جمشيد شيرازي، تهران : فرزان روز.
-پدرام ، مسعود (١٣٨٣)، روشنفکران ديني و مدرنيته ، تهران : گام نـو.
-.ثقفی، مراد(1380). گذار از کوپر، روشنفکران ایرانی پس از انقلاب اسلامی، بازتاب اندیشه، شماره
-جهانبخش ، فروغ (١٣٨٣) اسلام ، دموکراسي و نـوگرايي دينـي در ايران ؛ از بـازرگان تا سروش ، جليل پروين ، تهران : گام نـو.
- سادات ، سيد ابراهيم (١٣٩٤) دموکراسي اصولي در آراي استاد مطهري، پژوهش هاي راهبردي سياست ، شمارة ١٨.
-سروش ، عبدالکريم (١٣٧٤) تحليل مفهوم حکومت ديني، کيان ، سال ششم ، شمارة ٣٢.
-سـروش ، عبدالکريم (١٣٧٥). «تحليل مفهوم حکومت ديني، ماهنامه کيان، شماره ٣٢، تهران.سروش ، عبدالکريم (١٣٧٥)، علم چيست ؟ فلسفه چيست ؟، تهران : مؤسسه فرهنگي صراط .
--سروش ، عبدالکريم (١٣٧٩)، آئين شهرياري و دين داري، تهران : صراط .
-.سروش ، عبدالکريم (١٣٩٢)، مدارا و مديريت ، تهران : صراط ،
قدردان قراملکی، محمد حسن (1379)، حکومت دینی از منظر شهید مطهری، تهران، مؤسسه ی فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
. قيصري، علي (١٣٨٨)، روشنفکران ايران در قرن بيستم ، ترجمۀ محمد دهـقان ، ، تهران : هرمس .
. لکزایی، نجف و دیگران (1381)، اندیشه سیاسی آیت اللّه مطهری، قم، بوستان کتاب.
مطهری، مرتضی (1358)، بیست گفتار، تهران، نشر صدرا. اندیشه حوزه » شماره 60.
. مطهري، مرتضي (١٣٦٧)، پيرامون جمهوري اسلامي، تهران : صدرا
--مطهري، مرتضي (١٣٨٧)، آزادي معنوي، تهران : صدرا
-وکيلي، والا (١٣٧٩). گفتگوي دين و سياست در ايران؛ انديشه هاي سياسي عبدالکريم سروش، مترجم : سعيد محبي ، تهران : مؤسسه فرهنگي صراط .